Հայրս առաքիչ էր, մայրս՝ խոհարարի օգնական, իսկ ավելի ուշ՝ վաճառողուհի։ Հորս աշխատանքը հոգնեցուցիչ էր։ Քաղաքից քաղաք գնալ, գյուղից գյուղ, ոլոր-մոլոր ճանապարհներ, երբեմն բարդ, երբեմն հեշտ, բայց, դե դա ավելի լավ էր, քան օտար երկրում լինելը։ Դեպքեր էին լինում, որ նա մեզնից շա՜տ հեռու էր լինում և աշխատանքի բերումով մի 3 օր մնում էր այնտեղ։ Այդ երեք օրերը մեզ համար լավ էին միայն նրանով, որ մայրիկի կողքին էինք քնում։ Երեքիցս մեկն ու մեկը։ Դե, հո մենք չէի՞նք ուրախանում, որ հայրիկը տանը չի լինում, այն էլ նրա համար, որ մայրիկի կողքին պառկեինք։ Իհարկե, հայրիկին կարոտում էինք ու շատ։ -Պապայի՞դ ես սիրում, թե՞ իրա բերած համով բաները,- հարցնում էին եղբորս, երբ դեռ 2-3-րդ դասարանում էր։

-Համ պապային, համ էլ համով բաները,- պատասխանում էր նա, չնայած՝ երբեմն խոստովանում էր, որ համով բաներն ավելի շատ է սիրում։

Երբ պապան երեք օրվա բացակայությունից հետո գալիս էր, ես վերջում էի նրան մոտենում ու գրկում, որ կողքից չասեին. «Անուշի՛կ, պրծի՛, մենակ դու չես կարոտել»։

Երբ հորս գործերն «անկում» ապրեցին, նա որոշեց մեկնել արտագնա աշխատանքի։ Նա չէր կարողանա ամեն օր այդ «համով բաները» բերել տուն։

Հոկտեմբերի 18։ Էս օրը ես հասկացա, որ ատում եմ օդանավակայանները, ինքնաթիռներն ու ինչու ոչ, երկիրս։ Նրանք բաժանում են մեզ մեր հարազատներից։ Երկիրն է մեղավոր, որ հեռանում են՝ ասելով, թե կվերադառնան, բայց ժամանակ չեն նշում։ Հորս վերջինը ես գրկեցի, որ չասեին «Անուշի՛կ, պրծի՛, մենք էլ պիտի գրկենք»։ Չնայած, դժվար թե ասեին։ Գնալուց առաջ ասաց՝ խելոք կմնաք։ Հայրս ամենից շատ բարկանում էր, որ սուտ էինք խոսում, ու արդյունքում ինքը ստեց՝ ասելով, որ մի տարուց կգա։

Ավելի ուշ մայրս էլ գնաց։ Ամանորից 7 օր առաջ՝ դեկտեմբերի 23-ին։ Ու արդեն մեկ տարի 4 ամիս հորս չեմ տեսել, մեկ տարի 2 ամիս՝ մորս։ Օդանավակայան չգնացի։ Չէին էլ տանի։

Մինչ մորս մեկնելը, մեկնեց հորեղբայրս, ծնունդիս օրը՝ նոյեմբերի 8-ին։ Ոչ հայրս նրան հրաժեշտ տվեց, ոչ հորեղբայրս՝ հորս։ Հորս գնալը պատահական ստացվեց։

Տատիկն ամենից շատ հորս մեկնելը ծանր տարավ։ Դե, վերջին անգամ սեպտեմբերին էր տեսել։ Նա ամեն անգամ լալիս է, երբ որդիներից մեկի ձայնն է լսում։ Ամեն օր ասում է, թե երազ է տեսել։

-Տատ, ամենածանր բանը օտարության մեջ ի՞նչն ա։

-Կարոտը, հեռավորությունը։ Ի՞նչ իմանամ, երբ կգան։ Երկուսինն էլ անորոշ է։ Առաջինը Արտյոմը (հայրս) գնաց։ Ծանր տարա։ Պատահական եղավ։ Գիշերն իմացա, որ Էջմիածնից գնում ա Ռուսաստան՝ առանց հաջող անելու, առանց տեսնելու։ Որ իրանց մանկությունն եմ հիշում, է՜հ, հուշերի գիրկն եմ ընկնում։ Կուրխնեինք, կըսեի՝ երկու տղա ունեմ, կմեծանան, թև ու թիկունք կեղնին, իսկ հիմա երկուսն էլ կողքիս չեն։ Կարոտը մի կողմից, մենակությունը՝ մյուս։ Նայում ես ուրիշներին, տղերքը կիգան, կերթան, մերը՝ չկա։ Ում հետ որ խոսում եմ, անկախ ինձնից տղեքիս անուններն եմ տալիս։ Աշխատատեղ որ էղներ, ինչի սե՞նց կեղներ։ Էս լրիվ գալիս ա երկրի վատ վիճակից։ Ըմեն էղան թափառական, պանդուխտ։ Էնքան գիրք եմ կարդացել, էտ պանդուխտներին մեղքացել, որ եկավ իմ գլխին։ Ամեն գնացողին կնախատեի, ծնողներին կմեղքայի, կըսեի՝ մա՞րդ էլ իրա հայրենի օջախից գնա։ Ըհն, եկավ գլխիս։ Երկուսն էլ գնացին մի տարվա մեջ։ Մի ամսվա տարբերությամբ։ Հովհաննեսիս տղեն Գերմանիայում ա ծնվել։ Աչքերիս չեմ հավատում։ Տենաս կգա՞ մի օր, որ «ժիվոյ» կտենամ,- ասաց տատս՝ լացելով ու անընդհատ աչքերը մաքրելով։

Հայրս ասաց, որ իր համար օտարության մեջ ամենադժվարը մենակությունն է, կարոտն ու հեռավորությունը։

-Օ՜ֆ, Անուշ։ Կարոտն ա դժվար։ Կարոտը ընտանիքիդ հանդեպ։ Երկրումդ ես, գիտես, որ քո երկիրն ա։ Ավելի ազատ ես։ Չգիտեմ, երբ կգանք, բայց հաստատ գալու ենք։ Վերադառնալ, միանշանակ վերադառնալ։ Ձեզ ուսման տալ, ապագա ստեղծել։ Հենց դրա համար էլ գնացել ենք,- ասաց մայրս։

Ուզում եմ, որ էս ամենը շուտ ավարտվի, որքան հնարավոր է շուտ։ Կարոտում ենք մեր ծնողներին։ Ես 15 տարեկան եմ, քույրս՝ 12, եղբայրս էլ՝ 11։ Դա այն տարիքն է, երբ շատ ենք զգում նրանց կարիքը։ Ինչի՞ պիտի ծնողական ժողովին մաման չգնա, ծնունդիս ինքը մոմը չվառի, պապան քաղաք չտանի, այլ ուրիշը։ Սա սխալ է։ Ճիշտ է՝ տատիկն ամեն ինչ անում է, որ մենք մեզ լավ զգանք։ Նույնիսկ ուժերից վեր բաներ է անում։ Պապիկն իր թոշակից պահում է, ու ինչ ուզում ենք՝ գնում է։ Ոչ մի բանի պակաս չունենք։ Բայց, դե մայրն ուրիշ է, տատիկն՝ ուրիշ, իրենց կատարած գործերից անկախ։

Ի վերջո, նրանք կգան։ Եղբայրս վստահ կասի, որ պապային է ավելի շատ սիրում, ոչ թե համով բաները։ Ես վերջում նրանց կգրկեմ, որ չասեն. «Անուշի՛կ, պրծի՛, մենակ դու չես կարոտել»։