Այ դու: Հա, հա հենց դու: Երբևէ մտածած կա՞ս` ինչի համար ա գրպանը: Նոր ես էի մտածում:

Մտածում եմ…

Օրինակ, դու երբևէ մտածե՞լ ես, թե ինչքա՞ն կարող ես ապրել առանց գրպանների: Հա, լավ: Կյանքը գրպանից կախված չէ, ինչ խոսք: Բայց, բայց… Բայց ախր, մի կողմից` լրիվ ուրիշ կլիներ կյանքդ: Թե՞ դու ձեռքերդ գրպաններդ չես դնում: Անհնար ա: Գոնե ասեք` երբ ձեռքերդ առանց անհրաժեշտության դնում եք գրպաններդ, ի՞նչ եք զգում: Կամ` ի՞նչ եք մտածում: Ինչո՞ւ դրեցի: Երբ ձեռքդ դնում ես գրպանդ… Մի տեսակ` եսիմ … Ինքնավստահ ես, չէ՞ զգում քեզ:

Դու գրպանումդ պահում ես երթուղայինի համար առանձին դրած 100 դրամդ: Մյուսը պահում է տան բանալին: Մյուսը` ուղղակի հեռախոսն է դրել այնտեղ: Իսկ ոմանց մոտ ուղղակի աղբ է: Դե, բայց էդ աղբն էլ հո հասարակ չի՞: Մի հատ արևածաղկի սերմ մնացել է ամառվանից՝ երբ գիշերը ընկերներիդ հետ էիր զրուցում: Մի հատ երկար մազ էլ մնացել է քրոջդ մազակալից, էն որ «ներվերն էիր էլի ուտում», դրել էիր գրպանդ, իսկ քույրդ կատաղած փնտրում էր: Բա էն «շուրուպը» որտեղի՞ց: Էն թղթի կտորը: Էն կոնֆետի թուղթը…

Էհ, էհ: Հազար-հազար հիշողություններ: Բա… Գրպանից կարա մի հատ գիրք դուրս գա: Ուղղակի մի հատ լավ փորփրի …

Ի՞նչ ա ինձ համար գրպանը: Մնացել ա փոքրիկ քարերով լցնել, որ «ռագատկից» կրակես…  Լիքը, լիքը…

Երջանիկ եմ։ Կյանքում չէի մտածի, որ մի պստիկ բանից էսքան կուրախանամ։ Որ ընդամենը մի խոսակցություն` իմ մեջ, էսքան սեր կարթնացնի։ Հա, սեր։ Սեր «Մանանայի» հանդեպ։ Հիմա կասեք` էլի սկսեց «Մանանան» գովել, բայց որ իմանաք` ինչ ա՜ եղել․․․

Առավոտյան` ժամը տասնմեկին արթնացա։ Հագնվեցի ու տանից դուրս եկա` ուղևորվելով դեպի մեր Հրազդանի «Ռայկոմի»  Միկրո տանող`միշտ  մարդաշատ կանգառը։ Ինչպես միշտ` «վճարիր հարյուր դրամ` գրկիր ում ուզում ես» արտահայտությունը միտքս եկավ  ու սկսեցի ծիծաղել։ Ծիծաղում էի  ոչ թե էդ արտահայտության, այլ այն բանի վրա, որ եթե վարորդը կանգներ հաջորդ կանգառում ու մեզ հրամայեր հայավարի  խտանալ, ես արդեն, կամաց -կամաց կճզմվեի։ Ինչ, որ է։ Վատ, թե լավ, հասա հիվանդանոց։ Հիմա կասեք` ի՞նչ ա եղել։ Ոչ մի լուրջ բան։ Պետք է թղթեր վերցնեի, որ կարողանայի գործերս նոր ուսումնական հաստատություն տալ։ Բարձրացա, ու ինչպես միշտ` վերջին աստիճանին ոտքս դնելիս, գլուխս մի քիչ երկարացրի, որ տեսնեմ ինձնից առաջ կանգնած` կռվարար կանանց թիվը։ Սովորականի պես`  յոթ-ութ հոգի, բայց էդ, ինձ համար մի ամբողջ անվերջություն թվաց…«Մի հատ, հերթ կանգնեք», «Վերջինը մենք ենք»,  «Էրեխեն սոված ա» , «Ես ճնշում ունեմ, թող ես մտնեմ, բալա ջան»… Արտահայտություններ, որ ամեն անգամ լսելիս` ուզում եմ առանց  դիմացինիս տարիքին նայելու ասել․ «Դե, սթրվե′ք էլի, ձեզ էլ կհասնեն»։

Ու գալիս ա իմ ժամը, բայց վախենում եմ նույնիսկ  բռնակին կպնել` կարծելով, որ ոնց ուրիշների` էդպես էլ  իմ հետևից , «անշնորհք» վիրավորանք կնետեն:
Երբ վերջապես ավարտեցի, վերցրի թղթերս  ու գնացի հարազատ կանգառ, եկավ  շատ սիրելի երրորդ համարի «պազիկը»։ Բարձրացա` ու տեսնելով նստած ջահել տղաների,  ուրախացա` մտածելով․«Ջա~ն, հիմա մեկը կզիջի` կնստեմ»։ Բայց, ո′չ, սիրելիներս։ Մեր Հրազդանի տղաները (ոչ բոլորը)  ասես մանկապարտեզ չեն գնացել ու հարգել չգիտեն։
Մի երկու կանգառ անց մի աղջիկ բարձրացավ։ Նայեց աչքերիս ու միանգամից ասաց․ «Ես քեզ ճանաչեցի»։ Իհարկե մի քիչ շփոթված հարցուփորձ արեցի, ու պարզվեց, որ էդ աղջիկը կարդացել ա իմ 17-ում հրապարակված հոդվածները ու դուրը շատ ա եկել։ Ու, ինչ հաճույք, որ ինձ արդեն ճանաչում են։ Ճիշտ ա, մի քիչ անհարմար պայմաններում, բայց, դե։ Պարզվեց, որ էդ աղջկա անունը Սրբուհի ա։ Ու եթե ինքն իմանար, թե իր` «Ես քեզ ճանաչեցի» արտահայտությունն ինձ ինչ երջանկություն պարգևեց, հաստատ, հաճախ կասեր, որովհետև շատ բարի ու լավատես աղջիկ էր։
Ժողովու՛րդ, եթե դուք Հրազդանից եք ու հենց հիմա կարդում եք այս տողերը, բայց  ինձ չեք ճանաչում, հո′գ չէ։ Երջանկացրեք ինձ։ Դրսում տեսնելիս մոտեցեք ու ասեք, որ կարդալով հոդվածներս` ճանաչեցիք ինձ։ Կարող եք ստորագրություն էլ ուզել: Իսկ եթե անկեղծ, դա իմ ամենաերջանիկ օրերից մեկն էր։ Ու էդ ամբողջ օրը մերոնց մոտ գլուխ եմ գովացել` ասելով, թե  հայտնի աղջիկ ունեք, հպարտացե′ք։

Հի՜նգ…Վե՜ց …Յո՜թ…Ու՜թ…Ի՜նը…

-Կպել ա՜…

-Չի կպել, ուղղակի քսվել ա:

-Աա՜, թող քո ասածը լինի, մեկ ա` դաղալի գլուխը ծակ ա: Մտեք…

-Գետնային տուր, պաս չտաս:

-Վա՜յ, ինձ ես ասում, դու ես տալիս: Տուր` թող Նելլին խփի, հա՛…

Վստահ եմ, էսպիսի խոսակցությունների դուք էլ մասնակից, կամ վատագույն դեպքում, ականատես եղել եք: Հիշո՞ւմ եք, ի՜նչ լավ էր:

Այն խաղերը, փոքրիկ վեճերը, ծիծաղի պոռթկումները, ««չեմ խաղումները», անմոռանալի պահերը, հրաշալի՜ մանկությունը:

Այնքա՜ն եմ ուրախանում, երբ պառկում ու սկսում եմ գիրք կարդալ գնդակի անվերջ հարվածների ու երեխաների գոռգոռոցների տակ: Իսկ ինչքա՜ն է կրկնապատկվում ուրախությունս, երբ ընկերուհիներս ինձ են կանչում դուրս ու ասում` «Գնդակդ կբերե՞ս»:

Հիշում եմ մանկությունս, երբ ես համակարգչի «երես» չէի տեսնում, ու ժամը հինգից հետո, ամբողջովին լսողություն դարձած, սպասում էի, թե երբ են գալու ընկերուհիներս ու կոկորդները պատռելով գոռալու` «Նի-նա՜»:

Իսկ հիմա էլ էդպես չի: Հիմա այդ բացականչությունները հազվագյուտ են: Հիմա մանկության խաղերի ընտրությունն ավելի մեծ է: Հիմա երեխաները էլ չեն վիճում «բադեր» են խաղալու, թե` «պախկվոցի»: Ես չեմ ասում, թե բակում էլ երեխաներ չկան: Ո՛չ, նրանք միշտ կան: Բայց հիմա նրանք ավելի ուրախ են համարում խաղալ համակարգչով ու առցանց, ու բակ չիջնելու դեպքում շատ չեն նեղվում: Հիմա ես չեմ տեսնում նրանց աչքերի մեջ այն, ինչ որ կար մեր մոտ: Նրանց աչքերը չեն փայլում:

Էնպես, ինչպես մերն էր փայլում: Նրանք մեր օգնության կարիքն ունեն:

Եկեք օգնենք նրանց համտեսել մանկության իսկական համը: Չէ՞ որ մենք գիտե՛նք ինչպիսին է այն: Միասին իջնենք բակ, սովորեցնենք մեր խաղերը:

Ա՜խ այդ մականունները՝ մեկ տհաճ, մեկ ծիծաղելի, մեկ էլ հաճելի: Համոզված եմ, որ մականուն, կամ ինչպես սիրում են ասել, պիտակ չունեցող մարդ չկա: 

Ես ինքս իմ ողջ կյանքում, միշտ նոր ու մեկը մյուսից խիստ տարբեր, ծիծաղելի և անհավանական (աբսուրդ) մականուններ եմ ստացել: Մանուկ հասակում` Մարտշկա, դպրոցական տարիներին աշխարհագրությունից՝ Մարթոլորտ, երբեմն էլ  կատակով օգտագործում էին տարբեր արտահայտություններ, որոնք սկսվում են «մարդա» բառով. «մարդա մի շիշ», «մարդա 1000 դրամ » և այլն: 8-9-րդ դասարաններում՝Մռդո, Խուան Մարթա, վատագույն դեպքում էլ, Մարտա (հայտնի ֆուտբոլիստուհու պատվին):

Ճիշտ է դպրոցս ավարտեցի` հույս ունենալով, որ մականուններս այլևս չեն հիշվի, սակայն ճակատագրից չես փախչի: Ես այժմ մասնակցում եմ մեդիա ճամբարի, որը կազմակերպում է «Մանանա» կենտրոնը: Այստեղ էլ նոր մականուն ձեռք բերեցի՝  Վարդան, որը առաջացել է իմ Ֆեյսբուքի պրոֆիլի անունից: Որպեսզի խուսափեմ հարյուր անգամ կրկնվող հարցից, թե ինչու է իմ պրոֆիլի անունը Վարդան, կբացատրեմ պատճառն ու պամությունը ամենայն մանրամասնությամբ:

Իմ այժմյան ֆեյսբուքյան էջը երեք տարի պատկանել է իմ հայրիկին՝ Վարդան Մարտինի Մինասյանին, և ահա օրերից մի օր ես ցանկացա ինձ ֆեյսբուքի էջ բացել` հայրիկիս հետևյալն ասելով.

-Պա՜պ, ինձ ֆեյսբուքի պրոֆիլ բաց, էլի, կարիքը շատ ունեմ:

Հայրիկս էլ իր չօգտագործվող պրոֆիլն ինձ տվեց: Քանի որ ես դեռ համակարգչից օգտվելու մեջ այնքան էլ վարժ չէի,  այդպես էլ թողեցի անունը. Վարդան Մինասյան, և միայն այսօր՝ երեսուն րոպե առաջ կարգավորեցի իմ շա՜տ սիրելի ընկեր Լիլիթի օգնությամբ:

Դե ինչ, հուսամ, որ ողջ կյանքում  նորանոր մականուններ կունենամ` մեկը մյուսից զվարճալի անվանումներով ու պատմություններով:

Կասկադ. սեպտեմբեր. երկու-երեք հարյուր հոգի լուռ ու ուշադիր լսում են Գագիկ Գինոսյանի հայրենասիրական և ոգեշնչող կոչը, այնուհետև պարի պատմությունը, որը ներկայացնում է ամեն պարից առաջ:

Եվ վերջապես հնչում է երկար սպասված «Հե~յ»-ը, և սկսվում է հայկական «յարխուշտան»: Սկսում են «Մշո Խըռով», հետո տղաները դուրս են գալիս շարքերից սկսում են ծափերը, թռիչքները, հարվածները: Պարը նմանվում է իսկական կռվի:  Շրջապատող մթնոլորտը քեզ ստիպում է վերապրել պատմությունդ, մտքով հետ գնալ այն ժամանակները, երբ «յարխուշտան» պարում էին պատերազմներից առաջ՝ մարտական ոգին բարձրացնելու համար: Պարը վերջանում է  տղաների միաձայն «Հեյ հո»-ով:

Գագիկ Գինոսյանը սկսում է պատմել հաջորդ պարի պատմությունը, թե որտեղից է եկել, ով է մշակել և այլն: Ու հանկարծ, տեսնում ես մարդկաց գլխավերևով անցնող կոպալը, դհոլը, շվին և զուռնան: Սկսում է նվագել կենդանի երաժշտությունը: Կոպալի ամեն զարկի հետ սիրտդ սկսում է ավելի արագ աշխատել: Նայում ես շուրջդ, մեծահասակ մարդկանցից մինչև երկու-երեք տարեկան երեխաները, զբոսաշրջիկները պարում են: Այդ պահին մտածում ես, թե որքան քիչ բան է հարկավոր մարդուն երջանիկ լինելու համար:

Ես այդ պահին ինձ լիովին երջանիկ մարդ էի համարում: Ես կարծում եմ, ամեն հայ պետք է իմանա գոնե մեկ հայկական, ազգային պար: Եվ քանի որ ազգային պարերից մեկը սովորելով ցանկանում ես ևս մի քանիսը, այնուհետև բոլորը սովորել`  ես ցանկանում եմ, որ բոլորդ սկսեք պարել մեր ազգայինը:

Դե, արդեն պատմել եմ, որ յուրաքանչյուր ծրագրի մասնակցելուց առաջ վախենում ու մտածում եմ, որ չեմ անցնի: Այս ծրագիրը նույնպես չտարբերվեց մյուսներից:
Վախենալով գնացի քննության ու դուրս եկա բոլորից հետո` ամենավերջում:

Սակայն մի քանի օր անց զանգ ստացա ու լսեցի, որ հավաքել եմ բավարար միավորներ «Հայաստանի Պատանեկան նվաճումներ» կազմակերպության 2016թ. ամառային ճամբարին մասնակցելու համար:

Եկավ այդքան սպասված հուլիսի 19-ը:

Հանրապետության ավելի քան 150 լավագույն աշակերտների հետ ես Ծաղկաձորում եմ:

Առաջին օրը մի տեսակ տարբերվեց մնացած չորսից. 150 անծանոթ դեմք, ու ես ունեմ իմ ջոկատը` մի ակյուն մեծ ընտանիքում:

Օր երկրորդ. Նախագահական ընտրություններ – սովորում ենք առաջադրել ճիշտ թեկնածու, կատարել քարոզարշավ, անցկացնել արդար ընտրություն:

Օր երրորդ. Ուսուցողական հանդիպում – Ռալֆ Յիրիկյանն օգնում է ճիշտ հասկանալ ու կատարել բիզնես:

Օր չորրորդ. Մեր առօրյան ավելի  հետաքրքիր դարձրեցին «Օրրան»-ի սաները, քանդակագործ Բոգդան Հովհաննիսյանը:

Առաջին, երկրորդ, երրորդ, չորրորդ օրերը շատ հետաքրքիր էին. դե, լիքը խելացի երեխեք ու ես, լիքը տաղանդներ ու ես: Հա, անկեղծ մտածում էի, թե ես ինչ գործ ունեմ իրենց հետ նույն ճամբարում:

Օր հինգերորդ. Մի ուրիշ օր… Այդ օրն իմ կարոտն է դարձել:

Այդ օրը բոլորն անկեղծ էին, բոլորը լավն էին:

Այդ օրն ուրիշ էր, չի ջնջվի, վստահ եմ, 150-ից ոչ մեկիս մտքից:

Հիմա տանն եմ, վերցրել եմ թուղթն ու գրիչը, ու փորձում եմ զգացածս արտահայտել, բայց, իզուր, որովհետև ինչ էլ ասեմ, միևնույն է, չի հնչի այնպես, ինչպես զգում եմ:

Լիքը լավ ընկերներ, հարազատ ու թանկ մարդիկ…

Առաջին անգամ կյանքումս 5 օրում այսքան ձեռքբերումներ ունեցա ու առաջին օրվանից հասկացա, որ լավ եմ զգում ինձ այդ միջավայրում:

Ու, ինչպես Ռեմարկն է ասել, մարդը կարող է քեզ հարազատ դառնալ 3 օրում: Իսկ նա, ով տարիներով ապրում է քեզ հետ, կարող է չիմանալ, թե որն է քո սիրելի գույնը:

5 օրը բավական էր ճանաչելու մոտավորապես 30 մարդու ներսից: Իմանալ սիրած գույնը, կոնֆետն ու ֆիլմը:

5 օրն ինձ շատ բան տվեց: 5 օրն ինձ տվեց մարդկանց, որոնց կորցնելուց վախենում եմ, որոնք շատ թանկ ու հարազատ են:

Ճամբարում նախատեսված հարուստ ու բազմաբովանդակ ծրագիրը հնարավորություն տվեց ընդլայնելու աշխարհայացքս, խորացնելու գիտելիքներս, ինքնաբացահայտվելու, ինչպես նաև անցկացնելու հաճելի ժամանակ նոր ընկերներիս հետ: