Այսօրվա թոհուբոհի, դաժան իրականության, պատերազմական իրավիճակի և դառն փորձությունների  ժամանակաշրջանում, երբ ոչ մեկի դեմքին ժպիտ չկա, սիրտ չկա ժպտալու, ուրախանալու, մեր դպրոց մի կամավոր եկավ: Անունը` Ալիա:  Ալիա, ինչ Ալիա. սիրուն, բոյով, «զդառովի» (ինչպես գյուղացիներն են ասում), այնքան դրական լիցքերով, որ փոխեց մեր բոլորի թե տրամադրությունը, թե առօրյան: Նա խոսում էր  կիսահայերեն և ամեն մի խոսքից հետո այնպես վարակիչ ծիծաղում, որ շրջապատում բոլորը սկսում են ծիծաղել: Ծիծաղում էր Ալիան, և նրա հետ ծիծաղում էին բոլորը, իրենք էլ չիմանալով,  թե ինչու կամ ինչի վրա: Ուսուցչանոցից ուսուցիչները դուրս էին գալիս, բոլորի դեմքին ոչ թե ժպիտ, այլ ծիծաղ կար: Զրուցում էին ուրախ և էլի բարձր ծիծաղում: 

Այդ աղջիկը մեր դպրոց ծիծաղ էր բերել, ծիծաղ, որ ինչքան ժամանակ է կորել էր մեր գյուղում, մեր դպրոցում, մեր տանը: Անժամանակ հեռացել էին Սիսիանցի կամավորականներ: Էլ սիրտ կմնա՞,  որ մարդ ծիծաղի կամ կատակի, երբ իր հասակակիցներից շատերը կռվի դաշտում են, առաջին գծում:

Բայց Ալիան եկավ ու բեկում մտցրեց մեր գյուղի կյանքում: Ընդամենը նրա ծիծաղը փոխեց ամեն ինչ. խոսում էր գյուղացիների հետ, ծիծաղում, նրա հետ էլ` զրուցակիցները:

Թող քո այս ծիծաղը, սիրելի Ալիա, փոխի մեր կյանքը: Բարի գալուստ մեր ձորեր: Այսպիսի դրական լիցքերով մեկը պետք էր, որ փրկի ամեն ինչ:

Ասում են` «Գեղեցկությունը կփրկի աշխարհը»: Իսկ իմ կարծիքով «Ծիծաղը կփրկի աշխարհը»: Ծիծաղիր, Ալիա, քո ծիծաղը շատերին է հարկավոր:

Երնեկ հայերն էլ ամերիկացիների նման շատ դարդ ու ցավ տեսած չլինեին և սիրտ ունենային ուրախ ապրելու:

…Ո՞վ կպատմեր մեր մանկության կապույտ հեքիաթները, եթե տատերը չլինեին:
Վ.Պետրոսյան

Մանկությունս տևեց մի վայրկյան: Մի պահ աչքերս բացեցի ու արդեն քսան տարեկան էի…Եվ ինչպե՞ս: Չգիտեմ…
Մանկությանս վառ հիշողությունները կապված են տատիս` իմ Աղուն տատի հետ: Ու երբ տատս գնաց, ես կրկին կորցրի մանկությունս, թեև արդեն 17 տարեկան էի:
Երբ գալիս էի քեզ մոտ, միշտ նստած էիր մեր բակի մեծ, հսկա ընկուզենու տակ: Ինձ տեսնում էիր ու կանգնում` թևերդ կողքերիդ դրած: Դեռ հեռվից խոսում էիր հետս մինչև կմոտենայի: Իսկ մոտենալուց գրկում էիր ու համբուրում ուժեղ-ուժեղ: (Այդ համբույրները երբեք չեմ մոռանա, տատ): Քո գեղջկական բարբառով ինձ երեխայի տեղ դրած ասում էիր.
-Ումուդ, հորի՞ չիգաս:
Ախր, ես միշտ էի գալիս, գրեթե միշտ` հենց կարոտում էի քեզ, իսկ ես քեզ կարոտում էի ամեն օր: Գալս էլի քիչ էր քեզ համար…
Մանկությանս վկա… Ինչպես էիր սիրում ինձ: Ես քնում էի քո կողքին` քո «ծոցը», ու ինձ համար դա  ամենալավ բանն էր: Ես ապահով էի, էլ չէի վախենում «մեշոկ պապից» ու մկներից: Տատ, ես հիշում եմ քեզ հետ ապրած ամեն վայրկյանը, ես հիշում եմ քո ամեն շարժումը, հեքիաթներդ ու պատմություններդ`ջահելությանդ ու 11 երեխաներիդ մասին: Երբ տխրում էիր, ես էլ թաքուն տխրում էի, լալիս էիր` լալիս էի:
Ա~խ, ինչպիսի ջանասիրությամբ էիր ջրում այգիդ, որ հետո այդ այգու պտուղներից մեզ բաժին հանեիր: Հիմա այգիդ խնամում են հարսդ ու տղադ:
Հիմա արդեն ամեն ինչ այլ է…
Դու չկաս, ու քեզ հետ չկա նաև անցյալս: Այլևս չես նստում մեր հսկա ընկուզենու տակ, այլևս այգուդ մեջ ման չես գալիս… Այլևս… Այլևս… Իսկ ես քեզ կարոտում եմ… Շատ եմ կարոտում:
Դու չկաս, բայց հիշողություններս թարմ են, դու իմ կողքին ես, մտքումս, անցյալումս ես ու մանկությանս մեջ:

Հիմա լինեիր, ու գայի գրկեի քեզ: Գայի ու մնայի կողքիդ`«ծոցումդ»: Իմ Տատ, իմ Աղուն տատ…

Հ.Գ.Եթե իմանայի, որ մի օր այս բովանդակությամբ կգրեի քո մասին, կլուսանկարեի, որ մարդիկ էլ տեսնեին քո բարի ու տարիների բեռից կնճռոտված դեմքը, որն այնքա~ն եմ կարոտել…

Այսօր յուրահատուկ օր էր մեր դպրոցի և հատկապես մեզ՝ Արագածոտնի մարզի Ոսկեհատ գյուղի աշակերտներիս համար: Ավագ դասարաններում դասը վարում էր ոստիկանը: 

Հանրակրթական դպրոցներում անցկացվող այդ ծրագրի մասին շատ էի լսել, բայց մեր դպրոցում այն առաջին անգամն էր: Ճիշտ է, անչափահասների տեսուչի հետ հանդիպումներ երբեմն լինում են, երբ  զրուցում ենք մեր իրավունքների ու պարտականությունների  և այլնի մասին, բայց այս անգամ խոսակցության նյութն ավելի լայն էր, ընդգրկուն: Խոսում էինք մեզ հուզուղ թեմաների մասին, տալիս հարցեր, որոնք վերաբերվում էին ինչպես օրենքներին ու իրավական ակտերին, այնպես էլ ոստիկանական, իրավաբանական կրթության, դրանց նրբությունների ու հետաքրքիր կողմերի մասին, մի խոսքով՝ խոսում էինք ամեն ինչից, իսկ ամենակարևորն այն էր, որ մեր զրույցը չուներ ոստիկան-քաղաքացի բնույթ: Զրույցն ընկերական էր, անմիջական, ինչի արդյունքում հանգիստ կարողանում էինք տալ մեզ հուզող ցանկացած հարց ու ստանալ պատասխան՝ գործի գիտակից:

Ճիշտ է, երբ ասում են, որ ոստիակնի դերը մեծ է հանրակրթական դպրոցներում, հատկապես երբ ոստիկանը աշակերտի ավագ ընկերն ու խորհրդատուն է լինում, էլ ավելի կարևոր աշակերտների կյանքում՝ իրավական նորմերին, ՀՀ օրենքներին, դրանց առավելություններին ու թերություններին ծանոթացնելու և, հետևաբար՝ որպես պատրաստի քաղաքացիական անձ նոր կյանք մուտք գործելու համար:

Ուրախալի է, որ այսօր աշակերտի կողքին են ու նրան ճիշտ ճանապարհի վրա դնելու համար դպրոցների հետ համագործակցում են ոստիկանն ու հոգևորականը, միաժամանակ նաև ավելի հետաքրքրացնելով աշակերտական կյանքը:

Մի օր դասընկերներիցս մեկին հարցրեցի, թե որտեղ է ուզում շարունակել կրթությունը: Ի դեպ, ես նրան համարում եմ ամենախելացի աշակերտներից մեկը թե՛ մեր դասարանում, թե՛ ամբողջ դպրոցում: Նա պատասխանեց.

-Տատիկս ասում է ՝ կա՛մ Արմավիրի բժշկական քոլեջ պիտի ընդունվեմ, կա՛մ  «մարդաբանական» , այսինքն ամուսնանամ:

Ես ոչինչ չասացի:

Դասարանում 20 աշակերտ ենք:  Քսանից միայն յոթն են պլանավորում ուսումը շարունակել բուհում: Ընդ որում, սա դեռ բարձր ցուցանիշ է նախորդ տարիների համեմատ: Տղաներից շատերը պլանավորում են բանակում ծառայելուց հետո հեռանալ հայրենիքից, իսկ աղջիկներից շատերը` ամուսնանալ: Իմ կարծիքով, սա մերօրյա գյուղերի երիտասարդության գլխավոր թերությունն է: Իմ հայրենիքին պետք են ուղեղներ…

Համաձայն եմ, որ միշտ էլ եղել են է՛ սովորողներ, և՛ ոչ այնքան, բայց այս իրավիճակն ունի ավելի խորքային պատճառներ: Աշակերտը ոչ մի գայթակղիչ բանի չի հանդիպում դպրոցում, որը նրան կարող է ստիպել սովորել:

Լավ, իսկ ի՞նչ է տեսնում աշակերտն այդ լուսավորության տաճարում. դա լոկ մի շենք է, ուր երեխաների մի մասը գալիս է, քանի որ իրենց պարտականությունն է, կամ ժամանակ անցկացնելու, որտեղ ուսուցիչները ոչ ավել ոչ պակաս, իրենց գործն են կատարում: Եվ այս ամենին գումարվում են վանող, բարդ ու անհրապույր դասագրքերը:

Եվ սա դեռ միայն դպրոցն է: Իսկ ի՞նչ կարող ենք ասել բուհերի մասին… Յուրաքանչյուրը կարող է ընդունվել բուհ  և ստանալ բարձրագույն կրթություն, ավելի ճիշտ, դիպլոմ: Կրթություն ասվածը վերածվել  է մի թղթի կտորի, որը հեշտությամբ  կարելի է ձեռք բերել համապատասխան գումարի առկայության դեպքում: Այսինքն ՝ կրթությունը բառիս բուն իմաստով արժեզրկվել է: Շատերն ավարտում են մեր երկրի լավագույն բուհերը, բայց աշխատանք չունեն, և սա այն պայմաններում, երբ մեր երկրի լավագույն բուհերը  առաջատարներից են աշխարհում կրթության որակով և մակարդակով:  Սա էլ մեկ այլ ազդակ է, որ երիտասարդությանը հետ է պահում բուհերից: Պիտի նշեմ նաև, որ բուհերը դարձել են ծայրաստիճան կոռումպացված  կառույցներ:

Ահա թե ինչն է ինձ հուզում. իմ հասակակիցների և առհասարակ հայրենակիցների կրթությունը:  Ուզում եմ, որ մեր բուհերում ուսանողների թիվը կրկնապատկվի ու բազմապատկվի, և նրանք լինեն արժանավորներ, ուզում եմ, որ դասարանիս գոնե մեծ մասը ուսումը շարունակի, ու դասընկերուհիս «մարդաբանականից» ու Արմավիրի քոլեջից բացի այլ տարբերակներ ունենա:

Անունս Վիրսավիյա է: Շատեր են ասում, որ անունս գեղեցիկ է, բայց անսովոր: Եվ իրականում էլ տարածված չէ: Դա Բերսաբե անվան ռուսական տառադարձությունն է և նշանակում է` երդման ջրհոր: Անունս դրել է հայրս՝ ցանկանալով համապատասխանեցնել մյուս երեք քույրերիս անունների հետ: Նրանց անուններն են` Վերոնիկա, Վիոլետա և Վիկտորյա: Բայց ամենահետաքրքրականն այն է, որ հորս անունն էլ սկսվում Վ-ով՝ Վիկտոր: Մի խոսքով, մեր տանը, բացի մայրիկիս անունից, մյուսներինս սկսվում է «վ» տառով:

Կրում եմ Սողոմոն Իմաստունի մոր անունը: Վերջինս եղել է գեղեցիկ, խելացի և փոքր-ինչ խորամանկ: Հայրս ցանկություն ունի, որ ես էլ դառնամ նրա պես:  Դրա համար էլ փորձում եմ նոր տեղեկություններ գտնել, նոր գիտելիքներ ձեռք բերել:

Ասում են, անունը մեծ կապ ունի կյանքի ընթացքի հետ, բայց ես դրան համաձայն չեմ: Ինչևէ, ծանոթությունների ժամանակ անունս բարդություններ է առաջացնում: Կենտրոնանում են անվան ծագման, նշանակության վրա: Հաճախ ստիպված եմ լինում կրկնել այն մի քանի անգամ: Հուսով եմ, որ իմ անունը ժամանակի ընթացքում տարածում կգտնի, և մարդիկ ծանոթանալիս կկենտրոնանան իմ մարդ տեսակի, ոչ թե անվանս վրա:

Չափից շատ սիրում եմ տիեզերքը, նոր տեղեկություններ դրա մասին:  Ինչքան էլ մերժում եմ, բայց հաճախ են ասում, որ խանդոտ անձնավորություն եմ: Եվ իրոք, սիրում եմ, որ իմը իմը լինի: Նվիրվող անձնավորություն եմ: Սիրում եմ և լավատես մարդ եմ, բայց հաճախ ընկնում եմ հոռետեսության գիրկը: Հակասական անձնավորություն եմ: Կատակասեր եմ և սիրում եմ արկածներ: Սիրում եմ ազատ ժամանակ գրքեր ընթերցել: Ունեմ բարդ բնավորություն, և ինձ հասկանալն այդքան էլ հեշտ չէ: Երբեմն չափից դուրս անտարբեր եմ դառնում:

Ձգտում եմ օգնել և բարություն դրսևորել նրանց հանդեպ, ովքեր ունեն դրա կարիքը:

Ահա և ինձ էլ ճանաչեցիք:

Վիրսավիյա Դանիելյան, 15 տարեկան, Արմավիր, Բաղրամյան

Ես Հովհաննեսն եմ, արդեն չորս տարի է, ինչ ցանկանում եմ գնալ ճեմարան և դառնալ հոգևորական: Այդ որոշման մեջ մեծ է դասղեկիս դերը: Այնպես էր ստացվել, որ մի միջոցառման ժամանակ ես պետք է կատարեի Սահակ Պարթևի դերը: Հագուստի համար դիմեցի Մեծամորի Սուրբ Ղազար եկեղեցու քահանա՝ Տեր Տաթևին: Այնուհետև սկսեցի հետաքրքրվել այդ բնագավառով և սկսեցի ամեն կիրակի գնալ եկեղեցի և ուղղակի մասնակցել պատարագներին՝ սովորական հավատացյալների նման: Արդեն մեկ ամիս անց բարձրացա խորան և սկսեցի ծառայել Աստծուն: 

Այդ մասնագիտությունը ընտրելու համար շատ են պատճառները: Ես կարծում եմ, որ յուրաքանչյուր քրիստոնյա պետք է իր ծառայությունը մատուցի Աստծուն: Օրինակ, ինձ համար դա դրսևորվում է եկեղեցի գնալով և պատարագներին մասնակցելով: Հիմա ժողովրդի մոտ կա այնպիսի կարծիք, որ այժմյան քահանաները ոչ բոլորն են ճշմարիտ հավատացյալներ: Այդ կարծիքը վերացնելու համար ես մտադիր եմ դառնալ իրական հավատացյալ քահանա:

Այս ամենի հետ մեկտեղ ես չեմ դադարում հետաքրքրվել այլ բանագավառներով: Օրինակ՝ հաճախում եմ լուսանկարչության դասերի, գնում եմ բանավիճային ակումբ, մի խոսքով, շատ այլ հետաքրքրություններ ունեմ: Եվ կարծում եմ, հոգևորականը պետք է բազմաթիվ հետաքրքրություններ ունենա, խորը գիտելիքներ բոլոր բնագավառներից, որպեսզի հետագայում, երբ իրեն որևէ հարցով դիմեն, պատրաստ լինի պատասխանել ցանկացած հարցի: