Բոլորս էլ ունենք հարևաններ, հարևաններն էլ` երեխաններ ու թոռնիկներ:

Կամա թե ակամա, առնչվում ենք մեր հարևանների հետ: Հենց այս թեմայով էլ կպատմեմ մի դեպք, որը կատարվեց ինձ հետ երեկ երեկոյան:
Հարևանիս թոռիկները եկան մեր տուն՝ ամեն օրվա նման, և ես ինչպես միշտ, հեքիաթ պատմեցի նրանց: Պատմեցի «Առյուծն ու աղվեսը»: Մի քանի տողով ներկայացնեմ հեքիաթը. «Աղվեսն ուզում է ապացուցել առյուծին, որ ինքն ամենաուժեղն է կենդանիներից, և որ բոլորը վախենում են իրենից: Ապացուցելու համար նա քայլում է առջևից, իսկ առյուծը` հետևից: Կենդանիները, տեսնելով հետևից քայլող առյուծին, փախչում են, և աղվեսը հաստատում է իր խոսքը:

Հեքիաթը լսելուց հետո երեխաները տուն գնացին: Այսօր կրկին եկան, և խնդրեցի, որ հիմա իրենք ինձ վերապատմեն նույն հեքիաթը: Ստորև կներկայացնեմ լսածս հեքիաթը.
«Փիսիկն ու շունիկը»
«Լինում է-չի լինում, մի փիսիկ է լինում: Փիսիկը մի օր գնում է անտառ: Ու կտեսնի առյուծին, գայլին ու աղվեսին: Աղվեսը ասում է գայլին, որ շատ ուժեղ է ինքը, ու սաղ վախենում են իրանից: Ու այդ պահին առյուծը վախենում, փախնում է, և փիսիկը հետ է գալիս և ուտում է կաթ»:
Եվ ես հասկացա մի բան, որ մանկական երևակայությունը շա՜տ մեծ է և անծայր…

Մայրս պատմում էր, որ իր հայրական գյուղում` Վանաշենում, մի զրույց կար: Ըստ դրա, շատ տարիներ առաջ գյուղում երիտասարդ մի ամուսնական զույգ զարմանալի բանի առաջ  էին կանգնել:

Ամուսինները մի անգամ բակում տեսնում են հսկայական օձ:  Չեն համարձակվում  մոտենալ, սպանել:  Հետո օձը հանգիստ, ինքնուրույն հեռանում է: Բայց ամիսը մեկ հայտնվում է բակում, նորից վախենում են սպանել, բացի վախենալն էլ, հասկանում են, որ օձն իրենց վնասելու մտադրություն չունի, և ուղղակի խուսափում են նրանից: Քիչ-քիչ օձն այցերի հաճախությունը մեծացնում է, ու երբ հայտնվում է՝ միշտ շրջում է տան տիկնոջ հետևից:

Բայց մի որոշ ժամանակ օձը չի հայտնվում: Ու օրերից մի օր էլ տան տիկինը տան դուռը բացում է ու տեսնում օձին՝  ներսում: Վախեցած փախչում է, երբ մարդիկ հավաքվում են ու գալիս օձին վնասազերծելու, նրան այլևս տանը չեն գտնում…

Շատ ժամանակ է անցնում, օձը չի հայտնվում: Ամուսինները մտածում են, որ երևի էլ չի գա, ու ազատվել են նրանից: Սկսում են մոռանալ օձի մասին: Բայց մի երեկո, երբ կինը մտնում է ննջասենյակ ու բացում է անկողնու ծածկոցը, վախից քարանում է. օձը ողջ երկայնքով անկողնու մեջ պառկած է լինում: Վախեցած կինը փախչում է սենյակից ու ասում է ամուսնուն տեղի ունեցածի մասին: Քանի որ երկուսն էլ վախենում են հսկայական օձից, շտապում են իրենց հարևանի տուն` օգնություն խնդրելու: Իսկ հարևանը ազգությամբ հայ չի լինում, այլ կարծեմ եզդի, և լինում է շատ աժդահա: Ասում են, որ օձն արդեն իրենց անկողին է մտել և այլ ելք չկա, քան սպանելը:

Հարևանը գնում ու սպանում է այդ օձին: Ու ասում են, որ այդ ամենի պատճառն այն էր, որ օձը սիրահարված է եղել այդ գեղեցիկ կնոջը:

Փաստորեն օձերն էլ սիրտ ունեն ու սիրել գիտեն: Բայց ոչ ոք չէր կարող իմանալ, թե այդ սերն ինչ արդյունքների կարող էր հանգեցնել…

Դեռ մեկ տարին չի բոլորել այն օրից, երբ գնացինք  Բյուրականի աստղադիտարան, բայց հիշողություններն իմ մեջ վառ են այնպես, ինչպես այդ օրն էր:

Ստույգ չեմ հիշում օրը, բայց սեպտեմբեր ամիսն էր: Դպրոցում ասացին, որ պիտի գնանք Բյուրականի աստղադիտարան, և ցանկացողները կարող են  դիմել դպրոցի փոխտնօրենին: Դե, մեր դասարանում բոլորս ենք հետաքրքրասեր և  բոլորս միաբերան ասացինք, որ ցանկանում ենք մասնակցել:

Պատկերացնո՞ւմ եք իմ ուրախությունը` մի աղջկա, ով աստղերին դիտելիս մոռանում է ամեն ինչ…Ու հանկարծ, հնարավորություն է ընձեռվում գնալ և ավելի մոտիկից տեսնել բնության այդ հրաշալի պարգևը:

Եկավ բոլորիս կողմից  սպասված երազանքի` աստղերը մոտիկից դիտելու, նրանց հիասքանչ փայլն ու գեղեցկությունը տեսնելու օրը: Շուտ ավարտեցինք դասերը, և պատրաստվեցինք ճանապարհորդելու: Դպրոցի  բակում կանգնած էին  երկու մեծ ավտոբուսներ: Հանկարծ լսվեց.

-Երեխե՛ք, դե արագ բարձրացեք մեքենաները:

Մինչև  Բյուրական հասնելը, նախ պիտի այցելեինք  «Բրաբիոն» ծաղկի սրահ` դիտելու այնտեղի զարմանալի բույսերն ու հրաշալի ծաղիկները: Անծանոթ ու զարմանալի բույսեր տեսնելուց և նրանց մասին տեղեկություններ ստանալուց հետո, շարժվեցինք դեպի Բյուրական:

Ժամը հինգի մոտերքն էր, երբ հասանք աստղադիտարան` մի հրաշալի վայր:  Մինչև մութն  ընկնելը, երբ կկարողանայինք դիտել աստղերը, ժամանակ կար: Գնացինք  Վիկտոր Համբարձումյանի  արձանի մոտ, ցանկացանք մտնել թանգարան, բայց, ցավոք, ուշացել էինք` դռները փակ էին:

Ծանոթացանք տեղանքին, իմացանք շատ և շատ տեղեկություններ, գնացինք ամենամեծ աստղադիտակի մոտ, բարձրացանք  և տեսանք այն դիտակը, որով կատարվել են փորձեր, և որով դիտել է անձամբ ինքը` Վիկտոր Համբարձումյանը:

Երբ մթնեց, մեր ուրախությունն ավելի ու ավելի  կրկնապատկվեց: Դուրս էր եկել նաև լուսինն, ու մենք ոգևորված բացականչում էինք.

-Վա~յ, երեխե~ք, ինչ լավ ա, լուսինն էլ կտեսնենք:

-Շա~տ լավ ա, մեր բախտից էր, հաստա՛տ, երեխեք:

Հետո չհասկացանք` ինչ կատարվեց: Մի քանի րոպեում դուրս եկան գորշ ամպերը, պատեցին ամբողջ աստղազարդ երկինքն ու լուսինը: Բոլորիս տրամադրությունն ընկավ, ու սկսեցինք  դժգոհել:  Այնքան ոգևորված էինք սպասել այդ օրվան:

Հասնել աստղադիտարան և չդիտել աստղերը, անհավատալի էր, ոչ-ոք չէր ցանկանում համակերպվել այդ մտքի հետ: Վերադարձանք դեպի ավտոբուսները, տխուր և անտրամադիր, բայց եկավ մեր տնօրենն ու ասաց.

-Երեխաներ, շատ եք տխրել, չէ՞, հիմա մի բան կասեմ կուրախանաք: Այստեղ մեզ ասացին, որ շուտով ամպերը կցրվեն: Ուղղակի պետք է կես ժամ սպասենք:

Ի~նչ ուրախություն: Կես ժամն այնքան արագ անցավ: Մենք երգում էինք, կատակում, մինչև կանցնեին րոպեները:

Ահա արդեն պատրաստվում էինք դիտելու աստղերը: Քանի որ շատ էինք, բաժանվել էինք երկու խմբի և ներս մտանք խումբ-խումբ: Այնքան հաճելի էր դիտել մի փայլող երկնային մարմնի, որը քեզ հանգստացնում է, և ինչպես բոլորն էին ասում, դիտել մի մեծ «պանրի»`լուսնին: Դիտելու ընթացքում մոռացել էինք  ամեն ինչ:

Շատ լավ օր էր: Երբ վերադարձանք տուն, ամբողջ գիշեր, աչքիս առաջ, միայն այդ երկու հիասքանչ տեսարանն էր:

Օգոստոսի 31-ն էր, ես արդեն տեղափոխվել էի Երևան, որպեսզի սեպտեմբերի 1-ին առաջին կուրսեցի դառնամ: Դե, ես եկել եմ մարզից` Շիրակից, ու Երևանում պետք է ճանապարհ սովորեմ, քչից-շատից սկսեմ քաղաքը ճանաչել: Ես իմ 2 ընկերների հետ էի,  նրանք ինձ  ուղղորդեցին, թե ինչ երթուղայինով գնամ,  որտեղից, ու ինձ լքեցին:
Ես Բժշկականի դիմացից պետք է նստեի 28 համարի երթուղայինը, գնայի Զեյթունի հանրակացարանների մոտ իջնեի, ու ոտքով հասնեի համալսարան, չհաշված  այն, որ ես չգիտեի, թե որոնք են այդ  հանրակացարանները:

Ես շատ անհանգիստ իջա մի շենքի դիմաց, որտեղ լիքը հնդիկներ էին, ու ինչպես հետո պարզվեց,  դա հենց հանրակացարանն էր: Այստեղ բախտս բերեց: Քայլեցի աջ, հետո` ձախ, հետո` աջ, հետո` ձախ, մեկ էլ ահա` համալսարանս:

Ինքս ինձ սկսեցի ծիծաղել: Շրջեցի, մտա համալսարան, դուրս եկա: Հիմա պետք է հետ գնամ: Կանգնեցի կանգառում, սպասում էի մի երթուղային, որի վրա կտեսնեի «Հերացի»  փողոցի անունը: Բայց իրականում նստեցի 37 համարի երթուղայինը, որը տանում էր` չգիտեմ ուր:

Նստեցի, ու գնացինք: Ես նայում էի շուրջս, կային հետաքրքիր  վայրեր: Ես հիացած նայում էի շուրջս, չմտածելով նույնիսկ, որ գնում եմ անհայտ ուղղությամբ: Մեկ էլ  վարորդը ասաց.
-Գիտե՞ս, սա վերջին կանգառն էր:
Ես սթափվեցի, նայեցի շուրջս, տեսա, որ ամբողջ ավտոբուսում մենակ ես եմ մնացել:
-Իսկ էլ դուրս չե՞ք գալու գիծ:
-Գալու ենք, ուղղակի լիցքավորեմ մեքենան, նոր:
-Իսկ ես  կարո՞ղ եմ մնալ մեքենայում:
-Հա, ինչպես կուզես:
Ես ժպտացի ու որոշեցի մնալ, մինչև հասնի այնտեղ, որտեղից որ նստել էի:
-Լսիր,  ինչ-որ բան կուզե՞ս խմելու:
-Չէ, շնորհակալ եմ շատ:
-Լավ, հասկացա:
Մեկ էլ վարորդը իջավ խանութ, ու 2 շիշ հյութով վերադարձավ, որից մեկն ինձ համար էր բերել: Ես շատ շոյվեցի:

Նա մեքենան կայանեց, որպեսզի ուղևորներ հավաքվեն: Սկզբից մենակ էի, հետո կամաց-կամաց հավաքվեցին մարդիկ: Ինձ միացավ ոստիկան, տնային տնտեսուհի և պարզապես մարդիկ, որոնք աշխատանքի էին շտապում: Մեքենան ևս մեկ շրջան կատարեց քաղաքում և ապա ինձ իջեցրեց այնտեղ, որտեղից վերցրել էր: Ես կատարեցի մի մեծ պտույտ քաղաքում,  ծանոթացա մի փոքր:

Շնորհակալ եմ, բարի վարորդ: Ես քեզ տալու էի 100 դրամ, իսկ դու ինձ վրա ծախսեցիր 300դրամ:

Վերջերս ճամբարում էի, ամեն ինչ շատ տպավորիչ էր, բայց ուզում եմ ձեզ հետ կիսվել ինձ համար ամենահետաքրքրական մի օրով:

Ամեն օր` վաղ առավոտյան, վազում էինք անտառի միջով անցնող ճանապարհով: Հենց խորանում էինք անտառի մեջ, մեր առաջնորդն ամեն անգամ ասում էր. «Փակում ենք աչքերը, լսում անտառի ձայնը»: Կարծում եմ` պատկերացնում եք` ինչ հանգստություն ու բավականություն էինք զգում այդ երկու րոպեների ընթացքում. մաքուր օդ, թռչունների երգ, քամու խաղ…

Ճամբարի վերջին օրը խարույկի շուրջ հավաքված կիթառ էինք նվագում, երգում ու հանկարծ մեր առաջնորդն ասաց. «Փակում ենք աչքերը, լսում գիշերվա ձայնը»:

Դե… ասաց, արեցինք: Փակել ենք մեր աչքերը, բայց միայն կատարյալ լռություն էր, զարմանքի ու շփոթմունքի հետ մեկտեղ: Մեր առաջնորդը, երևի հասկանալով մեր շփոթմունքը, ասաց. «Ո՞նց, չե՞ք լսում աստղերի ձայնը»: Ու այդ պահին ես հասկացա, որ մարդ ինչպես չի քնում միայն աչքերը փակելով, այդպես էլ չի լսում միայն ականջներով: Իսկ ո՞ւր են հոգու, սրտի ականջները: Ու ես ու երևի ինձ նման շատերն էլ լսեցինք գիշերվա ու հատապես աստղերի ձայնը: Հետո այդ ձայնին միացավ նաև լռության ձայնը, ու այդպես շարունակ բազում ձայներ շարվեշարան եկան հասան մեզ:

Ու այդ օրվանից ես հասկացա ու սկսեցի լսել դիմացինիս սրտի զարկերը, մտքի թռիչքի, հայացքի փախուստի ձայները: Կարծում եմ, այդ ձայները, թերևս մեր ներաշխարհի, մեր երազների, մեր մեջ ապրող աստղերի ու տիեզերքի ձայներն են, որոնք արտացոլվում են մեզնից դուրս` հենց դիմացինի կամ էլ աստղերի մեջ:

Վերջին իրադարձությունները՝ մասնավորապես քրոջս` դպրոցը ավարտելը, համալսարան ընդունվելը, իմ անասելի լարված վիճակը՝ կապված մասնագիտության ընտրության հետ, ծնողներիս ստիպում են շուտ-շուտ օգտագործել «Էս երեխեքը ես ինչ շուտ մեծացան» արտահայտությունը: Ես ինքս էլ նկատում եմ, որ արդեն շրջապատում մեզ վերաբերվում են որպես մեծերի: Ինձ այդ փաստը, անկեղծ ասած, այնքան էլ դուր չի գալիս: Ես չեմ ուզում մեծանալ: Ուզում եմ մնալ մանկության գրկում: Իմ՝ մի քիչ խենթ մանկության գրկում, որտեղ ամենամոտ ընկերուհուս հետ որդ էինք հավաքում, ցեխից տորթ և ծաղիկների գունավոր թերթիկներից «կախարդական» թուրմեր էինք պատրաստում: Ռենջերների և փերիների մուլտֆիլմերի ժամերին մեզ փողոցում չէիք գտնի, նրանց մոլի երկրպագուներն էինք: Ժամերով տուն չէինք գալիս, գրեթե ոչինչ չէինք ուտում: Հետո քիչ-քիչ մեծացանք՝ դասերը սկսվեցին, մեր հետաքրքրությունները փոխվեցին: Իմ կարծիքով, մանկության գրկում անցկացրած օրերը, մարդու կյանքի ամենաանհոգ և ամենաերջանիկ օրերն են: Ուզում եմ նորից փոքրիկ լինել, վերապրել մանկությանս յուրաքանչյուր պահը: