Իրականում մասնագիտության ընտրությունը ոչ միայն կարևոր որոշիչ քայլ է, այլ նաև մեծ պատասխանատվություն, որը բերում է անձի լիարժեքություն։

Սկզբում պետք է հասկանալ սեփական ընդունակությունները, հետաքրքրությունները, անձնային հատկանիշները, և սա դեռ ամենը չէ։
Հաճախ դեռահասները շրջապատի թյուր կարծիքի, խորհուրդների  պատճառով ընտրում են սխալ մասնագիտություն, և այդ սխալ ընտրությունը խոչընդոտ է դառնում ամբողջ կյանքի համար։

Նման խնդրից զերծ մնալու համար կան որոշակի պարզեցված հարցեր, որոնց պատասխանելով գուցե առավել պարզեցված գտնեք հենց Ձեր  սրտին «մոտ» մասնագիտությունը.

• Ո՞վ եք դուք, որն է Ձեր ասոցացիան շրջապատում

•Ի՞նչ եք ուզում դառնալ, ինչպես դիրքավորվել՝ հիշվել

•Ի՞նչն է Ձեզ մոտ իրապես  լավ ստացվում
•Ի՞նչն եք կարևորում

•Ինչպիսի՞ն է տվյալ մասնագիտության պահանջարկը, և որքան է Ձեր համապատասխանելիությունը:

Իհարկե,այս հարցերը մասնագիտության ընտրության մի մասն են լոկ կազմում, և կան բազմապիսի թեստեր ու մեթոդներ` ամբողջական պատկերը և ելակետային տվյալները ուսումնասիրելու համար։
Գոյություն ունեն նաև անձը բնորոշող հոգեբանական թեստեր, որոնք ևս կարող են նպաստել ճիշտ մասնագիտության ընտրությանը։ Նմանատիպ հոգեբանական կայք է՝ Testmetrika-ն, որը մասնակիորեն բացահայտում է անձի հետաքրքրությունները։
Այս ամենից զատ, սկսեք իրականացնել կամավորություններ ինթերնշիփեր, ինտեգրվեք  տարբեր ծրագրերում։ Փորձարկեք Ձեր հնարավորությունները և զբաղվեք ինքնակրթությամբ։ Այս ամենը լայն հնարավորություն է տալիս ճանաչել շրջակա միջավայրը, մարդկանց, իրադարձությունները, փոփոխությունները, նպաստում է մարդու աշխարհայացքի ընդլայնմանը ևս։
Հայաստանում այս պահին առավել հաճախ են կազմակերպվում դեռահասներին աջակցող  նախագծեր, ինչպիսիք են DIGI ֆորումները, SKILL ճամբարները:
Ինթերնշիփի հնարավորություններ են ստեղծում DeEduc-ի մի շարք ծրագրեր, համագործակցությամբ  հնարավոր է ինտեգրվել անգամ COAF-ում, Tech for Armenia-ում:
Կամավորական աշխատանքների, ակտիվ մենթորինգի համար մեծ հնարավորություններ են ստեղծում մի շարք ՀԿ-ներ և
YES Armenia կազմակերպությունը։

Մեր որդեգրած սկզբունքներին համաձայն, երիտասարդների զարգացնող և մոտիվացնող ծրագրեր ենք կազմակերպում ոչ միայն մարզկենտրոններում, այլև սահմանամերձ գյուղերում։
Քանի որ ժամանակը շատ արագ է ենթարկվում փոփոխության, և գիտությունը օր օրի զարգանում է, առաջիկա մի քանի տարիների պահանջված մասնագիտություններն ենք առանձնացրել, որ գուցե համապատասխանեն Ձեր որոշմանը։

1.        Ծրագրավորում

2.        Մարքեթինգ

3.        Սպասարկում

4.        Վաճառք

5.        Արհեստական բանականություն

6.        Տվյալագիտություն

7.        Ռոբոտաշինություն

Եթե ցանկանում եք հասկանալ, թե որ մասնագիտության մեջ ունեք առավել պոտենցիալ զարգանալու՝ պարբերաբար շփվեք ոլորտի առաջատարների հետ։

Հայաստանի գեղեցկագույն վայրերից մեկում՝ Վայոց ձորի Աղավնաձոր գյուղից 5 կմ հյուսիս-արևմուտքում է գտնվում միջնադարի հայ հայտնի քանդակագործ, ճարտարապետ, մանրանկարիչ Մոմիկի ծննդավայրը՝ Ուլգյուրը։ Ըստ հնագույն պատմության՝ Աղավնաձորը նախկինում քարավանատուն է եղել, արդեն միջնադարում դարձել է գյուղատեղի, իսկ ավելի ուշ բնակեցվել Խոյից, Սալմաստից ու Վանից գաղթած բնակիչներով։

Ուլգյուրում, որը նախկինում ունեցել է նաև Ժամիդուզ անվանումը, գտնվում է տարածաշրջանի պատմամշակութային ամենակարևոր կոթողներից մեկը՝ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի-մատուռը։ Այն կառուցել է Մոմիկը՝ 13-14-րդ դարերում։ Մատուռում երկու վիշապակոթողներն են, որոնք վերածվել են խաչքարի։ Այս կոթողներից մեկին փորագրված են արձանագրություններ, որոնց հիման վրա հետագայում կազմվել է Մոմիկի տոհմածառը։
Եկեղեցու գերեզմանատանը հայտնաբերվել են  Մոմիկի ծնողների՝  Գրիգորի և Ավթայի, եղբոր՝ Գոհարտուռի, հարսի՝ Խերիկի, նրանց զավակներ Խլաթի և Խազի ու այլ ազգականների տապանաքարերը։
Սուրբ Աստվածածին մատուռը վերակառուցվել է խորհրդային տարիներին, իսկ մյուս՝ Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցուց պահպանվել են միայն հիմնապատերը։

Մոմիկի ծննդյան հստակ տարեթիվը, ցավոք, անհայտ է։ Բայց անհերքելի է, որ նա ծնվել է 13-րդ դարում։ Ապրել է Երիցակ վարպետի հետ մի գյուղում՝ շատ աղքատ։
Ենթադրվում է, որ Մոմիկն իր գործունեությունն սկսել է Կիլիկիայում։ Հայտնի դարձել է Կեռաս թագուհու պատվերով մի Ավետարան ծաղկելու շնորհիվ։ Եղել է Օրբելյան տան նկարիչ-ճարտարապետը։ Ստեփանոս Օրբելյանն ասել է. «Եթե քարը նրա կամքին ենթարկվում է մոմիկի պես, ապա եկեք նրան տանք Մոմիկ մականունը»։

Մոմիկի գործերից պահպանվել են ձեռագիր ավետարաններ, գրքեր։ Նա կառուցել է Նորավանքի, Արենիի եկեղեցիները։ Նրան են վերագրվում նաև Եղեգիսի Զորաց, Տաթևի Սուրբ Գրիգոր եկեղեցիները։

Ըստ ավանդազրույցի՝ Մոմիկը սիրահարված է եղել Սյունյաց իշխանի գեղեցիկ դստերը։ Իշխանը խոստացել է դստերը կնության տալ այն պայմանով, եթե Մոմիկը սեղմ ժամկետում կառուցի հոյակերտ, դեռևս նմանը չունեցող մի տաճար։ Երբ ճարտարապետը վանքի կառուցումը հասցրել է ավարտին, ծառան իշխանի հրամանով գմբեթի վրայից հրել ու ցած է գցել նրան։ Այսպիսով, 1333-ին է վախճանվել Մոմիկը, իր ընկած վայրում էլ այժմ հանգչում է։

Իսկ վարպետի ծննդավայր Ուլգյուրը այժմ էլ կանգուն է՝ հայտնի վայոցձորյան յուրահատուկ բնության անկրկնելի հմայքով, հայաստանյան լեռնոտ դիրքով և հավերժ սուրբ մնացող ուխտատեղի Մոմիկի կառուցած Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի-մատուռով։

Զրույց Foldink ընկերության համահիմնադիր՝ Համլետ Խաչատրյանի հետ։

Գիտություն, նորագույն տեխնոլոգիաներ և համարձակ գաղափարներ, հենց այս երեք հենասյան վրա է պետք կառուցել ապագան։ Կարծում եմ համաշխարհային համաճարակի այս շրջանում, բոլորս հստակ կարողացանք տեսնել, որ գիտության և տեխնոլոգիաների միջոցով հնարավոր է ընդունել ցանկացած մարտահրավեր և հաղթահարել այն, կամ էլ համապատասխան գիտելիքը չունենալով՝ պարտվել։

Շարունակելով բացահայտել IT ոլորտը, այս անգամ զրուցել եմ ներկայի և ապագայի startup`  Foldink ընկերության համահիմնադիր Համլետ Խաչատրյանի հետ։

- Foldink-ը բիոտեխնոլոգիական ընկերություն է, որը միավորում է հյուսվածքային ինժեներիան 3D տպագրության հետ։ Սա հայկական առաջին և միակ ընկերությունն է, որը զբաղվում է 3D Bioprinting տեխնոլոգիայով։

- Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում 3D Bioprinting-ը։

-3D Bioprinting-ը հյուսվածքային ինժեներիայի ճյուղերից մեկն է, որը հնարավորություն է տալիս լաբորատոր պայմաններում տպագրել կենսունակ հյուսվածքներ։ 3D Bioprinter-ի աշխատանքի մեջ հիմնականում օգտագործվում են այսպես կոչված բիոթանաքները, որոնք իրենցից ներկայացնում են բջիջների և կենսանյութերի խառնուրդ։ Տեխնոլոգիան օգտագործելով այդ բիոթանաքները  տպագրում  է ապրող հյուսվածքներ, որոնք հնարավորություն են տալիս նմանակել մարդու օրգանիզմում տեղի ունեցող ֆիզիոլոգիական պրոցեսները  լաբորատոր պայմաններում։

- Ի՞նչ ոլորտներում է կիրառելի այս տեխնոլոգիան, և ի՞նչ խնդիրներ կարող են լուծվել դրա միջոցով։

-Տեխնոլոգիան կարող է օգտագործվել վերականգնողական բժշկությունում,  դեղանյութերի և կոսմետիկայի արտադրության մեջ, ինպես նաև ամենատարբեր լաբորատորիաներում գիտական փորձերի համար։

Առհասարակ յուրաքանչյուր նորաստեղծ դեղանյութ շուկայում հայտնվելուց առաջ անցնում է փորձարկումների  որոշակի փուլերով, որոնցից մեկը փորձարկումն է կենդանիների վրա (առնետներ և այլն)։ Բայց առնետի ու մարդու օրգանիզմները իրարից տարբերվում են, այսինքն, փորձարկման արդյունքները միշտ չէ, որ ապահովում են պրոդուկտի անվտանգությունը և արդյունավետությունը մարդու օրգանիզմի համար։ 3D bioprinter-ի միջոցով հնարավոր է դառնում մարդու օրգանիզմին մոտ հյուսվածքներ ձևավորել, հետևաբար այստեղ փորձերի ճշտության գործակիցը մեծ է։ Բացի այդ ապագայում անոթավորված ապրող օրգաններ ստանալու դեպքում, հնարավոր կլինի լուծել նաև դոնորական օրգանների պակասորդի խնդիրը։

- Եթե պատկերացնենք, որ ուզում ենք նապաստակի հյուսվածքներ ստանալ՝ ինչպիսի՞ն պետք է լինեն մեր գործողությունները։

-Հիմնականում 3D Bioprinting-ը ընթանում է երեք փուլով։ Առաջին փուլում պետք ստեղծենք տվյալ դեպքում՝ նապաստակի, անհրաժեշտ  հյուսվածքի 3D մոդելը, այնուհետև նապաստակից վերցնելով համապատասխան հյուսվածքի նմուշ, ստանում ենք բջիջները՝ աստիճանաբար դրանց քանակը ավելացնելով։ Երկրորդ փուլում արդեն, ինչպես նշել էի, bioprinter-ի մեջ տեղադրվում է համապատասխան բիոթանաքը՝ միախառնված ստացված բջիջների հետ, և մեր մոդելի հիման վրա սկսվում է տպագրությունը։ Իսկ երրորդ փուլում անհրաժեշտ է ստեղծել բարենպաստ պայմաններ հյուսվածքի ամբողջականությունն ու աճը ապահովելու համար։

Կենսաբանություն առարկան դպրոցական տարիներին չսովորելու արդյունքում հարցազրույցի հենց այս հատվածում գրեթե «գիտակցությունս կորցրեցի», վստահ եմ, ձեզնից շատերն էլ, բայց գիտությամբ հետաքրքրվող ընթերցողիս խնդրելու եմ ինձ հետ առաջ շարժվի։

Foldink ընկերությունը ստեծվել է երեք երիտասարդ բժիշկ ընկերների կողմից, բայց startup-ի զարգացմանը զուգընթաց թիմում ավելացել են մի շարք այլ մասնագետներ, օրինակ՝ ծրագրավորողներ, մարքեթինգի մասնագետներ, իսկ այժմ թիմում ներգրավված են մոտ 12 էնտուզիաստներ։

- Ի՞նչպես ստեղծվեց Foldink-ը։

-Ի սկզբանե մեր աշխատանքը իրենից միայն գիտական ուսումնասիրություն էր ներկայացնում։ Բայց հետո հասկացանք, որ պրոյեկտը իրականում  բիզնես ծրագիր լինելու պոտենցիալ ունի, որովհետև այս տեխնոլոգիան շատ քիչ լաբորատորիաներ են օգտագործում  ամբողջ աշխարհում,  հիմնական արտադրությունն էլ կենտրոնացած է ԱՄՆ-ում և Եվրոպական որոշ երկրներում։ Եվ ի տարբերություն մեր տեխնոլոգիայի, որը համեմատաբար մատչելի է և ունիվերսալ իր տեսակով, ԱՄՆ-ում արտադրված սարքավորումը գնելու համար ահռելի գումարներ են անհրաժեշտ։

Մոդելավորման տեսանկյունից այս տեխնոլոգիան ավելի ունիվերսալ է, որովհետև Foldink-ը տեխնոլոգիան գնող լաբորատորիային bioprinter-ը տրամադրում է այն չափանիշներով, որը անհրաժեշտ է տվյալ հետազոտությունը  իրականացնելու համար։ Օրինակ՝ դա կարող է լինել տպագրության ընթացքում կենսաանվտանգության բարձր աստիճան  ապահովող bioprinter։

Մի խոսքով, սկսեցինք փորձել ինքնուրույն հավաքել սարքը: Իհարկե գումարի խնդիր ունեինք և անհրաժեշտ դրամական միջոցները ձեռք բերելու համար մի շարք accelerator-ների, incubator-ների ենք մասնակցել, օրինակ՝  Beeline Startup Incubator, FAST- ի (Foundation for Armenian Science and Technology) “Startup studio”, EU-ի և Oxygen Foundation-ի կողմից իրականացվող դրամաշնորհային ծրագիր և այլն։ Բայց իրականում կարևորը գաղափարն էր, որ ունեինք և այդ գաղափարի շուրջ հավաքված թիմը, հետևաբար ցանկացած գումարային և այլ խնդիրներ հաղթահարելի էին։

Այն հարցին, թե արդյո՞ք Հայաստանը ունի բոլոր անհրաժեշտ մարդկային ռեսուրսները գիտության զարգացման համար, Համլետը պատասխանեց, որ մենք ունենք մեծ ներուժ, որը պետք է զարգանա։

Բայց ավաղ, ինչպես բոլորս էլ գիտենք, այդ ռեսուրսը զարգանում է մեր երկրի սահմաններից դուրս։ Եվ սրան իրականում շատ պարզ բացատրություն կա։ Հարցազրույցի վերջում ես եկա այն եզրահանգմանը, որ զրուցակցիս նման ուսանողները, ովքեր զբաղվում են գիտությամբ, իրենց ցանկացած գաղափարի ռեալիզացիայի համար պետք է դիմեն անհատների կողմից կազմակերպվող դրամաշնորհների, այնինչ՝ արժանի գաղափարները պետք է անմիջական պետական աջակցություն ստանային։ Իհարկե, նրանց համարձակ, նպատակասլաց լինելը խոչընդոտներ չի տեսնում, բայց այն պետությունը, որը չի նպաստում գիտության զարգացմանը, պարտվելու է, և այդ պարտությունը իրեն երկար սպասել չի տա։

Հաղթելու համար պետք է գործել հենց այսօր, հենց հիմա․․․

Երբ նոր էի սկսում տնտեսագիտություն ուսումնասիրել, նկատում էի, որ այն տարբեր է հումանիտար գիտություններում ներառված այլ առարկաներից՝ հոգեբանությունից, փիլիսոփայությունից, քաղաքագիտությունից և այլն: Հետո հիշեցի՝ հայկական ավագ դպրոցների հոսքային ուղղությունների համաձայն՝ տնտեսագիտականն առանձին է հումանիտարից: Սովորելուս վերջին տարիներին համոզվեցի՝ էդպես չպիտի լինի: Ըստ իս՝ մենք հումանիտար առարկաները վերանայելու խիստ կարիք ունենք: Լեզու-գրականություն-պատմությունից զատ «հումանները»՝ մարդիկ, շատ ավելիին են աղերսվում: Ու տնտեսագիտության աղերսը մարդու, նրա հոգեբանության ու վարվելակերպի հետ ամենաամուրն է: Տնտեսագիտությունը շա՜տ-շա՜տ ավելին է, քան մաթեմատիկական հաշվարկների, ստատիստիկայի ու էլի մի քանի բաների համադրությունը: Տնտեսագիտությունը սեր է:

Սիրո մեջ էլ, ինչպես տնտեսագիտությունում, միությունը հենվում է առաջարկի ու պահանջարկի վրա։ Տալու ու վերցնելու արվեստը տնտեսագիտության մեջ պատկերվում է արտադրողի ու սպառողի շնորհիվ ձևավորված շուկայի միջոցով։ Առանց մեկի մյուսը դադարում է գոյություն ունենալ։ Երկու ոլորտներում էլ կա հավասարակշռության կետ։ Դա այն կետն է, որտեղ արտադրվում և սպառվում է հավասար քանակությամբ բարիք։ Այն կետը, որտեղ տալիս և ստանում են նույնանման (ոչ երբեք՝ նույնչափ) սեր։ Հավասարակշռությունը խախտելը անհետևանք չի մնում շուկաներից և ոչ մեկում։ Թե՛ արտադրանքի, թե՛ պահանջարկի ավելցուկը համապատասխանաբար հանգեցնում են  ամբողջովին չսպառված կամ բավական քանակությամբ չարտադրված բարիքի։ Սրանից տուժում են կա՛մ արտադրողները, կա՛մ սպառողները։ Ստեղծված տատանման պատճառով շուկան ձգտում է վերադառնալ հավասարակշռության կետին, որտեղ ավել-պակաս ոչինչ չկար։ Սիրո մեջ ևս հավասարակշռություն է պետք։ Ստեղծված ավելցուկները անբավարար սպառողների կամ արտադրողների «թեթև ձեռքով» վերածվում են կորուստների ու վնասում ողջ տնտեսությանը։ Բայց տարբերն այն է, որ սիրո շուկայում արտադրանքն ու սպառումը թվերով ի հայտ չեն գալիս, ուստի տվածի և վերցրածի քանակները չափել փորձելիս մենք միշտ կարող ենք կանգնել հավասարակշռությունը կորցնելու վտանգի առաջ։ Իսկ եթե սերն իրոք տնտեսագիտության դրսևորումներից մեկն է, կամ գուցե հակառակը, պիտի ուրեմն համապատասխանաբար իջեցնել կամ բարձրացնել սիրո գինը այնքան, մինչև շուկան կարողանա հասնել իր հավասարակշռության կետին։ Բայց եթե պիտի սերն արժեզրկելով մի անփառունակ հավասարակշռություն նվաճել, էլ ինչների՞ս է էդ տնտեսությունը․․․

Սիրո ու գնի փոխադարձ կապն արտահայտվում է սիրո էլաստիկության միջոցով։ Կանոն է․ բարիքի պահանջարկն ավելի էլաստիկ (առաձգական) է, եթե դրա քանակը մեծապես պայմանավորված է գնով։ Այսինքն՝ թե գինը բարձրանա, բարիքի քանակն էլ դրա պատճառով իջնի, ուրեմն էլաստիկ պահանջարկ ունի բարիքը։ Ոչ էլաստիկ պահանջարկով բարիք պիտի լինի սերը։ Գնի բոլոր տատանումներից անկախ՝ սիրո դիագրամը պիտի միշտ ուղղահայաց գիծ լինի․ միշտ դեպի վեր, միշտ դեպի վեր։

Սիրո մեջ հարկերը փորձություններն են, որոնք կառավարությունը՝ կյանքը, դնում է մեր առաջ ու ասում՝ հաղթահարեք։ Էլի բարիքի պահանջարկի էլաստիկությունից կախված՝ հարկը ծանրանում է կա՛մ արտադրողի, կա՛մ սպառողի վրա։ Էս երկուսի փակած ծախսերից հարստանում է կյանքի բյուջեն, որը, ըստ դեմոկրատ կյանքի մասին օրենքի՝ հետագայում օգտագործվում է այլ տնտեսություններ՝ այլ սերեր հովանավորելու համար։

Սուբսիդիաները ուրիշ սերերի փորձություններից հարստացած կյանքի բյուջեից մեզ տրվող օգնություններն են։ Այն նոր հնարավորություններն են, որոնք պիտի փրկեն մեր տնտեսությունն անկումից ու բարձրացնեն մեր արդյունավետությունը։ Սուբսիդիաները տրվում են հաճախ այն ժամանակ, երբ կյանքը ցանկանում է խրախուսել մեր տնտեսությունը, որովհետև այն կարևոր է համարում ինչպես մեզ, այնպես էլ ողջ հասարակության համար։ Վարակիչ ու լուսավոր սերերին բաժին հասնող երկրորդ, երրորդ կամ գուցե հարյուրերորդ նոր հնարավորությունն են սուբսիդիաները․ որ սերը ճգնաժամերին տանուլ չտանք։

Ու վերջապես։ Սիրո մեջ էլ, ինչպես տնտեսագիտության մեջ, օգուտը հաշվելու համար ընդհանուր հասույթից հանում ենք ընդհանուր ծախսերը։ Արդյունքում մնացածը` մեր օգուտն է։ Ասվում է՝ 0-ից բարձր օգուտ գրանցող տնտեսությունները շարունակում են երկարաժամկետ արտադրությունը։ 0-ին հավասար օգուտ գրանցողները կարող են շարունակել արտադրել, այնուամենայնիվ, հեռանկարային անորոշությունը սահմանափակիչ դեր է խաղալու։ Դե իսկ 0-ից ցածր տնտեսությունների օգուտը շուկան վնաս է կոչում։

Բայց տնտեսությունների կարգավիճակը մեծապես կախված է շուկայի կառուցվածքից։ Տնտեսագիտության մեջ իմ ամենաչսիրած շուկայական կառուցվածքը մոնոպոլիան է եղել։ Անարդար եմ համարել այն, որ ինչ-որ բարիքի արտադրություն սահմանափակվում է մեկ արտադրողով, ու մյուսները չեն կարողանում մտնել շուկա բարձր պատնեշների ու անդիմակայելի մրցակցության պատճառով։ Բայց սիրո մեջ թող մի՛շտ մոնոպոլիա լինի։ Թող այլ արտադրողներ չկարողանան մտնել սիրո տնտեսություն, որովհետև բարձր են պատնեշները։ Կատարյալ մրցակցության միջով անցնող ու մոնոպոլիստիկ սկզբունքներ որդեգրող արտադրողներով ու սպառողներով թող ձևավորվի սիրո տնտեսությունը։

Թող շահո՛ւյթն էլ, հարկե՛րն էլ, օգուտնե՛րն էլ, վնասնե՛րն էլ մեկը կրի։ Թող անասելի բարձր լինի մեր սիրո գինը․․․ Բայց թող մենք երբեք չվաճառենք  մեր սերը․․․ Թող չվաճառվող բարիքի ավելցուկից դառնանք անհավասարակշիռ, ու ոչինչ, շուկան էլ թող ասի՝ վնաս ենք կրում։ Թող մեր կրած ամենամեծ վնասը սիրո ավելցուկը լինի։ Ու թող սերը լինի այն միակ մոնոպոլիան, որից կշահեն երկուսը․․․

Արդեն մեկ շաբաթ է՝ բացում եմ համակարգիչս ու սկսում եմ գրել, իսկ հետո ամբողջը ջնջում և նորից սկսում զրոյից։ Մեկ շաբաթ ամեն կերպ փորձելով շրջանցել COVID-19-ը՝ այսօր վերջապես որոշեցի համակերպվել այս իրավիճակի հետ և ուղղակի անել այն, ինչը կարծում եմ՝ լավ է ստացվում։

Դե՛ ինչ, ես շարունակում եմ բացահայտել IT ոլորտը և այս անգամ խոսելու եմ հայկական ամենաթույն StartUp-ներից մեկի մասին։ Եթե դեռ չեք լսել Krisp-ի մասին, ուրեմն հիմա ճիշտ ժամանակն է․․․

Krisp-ը թույլ է տալիս հեռահաղորդակցման ժամանակ ազատվել աղմուկից։ Եթե ավելի հասկանալի բացատրենք, ապա այն թույլ է տալիս ձեր զրուցակցի համար լսելի լինել՝ անկախ նրանից՝ ձեր շրջակայքում ռոք համերգ է, թե երեխաների բարձր ճիչ, Krisp-ը ամբողջ ֆոնային աղմուկը վերացնում է։

Android-ից օգտվողների բախտը այս հարցում չի բերել, որովհետև Krisp-ը դեռևս հասանելի է միայն Mac, Windows, IOS հարթակների համար։ Բայց եթե օգտվում եք նշված հարթակներից որևիցե մեկից, ապա առհասարակ կարող եք չանհանգստանալ՝ թե ինչ տեսակի խոսափող կամ ականջակալներ ունեք, որովհետև հավելվածը հարմարեցված է ցանկացած տեսակի հետ։ Ու բացի դրանից՝ այն ապահովում է նաև ձեր gadget-ում եղած հեռահաղորդակցման կամ ձայնագրման համար նախատեսված ցանկացած հավելվածի աշխատանքը։ Krisp-ը մեր ֆիզիկական խոսափողի և օգտագործվող հավելվածի միջև այսպես կոչված անտեսանելի շերտ է տեղադրում, որը խոչընդոտում է աղմուկին առաջ անցնել։ Իսկ այդ անտեսանելի շերտն էլ իրականում յուրօրինակ ալգորիթմ է, որն իր մեջ միավորում է «Machine Learning»-ը և  «Digital Signal Processing»-ը։

Իհարկե, հեռահաղորդակցման համար նախատեսված այլ հավելվածներ ևս կան, որոնք ֆոնային աղմուկը հեռացնող ներքին ֆունկցիաներ ունեն, օրինակ՝ վերջին օրերին լայն տարածում գտած Zoom-ը, կամ գեյմերների կողմից սիրված Discord-ը: Բայց ինչպես ասաց ընկերներիցս մեկը՝ դրանց խնդիրը նրանում է, որ կողքից հոսող ջրի ձայնը հեռացնում են, բայց օրինակ՝  ֆոնում հնչող բարձր երաժշտության հախից չեն կարողանում գալ։ Իսկ այ Krisp-ը իր գործը հաստատ լավ գիտի, որովհետև անկեղծ ասած՝ փորձարկման ժամանակ ռոք համերգի էլ դիմացավ։

Եվ տարօրինակ էլ չէ, որ այս օրերին, երբ բոլորս տանն ենք, և թե՛  ուսումը, թե՛ աշխատանքը, նույնիսկ՝ ժամանցը կազմակերպում ենք տարբեր օնլայն հարթակների միջոցով, Krisp-ի ներբեռնումների քանակը 6 անգամ աճել է, և սա դեռ սկիզբն է։

Հ․Գ․ Հատուկ «պարանոյիկների» համար էլ ուզում եմ ավելացնել, որ ձեր ձայնային տվյալները Krisp-ը ո՛չ պահպանում է, և ո՛չ էլ ուղարկում ուրիշ սերվերների։

Իսկ ինչ վերաբերում է Covid19-ին, ո՛չ, խուճապի մասին մենք էլ չենք լսել, որովհետև մեզ մոտ անիմաստ աղմուկը տեղ չի հասնում։

«FuckUp Nights Armenia»-յի հերթական event-ներից մեկի ժամանակ խոսնակ Տիգրան Սարգսյանն ասում է․ «Մի՛ անհանգստացեք, նույնիսկ այն պահին, երբ մտածում եք, որ ամեն ինչ 100% իդեալական է, կարող եք այնպես FuckUp լինել, որ չէիք էլ պատկերացնի», և հենց այդ պահին «FuckUp Nights Armenia»-յի գործընկեր կազմակերպության պոստերն ուղղակի մեծ աղմուկով ընկնում է՝ հաստատելով Տիգրանի խոսքերը։ Դե բնական է, էլ ի՞նչ «FuckUp Nights Armenia» առանց ձախողումների։

Ուրբաթ երեկոյան, առաջին «FuckUp Nights Armenia»-ից ուղիղ 2 տարի անց ISTC-ի հարկի տակ նորից հավաքվեցին երիտասարդներ, ովքեր եկել էին ձախողման պատմություններ լսելու։

-Ուզում եմ սկսել FuckUp-ից, որն իրականում ոչ թե իմն է, այլ՝ ծնողներինս։ Հարցը՝ իմ անվան մեջ է։ Իմ անունը Արտավազդ է, սիրում եմ, որ ինձ նաև Արտո են ասում։ Բայց դա բոլորի մոտ չի ստացվում։ Օրինակ՝ որոշներն ինձ Արծի են ասում (սափրված ժամանակ)։ Meeting-ներից մեկի ժամանակ էլ մեր ամերիկացի աշխատակիցը խոսքի մեջ ասում է,  որ իր ամբողջ գործունեությունը հիմնված է Art-ի (արվեստի) վրա, մեր հայերն էլ բոլորը հասկանում են, որ իմ վրա է հիմնված։ Բայց ամենադաժանը Ամերիկյան համալսարանում էր, երբ դասախոսը բոլորի մոտ ինձ ասաց․ «Արտազա՛վր, արի գրատախտակի մոտ»։

Բայց Արտազավր, է՜ Արտավազդ Մինասյանի FuckUp-ը միայն անունով չի վերջանում։

-Ինձ բոլորը՝ ծնողներս, ընկերներս, ուսուցիչներս, ասում էին, որ ես շատ խելացի եմ, ես էլ սկսում էի այդպես մտածել։ Հետո հաջողված օլիմպիադաները, բիզնեսը, որի արդյունքում կարողացա կես միլիոն դոլար գումար հավաքել ավելի ամրապնդեցին այդ միտքը։ Քիչ է մտածում էի` խելացի եմ, հիմա էլ սկսեցի մտածել, որ հարուստ էլ եմ։

Արտավազդը կես միլիոնը չի ծախսել մեքենա, թանկարժեք հեռախոսներ գնելու վրա, այլ դրել է գործի մեջ և ամբողջը կորցրել։ Ու հիմնական պատճառը «խելացի ու հարուստ» լինելն էր, համառ պայքարը մի պրոյեկտի համար, որը ոչ մի կերպ հաջողություն չէր նշմարում։

Բոլորիս «խելացի» որոշումներն էլ վերջիվերջո բերում են նոր ձախողումների, ճիշտ այնպես, ինչպես երեկոյի բոլոր խոսնակների մոտ։

Չնայած նրան, որ Արսինե Վալլադյանին զգուշացրել էին, որ իր ապագա գործատուին հանկարծ Միչ չդիմի, նա ամբողջ ընթացքում մտքում կրկնելով ՝ «Don’t call him Mitch», հարցազրույցի սկզբում ասում  է. « Hey, you must be Mitch»:

Դիանա Բադեյանը իր թիմի հետ cleaning day կազմակերպելուց հետո նամակներ էր ստանում, որտեղ մարդիկ բողոքում էին, թե ինչու իրենց բակը չեն մաքրել։ Իսկ Գևորգ Պողոսյանի 75 և ավելի ձախողումների ու բանտում լինելու դրական կողմերի մասին մի ուրիշ օր կպատմեմ․․․

Առաջին event-ի ֆեսյբուքյան հայտարարությունից հետո այն ծաղրի էր ենթարկվել, ու շատերը այն spam էին համարել։ Բայց երկու տարվա ընթացքում FuckUp Nights Armenia-ն ոչ միայն ազատվեց «խուժան nights» կարծրատիպային ու ծաղրային անունից, այլ նաև ձախողումների մասին խոսելու շատ թույն մշակույթ բերեց Հայաստան։ Այնպես, որ հանգիստ ձախողեք, համենայնդեպս հիմա գիտեք դրա մասին որտեղ կարելի է խոսել․․․

Լուսանկարները` Նարեկ Ալեքսանյանի