Ազատ տարածք խորագրի արխիվներ

Տատյանա Դարբինյան

Կյանքեր փրկող մանանա

Դե ո՞վ չգիտի աստվածաշնչյան մանանայի մասին: 

Բայց էս մեկն ուրիշ ա:

Ցեղասպանությունից փրկված հայ վերապրողների մասին միլիոնավոր պատմություններ կան: Վերջերս լսեցի մեկը: Մի տատիկ պատմում էր, թե ինչպես է իր հայրը փրկվել ջարդերի ժամանակ: Պատմության ամենահետաքրքիր հատվածն այն էր, որ հայրը երկար ժամանակ՝ կարծեմ ամիսներ շարունակ, ստիպված է եղել ապրել դաշտերում՝ գայլերի, շների ու բաց երկնքի ընկերակցության պայմաններում: Եվ… Այդքան ժամանակ նա գոյատևում էր մանանայի շնորհիվ: Ո՞վ չէր ընդհատի տատիկի խոսքը՝ սա լսելով: Ի՞նչ մանանա: Դրա մասին միայն Աստվածաշնչից գիտեմ: Մի՞թե նման բան կա: Պարզվում է՝ մանանան առավոտյան բույսերի վրա կուտակվող սպիտակավուն նյութ է: Գուցե իմ իմացած ցողը կամ եղյամը… Չնայած, չէ՜: Այն նաև պիտի բավականին սննդարար լինի: Մենք դժվար էլ պատկերացնենք Արևմտյան Հայաստանի բնությունը, ծառերը, թփերը, անձրևը, արևն ու մանանան:

Փաստորեն հենց մեկ դար առաջ էլ մանանան ամենաուղիղ իմաստով թափվել է երկնքից ու կյանքեր փրկել:

emma tovmasyan

Ուրիշ հեքիաթ էր

Բոլոր երեխաներն էլ յուրօրինակ են ու յուրօրինակ մտքեր են ունենում: Նրանց երևակայած աշխարհը հեռու է մեծերի պատկերացումներից: Այդ աշխարհում ամեն ինչ այլ է` մի քիչ տարբեր: 

Փոքր տարիքում ես էլ իմ հեքիաթային աշխարհն էի ստեղծել: Գուցե շատերն են նման պատկերացումներ ունեցել, ոմանք էլ` հնարավոր է, հիմա ծիծաղեն, բայց դա իմն էր, իմ աշխարհը:
Այդ աշխարհում ես շատ էի սիրում նայել ինքնաթիռներին, ու ինձ թվում էր, թե այնտեղ` երկնքում, նույն երթևեկության կանոններն են գործում, ինչպես այստեղ` մեքենաների դեպքում: Կարծում էի, թե ինքնաթիռները կանգնում են կարմիր լույսի տակ, իսկ սխալ երթևեկելու դեպքում, ոստիկանները կանգնեցնում են նրանց: Բայց երբ մեծացա, պարզեցի, որ այդպես չէ:
Երբ փոքր էի, երազում էի փոքրիկ մարդուկ ունենալ` մատիս չափ փոքր, որի մասին որևէ մեկը չպետք է իմանար: Նրա հետ կխոսեի, կխաղայի, ու նա ինձ կհասկանար: Մեծացա ու կրկին հասկացա, որ դա անիրական ու երեխայական երազանք էր:
Երբ նայում էի լուսնին` գեր կնոջ դեմք էի տեսնում, մի տեսակ ջղային կնոջ, որն անընդհատ ինձ էր նայում ու միշտ հետևում էր մեր մեքենային: Ուր գնայինք, նա քայլում էր մեզ հավասար: Գուցե դա է պատճառը, որ այժմ, մի տեսակ, խուսափում եմ լուսնին նայել: Դե արի′ ու մտածի′ր, որ դա ընդամենը պատկերացում էր:
Նայում էի ամպերին, ու յուրաքանչյուր ամպ, մի երկիր էր թվում ինձ: Դրանց մեջ փորձում էի գտնել արտերկրում ապրող մորաքրոջս… Բայց այդպես էլ չէի գտնում:
Երբ փոքր էի… Փոքր էի, ու լավ էր: Ապրում էի իմ ստեղծած աշխարհում, ու ամեն ինչ հենց այնպես էր, ինչպես կար: Իսկ հիմա հասկացել եմ, որ ամպը ամպ է, որ ինքնաթիռը կարմիր լուսի տակ չի կանգնում, և լուսինն էլ գեր կին չէ, որն ինձ վրա, չգիտես ինչու, բարկացած էր նայում:
Փոքր էի, ու լավ էր… Պարզ էր, ուրիշ էր, հեքիաթ էր…

artyom safaryan

Տասը տարի առաջ, խաղահրապարակում

2016թ. հուլիսի 23, ժամը 14:50։ Օրը արևոտ էր, հանդիպեցի ընկերոջս՝ Տիգրանին (բայց դե ո՞վ է նրան Տիկո ասում, մեր բոլորի համար նա Մալխասն է): Ակամայից սկսեցինք հիշել դպրոցական կյանքի մեր նորամուտը: Շատ հաճելի էր տեղափոխվել այդ անհոգ տարիները, երբ ամենաուժեղ հերոսը «սպայդերմենն» էր, իսկ Նոր տարվա նվերները բերում էր Ձմեռ պապիկը իր պարկի մեջ:Եվ ընկերս այդ մանկական զվարթությամբ սկսեց պատմել մի հետաքրքիր դեպք, որը չէի կարող չվերածել հերթական հոդվածիս: Այս պահից կսկսեմ պատմել առաջին դեմքով, որպեսզի ավելի խորացնեմ ընթերցողիս տպավորությունը:

…2006թ., մայիսի 25, ժամը մոտավորապես 13:15 րոպե։ Օրը արևոտ էր, իսկ դպրոցում իրենց ուղին էին ավարտում հերթական տասներորդցիները (այդ ժամանակ դեռ մեր առօրյա չէր ներխուժել 12-ամյա կրթություն կոչվող չարիքը): Ոգևորված վերադարձա տուն, բայց դեռ չէի հասցրել մտնել շքամուտք, երբ տեսա իմ ընկեր Նարեկին ու  չկարողացա մերժել նրա հետ խաղալու առաջարկը: Ուրախացած մեր քայլերը ուղղեցինք շենքի հետևի խաղադաշտը, որտեղ մենք միշտ խաղում էինք: Մոտեցա շվեդական պատին ու սկսեցի մագլցել, հետո իջա: Շատ զվարճալի էր. ինձ զգում էի «սպայդերմենի» դերում, ու որոշեցի ևս մեկ անգամ կրկնել սխրանքս՝ բարձրանալով այդ 3 մետրանոց պատը: Թվում էր, թե  ամեն ինչ կարգին է, ոգևորված նայեցի հետ, որ տեսնեմ մարդկանց հիացմունքը, բայց պատկերը, որը ես տեսա, ամբողջովին այլ էր՝  ես սկսեցի մթի մեջ տարբերել երկու սիլուետ, որոնք կարծես մայրիկինն ու տատիկինն էին: Ու հանկարծ զգացի, թե ինչպես եմ սլանում դեպի անդունդը, իսկ հաջորդ բանը, որ հիշում եմ` ամբոխի վախեցած աչքերն էին, որոնց մեջ կարողացա նկատել տատիկի արցունքներով լի հայացքը: Մի անծանոթ կին հանեց իր շալը և հենարան սարքեց իմ արյունլվա եղած գլխի համար: Վայրկյաններ անց իմ արցունքոտ հայացքը նկատեց ձեռքիս ալիքաձև ջարդվածքը՝ գլխի չընկնելով անգամ, որ գլուխս ավելի վատ է տարել իմ այս գալիլեյան թռիչքը: Դժվարությամբ էր ականջս տարբերում մարդկանց հորդորները և աղաղակները տատիկին, որ ջուր չլցնի վրաս, քանի որ արդեն ուշքի էի եկել: Արցունքների միջով անգամ փորձում էի որոնել մորս, բայց ապարդյուն, քանզի տատիկը՝ խղճալով մայրիկին, ամեն կերպ թաքցնում էր եղելությունը։ Բայց մորս սիրտը զգացել էր վտանգը, և նա եկել էր դեպքի վայրը: Անհրաժեշտություն առաջացավ շտապ տեղափոխել ինձ հիվանդանոց, բայց այն, որ Հայաստանում վերջերս շատացել են մեքենաները, մեզ ոչինչ չտվեց, քանի որ ոչ ոք չառաջարկեց իր օգնությունը: Շուրջ բոլորը աղաղակներ էին. մարդիկ օգնություն էին կանչում, բայց երկար ժամանակ ոչ մի արձագանք չկար։ Արդեն նույնիսկ ես իմ կիսատ գիտակցությամբ նկատում էի ժողովրդի հուսահատությունը, բայց մի րոպե. այն ո՞վ է հեռվում: Հանկարծ այդ պատկերը մոտենում էր, տեսքից մի 45 տարեկան տղամարդ էր: Մոտեցավ, և ես զգացի արդեն, որ տեղափոխվում եմ մեքենայի մեջ: Ես հանգստացա՝ առաջին հերթին տեսնելով, որ մայրիկիս առաջվանից ավելի քիչ է խառնված, բայց նրա ու տատիկի այլայլված դեմքերը նույնիսկ աղոտ պատկերով ընդմիշտ տպավորվեցին իմ հիշողության մեջ: Աչքերս ինքնըստինքյան փակվեցին, և հաջորդ անգամ բացելով դրանք՝ ես նկատեցի ուժեղ մի լույս, բայց շատ թույլ էի, որ ինչ-որ բան տարբերեի: Հանկարծ զգացի, որ մարմնիս մեջ է թափանցել մի սաստիկ դող. աստիճանաբար պատկերը պարզվեց, ու ականջիս հասավ Կարինե մորաքրոջ ձայնը (նա մեր հարևանն էր, բայց ես նրան մինչ օրս էլ մորաքույր եմ ասում). «Դիմացի, Տիկո ջան, բան չմնաց: Հեսա տեղ ենք հասնում»։  Չգիտեմ ինչպես, բայց իրոք մորքուրիս աղոթքները ինձ ուժ տվեցին, ու ես կարողացա հասկանալ, որ արդեն վաղուց գտնվում եմ շտապօգնության մեքենայում: Շատ աղոտ եմ հիշում: Հաջորդ բանը, որ հիշում եմ, մազի սափրող մեքենայի ձայնն էր, որը անցնում էր իմ վիրավոր գլխի վրայով՝ մաքրելով բժիշկների «աշխատատեղը» այդ պահին անցանկալի մազածածկույթից։  Իսկ ալիքաձև կոտրվածքը սպիտակել էր գիպսի շնորհիվ:  Հետո գլուխս անցավ ռենտգենյան ճառագայթների փորձությունը, և բժիշկը՝ ստանալով մերոնց համաձայնությունը ,առանց վարանելու սկսեց վիրահատությունը:

Աչքերս կրկին բացվեցին. այս անգամ լռության միջից ինձ էր հասնում սրտագրի միապաղաղ ձայնը: Աչ ու ձախ թեքելով գլուխս հասկացա, որ պալատում եմ: «Փառք Աստծո, ուրեմն ամեն բան լավ է ավարտվել»։ Կանչեցի բուժքրոջը, հենց մտավ, միանգամից ասացի. «Տատին ո՞ւր է», ու բուժքուրը դուրս եկավ, և ներս մտավ տատիկը: Հազիվ էր բերանս բացվում, բայց տատիկի հետ երկու բառ փոխելու ցանկությունը մեծ էր, և ես կարողացա իմ մեջ կենտրոնացնել այդ մի փոքր էներգիան և խոսել իմ քաղցր տատիկի հետ։ Հետո մամային կանչեցի. ձայնս հազիվ էր դուս գալիս, բայց ուզում էի, որ մաման չանհանգստանա հանկար, որ այլևս չտեսնեմ նրա այլալված դեմքը: Խոսեցի մամայի հետ ու զգացի, որ ամեն բան արդեն հետևում է:

Հիմա իմ ընկերը պարթևահասակ տղա է, և այս ամենը հիշում է մանկական բարի ժպիտով։

anna andreasyan

Առողջ մարմնում՝ առողջ հոգի

Էս ի՜նչ լավ բան ա մարզվելը: Ես առաջ մտածում էի՝ ուղղակի տանջանք ա, իսկ դրանից առաջ ուզում էի գնալ կարատեի՝ չթողեցին, իսկ կարատեից առաջ, ըմմ… Հա, կարատեից առաջ փոքր էի ու չեմ հիշում՝ ինչ էի ուզում: Բայց հիմա կարծում եմ, ավելի շուտ վստահ եմ՝ հեչ էլ տանջանք չի: Ընդհակառակը՝ հրաշալի բան ա: Մտածում էի` կամ կմոռանամ, կա´մ հարմար չի լինի, կա´մ… Լավ, խոստովանում եմ՝ ալարում էի: Բայց ինչպես մեր ժողովուրդն ա ասում. «Ով ալարի՝ ոչ դալարի»: Որոշեցի չալարել, որ դալարեմ (չնայած,  էնքան էլ ինձնից կախված չի): Ու մեկ էլ վախենում էի՝ «ժանգոտելուց»:

Մի խոսքով, երկու շաբաթ առաջ ես որոշեցի՝ պետք է զբաղվել մարմնամարզությամբ: Եվ այդպես էլ արեցի: Ի զարմանս ինձ, ես արդեն 2 շաբաթ է, ինչ մարզվում եմ: Ու ամենակարևորը՝ չեմ ալարում:

Էս ամեն ինչը ինձնից խլում ա ամենաշատը մեկ  ժամ: Արդյունքում՝  ես ինձ զգում եմ առույգ և լիարժեք: Մեկ էլ գիտե՞ք ինչ եմ նկատել: Մարզվելուց հետո մտավոր յուրաքանչյուր աշխատանք ես անում եմ ավելի հավեսով, քան առաջ:

Հ.Գ. Այնպես որ, բոլորին խորհուրդ եմ տալիս մարզվել:

narek babayan

Կարգավիճակ. սպասում եմ ամռանը

Փետրվարի 6, 2016

Ահա և վերջացան մեր սիրելի արձակուրդները, մենք արդեն գրեթե հարմարվել ենք դպրոցական ռեժիմին։ Ճիշտն ասած՝ ես մտածում էի, որ երբեք չեմ ձանձրանա արձակուրդներից, բայց սա իրոք չափից մեծ ընմիջում էր։ Արձակուրդների հետ մեկտեղ անցավ ձմռան այն հատվածը, որը ես սիրում էի։ Ընդհանրապես, տարվա մեջ ես սիրում եմ ամառային արձակուրդներ ու նոր տարի։ Ինչպես հասկացաք՝ արդեն սպասում եմ ամռանը։

Ամռան միակ ոչ այդքան հաճելի բանը քննություններն են, բայց դե, ինչ արած։ Ինչպես ասում են՝ չկա չարիք առանց բարիքի։

Ամառ։ Ընկերներ, գետ, լողավազան, դուրս գալ տանից առավոտյան ու մինչև գիշեր չվերադառնալ։ Ինչպե՞ս կարելի է չսիրել այս ամենը։ Էհ, լավ։ Գնամ ընկնեմ մտքերով ու հիշեմ ամռան հետ կապված բոլոր լավ հիշողություններս։ Թե չէ` էս ցրտից էլ արդեն հոգնեցինք…

Հուլիսի 24, 2016

Էն որ ասում էի, է` ամառ եմ ուզում, ցրտից հոգնել եմ, բան։ Պրծավ էդ սաղ։ Հիմա միակ ուզածս բանը ցուրտն ա, էլ չեմ դիմանում ես շոգին։ Քնում եմ գիշերը 1-2- ին, չնայած որ պառկում եմ 12-ին։ Արթնանում եմ քրտնքիս մեջ խեղդվելու պատճառով։ Շոգը մի կողմ, ամառիցս գոհ եմ։ Մի ամիս առաջ հանձնեցի վերջին քննությունս։ Ի զարմանս ինձ, էդքան էլ դժոխային պատիժ չէր։ Դե, ինչ ասեմ։ Ոչ մի արտասովոր բան չկա։ Սպասելիքներս լրիվ արդարացել են։ Գետերից տուն չեմ գալիս, ամբողջ օրը ընկերներիս հետ փողոցներն եմ։ Վիզս ու մեջքս գունային առումով խիստ տարբերվում են։ Էս միօրինակությունն արդեն սկսում ա հոգնացնել, գիտեմ, որ հետո զղջալու եմ, բայց արդեն դպրոցս ու Նոր տարի եմ ուզում։ Կարգավիճակս, կամ այսպես ասած «ստատուսս» փոխելու ժամանակն ա։
Եվ այսպես՝ կարգավիճա․ սպասում եմ Նոր տարուն:

Տանջանքի պտուղները

Իսկ դու եղե՞լ ես գյուղում: Տեսե՞լ ես, թե ինչպես են մշակում բազուկը, սոխը, խաղողը և մյուս մրգերն ու բանջարեղենը: Հիմա ասեմ ավելին: Ես ոչ միայն տեսել եմ, այլ նաև մասնակցել եմ այդ ամենին:

«Ալաղել» սոխը, լոլիկը, սմբուկը, գազարը… Տալ պարարտանյութեր, ջրել և հետևել, որ նրանք հանկարծ «չհիվանդանան»: Սոխը չդեղնի, լոլիկն ու պղպեղը չչորանան: Հատկապես ռիսկային խմբում է պղպեղը՝ չգիտեմ թե ինչու: Իսկ հիմա քեզ ցույց կտամ, թե ինչ տեսք ունեն այդ բոլորը, երբ նրանց կյանքի համար տանջվում ու պայքարում է մի ամբողջ ընտանիք՝ թե՛ մեծ, թե՛ փոքր:

emanina

Ամենամեծ հրաշքը, որ կոչվում է կյանք

Առավոտ: Էլի ինչպես միշտ, արևը կծագի` իր ճառագայթները գցելով անքուն քաղաքիդ, ու ինչպես միշտ, դու կարթնանաս առավոտյան, ուշադրություն չես դարձնի անձրևի կաթիլներից և փոշուց կեղտոտված պատուհանին, անզգամ կանցնես սենյակովդ` անգամ չնկատելով արևածագը: Կմտածես կյանքիդ հասարակ լինելու մասին: Ոչ մի հետաքրքիր բան, միապաղաղ անցնող սև կյանք, որը ոչ մեկի ուշադրությունը չի գրավում իր կողմը:

Ռոբոտ մարդիկ… Կարծես ռոբոտացված մի աշխարհ, որտեղ ամեն բան ընթանում է իր հունով: Հենց դու էլ այդ ժամանակ կմտածես, որ հրաշքներ չեն լինում: Իսկ կբացատրե՞ս` ինչ է հրաշքը: Ուղղակի մտքումդ գրանցած մի բառ, որով նկարագրում ես անհասկանալին: Բայց չէ… Չես կարող անգամ դա բացատրել, որովհետեւ քո մտքերը այս պահին ուղղակի հանգստանում են` ընդունելով այն ցավալի փաստը, որ ուղղակի այսպես է պետք` չկա հրաշք, որովհետև չկա անիրական բան: Իրականում հրաշքները ամենուր են: Այո հենց ամենուր: Մի՞թե հրաշք չի պատուհանիդ վրա  մնացած անձրևի կաթիլների փոշոտ հետքերը: Հա, հրաշք ա: Իրական հրաշք: Հրաշք ա քո ստեղծած խրճիթի հին փայտե ջարդոտված դուռը, հրաշք ա հարևանի երեխայի գոռոցները կեսգիշերին, հրաշք ա էն թիթեռնիկը, որ երեկ պատուհանիցդ մտել էր ու կանգնել էր վարագույրին, հրաշք ա կանաչի ծախող տատիկը իր կնճռոտ ձեռքերով և տանջված ժպիտը դեմքին, մեծ հրաշք ա մետրոն իր հոտով ու կայարաններով, վագոններով ու էդ վագոնների միջի մարդկանցով: Հրաշք ես և դու, երբ դա հասկանաս: Գիտե՞ս. երբ կհասկանաս դա: Երբ կարողանաս շնչել դաշտերի ծառերի գույները, տեսնել խոնավ խոտի հոտը և լսել ամպերի խրատները: Ինձ թվում ա` կանես ու կզգաս, որ հրաշքը հենց կյանքն ա: Հա, կյանքը իր լավ եւ վատ կողմերով: Հաճույքը, երբ ստանում ես կյանքից` ուրախանալով, սիրելով: Չասեք` կա ցավ, արդյո՞ք մոռացել ես դրա մասին: Ոչ, չեմ մոռացել: Մինչ այս ես ուշադրություն չէի դարձնում և ոչ մի բանի, ապրում էի ստեղծածս անիրական փաստերով:

Կցանկանամ այս գրածս կարդալով դուք էլ փոխվեք: Գնահատեք ամեն փոքր հրաշք:

Ու այն ամենամեծ հրաշքը, որ կոչվում ա կյանք:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Պապիս եղբայրը սիրում է մականուններ դնել

Շատ մարդկանց, հասարակության մեջ, ընտանիքում, դպրոցում, ինչու չէ, նաև աշխատանքի վայրում, բացի իրենց սեփական անուններից, դիմում  են նաև այլ, մի ուրիշ անունով։ Երևի գուշակեցիք, որ խոսքս մականունների մասին է։ Այդ փոխարինող անունները սովորաբար կնքում են մեզ շրջապատող մարդիկ` հաշվի առնելով տվյալ մարդու  բնավորությունը, կազմվածքը կամ շարժուձևը։ Շատ անգամ լսած կլինեք «գիտունիկ» կամ  «ճուտ» պիտակները, որոնք ինձ թվում է ամենատարածվածրից են։  

Պիտակ դնելու հատկություն ունեցել է պապիկիս եղբայրը։ Ասեմ, որ նրա դրած պիտակները բոլորովին նման չեն մեզ ծանոթ ու մեր իմացած այն բոլոր պիտակներին, որոնց մենք միշտ առնչվում ենք շրջակա միջավայրում, թեկուզ և հենց ընտանիքում։

Այժմ ձեզ  կներկայացնեմ մի քանի շատ տարօրինակ հնչող պիտակներ, որոնցով պապիկիս եղբայրը կնքել է իր, եղբայրների ու քրոջ երեխաներին։

Հորս «անունը»  Իդրիս էր, հարազատ հորեղբորս՝ Հենդիբադ, իսկ մյուսինը՝ Համզո։ Ի դեպ, սրա հետ կապված մի բան ասեմ։ Հայրս պատմեց, որ իրենց գուղում Համզագուդան անունով մի ուժեղ մարդ է ապրել, ու քանի որ հորեղբայրս էլ էր ուժեղ եղել, այդ պատճառով Համզո են ասել։ Մյուս հորեղբորս անունը Կբո է եղել,  մյուսինը՝ Մոստոլ։ Համաձայնվեք, որ շատ կրեատիվ է։

Սա շատ զվարճալի ու հետաքրքիր է ինձ համար։ Կուզենայի ինձ էլ այս պիտակների նման մի անհեթեթ անուն դնեին, որ ես էլ չհասկանայի ինչո՞ւ և ի՞նչ պատճառով։

անի հարությունյան /մայիսյան/

Իմ բրդոտ ընկերը

Փոքրիկ շուն ունեի, անունն Արջուկ էր: Շատ բրդոտ էր, դրա համար էլ այդպես էինք անվանել: Մորթին սև ու մոխրագույն էր, տեղ-տեղ էլ սպիտակ երանգներ կային: Հետաքրքիր ու թախծոտ աչքեր ուներ, հաճախ էր տխուր հայացքով նայում: Ձայնը բարակ էր, ու երբ հաչում էր, մի քիչ «սղոցում» էր ականջս:

Ծնված օրվանից մեր բակում էր: Ես էլ բավականին փոքր էի: Շատ էի նեղվում, երբ գիշերները նվնվում էր: Քիչ էր մնում վերցնեի ու բերեի տուն: Իմ ու եղբորս հետ մեծացավ, արդեն մեր տան անդամն էր: Բոլորս սիրում էինք: Երբ երկար ժամանակով բացակայում էինք տանից, միշտ մտքումս էր, թե ինչ կերավ, ինչ արեց: Հենց վերադառնում էինք, մեքենայի ձայնը լսելուն պես վազում էր մեր առաջ, կարոտած «փաթաթվում» մեր ոտքերին, ու այնպես էր պոչը շարժում, թվում էր՝  պարում է:

Հաճախ նստում էի կողքին՝ աստիճանների վրա, ու երկար նայում, մեկ-մեկ էլ խոսում էի հետը: Ուշադիր լսում էր, ամեն ինչ հասկանում, ու եթե խոսել իմանար, հաստատ կպատասխաներ: Երբ տխրում էի, կարծես զգում էր ու կարեկցող հայացքով նայում ինձ:

Մի քիչ վախկոտ էր: Երբ անծանոթ շներ էին հայտնվում բակի մոտերքում, միայն հեռվից էր հաչում, իսկ երբ տանից դուրս էի գալիս, այնպես էր սլանում նրանց կողմը, որ թվում էր՝  հիմա կհոշոտի:

Մի քանի տարի առաջ վերանորոգում էինք տունը: Ամենուր փոշի, խառը իրեր: Ու մեր Արջուկը հմտորեն օգտվում էր ազատությունից, հանգիստ ելումուտ էր անում տուն: Բարձրանում էր երկրորդ հարկ, նստում մահճակալիս կողքը մինչև արթնանայի:

Միշտ ասում էի.

-Մա՛մ, ի՞նչ պիտի անենք, որ Արջուկը չլինի: Ես չեմ դիմանա…

Բայց…Մի քանի օր էր, չկար: Սկսեցինք անհանգստանալ: Չէր երևում, չէր հաչում, էլ չէր վազում դիմացս, երբ գալիս էի տուն…

Այդպես էլ չհայտնվեց…

Դրսում շատ շներ կան: Հաճախ վեր եմ թռչում, երբ հաչում են…Այնքան նման է լինում Արջուկիս ձայնին…

Միշտ ականջումս հնչում է Արջուկի ուրախ ու զրնգուն ձայնը: Կյանքում իմ առաջին ամենամեծ կորուստն էր: Նա ինձ հետ է, իմ խենթ ու խելառ մանկության հետ, ու ինձ կուղեկցի իմ ողջ կյանքում:

davit aleqsanyan

Մոնտաժ նշանակում է` հավաքել

Արդեն մեդիա ճամբարի նախավերջին օրն էր: Երբ նայեցի օրակարգին, շատ ուրախացա, որովհետև տեսա, որ մոնտաժ պետք է սովորեինք: Ես մոնտաժի մասին լսել էի, բայց չէի տեսել և անգամ չէի կարող պատկերացնել, թե ինչ է դա: Մոնտաժ բառը ֆրանսերենից թարգմանած նշանակում է հավաքել: 

Մենք սկսեցինք մեր նկարած ֆիլմերը մոնտաժել: Չնայած, որ դա շատ բարդ գործընթաց է, այն ունի իր հետաքրքրությունը: Միայն այն, որ դու ես ֆիլմը դասավորում քո ուզած տեսքով և ձևով, արդեն շատ հետաքրքիր է: Ֆիլմի մոնտաժը անում էինք ֆիլմը նկարահանող թիմով: Մոնտաժելուց լինում էին պահեր, որ մեկս մյուսի հետ համամիտ չէինք լինում կադրերը և ձայնը դասավորելու հարցում: Մոնտաժը հիմնականում անում էր մեր օպերատորներից մեկը, բայց քննարկում էինք ամբողջ խմբով: Մենք անընդհատ բանավիճում էինք ու հարցեր տալիս մեր օպերատորին մոնտաժի վերաբերյալ: Նայում էինք նկարահանված ամբողջ նյութը, որպեսզի ընտրեինք ֆիլմի սկիզբը: Հանկարծ աչքովս ընկավ «դարբնոց»  վերնագրված մի կադր և ես ասացի.

-Եկեք հենց այդպես էլ սկսենք ֆիլմը:

Երեխեքից մի քանիսը համաձայնեցին, բայց մի մասն էլ պնդում էր, որ ֆիլմը այլ կերպ սկսվի, իսկ իմ ասած կադրով ավարտվի: Երկար բանավեճերից հետո իմ ասած կարդը ուղևորվեց դեպի ֆիլմի վերջ: Այդպես էլ ավարտվեց մեր ֆիլմը և մոնտաժը նույնպես: