Այս ամառը, համենայնդեպս՝ ամռան առաջին կեսը իմ ու 2017 թվականի ցանկացած միջին վիճակագրական դիմորդի համար մի քիչ տարբերվում էր մնացած ամառներից։ Բայց իմ դեպքում միայն առաջին կեսը։ Դե հա, երկրորդ կեսից էլ միայն այն, որ սև ու սպիտակ դպրոցական հագուստ գնելու պարտականությունից ինձ լիովին ազատված եմ զգում։

Ճիշտն ասած՝ մտածում էի, թե առաջին դասարանցիների նման պիտի ուրախանամ, անհանգստանամ ու անհամբեր սպասեմ սեպտեմբերի մեկին, ախր, ես էլ եմ առաջին, ուղղակի՝ կուրսեցի։ Չէ, սպասելիքներս դեռ չեն արդարացել, իսկ նոր ուսումնական տարվան տասը օր մնաց։ Ի՞նչ արած։ Սպասենք, գուցե սեպտեմբերյան զգացողություններս ուրիշ լինեն։ Չնայած, երբեք էլ անհամբերությամբ չեմ սպասել այդ կախարդական օրվան։

Հա, մոռացա, ուզում էի գրել, թե ինչ եմ սպասում իմ նոր կյանքից, դե, ուսումնական առաջին տարվանից, ու հատկապես՝ ԵՊՀ-ից։

Քանի որ հեքիաթների հետ այնքան էլ սեր չունեմ, չեմ պատմի իմ երազանքների համալսարանի մասին։ Իսկ եթե լուրջ՝ չեմ էլ պատկերացնում, թե ինչպես եմ ընդունելու դպրոցից համալսարան և դասարանից լսարան փոփոխությունը։ Բայց դե, ծանր չեմ տանի։ Երևի։ Հա, ու չպիտի մոռանամ, որ հին ու բարի ուսուցիչներին փոխարինելու են եկել դասախոսները։ Մեկ էլ դասերն են ավելի երկար լինելու, քան դպրոցում։

Չգիտեմ՝ ինչու, բայց մտածում եմ, որ առաջին օրը մեզ առաջին դասարանցի ենք զգալու։ Դե, անծանոթ շրջապատ, անծանոթ դեմքեր ու «բարձր դասարանցիների»՝ մեզ ուղղված հայացքները։

Հետո՞, հետո մեզ կսպասեն լսարանի փնտրտուքները, նոր ռեժիմին հարմարվելու փորձերը։ Ինձ՝ մարզային տրանսպորտից բողոքելու նոր առիթներ ու էլի նման բաներ։

Մի երկու շաբաթից ամեն ինչ տեղը կընկնի, կսկսվի սովորական դարձած ուսանողական կյանքը ու կավարտվի 4 տարի հետո։ Մինչ այդ՝ մի քիչ տրամադրվենք ուսանողական կյանքին։ Էսպես չի կարելի, չէ՞։

Դե ինչ, շուտով կսկսվեն առաջին կուրսեցիների անհավանական արկածները Հայաստանի բուհերում, դուք էլ կարող եք հետևել մեր՝ առաջին կուրսեցի թղթակիցներիս տպավորություններին։ Սա միայն նախաբանն էր։

Եթե չլինեին սեղանին ու որևէ բան դնելու համար հարմար տեղերում շարված թերթերն ու ամեն տեսակի թղթերը, պատկերացնել անգամ չէի կարող, որ վայրը, որտեղ հայտնվել էի, թերթի խմբագրություն էր, թեև նախապես էլ գիտեի։ Խմբագրությունն իրականում մի երկու փոքրիկ սենյակ էր զբաղեցնում բարձրահարկ շենքի ներսում։ Երբ թերթի աշխատակցի հետ ներս մտա, ներսում մի քանի հոգի էին, որոնցից «տեղը բերեցի» միայն գլխավոր խմբագրին, թեև նրա հետ կապ հեռախոսով է եղել, այն էլ՝ միայն մի քանի անգամ։ Հա, այնտեղ՝ սեղանի մոտ, գրականագետ, լրագրող Լյուդվիգ Կարապետյանն է, ում հետ հանդիպելու էլ եկել էի: Իսկ թե ինչից պետք է զրուցեինք, ինքս էլ դեռ լավ չէի պատկերացնում։ Վաղ առավոտյան զանգահարել էր մարզային «Արագած աշխարհ» թերթի խմբագիր Վարդևան Գրիգորյանն ու ասել, որ գնամ. կեսօրին պիտի հանդիպեմ Լյուդվիգ Կարապետյանի հետ։

Երկու րոպե չանցած սենյակում արդեն մնացել էինք ես, պրն Գրիգորյանը, պրն Կարապետյանն ու խմբագրատան աշխատակցուհին. նա, ում ուղեկցությամբ հասել էի այնտեղ։

-Եզդիներ էին,- հյուրերին ճանապարհելուց հետո ասում է ճերմակահեր լրագրողը, ժպտում ու նստում՝ մի աթոռ էլ ինձ առաջարկելով։ Քիչ հետո աշխատանքային հարցերով դուրս է գալիս նաև թերթի խմբագիրը, իսկ այդ ընթացքում զրուցակիցս արդեն պատմում էր իր տարիների աշխատանքի ու ձեռք բերած փորձի մասին՝ աշխատելով չանցնել՝ հավանաբար իր իսկ գծած համեստության սահմանները։ Հետո, նույնքան համեստորեն, ավելացնում է.

-Մոտ հինգ տասնյակ գրքերի հեղինակ եմ…

Գրքերից մեկն էլ մակագրում է ու նվիրում ինձ, բացում վերջին էջն ու ասում, որ այն, ինչ ինքը պիտի պատմեր, գրված է այնտեղ։

Լյուդվիգ Կարապետյանը ծնունդով Արագածոտնի մարզի Հնաբերդ գյուղից է, մասնագիտությամբ գրականագետ, զբաղվել է լրագրությամբ, լրագրություն է դասավանդել ԵՊՀ-ում, «Հրաչյա Աճառյան» համալսարանում, Հեռուստառադիո ակադեմիայում, իսկ այժմ Երևանի Մովսես Խորենացու անվան համալսարանում հայոց լեզվի և գրականության ամբիոնի վարիչն է։ Մի շարք գիտական և գրական գործերի հեղինակ է:

Տարիների աշխատանքը խորացել էր ծերացած աչքերում, երկար ճանապարհ անցած, մի փոքր էլ հոգնած ձայնի, մեղմ ժպիտի մեջ:

-Վերջերս մանկավարժական համալսարանում դասախոսելու առաջարկ ստացա, բայց առողջությունս էլ, տարիքս էլ այլևս չեն ներում:

Հետո լրագրությունից՝ իր անցյալ ու ներկա, և իմ ապագա մասնագիտությունից խոսեցինք: 17-ում իմ նյութերիցս որոշներն էլ էր կարդացել, ասաց՝ հավանել է:

-Հիմա շատերը մտածում են, թե լրագրությունը «այս օրը այս տեղում այսինչ բանը եղավ»-ն է: Կարևոր է նաև խոսքը ճիշտ ներկայացնելը:

Մի քիչ էլ կրթությունից, դասերից ու համալսարաններից զրուցեցինք: Զարմացավ, երևի տխրեց էլ, երբ լսեց, թե որքան քիչ են այն ֆակուլտետի դիմորդները, որտեղ ինքը դասավանդել է ժամանակին:

Դե, իսկ զրույցի ամենահետաքրքիր մասն էլ ինձ համար նրա արձագանքն էր, երբ լսեց «Մանանա» կենտրոնի անունը, իմացավ, որ կենտրոնի սան եմ: Ժպտաց.

-Տնօրենը հիմա՞ էլ է Ռուզաննա Բաղդասարյանը:

-Այո,- ասացի, ժպտացի, մի քիչ էլ զարմացա, բայց շա՜տ ուրախացա:

Արդեն ժամանակն էր բաժանվելու: Իսկ միմյանցից բաժանվեցինք հույսով, որ մի օր նորից կհանդիպենք, նա ինձ կնվիրի իր «Լրագիտարան»-ը, իսկ ես իրեն՝ «Խաբարբզիկի» իմ համարները:

Էլեկտրասյան վրա ճնճղուկը հավասարակշռությունը պահելու փորձեր էր անում, իսկ հեռվում՝ երկնքի ամենակապույտ կետում, ծիծեռնակները դրա մասին մտածել անգամ չէին փորձում. չէ՞ որ նրանք վերևում են, լիարժեք, ազատ, չէ՞ որ այնտեղ սահմաններ չկան: Իսկ դո՞ւ, դու ներքևում ես, քո՝ հողով խառնված հոգսերի հետ, դու ներքևում ես, քո ոչ լիարժեք-կիսատ ապրումներով, կիսատ զգացմունքներով:

Դու այստեղ՝ ներքևում ես, ամենօրյա կիսատ կյանքով:

Կիսատ ես առավոտյան, իսկ դա ամենևին էլ «երկրորդ կեսի»-դ պակասությունը չէ, չէ:

Կիսատության քո բաժինն ունես շտեմարանիդ դիմաց ուսուցչի հետևող հայացք չունենալիս, մի քիչ ավելի շատ՝ քննությունից հետո նրա արձագանքը չլսելիս, փոխարենը՝ «ես գոհ եմ ինձանից»-ով ամեն ինչ ավարտելիս: Չնայած, հետո ես հասկանում, որ դա կիսատություն չէր, իսկ եթե ճիշտ՝ նույնիսկ մի քիչ էլ ավելին էր, քան լիարժեքությունը: Բայց, մեկ է, մի բան այն չէ:

Կիսատ էիր վերջին զանգին՝ բեմի վրա, կիսատ էին զգացմուքներդ, որ ինքդ անգամ չէիր հասկանում՝ ուրա՞խ ես, թե՞ տխուր, իսկ աչքերդ ուրիշ բան էին փնտրում:

Կիսատ էիր ամեն անգամ, գիշերվա ամենամութ ժամին աչքերդ մի կերպ բացելով, լիարժեքություն փնտրելով ծանոթ համարի զանգերին պատասխանելիս:

Եվ դա՝ որովհետև դու այստեղ ես՝ ներքևում, ամբողջականի ու կիսատի փշալարված սահմանին: Իսկ դու, դու, երբ քո հողով, փոշով ու աղմուկով խառնված առօրյայում կիսատ ես զգացել քեզ, մտածե՞լ ես, որ պատճառն ամենևին էլ առանց համացանցի կամ հեռախոսի առավոտը չէ: Իսկ, երբ մտածել ես դժբախտության մասին, զգացե՞լ ես արդյոք, որ իրական երջանկությունը չեն չափում կիլոգրամներով կամ ասենք, հազարներով:

Իրական, մարդկային երջանկության ամենամեծ մասը կիլոմետրերով է չափվում: Ամենամեծ երջանկության մի մասն էլ զրույցը Սքայփի կամ Վայբերի ազդանշաններով չսկսելն է, ամենակարևորների հայացքը էկրաններից այն կողմ չտեսնելը: Իսկ բախտավորությունը հոգու անկյուններում կամ մտքի փակ դարակներում կարոտ բառի սահմանումը չփնտրելն է, փնտրելու դեպքում էլ այն ամենատարրական, չհասկացված, չգիտակցված կերպով բացատրելն է: Որովհետև ամենագեղեցիկ կարոտն էլ այդ չհասկացված-չգիտակցված կարոտն է (եթե կարոտն առհասարակ գեղեցիկ լինում է):

…Մեծ սև պայուսակում հավաքվում են բոլոր տեսակի հագուստները, գրպաններում պինդ-պինդ՝ հուշերը. ժպիտները՝ առանձին, տխուր պահերը՝ առանձին:

Հետո ճանապարհն է, երկար, անվերջ թվացող ճանապարհը: Ամենաերջանիկ ճանապարհն էլ դեպի օդանավակայանը չէ, չէ՝ հակառակը: Կամ, ճանապարհը՝ կարոտից հեռու: Դեպի կարոտ ճանապարհները միշտ էլ օդանավակայանի ճանապարհով են անցնում: Ու գիտե՞ք, ամենատխուրը օդանավակայանից հետ չբերող ճանապարհն է: Նա, որ տանում է ու երջանկությունը օտար ափերում փնտրել տալիս, նա, որ չի գնում՝ աշխատելու, չի գնում, որովհետև երեխաներին գումար ու հագուստ է պետք, գնում է՝ դրանք «եվրոպական» դարձնելու: Իսկ դա աշխարհի ամենակիսատ լիարժեքությունն է…

Չէ, ես որևէ մեկին մեղադրելու իրավունք չունեմ, չեմ էլ փորձի, բայց, մեկ է, ես իմ ժամանակավոր կարոտն եմ սիրում: Նա, որ վերջ ունի, նա որ հատորներով է գրվում, իսկ միջանկյալ ժամանակն էլ գովազդի պես է, բայց ավելի փոքր հաճախությամբ ու մի քիչ ավելի երկար: Իսկ այդ գովազդն էլ լիարժեքության, ամենամեծ լիարժեքության զգացողությունն է, որ կա: