-Ժամանակներն անցել են, բալիկս, էլ ո՞վ է գիրք կարդում: Գնա էն քո ինտերնետը բացի` ընդեղ հետաքրքիր բաներ կան, քույրիկդ ա ասում:
-Չէ,  պապի, ի՞նչ կլինի` գրքիդ դարակի բանալիները տուր: Գիրք եմ ուզում կարդալ, գրադարանն էլ փակ է, ախր, ոչ աշխատանքային օր է էսօր:
-Է~, բալես,- ասաց պապս, ու ինձ էնպես նայեց, ոնց որ միայն ինքն է կարողանում,- բալես, արի դու գնա` գրող դառի, որ մեր ժամանակների մասին գրես, ձեր էս ինտերնետային աշխարհի: Է, չէ, բալես, որ գրող դառնաս, պիտի էնքան կարդաս: Պետք չի, չէ, էդ քո կանաչ աչերը կսևանան:
-Է~, պապի, ժամանակ գտար կատակելու,- ասացի ես ու ժպտալով, նեղացած պապիկիցս, գնացի դուրս:
Պապս շատ է նեղվում, որ իր գրքերը մենակ ես եմ կարդում: Նեղվում է ու ինձ հետ կիսվում: Պատմում է ինձ, թե ինչպես էր դպրոցում մաթեմատիկայի դասերին թաքուն Րաֆֆի կարդում: Պատմում իր սիրելի գրքերի մասին ու խորհուրդ տալիս կարդալ: Գիտեի, որ իր թոռներից մենակ ես եմ շատ  սիրում կարդալ, այդ պատճառով էլ ինձ շատ է սիրում: Բողոքում է, որ հիմա չեն կարդում: Փորձում եմ համոզել, որ չէ, իմ դասընկերներից շատերը կարդում են: Պապիկիս մխիթարելու համար եմ ասում, թե չէ` հո ես էլ գիտեմ, որ դասարանցիներիցս մի քանիսն են կարդում, այն էլ նրա համար են կարդում, որ հետ չմնան գրականության դասերից:
-Պապի~կ,- մի օր ասացի ես,- գիտես, չէ՞, փոքր թոռնուհիդ այսօր Իսահակյանի մասին էր հարցնում, ես էլ երկար պատմում էի: Պետք է տեսնեիր, թե ինչ ուշադիր էր լսում:
-Վայ, ինչ լավ բան ասացիր: Ես էլ շատ եմ նեղսրտում, որ գրքեր չեն կարդում էս դարի երեխեքը, միայն ես չեմ, է, որ նեղանում եմ: Բա էն գրքերը ի՞նչ ասեն, որ դարակում փակված են ու մենակ քեզ են ճանաչում քսանմեկերորդ դարից: Նեղանում են, չէ՞, որ իրենց չեն կարդում:
-Պապիկ, հավատա, ժամանակը կգա` բոլորն էլ կսկսեն ավելի շատ կարդալ,- ասացի ես ինքս ինձ հույս տալով:
-Կարդացե՛ք, բալես, կարդացեք, միշտ հիշի` կարդալը լավ բան է, քեզ խելացի է դարձնում:

2015թ. 11-ը օգոստոսի, ամառային մի տաք օր, որը ինձ համար շատ վատ վերջացավ: Իրիկնաժամ էր, տղաներով խաղում էինք բակում և հանկարծ…

Երբ ուշքի եկա, շուրջս խառնված մարդիկ էին, ընկերներիս վախեցած դեմքերը և մորս հուսահատ դեմքը: Սկզբից չէի հասկանում` ինչ է կատարվում շուրջս: Ու քիչ-քիչ հիշեցի, ես ընկել էի: Հայրս ինձ  գրկեց, և ես ապահով զգացի նրա ամուր ձեռքերի մեջ, ու ինձ թվաց, թե ամեն ինչ ավարտվեց: Հիմա ես ոտքի կկանգնեմ, նորից դուրս կգամ և կշարունակեմ խաղս: Բայց այդպես չէր: Ինձ տարան  հիվանդանոց, և այնտեղ պարզվեց, որ ես վնասել եմ գլուխս և պետք է վիրահատվեմ:

Ես հասկանում էի լրջությունը, որովհետև բոլորի աչքերում վախ կար և  հուսահատություն, նույնիսկ մորեղբայրս, որը բժիշկ էր, անհանգստացած էր: Բայց երբ տեսա  ինձ վիրահատող բժշկին, ես հասկացա, որ հուսալի ձեռքերում եմ: Ես վիրահատվեցի օգոստոսի 12-ին:

Վիրահատությունը անցավ բարեհաջող, բայց ավելացան մի շարք չիկարելիներ. դադարեցի հաճախել շախմատի դպրոց, չէր կարելի զբաղվել սպորտով, նույնիսկ դպրոց սկսեցի հաճախել նոյեմբերից: Ընկերներս շուտ-շուտ այցելում էին ինձ, չթողնելով ինձ միայնակ զգամ: Ինձ լիարժեք հանգիստ էր պետք, բայց որոշ ժամանակ անց ես սկսեցի պարապել դասերս, որպեսզի չթերանամ: Անհամբեր սպասում էի, երբ պետք է դպրոց գնամ, որովհետև կարոտում էի դասերս, ընկերներիս, ուսուցիչներիս: Ամեն ինչ արեցի, որ չթերանամ, և դպրոցն ավարտեցի գերազանց առաջադիմությամբ:

Հիմա նորից ամառ է: Նորից իմ հասակակիցները բակում են, խաղահրապարակներում, մագլցում են լեռները, լողում են լճում ու լողավազաններում, մի խոսքով, վայելում են ամառային արձակուրդները: Այս ամենը ես ձեզ պատմեցի, որ դուք չկրկնեք իմ սխալը, զգույշ լինեք, որպեսզի ամառը դառնա ձեր ամենալավ ժամանակաշրջանը:

Քանի որ պարապում էի շտեմարաններով, քննություններից հետո գիտելիքի փոխարեն ինձ մնաց միայն անվերջ երկար ժամանակ: Եվ պարզվում է, որ այն լցնելը բավականին դժվար է առանց երկու բանի` հոգու ընկերոջ և փողի: Առանց իրական քո բնավորությունն ունեցող ընկերոջ դժվար է, իսկ նրա հետ` թեկուզ դժոխք, չէ որ ընկերների հետ ամեն տեղ էլ հետաքրքիր կլինի` Պոմպիդու թե փոքր գյուղի միակ զրուցարան:
Մենակ ես մնում, ու միակ բանը, որ շարունակ անում ես, պարզվում է, պլաններ մշակելն է, այն մասին, թե ինչ կանեք, երբ կրկին հանդիպեք: Իհարկե, երբեք էլ այդ պլաններով չեք շարժվում, բայց գոնե ինչ-որ չափով կարոտ եք առնում:

Դժվար է առանց հոգու ընկերոջ. հացը կուլ չի գնում, զբոսանքը ուրախ չի լինում, մատիտը ծուռ է գնում, և անգամ ինտերնետն է դանդաղ թվում…

Հ.Գ. Ինչքան էլ դժվար լինի, մի փոխեք ձեր հոգին ընկեր ունենալու համար: 

-Շա՜տ շոգ ա:

-Հա, շա՜տ-շա՜տ, բայց կարևորը, որ տատիկի մոտ կլինենք:

Ամեն անգամ Երևան գնալիս այս նույն խոսակցությունն է ծավալվում իմ և եղբորս միջև: Գուշակեցի՞ք, թե ինչու ենք ամեն ամառ գնում Երևան: Դե, իհարկե, մեր սիրելի տատիկի մոտ: Մայրիկիս մայրիկը, որի անունը Ասյա է, մեզ շա՜տ է սիրում: Ճիշտ է, նա չորս թոռնիկ ունի, բայց յուրաքանչյուրի հանդեպ էլ առանձնահատուկ սեր և մեծ հոգատարություն է ցուցաբերում: Երբ մոտենում ենք դռանը և զանգը տալիս, գիտենք, որ մեր սիրելի տատիկը ուր որ է կբացի և կասի մեր շա՜տ սիրելի ու ավանդական դարձած նախադասությունը.

–Մատաղ լինեմ ձեզ…

Երբ մտնում ենք տուն, ամեն ինչ այնքա՜ն հարազատ է, չէ՞ որ մանկության ուրախ հուշերի մեծ մասը այդ տան ու իմ բարի տատիկի հետ է կապված: Ահա հյուրասենյակում դրված է հին, բայց հիշողություններով  լի մայրիկիս դաշնամուրը, որն  անհամբեր սպասում է, թե երբ պետք է իրեն նվագեն: Ահա իմ մանկության լուսանկարներից մեկը, որտեղից կարծես ժպտում եմ ինքս ինձ: Ահա պատշգամբից երևացող Արա լեռը,  որը հպարտ կանգնել է և վսեմ հայացքը ուղղել մեզ վրա: Ահա և պատշգամբի պատին խնամքով նկարված նկարները, որոնք մեր մանկությունից են մնացել:Եվ վերջապես, ահա և տատս, ով նայում է ինձ՝ իր գեղեցիկ և կանաչ աչքերով, որոնք ամենևին էլ իրենց փայլը չեն կորցրել տարիների ընթացքում, և ժպտում է՝ լցնելով իմ սիրտը անսահման բարությամբ: Տատս, ով իր կյանքում շա՜տ դժվարություններ է տեսել և կարողացել է հաղթահարել դրանք, ամենևին էլ չի ընկճվել և շարունակել է կյանքին նայել իր բարի ու գեղեցիկ կանաչ աչքերով և ապացուցել, որ բարությունը հաղթում է ամեն ինչին: Ես միշտ հիացել ու հպարտացել եմ նրանով` նրա անկոտրում կամքով, նրա բարությամբ ու գեղեցկությամբ: Նա լցրել է իմ Երևանյան ամառները իր քնքշությամբ ու հոգատարությամբ:

Տատիկիս պատրաստած համեղ ճաշատեսակների մասին բոլորը գիտեն, իսկ նրա պատրաստած տոլման՝ մատներդ էլ հետը կուտես, էլ չեմ խոսում բուտերբրոդների մասին: Անգամ թոռնիկներով որոշել էինք, որ տատիկի հետ պետք է բուտերբրոդներ պատրաստենք ու վաճառենք, այն էլ շատ թանկ գնով: Երբ տատիկը հարցնում էր, թե ինչո՞ւ ենք ուզում այդքան թանկ վաճառել, մենք պատասխանում էինք.

–Որովհետև տատիկի կախարդական ձեռքերով են պատրաստվել:
Տատիկն էլ մեղմաբար ժպտում էր ու գրկում բոլորիս:

Հիմա տատիկն էլ է մեծացել, մենք էլ: Հիմնականում չի ստացվում, որ բոլոր թոռներով տատիկի հետ լինենք: Դե, ինչ կարող ենք անել, ցավոք մանկությունն էլ է ավարտվում: Այնքա՜ն կուզեի, որ այն հավերժ լիներ…
Երևանյան ամառները իմ կյանքի ամենալուսավոր ու ամենասիրելի պահերն են եղել: Գուցե ամեն ինչ վերանա, և ոչինչ հավերժ չլինի, բայց հիշողությունները հավերժ մնում են մեր սրտերում: Իսկ երևանյան ամառները հավերժ կմնան իմ սրտում, որպես մանկության ամենաթանկ հուշեր…

Վախենում եմ… Չեմ քնել գիշերը… Անհանգիստ եմ… Տարօրինակ է, հանգիստ եմ… Լացս գալիս է… Լավ է լինելու…

Իմ լսողական ընկալիչը արդեն սովորել էր համարյա ամեն պահի այս նախադասությունները լսելուն:

Սովորական դարձած այս բառերի խումբը, որը անհանգիստ իմաստ էր արտահայտում, շատերի համար անսովոր էր:

-Ինչքան են անհանգիստ: Հլա տեսեք` ոնց են նիհարել:

-Նիհարե՞լ,- մտածում էի ես,- ի՞նչ եմ արել, որ նիհարեմ: Հա, ճիշտ է, պարապում եմ, բայց հա հետո ի՞նչ: Չնայած երևի ամենածանր գործը հենց այդ պարապելն է, եթե իրոք պարապում ես, ոչ թե զբաղվում մտավոր մարզանքով, իբր ֆիզիկականն ավարտել ես:

-Քիմիան և կենսաբանությունը ուղեծրից դուրս առարկաներ են: Չփորձեք համեմատվել մյուս պարապողների հետ: Քիմիան իր մեջ ներառում է և ֆիզիկա, և մաթեմատիկա, և հայոց լեզու, և կենսաբանություն,- ասում էր մեր ուսուցչուհին:

Առաջին քննությանը կարող ենք ասել ցտեսություն: Վերցնել նրա հետ կապված բոլոր հիշողությունները և պահել մեծ կիսագնդերի մի անկյունում, իսկ նյութականը` նկուղի խուլ անկյունում, կամ էլ օգտագործել որպես թուղթ` այրելու համար:

Բացումն արված էր: Կարծում եք հաջորդին արդեն վախ, անհանգստություն չկա՞ր: Գիտեք, եթե այսպես մտածեք, շատ կսխալվեք, քանզի անհանգստությունը եռապատկվել, քառապատկվել էր, և առանց դեղահաբի այդ վիճակից հեշտորեն չէինք կարող դուրս գալ:

-Արդեն փորձ ունեք, ավելի հեշտ կլինի:

Իսկ ոչի՞նչ, որ պատասխանատվությունը ավելի է մեծանում և բարձր ստանալու գաղափարը սկսում է զբոսնել մտքում: «Պատվի հարց է»,- այսպես են ասում մեծերը:  Մենք պատվով հաղթահարեցինք: Եվ հիմա էլ պատվով վայելում ենք մեզ հասանելիք արձակուրդը: Հաջողություն բոլոր նրանց, ովքեր ընդունվեցին այս տարի:

«Կռվում» հաղթեցինք, մնում է «պատերազմը»:

Կանաչ ճանապարհ…

Ես ունեցել եմ շատ երջանիկ և գունավոր մանկություն։ Արդեն փոքր չեմ, բայց ոչ էլ մեծ եմ։ Ես գտնվում եմ  մանկության և երիտասարդության մեջտեղում: Շուտով կավարտվի կյանքի ամենաանհոգ և ամենահետաքրքիր ժամանակահատվածը, և ես այդքան էլ ուրախ չեմ դրա համար։ Երանությամբ եմ հիշում իմ մանկության ուրախ դեպքերը, երբ առավոտից մինչ ուշ երեկո երեխաներով խաղում էինք մեր ամենասիրելի խաղը՝ ֆուտբոլը։ Մենք այնքան կլանված էինք խաղում, որ նույնիսկ չէինք գնում հաց ուտելու: Բոլորի մայրիկները մեկը մյուսի նման գալիս էին մեզ մոտ` բերելով ուտելիք կամ հագուստ, որպեսզի չմրսենք։ Մեզ համար կյանքը շատ հետաքրքիր և բովանդակալից էր անցնում, և մենք չէինք ձանձրանում  երբեք։ Հիշում եմ, որ ամռանը ընկերներով գնում էինք ծիրանի այգիները, ինչպես մենք ենք ասում, «ցոգոլ ուտելու»։ Մի քանի անգամ նույնիսկ քիչ էր մնում մեզ բռնեին, բայց քանի որ մենք շատ համախմբված էինք, կարողանում էինք շուտ կողմնորոշվել և արագ ծլկել այգիներից։

Հիշում եմ և շատ եմ կարոտում մանկությունս։ Ես ունեցել եմ գունավոր և ուրախ մանկություն, սակայն այս ժամանակներում կան շատ երեխաներ, որոնք չեն կարողանում վայելել իրենց մանկությունը: Ավաղ, շատ եմ ցավում։ Երեխաների մի մասը աշխատում է` իր ընտանիքին օգնելու համար և չի հասկանում, թե ինչպես անցավ մանկությունը, իսկ մյուս մասն ամաչում է իր վիճակից, և առանձնանալով մնացած երեխաներից, դառնում է ինքնամփոփ:

Ինձ շատ է հուզում այս հարցը. նրանք կմեծանան, բայց չեն  ունենա ուրախ հուշեր մանկությունից։ Մանկությունը կյանքի ամենաքաղցր ժամանակահատվածն է,  թեև շատ չի անցել այդ օրերից, բայց արդեն կարոտել եմ․․․