Լիլիթ Վարդանյանի բոլոր հրապարակումները

lilit vardanyan

Ֆրանսիական քոլեջ

-Bonjour, mon amie.

-Bonjour mon amie.

Ու ամեն անգամ ես ու Անին ծիծաղում ենք իրար այդպես բարևելու համար:

Նստում եմ մեջտեղի շարքի առաջին նստարանին, որը մի տարի պայքարից հետո կարողացել եմ «սեփականաշնորհել»: Դա ամենալավ տեղն է, որովհետև երկրորդ նստարանից անգամ ակնոցով գրատախտակն այդքան լավ չի երևում: Նաև առաջին շարքում ավելի կենտրոնացած եմ լինում:

-Կարին (ֆրանսիական ակցենտով), էսօր ի՞նչ դաս ունենք:

-Պատմություն, Հաշվապահություն ու ֆրանս:

-Էէէէ, էլի պիտի 70 րոպե պատմության դաս լսե՞մ… Կարին, կողքիս նստարանն ազատ ա, արի:

-Չէ, էսօր դասը լավ չեմ սովորել:

-Դե լավ, առաջին նստարանին նստածներն էդքան նկատելի չեն,-ասացի առաջին շարքի նստարանի առավելություններից մեկը: Չնայած, երևի ինձ համար դա առավելություն չէ:

70 րոպե պատմություն լսելուց հետո հաշվապահության դասն է: Ֆրանսիական քոլեջում կա հինգ ուղղություն՝ էկոնոմիկա, մարկետինգ, ապահովագրություն, ֆինանսներ և ծրագրավորում:  Եվ ինչպես հասկացաք, ես սովորում եմ էկոնոմիկայի կուրսում:

Երևի հաշվապահությունը ավելի հետաքրքիր է լսել, որովհետև դա մեզ համար նորություն է:

-Երեխաներ, գալի՞ս եք գնանք խանութ,- ասում եմ ես քսան րոպեանոց դասամիջոցի ժամանակ:

Քսան րոպեանոց դասամիջոցի ընթացքում հասցնում ենք գնալ քոլեջի տարածքից դուրս խանութ, հետ գալ ու նախաճաշել: Չնայած դրան՝ քսանրոպեանոց դասամիջոցները շատ արագ են անցնում: Հիմնականում այդ քսան րոպեի ընթացքում կրկնում, արտագրում կամ սովորում են դասերը, զբոսնում են քոլեջի մոտակայքում, նախաճաշում են:

Մի օր ես ու Անին որոշեցինք միայն ֆրանսերեն խոսել: Շատ ուրախ ստացվեց:

-Կարին, մյուս ժամը ֆրա՞նս ա:

-Հա:

-Է, վերջին ժամով ֆրանս հավես չի, որ առաջին ժամ լիներ` ավելի հավես կլիներ:

Քոլեջի անունից կարելի է հասկանալ, որ մենք սովորում ենք ֆրանսերեն: Սիրում եմ լեզուներ սովորել: Արդեն երկու տարի է՝ ֆրանսերեն եմ սովորում: Ֆրանսերեն սովորելը ինձ շատ է դուր գալիս:

Դասերից հետո երեքով երեքով (3-րդ համարի ավտոբուսով) գնում ենք տուն: Ես, Կարինեն ու Այծեմնիկը խոսում ենք այդ օրվա դասերի ու այն մասին, թե ինչ ունենք անելու հաջորդ օրվա համար. «Գրականություն, ռուսաց լեզու, ֆրանսերեն»:

Եթե հետաքրքիր է, թե ինչի մասին ենք մենք խոսում չորեքշաբթի օրերը դասից տուն գալիս: Ավելի շուտ, ինչ էինք խոսում չորեքշաբթի օրերը, որովհետև վերջերս մենք քննություններ էինք հանձնում ու համարյա մի ամսով արձակուրդ ենք: Սրանով էլ ենք ավագ դպրոցների մեր հասակակիցներից տարբերվում:

lilit vardanyan

Համի մասին հիշողություններ

-Լիլիթ, ուզո՞ւմ ես մանդարին:

-Տանը մանդարին կա՞, որտե՞ղ:

-Խոհանոցում…

Տատիկը դեռ խոսքը չէր ավարտել, երբ խելագարի պես վազելով մի վայրկյանում հասա խոհանոց: Երեսուն վայրկյան անց ես վայելում էի այս աշնան առաջին մանդարինս:

-Մի տարի: Մի տարի ա՝ սպասում էի:

-Լիլիթ, բայց մարտին էլ էիր ուտում մանդարին:

-Ոչինչ, ինձ համար մի տարի ա:

Երբ վերջացրի առաջին մանդարինս, վազեցի երկրորդի հետևից:

-Լիլիթ, Արամին էլ կթողնես:

-Հա, հլը լիքը կա,- ասացի ես՝ հասկանալով, որ մի ժամ անց բոլոր մանդարինները կերած կլինեմ:

-Շատ չուտես, թե չէ` ալերգիադ կսկսի:

-Չի սկսի… Տատ, իսկ ինչի՞ ես պիտի միշտ սպասեմ իմ սիրած ուտելիքներին: Ինչի՞ չեմ կարող բոլորը միանգամից ուտել: Օրինակ՝ ամռանը բադրիջան եմ ուտում, ձմռանը՝ պոմիդորի մարինադ, աշնանը՝ ցիտրուսներ: Ինչի՞ չեմ կարող բոլորը միանգամից ուտել:

-Բայց եթե բոլորը միանգամից լինեին, անհետաքրքիր կլիներ:

-Չէ, շատ հավես կլիներ:

Մի ժամ անց կերա վերջին մանդարինը (բայց եղբորս էլ բաժին հասավ):

-Վերջինը,- ասացի ես ու վերջինը ամենադանդաղը կերա:

Բայց ի՞նչ իմաստ ունի վերջին մանդարինն ուտել ամենադանդաղը, եթե մեկ է՝ այդ մանդարինը վերջանալու է: Մի ժամ անց մանդարինի համն էլ կանցնի:

Երբ չորս տարեկան էի, ես ու տատիկը Առևտրի քոլեջի փռից մի հոթ-դոգ գնեցինք: Շատ սոված էինք: Հոթ-դոգերը նոր թխած էին ու տաք էին:

-Տատ, ինչ համով հոտ ա գալիս:

Ինձ շատ դուր եկավ այդ հոթ-դոգը: Այնքան համով էր, որ մինչև հիմա հիշում եմ այդ համը՝ որպես քոլեջի հոթ-դոգի համ:

Իսկ եթե ես ուղղակի սոված էի կամ դա իմ առաջին հոթ-դո՞գն էր: Ինչ էլ որ լիներ, ես մինչև հիմա հիշում եմ այդ համը ու լավ գիտեմ, որ էլ երբեք այդքան համով հոթ-դոգ չեմ ուտի…

-Տա, իսկ նարինջ արդեն կա՞:

-Հա, մյուս անգամ նարինջ էլ կառնեմ:

-Ջա՜ն…

Այդ պահին հիշեցի նարնջի համը: Բայց ախր, այդ համը ես ընդամենը տասը րոպե եմ զգում: Ամենաշատը մի ժամ, եթե դրանից հետո ոչինչ չուտեմ:

Ես միշտ ամենահամով ուտելիքը վերջում եմ թողնում: Բայց ամենավերջինն էլ եմ ուտում:

Ուզում եմ նորից փորձել քոլեջի հոթ-դոգը, Մոնտենեգրոյի տաք շոկոլադը, հայրիկի բերած՝ Լվովի դառը, պնդուկով, 63 տոկոսանոց շոկոլադը, մանկությանս՝ չափից մեծ փուչիկ ստանալու «բաբլը»: Ուզում եմ ամեն ինչ նորից փորձել, բայց դրանց համը զգալ այնպես, ինչպես առաջին անգամ:

Ուզում եմ, բայց գիտեմ, որ մի ժամ անց դրանց համից ոչինչ չի մնա՝ բացի համի զգացողության հիշողությունից:

lilit vardanyan

Չտաքացնող կոշիկներով ջրափոսի մեջ

Ձեռքերս չորացել են: Ոտքերս մշտապես սառն են: Իսկ բակի ծիրանենու տերևները չորացել ու թափվել են:

Արդեն կարող եմ հագնել ոտքերս չտաքացնող աշնանային կոշիկներս ու տրորել չորացած տերևները: Քայլում եմ մեջքս ուղիղ, արագ, վստահ: Այնպես, որ աշնանային, ոտքերս չտաքացնող կոշիկների ձայնը որքան կարելի է համահունչ ու բարձր լսվի: Կանգնում եմ իմ դիմաց հայտնվող յուրաքանչյուր տերևի վրա, որ լսեմ աշնան ձայնը:

Քայլում եմ աշնանային անձրևի ժամանակ, որպեսզի զգամ աշնան անձրևի հոտը: Չտաքացնող կոշիկներով մտնում եմ ջրափոսի մեջ: Մեկ է, ոտքերս չեն թրջվի: Մեկ է, ոտքերս միշտ սառն են:

Արդեն կարող եմ հագնել իմ սիրած վերնաշապիկներն ու ջինսե վերարկուն:

Սեպտեմբեր, հոկտեմբեր, նոյեմբեր: Այնքան սիրուն է հնչում: Ամիսներ, երբ չեմ անհանգստանում արևից ալերգիայիս համար: Բայց նաև չեմ բողոքում արևի բացակայության համար:

Աշուն, երբ սպասում եմ աշնանային անձրևներին, այն օրվան, երբ կարող եմ հագնել ոտքերս չտաքացնող աշնանային կոշիկները, անհամբեր սպասում եմ՝ երբ կարող եմ ուտել ցիտրուսային մրգեր: Թե երբ կարող եմ նարինջ, մանդարին ուտել, կիտրոնով թեյ խմել: Ցիտրուսներից ալերգիան իմ աշնանային ալերգիան է: Միակ ալերգիան, որից երբեք չեմ զզվի:

Հաշվում եմ, թե երբ է գալու ծննդյանս օրը: Սիրում եմ նոյեմբերը: Այդ ժամանակ արդեն կան ցիտրուսներ: Արդեն կարող եմ հագնել իմ գնած նոր աշնանային շորերը: Կարող եմ դնել աշնանային գլխարկներս: Կարող եմ ընտրել՝ կարմիր, թե մոխրագույն, որովհետև պահարանումս միայն այդ գույներն են: Կարող եմ նոր սանրվածք անել: Էլ ոչ ոք չի հարցնի, թե ինչու են մազերս սպիտակ, որովհետև աշնանը սպիտակ մազերս չեն փայլում:

Նոյեմբեր: Այդ ժամանակ ձեռքերս շատ չոր են, իսկ ոտքերս ավելի սառը, քան սեպտեմբերին:

Աշուն: Երբ ուզում եմ փաթաթվել տաք ծածկոցի մեջ, խմել կիտրոնով թեյ, գիրք կարդալ ու լսել աշնանային անձրևի ձայնը: Երբ կարող եմ նկարագրել այս իրավիճակը, բայց երբեք չիրականացնել:

Աշուն է: Ես ծնվել եմ աշնանը: Աշնանը ես այնպիսին եմ, ինչպիսին կամ, որովհետև ձեռքերս միշտ չոր են, իսկ ոտքերս երբեք չեն տաքանում:

lilit vardanyan

Երևանը տատիկիս հիշողություններում

-Տատիկ, դու որտեղի՞ց ես:

- Իմ նախնիները Ղարսից են, Սարիղամիշից: Հայրիկս փոքր էր, երբ Ղարսից գաղթեցին Գյումրի, Գյումրիից՝ Երևան: Իսկ ես ծնվել եմ Երևանում՝ Շահումյան թաղամասում:

-Երևանի ո՞ր թաղամասերում ես ապրել:

-Ամուսնանալուց հետո տեղափոխվել եմ Մոնումենտ թաղամաս՝ Ազատության պողոտա: Հետո՝ Նոր Նորքի 2-րդ զանգված:

- Ինչպե՞ս է փոխվել Երևանը այս տարիների ընթացքում:

- Քաղաքը փոխվել է: Բարձրահարկերը քիչ էին, բոլոր շենքերը տուֆակերտ էին, քաղաքն ավելի կանաչ էր, ծառերն ավելի շատ էին: Հիմա շատ շինարարություն կա, սրճարաններ, ռեստորաններ կան: Այն ժամանակ թատրոնները քիչ էին, հիմա շատ թատրոններ կան:

-Ի՞նչն էր քեզ դուր գալիս այն ժամանակ Երևանում:

- Երեխա ժամանակ ինձ դուր էր գալիս մեր թաղամասը, կինո «Անի»-ն: Գնում էինք կինո: Պարտադիր բոլորը ներկայացումները գնում էինք:

Քարկտիկ էինք խաղում, պահմտոցի: Քույրերիս հետ բակում խաղում էի: Ամռանը բակային ճամբար էինք սարքում: Ամբողջ ձմռանը կոնֆետի թղթեր էինք հավաքում, որ ամռանը բակային ճամբարի համար օգտագործեինք: Կոնֆետների թղթերը կպցնում էինք թելին ու դրանով գծում էինք ճամբարի սահմանները: Համերգ էինք տալիս, արտասանում, գիրք կարդում, գնում էինք ուրիշ ճամբարներ հյուր, սպորտային մրցումներ էին լինում:

Ժամանակները փոխվել են: Ավելի փոքրերը խաղում են բակում: Իսկ մեծերը, եթե իջնում են, ուղղակի զբոսնում են:

Զատիկի օրերին բոլորը իջնում էին, ձու էին կռվացնում, իսկ հիմա բակում չեմ տեսնում ձու խաղացող երեխա:

Հետո սիրում էի մայիսմեկյան շքերթը: Դպրոցում շքերթին մասնակցելու համար ընտրում էին ամենաբարձրահասակներին: Մայրիկս պատմում էր, որ երբ ինքը դպրոցական էր, կոշիկների մեջ քար էին դնում, որպեսզի իրենց էլ տանեին շքերթի:

Հիշում եմ, որ մեծ շուքով տոնեցին Երևանի 2750-ամյակը: Պարում էին, երգում էին, համերգ էին տալիս, տարբեր միջոցառումներ էին անում:

Ուսանող տարիներին ամենաշատը սիրում էինք նստել Կարապի լճի մոտ, գնալ կինո «Մոսկվայի» փառատոները: Սիրելի վայրերից մեկը պոնչիկանոցն էր:

-Ո՞րն է Երևանի քո սիրած անկյունը:

- Նորքի 1-ին զանգվածի այգին, որտեղ փոքրիկ եկեղեցի կա:

-Իսկ եղե՞լ է, որ Երևան եկած տուրիստների հետ շփվես:

-Այո: Գնացել էինք էկսկուրսիա, ֆիլիպինցիներ կային: Նրանց հետ ձեռքերի շարժումներով էի խոսում, որովհետև անգլերեն չգիտեի, բայց հասկանում էին: Շիշը ցույց էի տալիս, ասում էի՝ սառը ջուր ուզու՞մ եք, գլխով էին անում:

-Ի՞նչն ես կարոտում:

-Կարոտում եմ իմ մանկության տունը, փողոցը:

- Ի՞նչը կուզեիր փոխվեր քաղաքում:

-Կուզեի, որ Երևանը ավելի գեղեցկանար, ավելի մաքուր և կանաչ լիներ:

-Ի՞նչն ես ուզում, որ պահպանվի Երևանում:

- Հին շենքերը, հին կառույցները: Գումի շուկայի տեղը մեծ Սև շուկա կար: Հիմա չկա: Մասիվում էլ շատ լավ շուկա ունեինք, որը վերածեցին բարձրահարկ կառույցի:

Արզականի պատմությունը

Exploring the world through the lens of camera ծրագրի շրջանակներում

Լուսանկարը` Օրիեն Լեքլյուզի

Լուսանկարը` Օրիեն Լեքլյուզի

Պատմում է Էլիդա տատիկը

Տարիներ առաջ Արզականի այսօրվա տարածքում լիճ է եղել։ Մարդիկ միմյանց հետ նավերով են հաղորդակցվել։ Հին Արզականը գտնվել է Սբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցու մոտ։ Որոշ հատվածներ եղել են Աղվերանի տարածքում։ Երկրաշարժից հետո լիճը ցամաքել է։ Մարդիկ փոխել են իրենց բնակավայրը։ Նրանք տեղափոխվել են Սբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցուց ներքև։ Եկել և հիմնել են Արզական գյուղը։ Սկզբում այնտեղ միայն բնիկներ էին։ Ռուս-թուրքական պատերազմների և Ցեղասպանության ժամանակ մարդիկ տեղափոխվել են Արզական։ Գաղթականները հիմնականում բնակվել են Սբ Աստվածածին գնալու ճանապարհին։ Տարիների ընթացքում գյուղը մեծացել և զարգացել է։ Գյուղում կան շատ հանգստյան գոտիներ և հյուրասեր ընտանիքներ։ Արզականի բնակիչները շատ են սիրում իրենց գյուղը։ Արտագաղթողներ և արտագնա աշխատանքների մեկնողներ հիմնականում չկան։

-Էստեղ բոլորը ծնվում, ամուսնանում ու բաժանվում են գյուղում,- ոգևորված ավելացրեց Էլիդա տատը։

Հայ- Բելգիական “Exploring the world through the lens of camera” ծրագիր. օր տասներկուերորդ

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Առավոտյան ժամը 10-ին շարժվեցինք: Այս անգամ ուղևորվում էինք Գյումրի:

-Էրեխեք, դուք Գյումրիում եղե՞լ եք,-հարցրեցի ես:

Պետք է առաջին անգամ լինեի Գյումրիում:

Առաջին տեղը, որ այցելեցինք, Ձիթողցոնց տուն-թանգարանն էր: Այնտեղ մեզ ծանոթացրին Գյումրու պատմության, մշակույթի և կենցաղի հետ: Տեսանք, թե ինչպես են ապրել տեղի միջին և բարձր խավի ներկայացուցիչները 19-րդ դարում: Թանգարանում քաղաքին ծանոթանալուց հետո որոշեցինք շրջել քաղաքի փողոցներով:

Որոշ ժամանակ զբոսնելուց և ճաշելուց հետո բաժանվեցինք խմբերի: Մի խումբը գնաց Հայաստանի ամենահին վարսավիրանոցը, մյուս խումբը գնաց երկրաշարժից հետո տնակներում ապրող մարդկանց մոտ:

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Էլզա Զոհրաբյանի

-Ես գնում եմ վարսավիրանոց, որ մազերս կտրեմ, հետո տանը բոլորին զարմացնեմ,-ասացի ես՝ չիմանալով, որ այդ վարսավիրանոցը միայն տղամարդկանց համար է:

Չնայած դրան՝ վարսավիրանոցը շատ գեղեցիկ էր և 1940թ-ից պահպանել էր իր հին տեսքը: Երբ ներս մտանք, հայտնվեցինք 20-րդ դարում: Վարսավիրանոցը նկարելուց հետո գնացինք զբոսնելու:

Եղանք «Մեր մանկության տանգոյի» պատշգամբում: Այգիներով զբոսնելով հասանք հրապարակ:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Իսկ մյուս խումբը գնացել էր տնակների թաղամաս և լուսանկարել հին Գյումրու հին փողոցները:

-Ռեդուան, հոլանդերենով կշնորհավորե՞ս մամայիս ծնունդը,-հարցրեց Ինեսան:

-Խելյուքիգե վեղիաակդախ,-ասաց Ռեդուանը:

Ծրագրի ընթացքում Ռեդուանը հայերեն շատ բառեր էր սովորել: Վերջապես մեզ էլ հոլանդերեն մի բան սովորեցրեց: Անընդհատ փորձում էի ճիշտ արտասանել այդ արտահայտությունը: Հոլանդերենը շատ դժվար լեզու է:

Մազերս այդպես էլ չկտրեցի, բայց արդեն որոշ չափով ծանոթ էի Գյումրի քաղաքին:

Երբ հետ էինք վերադառնում, կարողանում էի հոլանդերենով «ծնունդդ շնորհավոր» ասել:

Լիլիթ Վարդանյան

***

Կորած հեռախոսի զարթուցիչը

Անկախ նրանից, թե որքանով են տարբերվում մի խումբ մարդկանց աշխարհայացքներն ու մշակութային սովորույթները, կա մի պարզ փաստ, որը բոլորին միմյանց հասկանալու հնարավորություն է տալիս։ Փաստի ձևակերպումը՝ բոլորս ծիծաղում ենք նույն լեզվով։ Մի լեզվով ծիծաղելու սիրուն հնարավորությունը տրված է մարդկությանը՝ բոլոր անհասկանալի իրավիճակների ու թյուրիմացությունների արագ շտկման համար։

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Օրեր առաջ հյուրատանը վաղ առավոտյան ինչ-որ տարօրինակ խառնաշփոթ էր։

Ռեդուանը պատմում է դեպքի մանրամասները.

-Ամեն առավոտ զարթուցիչս զնգում է ժամը 7-ին։ Այդ առավոտներից մեկն էր, երբ զարթուցիչս զնգաց, ու ես բնականաբար քնած մնացի։ Տղաները վրդովված արթնացրին ինձ՝ խնդրելով անջատել զարթուցիչի ձայնը, որն արդեն մեկ ժամ շարունակ անհանգստացնում էր իրենց։ Ես չէի կարողանում գտնել հեռախոսս։

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Պարզեց՝ ընկել էր մահճակալի հետևը։ Բոլորը նայում են ինձ, ես իջնում եմ մահճակալի երկրորդ հարկից ու զարթուցիչիս երաժշտության ուղեկցությամբ փորձում եմ հայտնաբերել հեռախոսս։ Ես հասկացա, որ ներքնակն ամբողջովին դուրս քաշելու դեպքում գործն ավելի հեշտ կընթանա, որի արդյունքում մնացի պատի ու մահճակալի արանքում։ Մի քանի րոպե անշարժ մնալուց հետո մի կերպ դուրս պրծա էդտեղից։

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Զվարճալի պատմության ականատեսներն ամեն անգամ ժպիտով են մտաբերում էս դեպքը։ Որոշներն անգամ վիդեոների ու նկարների տեսքով զվարճանքը միշտ կատարյալ աստիճանի են հասցնում։

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Երկու օրից Ռեդուանը կլքի Հայաստանը, իսկ կորած հեռախոսն ու խելագար խառնաշփոթը կդառնան ծրագրից մնացած ամենաջերմ հուշերից։

Եվա Խեչոյան

Վազելով Ֆրանսիայից Հայաստան

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

“Exploring the world through the lens of camera” ծրագրի շրջանակներում

Արզականում հանդիպեցինք ֆրանսահայ  Արա Խաչադուրյանի հետ, որի մասին այս օրերին մամուլը շատ է գրել: Իսկ թե ով է նա, կիմանաք հարցազրույցից:

-Պատմեք Ձեր, Ձեր քայլարշավների մասին։

-Ծնվել եմ Լիբանանում 1964թ.-ին: Հիմա 54 տարեկան եմ: Մինչև տասնվեց տարեկանը հաճախել եմ Դեմիրճյան դպրոցը: Հետո սովորել եմ ոսկերչություն։ Դժբախտաբար, երբ ինը տարեկան էի, պատերազմ սկսվեց, և ստիպված տեղափոխվեցինք հորեղբորս մոտ` Ֆրանսիա, որ այնտեղ շարունակեմ կրթությունս: Այնտեղ բնակություն հաստատեցի և սկսեցի աշխատել: Քսանչորս տարեկանում առաջին խանութս բացեցի: Դրանից հետո շատ էի աշխատում` շաբաթը յոթ օր, օրեկան գրեթե տասնվեց ժամ: Մինչև քառասուն տարեկանս աշխատեցի: Հետո ամուսնացա և ունեցա մեկ որդի: Ընկերս ինձ հրավիրեց Լիբանան և ասաց, որ առաջին մարաթոնին կարող եմ մասնակցել: Գնացի Լիբանան, մարզվեցի և առաջին մարաթոնս վազեցի: Երբ վերադարձա Ֆրանսիա, բարեկամներիս հետ մասնակցեցի վազքի մրցույթի: Հետո սկսեցինք շրջագայել աշխարհի չորս կողմը և մասնակցել մարաթոնների:

Մեծ մրցույթ պետք է լիներ, որին պատրաստվելու համար գնացի Ֆրանսիայում մի գյուղ, որտեղ որոշեցի բարձրանալ Եվրոպայի ամենաբարձր գագաթը` Մոնբլանը, որը 4810 մետր է։ Շատ դժվարությամբ բարձրացա։ Երբ հասա գագաթին, տեսա արևածագը։ Շատ գեղեցիկ էր, և որոշեցի, որ ամեն տարի պետք է նոր գագաթ բարձրանամ։

Երկրորդ լեռը, որ մագլցեցի, Մասիսն էր, որը շատ հուզիչ էր ինձ համար։ Հետո բարձրացա Աֆրիկայի ամենաբարձր լեռը՝ Կիլիմանջարոն։ Ֆրանսիայի հայ բարեգործական միությունը ինձ հրավիրեց պատմել, թե ինչպես ես մագլցեցի Արարատ լեռը։ Երբ պատմեցի, առաջարկեցի, որ եթե նյութական օժանդակություն ցույց տան, ապա Ցեղասպանության հարյուրամյակի կապակցությամբ կբարձրանամ աշխարհի ամենաբարձր գագաթը՝ Էվերեստը։ Սկսեցի մարզվել։ Մագլցեցի Անդերի ամենաբարձր լեռը։ Հետո Ղրղզստանի Լենինի պիկ անունով գագաթը։ 2015-ին պատրաստվեցի, որ մագլցեմ Էվերեստը։ Գտնվում էի 5200 մետր բարձրության վրա, երբ ապրիլի 25-ին երկրաշարժ եղավ։ Ընդհատեցինք:  Վերադարձա Ֆրանսիա և որոշեցի, որ 2016 թվականին պետք է վերադառնամ և նորից փորձեմ։ Բարձրանալը տևեց 46 օր։ Հասա մայիսի 22-ին և հայկական դրոշը դրեցի Էվերեստի գագաթին։

-Ինչպե՞ս որոշեցիք, որ պետք է Ֆրանսիայից քայլելով գաք Հայաստան։

-Երբ Էվերեստի գագաթին էի, նամակ գրեցի Թուրքիայի նախագահին՝ Էրդողանին՝ ասելով, որ պետք է ճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը։ Մտածեցի՝ ինչպես անեմ, որ այդ նամակը տամ, որ ընդունի ինձ։ Որոշեցի վազելով գալ Ֆրանսիայից մինչև Երևան։

-Ինչքա՞ն ժամանակ տևեց Ֆրանսիայից մինչև Հայաստան հասնելը։

-107օր։ 4550 կիլոմետր վազեցի։ Ամեն օր վազում էի մոտավորապես 40-45կմ։

-Ինչպե՞ս եք որոշում՝ որ քաղաքներով անցնել։

-Գուգլով գրեցի, որ ինձ ցույց տա Մարսելից Երևան ճանապարհը, և այդ ճանապարհը բաժանեցի ամեն օր 42 կիլոմետրի, որը հավասար է մեկ մարաթոնյան վազքի։ Հետո սկսեցի՝ անցա Իտալիա, Սլովենիա, Սերբիա, Բուլղարիա, Հունաստան, Թուրքիա, Վրաստան և Հայաստան։

-Ի՞նչ արտասովոր դեպք է տեղի ունեցել քայլարշավի ընթացքում։

-Հետաքրքիր էր այն, որ երբ հասա Բուլղարիա, ինձ ընդունեցին այնտեղի հայերը։ Ընդունեցին նաև Վրաստանում։ Նաև շատ լավ ընդունեցին Թուրքիայում։

-Սահմանը հատելիս խնդիրներ չե՞ն առաջացել։

-Ոչ։ Ուղղակի երբ ես անցնում էի սահմանները, բոլորը զարմանում էին, թե ինչպես եմ կարողացել այդքան տարածությունն անցնել։ Հարցնում էին, թե որտեղ է ավտոմեքենան կամ հեծանիվը։ Ասում էի՝ ես վազելով եմ անցնում։

-Իսկ ուրիշ խնդիրներ չե՞ն առաջացել։

-Անշուշտ, ցավեր ունեի ծնկներիս հատվածում։ Բայց, չնայած դրան, կարողացա շարունակել։

-Իսկ ապագայում ի՞նչ նոր պլաններ ունեք։ Ի՞նչ նոր հեռավորություններ եք ուզում հաղթահարել։ 

-Ուզում եմ հեծանիվով անցնել ամբողջ աշխարհը և վերջում հասնել Երևան։

-Հայաստանից ի՞նչ տպավորություններ եք Ձեզ հետ տանում։

-Հիմա նաև նպատակ ունեմ ոգևորել Հայաստանի երիտասարդությանը, որ չծխեն, չխմեն և զբաղվեն սպորտով։ Եթե ունեք երազանք կամ նպատակ, դրան հասնելու համար պետք է աշխատեք։ Առանց աշխատանքի ոչնչի չես հասնի։ Կուզեք երաժիշտ դառնալ՝ պետք է օրեկան վեց ժամ աշխատեք։ Դուք բոլորդ խելացի եք և աշխատասեր եք։

-Ճանապարհորդելու ընթացքում որտե՞ղ էիք ապրում։

-Իմ հետևից գալիս էր մի մեծ քարավան, որի հետ ես օրվա ընթացքում ուտում էի, հանգստանում էի, քնում էի և պատրաստվում հաջորդ օրվան։ Մարդիկ կային, որոնք ցանկություն են հայտնել ինձ հետ թեկուզ մի քանի կիլոմետր վազելու, ամեն քաղաք անցնելով՝ ինձ մի խումբ միանում էր։ Երեք կիլոմետր ինձ հետ վազել է նաև Հայաստանում Ֆրանսիայի դեսպանը։

Հարցազրույցը վարեցին Լիլիթ Վարդանյանը, Էլադա Պետրոսյանը, Էլզա Զոհրաբյանը

Գրի առավ Լիլիթ Վարդանյանը

Հայ բելգիական “exploring the world through the lens of camera” ծրագիր. Օր ութերորդ

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Առավոտն սկսեց զարթուցիչի խլացուցիչ ձայնով։ Մի կերպ արթնանալով արթնացրի Ամալյային ու Մորենին, ու շտապեցինք նախաճաշելու մեր սիրելի հյուրընկալ ընտանիքի հետ։ Ես, Եվան, Ամալյան, Ինեսան, Մորենը, Յիցըն ու Լենկան հյուրընկալվել էինք Ազիզյանների տանը։

-Եկեք բալա ջան, եկեք հաց կերեք,-լսվում է Վալյա տատիկի ձայնը հյուրասենյակից։

-Էկան, սիրուն, խելոք բալաները էկան,-ավելացնում է Սուսան տատիկը։

-Իսկ մեղր կա՞,-ինչպես միշտ հարցնում է Լենկան ու ժպտում։

Ուրախ, զվարթ նախաճաշում ենք, Սուսան տատիկը տարբեր հումորներ է անում, ինչպես նաև մածուն քսում Մորենի արևահարված ուսերին։ Մորենը ծիծաղում է, բայց չի ընդդիմանում Սուսան տատիկին։

Գյուղում ուխտի օր է, ինչպես նաև խաղողօրհնեք, և շատ հյուրեր կան, հատկապես մեր հյուրընկալ ընտանիքում։

Բաժանվել էինք 3 խմբի։ Մի խումբը պետք է բարձրանար վանք՝ նկարահանելու ուխտավորներին և իրադարձությունները, մյուս խումբը որոշեց հանդիպել Արա Խաչատուրյանի հետ, ով Ֆրանսիայից քայլելով հասել էր Հայաստան։ Իսկ մեր խումբը մնաց հյուրընկալ ընտանիքում, որպեսզի տեսնի ու լուսաբանի ուխտի հետ կապված իրադարձությունները, ինչպես նաև նկարահանի թոնրում արվող ավանդական խորովածը։

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Տանը բոլորը խառնված էին իրար՝ սեղանի պատրաստություն են տեսնում ու պատրաստում են ավանդական մատաղը, որից պետք է անպայման մի կտոր ուտել ասելով՝ ընդունելի լինի։ Թեև շատ էինք շտապում, բայց հասցրեցինք ճաշակել մատաղը, խմբով նկարվել ու ցտեսություն ասել մեր շատ սիրելի հյուրընկալ ընտանիքին։ Բոլորս հերթով ջերմորեն գրկում էինք նրանց ու լսում նրանց օրհնանքը։

-Աստված ձեզ պահապան,-ասում է Վալյա տատիկը արցունքները սրբելով։

-Լավ մնացեք։

Մի փոքր տխուր, բայց նաև ոգևորված քայլում ենք մեզ ծանոթ դարձած ճանապարհով։ Միավորվում ենք մյուսների հետ և գնում բարբիքյու փարթիի՝ խորոված ուտելու, որի. պատրաստմանը պետք է ինքներս էլ մասնակից լինեինք։

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Ավտոբուսից իջնելուն պես տեսնում ենք Եվայի ծնողների ժպտացող դեմքերը և լսում փոքրիկ Անգելինայի ուրախ ու զրնգուն  ծիծաղը։

Մեր բելգիացի ընկերները շատ են հավանել հայկական խորովածը, իսկ Ռեդուանը հայկական կենաց է ասում, դե իհարկե, Արմանի ու Սուրենի օգնությամբ։

Հետաքրքիր և հագեցած օր էր, վերջապես վերադարձանք հյուրանոց։ Դե ես էլ որոշեցի ուշ քնել ու գրել ութերորդ օրվա օրագիրը։

Սոնա Զաքարյան

***

Ներկայացնում ենք մեր մասնակիցներինarman baghdasaryan

Հարցազրույց Արման Բաղդասարյանի հետ

-Ինչպե՞ս  եղավ, որ մասնակցեցիր  այս  ծրագրին:

-Անցյալ տարի ես և քույրս մասնակցել ենք «Մանանայի» կազմակերպած մեդիա-որքշոփին, ու ես պարբերաբար թղթակցում եմ 17-ին: Հայտարարությունը քույրս էր տեսել: Ասաց, որ ամբողջ օրը տանը նստած եմ, ոչինչ չեմ անում, մասնակցեմ և ինչ-որ բան սովորեմ: Այդպես ես որոշեցի մասնակցել, նոր մարդկանց ճանաչել, նոր բաներ սովորել, անգլերենս զարգացնել:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

-Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեիր ծրագրից:

-Մեծ հույսեր չէի կապում, որովհետև մտածում էի՝ ավելի լավ է երազանքների մեջ չընկնեմ: Հիմա տեսնում եմ, թե ինչքան նոր բաներ ենք սովորում լրագրությանից, լուսանկարչությունից, միգուցե հետագայում նաև կինոյի վերաբերյալ: Արդեն ավելի մեծ ակնկալիքներ ունեմ:

-Արդյո՞ք բոլոր ակնկալիքներդ արդարացան:

- Նոր մարդկանց ճանաչեցի թե՛ Բելգիայից, թե՛ Հայաստանից: Հիմա զգում եմ, որ անգլերենս համեմատաբար ավելի լավ է: Բոլորի հետ շփվում եմ: Մեր բելգիացի հյուրերի հետ շատ հագեցած ժամանակ ենք անցկացնոմ:

-Այս մեկ շաբաթվա ընթացքում ի՞նչն է ամենաշատը տպավորվել:

-Ամենաշատը տպավորվել է այն անձրևոտ օրը, երբ բոլորս անձրևի տակ թրջվելով քայլում և զվարճանում էինք: Արզականի այս երեք օրերը նույնպես տպավորվեցին, որովհետև ամեն ինչ շատ լավ և հետաքրքիր էր:

-Մեր կատարած ճանապարհորդություններից ո՞րն է քեզ ամենաշատը դուր եկել:

-Ինձ ամենաշատը դուր է եկել Դիլիջանը, քանի որ այնտեղի բնությունը և մաքուր օդը ինձ ամեն անգամ զարմացնում են:

-Պատմիր տարօրինակ պատմություն, որ տեղի է ունեցել այս ծրագրի ընթացքում:

-Երբ մենք Արզականում էինք, առաջին գիշերը ես, Սուրենը և Ռեդուանը միասին մի սենյակում էինք: Մենք պառկած ուրախանում, ծիծաղում էինք և պահի ազդեցության տակ հասկացանք, որ հիմա տեղի է ունենում մի անհավանական բան. երևանցին, հրազդանցին և մարոկկացին միասին մի սենյակում քնում են Արզական գյուղում: Դա շատ անհավատալի բան էր:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

-Ի՞նչ ես սովորեցրել քո ընկերոջը՝ Ռեդուանին:

-Սովորեցրել եմ հայերեն բարեկիրթ բառեր, որոնք նա կարող է օգտագործել շփման մեջ: Նրան սովորեցրել եմ ինչպես իրեն պետք է պահի «հայ տղան»:

***

Հարցազրույց Ռոուին Դը’Հոլանդերի հետredoin

-Ինչքա՞ն ժամանակ է, որ «Թումուլտի» անդամ եք:

-Չորս տարի առաջ էր, երբ ես մասնակցեցի փոխանակման ծրագրի:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

-Ու՞մ գաղափարն էր Հայաստան գալու ծրագիրը:

-Մայիսին ես և Լիոն եկանք «Մանանա» կենտրոն և քննարկեցինք, թե ինչ ենք անելու այս երկու շաբաթվա ընթացքում: Հետո մենք վերադարձանք տուն, իրար նամակներ գրեցինք, և այդպես կազմեցինք ծրագիրը: Երեք օրով էինք եկել: Դա հեղափոխությունից անմիջապես հետո էր: Բոլորը շատ դրական էին տրամադրված: Նրանք ասում էին, որ սա նոր սկիզբ է: Շատ հաճելի էր դա լսել այն ժամանակ:

-Հիմա ձեր տպավորությունները տարբերվու՞մ են առաջին այցելության տպավորություններից:

-Առաջին անգամ, երբ եկել էի Երևան, ես գիտեի միայն, թե ինչպիսին է Երևանը, բայց հիմա ես գնացի այլ քաղաքներ և գյուղեր: Իմացա, թե ինչպես են ապրում Հայաստանի ուրիշ հատվածներում:

-Ի՞նչն է ձեզ դուր գալիս հայերի մեջ:

-Հյուրընկալությունը: Ամեն տեղ, որտեղ գնում ենք, նրանք մեզ հրավիրում են սեղան նստելու: Իրոք շատ հաճելի է հանդիպել հայաստանցիներին:

-Ի՞նչը չեք հավանում հայերի մեջ:

-Մենք միասին աշխատելու մի ձև գիտենք, դուք՝ մեկ այլ, և մենք պետք է հարմավենք ու դա է, որ ես այնքան էլ չեմ հավանում: Մենք պետք է խումբ դառնալու ճանապարհ գտնենք: Բայց դա էլ է հետաքրքիր:

-Պատմեք մի հետաքրքիր պատմություն, որ պատահել է այս ընթացքում:

-Ես շատ տպավորված էի, երբ մենք եկեղեցիներ էինք այցելում և գնում էինք տեսնելու Հայաստանի բնությունը: Դա առաջին անգամն էր, որ դուրս էի եկել Երևանից: Իրոք շատ տպավորիչ էր տեսնել եկեղեցու մոտի ջրվեժը:

-Հայկական ո՞ր սովորույթն է ձեզ ամենաշատը դուր գալիս:

-Այն, որ ընտանիքում երբ հյուր է լինում, ամենապատվավոր տեղում հյուրերն են ու հետո նոր ընտանիքի անդամները: Կարծում եմ դա իրոք տպավորիչ է:

Լիլիթ Վարդանյան, 15տ.

***

Sunday the 12th of august

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Today was our last day at the amazing host families. When we woke up we had a big breakfast with bread, potatoes, mashed potatoes, meat, yoghurt, homemade cheese,… Morane and Sona had to rush the breakfast, they had to leave the house at ten o’clock to meet their group for an interview. The others, who didn’t have an interview planned, could rest a bit more and work on their project. Around lunchtime some went to the church to watch the ceremony, others met a guy who had walked from France to Armenia and some stayed at a host family to see how the food was made.

At half past three we gathered at the main house to leave for the barbecue after a long goodbye to our host families. At the barbecue we could swim but most of us just hang around and talked to each other. When the food was ready we all sat in a tent and ate. We had chicken, pork, salads, bread, vegetables and more. After dinner we hung around again, we pet a dog and ate dessert.

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

Լուսանկարը` Զառա Թորոսյանի

When we cleaned up we went to the bus to go back to Yerevan, the bus ride was really long and finally we arrived at Manana. We picked up our stuff and had an exhausting walk back to the hostel since we were carrying everything we brought. At the hostel we divided the rooms and mixed up Armenian and Belgian girls (the early and late sleepers). We unpacked and after that we could do what we wanted at the hostel.

 Jitse Van Nueten

lilit vardanyan

Ժառանգական է

-Բարև,- ասաց տատիկս:

-Բարև ձեզ,- ասացի ես:

-Թոռնիկս ա:

-Բա մազերը ինչի՞ են սենց սպիտակ,- լսվեց այս ամառվա ամենաշատ տրվող հարցը, որը հուզում է գրեթե ամեն ինձ անծանոթ մարդու:

-Պապայի պես ա. իրա մազերն էլ են շուտ սպիտակել:

-Հա… Դե էս հարցի լուծումը հեշտ ա: Կարա ներկի:

-Հեսա, որ մի քիչ էլ մեծանա, կներկի,- վստահորեն ասաց տատիկս:

Տասը տարեկան էի, երբ մայրիկս նկատեց, որ մեկ սպիտակ մազ ունեմ:

-Ես սպիտակ մազ չունեմ,- ասում էի ես, մինչև մեկ տարի անց դրանք չշատացան:

Հայրիկիս մազերն էլ են շուտ սպիտակել: Եվ քանի որ հայրիկիս շատ եմ նման, իմ մազերն էլ շուտ սպիտակեցին:

Ժամանակի ընթացքում դա սկսեց ինձ դուր գալ:

Վերջերս իմ սպիտակ մազերը ավելի տեսանելի դարձան: Բայց ես մինչև հիմա հավանում եմ դրանք (իսկ ի՞նչ վատ բան կա լավ որակով, հաստ, չոր, խիտ, տեղ-տեղ սպիտակ մազերի մեջ): Բոլորին թվում է, որ ես տանել չեմ կարողանում իմ մազերը. ուզում եմ ներկել դրանք:

-Էս մազերդ ներկե՞լ ես,- ասում են ինձ մոտ քսան րոպե ծանոթ մարդիկ:

-Չէ, սպիտակել են:

-Ինչ հավես ա: Ոնց որ վերցրած լինես հատ-հատ ներկած լինես:

-Էս քո մազերը սպիտակե՞լ են,- ասում են ինձ որոշ չափով ծանոթ մարդիկ:

-Դե, հա:

-Երևի շատ մտածելուց ա:

-Հըմ,- ասում եմ ես:

«Ինչ «սրամիտ» կատակ էր»,- մտածում եմ այդ պահին:

-Էս քո մազերը սպիտա՞կ են,- ասում է անծանոթ ինչ-որ մեկը (օրինակ՝ խանութի վաճառողուհին, փոքր երեխաներ, անծանոթ կին)` ապշած հայացքը դեմքին:

-Դե… հա,- զարմացած նրա հայացքից՝ պատասխանում եմ ես:

-Ինչ հետաքրքիր ա,- շարունակում է զարմանալ:

Բայց սա մի քիչ թեթև տարբերակն էր: Լինում է նաև այսպես.

-Էս ինչի՞ ես սենց շուտ ծերացել:

-Բայց ես չեմ ծերացել:

-Կատակ էի անում: Մազերիդ հետ էի: Իսկ ինչի՞ են սենց շուտ սպիտակել:

Ո՞վ կարող է դիմանալ այս խոսքերին բացի ինձնից: Գիտե՞ք՝ յուրաքանչյուրին հերթով բացատրել եմ, որ դա ժառանգական է, նույնիսկ ծերանալու մասին «կատակից» հետո:

Բայց ինչո՞ւ է գրեթե ամեն անծանոթ զրուցակից (անծանոթ զրուցակիցներից 10-ից 9-ը) անքաղաքավարի ձևով միանգամից տալիս այդ հարցը: Չնայած՝ ես նրանցից ոչ մեկին չեմ ճանաչում: Հիշում եմ միայն նրանց զարմացած, կարեկցանքով լի դեմքերը:

lilit vardanyan

Ամառային արձակուրդներ

Ձմեռ էր:

-Էս տարի ինչ լավ ձմեռ ա անում: Մնում ա՝ ամառն էլ սենց լավ լինի,- ասում էր տատիկը:

Ամառվա սկիզբ:

-Մի կողմից լավ ա, որ անձրև ա գալիս: Էս տարի բերքը շատ կլինի:

Հունիսի երկրորդ շաբաթ:

-Հոգնեցինք անձրևներից, ե՞րբ ա գալու ամառը:

Հունիսի վերջ:

-Ասում են՝ էսօր քառասուն աստիճան ա լինելու: Ամառվա շոգերը էկան,- ասում է պապիկը՝ հովհարը ձեռքին:

Մեծահասակների սիրելի ամառը եկավ: Այս տարի բերքը շատ է: Կարևորը՝ ձյուն չկա: Ամառային անձրևները դադարել են: Ոչինչ, շոգին մի կերպ կդիմանանք: Պաղպաղակ կա: Կարելի է սառը ջրով լողանալ: Ձմերուկն էլ քիչ-քիչ շատանում է: Իսկ ֆուտբոլասերերին շոգը չի խանգարի հաճելի ամառ ունենալուն:

-Համ էն ենք ուզում, համ՝ էն,- ասում է տատիկը,- ո՞նց կարա համ լավ ձմեռ լինի, համ էլ՝ լավ ամառ:

Իսկ իմ կարծիքով՝ ամառը բոլոր դեպքերում էլ լավը չի (բացի անձրևային շրջանից): Քառասուն աստիճան շոգ: Մոծակների թագավորության վերադարձ: Ալերգիա համարյա ամեն ինչից (արևից, փոշուց, ծխից, ելակից, սուր հոտերից): Չնայած՝ գարունը մնում է իմ ամենաչսիրած եղանակը, բայց ամառն էլ ունի իրեն չսիրելու պատճառներ:

Մարդիկ լավ են մտածել: Ամառային արձակուրդներին դաս անելը շատ դժվար կլիներ: Օրինակ՝ ես թմրած վիճակից դուրս եմ գալիս միայն երեկոյան ժամը տասին: Դե, քանի որ շատ շոգ է, օրը սկսվում է թմրած վիճակից դուրս գալու ջանքերով: Ամեն առավոտ ես արթնանում եմ ժամը 9-ին և անկողնուց դուրս եմ գալիս 10:30:

Իմ ամառային նախաճաշի տեսականին այնքան էլ մեծ չէ. հաց-պանիր, յոգուրտ, լոլիկ և թեյ: Բայց էլ ի՞նչ կարելի էր ուտել, եթե ձու տանել չես կարողանում: Եվ ընդհանրապես, ի՞նչ ուտելու մասին է խոսքը, եթե ամառ է: Բոլորին հայտնի է իմ լավ ախորժակը, բայց ամռան շոգին ախորժակս չի գալիս: Ստիպված եմ լինում օրվա ընթացքում երկու անգամ պաղպաղակ ուտել, որպեսզի լրացնեմ իմ օրաբաժինը:

Ամառվա վատ կողմերի մասին շատ խոսեցի, բայց խոստովանում եմ, որ ամառը ունի նաև լավ կողմեր: Խոսքը ամառային առատ բերքի մասին է: Իհարկե, չկան իմ սիրած ցիտրուսները, որոնցից, ի դեպ, ալերգիա ունեմ: Փոխարենը կան կանաչ խնձոր, կեռաս և հատապտուղներ:

Եկեք փորձենք գտնել միջոցներ ամառը ոչ այնքան անտանելի դարձնելու համար: Շոգ է: Դրա համար կան լուծումներ:

1. Գնալ լողավազան: Չնայած՝ ես ժամանակ չունեմ լողավազան գնալու, բայց դա լավ միջոց է ամառվա շոգից ազատվելու և օրվա ընթացքում սթափ զգալու համար:

2. Լոգանք ընդունել: Սա էլ նրանց համար, ովքեր լողավազան գնալու ժամանակ չունեն:

3. Պաղպաղակ ուտել: Երբեմն աշխատում է:

4. Օրվա ընթացքում սառը ջուր խմել: Դե, այս կետը անիմաստ էր, որովհետև բոլորն էլ դա անում են: Բայց ես միշտ էլ շատ քիչ եմ ջուր խմել: Այնպես որ, այս կետը հատուկ ինձ համար է:

Իսկ հիմա անցնենք ամենաամառային հարցին: Մոծակները: Բոլորն էլ պայքարում են մոծակների դեմ, բայց արթնանում են մոծակի կծած տեղի քորը զգալով: Ամռանը միայն մոծակները չեն անցնում հարձակման. կան նաև այլ միջատներ: Ծնողներիս սենյակի պատուհանին ցանց է ամրացված: Բայց նույնիսկ այդ ցանցը չի խանգարում փոքրիկ կլոր միջատների ներխուժմանը, որոնք ամեն օր երեկոյան հետապնդում են ինձ, երբ ես գիրք եմ կարդում:

Իսկ մեր սենյակի պատուհանին ցանց չկա: Պապիկն էլ միշտ պատուհանը բաց է թողնում: Դրա համար էլ ժամը հինգին սենյակով մեկ շուրջպար է բռնում ճանճերի 20 հոգանոց հոտը: Գիշերն էլ գործի են անցնում մոծակները:

«Լավ, այս պայմաններում ինչպե՞ս ամառային արձակուրդը դարձնել հետաքրքիր»,- մտածեցի ես:

Կարելի է գիրք կարդալ: Ես քանդեցի գրապահարանի բոլոր դարակները և հասկացա, որ չգիտեմ ինչ գիրք կարդալ: Վերջին կարդացած գրքից հետո ես քննությունների էի: Այդ ընթացքում չէի մտածել՝ ինչ տիպի գիրք կկարդամ հետո: «Քանի որ ամառային արձակուրդներ են, ուզում եմ թեթև և զվարճալի պատմություններ կարդալ»,- որոշեցի ես և սկսեցի կարդալ ամերիկյան պատմվածքներ:

Բայց բացի գիրք կարդալուց՝ կարելի է անգլերեն պարապել: «Երբեք բաց չեմ թողնում անգլերենս լավացնելու համար ժամանակը»,- որոշում եմ ես ամռանը: Սկզբում ոգևորված պարապում եմ, հետո հոգնում, իսկ ամառվա վերջում էլի պարապում:

Երեկոյան հալամուլաները ամենահավես բանն են ամռանը: Ամենահավեսը, եթե արդեն «մեծ» չես դրա համար: Դե ես ինձ այդպիսին չեմ համարում, բայց մեր բակի մեծամասնությունը կազմում են 1-12 տարեկան երեխաներ. ո՞ւմ հետ խաղամ (փաստորեն «մեծ» եմ): Մնում է մի տարբերակ՝ հեծանիվ կամ անվաչմուշկ քշել: Եթե իհարկե եղբայրս հավես ունենա նկուղից հանել կամ ես հավես ունենամ քշել հեծանիվը: Իսկ անվաչմուշկներս 5 տարվա վաղեմություն ունեն: Կարճ ասած՝ անվաչմուշկիս ակները այլևս չկան:

«Ուրեմն պետք է ուրիշ զբաղմունք գտնել»,- մտածեցի ես և գնացի «Ոսկե ծիրանի» գրասենյակ: Երկու շաբաթ է, ինչ «Ոսկե ծիրանում» կամավոր եմ: Ցերեկվա շոգին աշխատելը այդքան էլ հաճելի չէ, բայց հետաքրքիր է:

Վերջ: Երևի իմ բոլոր ամառային պատմությունները պատմեցի, բացի նրանից, որ միջանցիկ քամիների պատճառով կոկորդս կարմրել է: Մնում է դիմանալ այս շոգին և վայելել արձակուրդները: