Մեզանց շատերը, եթե ոչ բոլորը, մանուկ հասակում ունեցել ենք մեր հերոսները: Իմ հերոսները շատ էին` «Սարդ մարդը», «Հալկը», «Հզոր ռենջերները» և այլն: Ցանկանում էի լինել հզոր, ինչպես Հալկը, կամ խիզախ Սարդ մարդու պես, և հաճախ նմանակում էի նրանց: Երբ դարձա ութ տարեկան, հասկացա, որ ես եմ իմ հերոսը և սկսեցի հետաքրքրվել, թե ինչպես «ուժեղ տղա» դառնալ: Այդ ժամանակ մեր գերդաստանում գործում էր չգրված մի օրենք` բոլոր տղաները պետք է զբաղվեին սպորտով, իսկ ավելի կոնկրետ` ձյուդոյով: Եվ քանի որ ես բացառություն չէի, նույնպես սկսեցի զբաղվել ձյուդոյով: Առաջին տպավորություններս այնքան էլ հուսադրող չէին, որովհետև նորեկ էի և բոլորին թե’ ֆիզիկապես, թե’ տեխնիկապես զիջում էի: Սակայն նոր ընկերներս ինձ ոգևորում էին և հույս տալիս, որ դա դեռ սկիզբն էր:

Անցնում էին օրեր, շաբաթներ, ամիսներ, և ամեն անգամ ավելի ուժեղ էի ինձ զգում: Հիշում եմ, մի անգամ մեր խմբակի առաջատարներից մեկին հաղթեցի և ամբողջ պարապմունքի ընթացքում այնքան ոգևորված էի, որ կարծես օլիմպիական չեմպիոն էի դարձել:

Անցնում էին տարիներ, մեր խմբակ շատերը հաճախեցին, շատերը ձյուդոյից հեռացան, սակայն ներկայիս խումբը տարիների ընթացքում հավաքվեց, և Հրազդանում շարունակում է սպորտային ոգին վառ պահել:

Ձյուդոյի հիմնադիրը Ճապոնացի Ձիգարո Կանոն է: Ձյուդոն ճապոներենից թարգմանվում է որպես ճկուն ճանապարհ, սակայն այստեղ միայն ճկունությունը բավարար չի, հարկավոր են ֆիզիկական տվյալներ, և ամենակարևորը` հարգանք դիմացինի նկատմամբ; Եթե քեզ բնորոշ չէ հարգանքը, ուրեմն դու ձյուդիստ չես կարող համարվել: Այս առիթով Ձիգարո Կանոն ասել է. «Չհարգելով դիմացինիդ` նվաստացնում ես քեզ»:

Ներկայում ձյուդոյով զբաղվելու պայմանները Հրազդանում համեմատաբար լավ են, քան նախկինում, սակայն գրեթե բացակայում է պետական ֆինանսավորումը, որը իր հետևանքներն է ունենում: Ճիշտ է, կան չեմպիոններ ովքեր ֆինանսավորում են ստանում, սակայն երկրորդ կամ երրորդ տեղերը զբաղեցրած մրցանակակիրները այն չեն ստանում: Վատ վիճակում է գտնվում նաև մարզասրահի գույքը: Սակայն այս ամենը չի խանգարում մեզ մարզվել և զբաղվել սիրած սպորտաձևով: Մեր խմբակը տվել է Հայաստանի, Եվրոպայի, Աշխարհի և ամենակարևորը` օլիմպիական  բազմաթիվ չեմպիոններ ու մրցանակակիրներ:

Տարիներն անցնում են, տարիների հետ ձյուդոյից հեռանում են շատերը, բայց մի բան հաստատ է. ինչպես բնության մեջ ոչինչ հենց այնպես չի անհետանում, այլ մեկը փոխարինվում է մյուսով, այդպես էլ Հրազդանում միշտ կհայտնվեն ձյուդոյի նոր սիրահարներ…

Լուսանկարը՝ Էրիկ Բադալյանի

Իմ ընտանիքը բաղկացած է հինգ հոգուց՝ հայրս, մայրս, քույրս, եղբայրս և ես: Մեր ընտանքի պաշտպանը՝ հայրս՝ Տիգրան Միրզոյանը, ծնվել է Բերդ քաղաքում 1972 թվականին, ունի երկու մասնագիտություն՝ կաթի և կաթնամթերքի ինժեներ-տեխնոլոգ և իրավագետ: Նա շատ խելացի է և ինձ միշտ օգնում է ամեն հարցում: Նա երբեք իմ հարցերը, որոնք չափից շատ են, անպատասխան չի թողնում: Նա մեր տան սյունն է: Մեր տան մյուս սյունը՝ մայրս՝ Լուսինե Ստեփանյանը, ծնվել է Կոթի գյուղում` 1975 թվականին: Մասնագիտությամբ բանասեր է: Նա է, որ ամեն վայրկյան մեր կողքին է, իր քնքշությամբ ու ջերմությամբ ողողում է ամբողջ տունը: Իմ հետ անընդհատ բանավեճերի մեջ մտնողը՝ քույրս՝ Անին, ծնվել է 1996 թվականին Բերդ քաղաքում: Անկեղծ ասած՝ ես չեմ պատկերացնոււմ, թե ինչ կանեի առանց նրա: Որպես մեծ՝ շատ բան է սովորեցրել ինձ: Իսկ մեր բանավեճերը հիմնականում դպրոցական առարկաների ու աշխարհի վերաբերյալ են: Եթե անգամ ես հասկանում եմ, որ նա է ճիշտ, մեկ է, շարունակում եմ պնդել իմ տեսակետը: Բայց եթե մի օր բանավեճ չլինի, իմ օրը օր չի լինի: Եղբայրս՝ Տարոնը, ծնվել է 2005 թվականին Իջևանում: Նա մեր տան փոքրիկն է, և, անկեղծ ասած, բոլորը նրան երես են տալիս, բայց ամեն դեպքում շատ խելոք տղա է: Ես պաշտում եմ իմ ընտանիքը, որտեղ տիրում է փոխադարձ սեր, հարգանք:

Ես ունեմ մեկ անձնական և մեկ աշխատանքային բլոգ: Իմ անձնական բլոգը կոչվում է «Ութոտնուկ», որի հասցեն է՝ www.utotnuk.wordpress.com : Սա «Կրթությունը կոռուպցիայի կանխարգելման միջոց ծրագրի» արդյունքում է բացվել, որի ժամանակ իմ ծրագիրը հաղթեց և դրա հիման վրա բացվեց այս բլոգը: Բլոգում շատ պատմություններ կան, որտեղ քննարկվում են կոռուպցիայի օրինակներ, կան նկարներ, տեսանյութեր և այլն: Այս բլոգը ղեկավարում եմ ես` չնայած որ ունեմ յոթ հոգուց բաղկացած աշխատանքային  թիմ:

Եթե առաջին բլոգը իմն է, ապա երկրորդ բլոգում ուղղակի աշխատում եմ: Բլոգը կոչվում է «Ես ուզում եմ փոխել իմ կանքը», որի հասցեն է՝ www.dprocakan.wordpress.com: Այս բլոգը բացվել է մրցույթային ծրագրի հիման վրա, որը տևելու է վեց ամիս: Ես այստեղ հեղինակ եմ, գրում եմ այն հարցերի, խնդիրների մասին, որոնք առկա են դպրոցում: Նախագծի ավարտին պարզ կլինի, թե ով է շահել գլխավոր մրցանակը, և ամեն ամսվա հաղթող ով է ճանաչվելու:

Ես շատ եմ սիրում իմ երկու բլոգները և հաճույքով եմ աշխատում:

Լուսանկարը՝ Վահե Սուքիասյանի

-Ասում եմ, ա’յ Սեդա ջան, ընչի՞ ես մուննաթ գալի, ասում ա` որովհետև դու չես քնում, շու’ռ արի քնի: Ընչի՞, որ մնացած էրեխեքը քնում են, իրանք ուզո՞ւմ են քնեն: Էն էլ` չէ: Ինչ արի, էս Սեդան` մեր դաստիարակը, էլի, իրա էդ մուննաթով խոսալը չփոխեց: 

Որոշել եմ. «խանութվան» դառնամ: Ի՞նչ վատ կըլնի որ։ Էս Սվետուլենց խանութի մոտ մի խանութ կբացենք, ավտոն կգա «մայոժնի» կառնեմ, ծամոն կառնեմ ու կծախեմ, մինչև որ Հայաստան ինձ տանեն: Դյանից հետո ուզում եմ զինվոր դառնամ: Դե կայողա թղթերը կորեն, համ էլ ես սիրում եմ, որ գտնում եմ թղթերը:

-Իսկ կարո՞ղ է բժիշկ դառնաս:

-Կարող է դոկտոր դառնամ, կամ էլ պալիկլինիկայի բժիշկ, էրեխեքի ատամ հանող: Բայց ուզում եմ սամայոտի քշող էլ դառնամ:

-Իսկ դու գիտե՞ս ինչ են ասում սամալյոտի քշողին:

-Չէ’:

-«Լյոդչիկ»:

-Իի՜, չէ,- ու սկսեց ծիծաղել: -Չէ’, լավ էդ չեմ դառնալու: Բայց ամենից շատ Հայաստան եմ ուզում գնամ, էէէէ՜……

Սրանք չորսամյա Միլենայի մանկական երազանքներն են, որոնցից մեկը երևի կիրականանա ըստ իր ցանկության, բայց այն, որ Միլենան ապրում էր Հայաստանում, բայց ուզում էր Հայաստան գնալ, շատ տարօրինակ էր, և հետաքրքրություն առաջացրեց Վանաձոր գնացող բոլոր ուղևորների մոտ, ու ես փորձեցի պարզել ամեն ինչ… Հետաքրքիր է այն, որ Միլենայի համար Հայաստանը, որը հենց Վանաձորն էր, սկսվում էր Գյումրի-Վանաձոր ճանապարհի թունելից այն կողմ…Սկզբում, երբ լսեցինք նրա խոսքերը, ամենքս մեր հերթին փորձում էինք ինչ-որ գեղեցիկ տեսարան գտնել ու ապացուցել, որ Հայաստանը հենց դա է, բայց չէ. բոլորս էլ մի պատասխան էինք ստանում.

-Է՜, չենք հասել Հայաստան էլի, սպասե’ք, որ հասնենք ցույց կտամ, ու կտեսնեք Անո տատիս Հայաստանը…

Անցավ որոշ ժամանակ: Մեր ավտոբուսը կանգ առավ Միլենայի Անո տատի շենքի մոտ: Տեսնելով տատին՝ Միլենայի աչքերը այնպես էին շողում, նա այնքան երջանիկ ու ոգևորված էր, որ ես մի պահ մտածեցի, որ գուցե ես եմ ուրիշ տեղ ապրում ու երբևէ չեմ եղել Հայաստանում:

Լուսանկարը՝ Վալեր Հարությունյանի

Ես տասը տարեկան էի, երբ ինձ հասավ այն լուրը, որ ես պետք է քույր ունենամ։ Շատ ուրախացա և ամբողջ օրը ժպիտով շրջում էի տան մեջ։ Մենք որոշել էինք, որ քրոջս անունը պետք է դնենք Լիլիա, բայց հետո հայրս հակառակվեց և անունը դրեցինք Լիլիթ։ Երբ քրոջս հայրիկիս մեքենայով տուն էինք տանում, նա աչքերը բացեց և նայեց ինձ, ես շատ ուրախացա և գրկեցի նրան։ Նա շատ փոքրիկ էր, նրա աչքերը մուգ շագանակագույն էին։ Քույրս այդ ժամանակ շատ էր սիրում լողանալ։ Հետո անցան օրեր, և քույրս ատամ հանեց ու ատամնահատիկ արեցինք։ Այդ ժամանակ նա վերցրեց գումար, ներարկիչ և ատրճանակ։ Առաջին տարին մի քիչ վատ էր, բայց երբ սկսեց խոսել, ճանաչել, ավելի ուրախ դարձավ մեր կյանքը։ Հետո քույրս արեց իր առաջին քայլերը։ Այդ ժամանակ ես մի կրիա ունեի, որը բավականին մեծ էր, որոշեցի տալ քրոջս, նա շատ էր սիրում այդ կրիային, երբ նստում էր կրիայի վրա, նա գնում էր և ամեն կերպ փորձում էր գցել նրան իր վրայից։ Քույրս սկսեց արդեն վազել, այնպիսի օր չէր լինում, որ նա չընկներ։ Հետո կրիան փախավ: Ճիշտ է, Լիլիթը տխրեց, բայց կրիան ազատվեց Լիլիթից։ Հետո ինձ ընկերս նվիրեց 2 ճագար։ Քույրս նույնպես մտերմացավ ճագարների հետ, բայց երբ մեծացավ, ճագարների ականջներից բռնում և նետում էր օդ։ Ճագարներին դա դուր չէր գալիս, և երբ քրոջս տեսնում էին, արագ թաքնվում էին։ Մի օր էլ քույրս այդպիսի բան արեց, բայց ավարտվեց Լիլիթի լացով, որովհետև ճագարը մի լավ դաս էր տվել նրան։ Ճագարը ցատկել ու ճանկերով վնասել էր քրոջս ձեռքը։ Այդ օրվանից քույրս վախենում է ճագարից։

Իմ քույրը մի օր վիրավորեց ինձ և նեղացած գնաց։ Ես միտումնավոր մի շոկոլադե ձողիկ գնեցի և տարա տուն, որպեսզի քույրս տեսնի։ Ինձ շատ հետաքրքիր էր՝ այդ ձողիկը տեսնելով կշարունակի՞ նեղացած մնալ, թե կգա ինձ հետ ընկերություն կանի։ Եվ երբ նա տեսավ ձողիկը, արագ վեր թռավ և եկավ ինձ մոտ։ Նայեց ինձ ու ասաց.

-Էս ձողիկը կտա՞ս, ապեր ջան։

-Դու ինձ ապուշ ես ասել։

-Չէ, ապեր ջան, էլ չեմ ասի, կտա՞ս ձողիկը։

-Վերցրու։

Եվ երբ կերավ և վերջացրեց, գնաց մի քիչ հեռու և գոռաց.

-Վալե՜ր, ապու՜շ։

Ու փախավ։

Ես ընկա հետևից և բռնեցի նրան, երբ ուզում էի դաս տալ նրան, նա ինձ ասաց.

-Չէ, ապեր, ես քեզ չասեցի, ես ինձ ասեցի։

Ես ջղայնացա, բայց իմ քրոջը ես չէի կարող ապտակել, քանի որ այնպիսի անմեղ դեմք ունի, որ կարծես հրեշտակ լինի։ Ես շատ եմ սիրում իմ քրոջը։

Լուսանկարը՝ Լաուրա Խաչատրյանի

Պապիկս՝ Ռոբերտ Քամալյանը, արդեն քառասունչորս տարի է` աշխատում է դպրոցում և դասավանդում է ռազմագիտություն առարկան: Դպրոցն ու հայրենասիրությունը պապիկիս կյանքի անբաժանելի մասն են կազմում: Նա շատ ակտիվ և կենսուրախ մարդ է, երբեք չի հոգնում իր աշխատանքից: Պապիկս շատ է սիրում կազմակերպել հայրենասիրական միջոցառումներ իր աշակերտների հետ: Նրա միտքը միշտ զբաղված է այդ ուղղությամբ, անընդհատ փորձում է մի նոր ու հետաքրքիր բան մտածել, որպեսզի աշակերտներին նույնպես հաճելի  լինի: Պապիկս նաև ինձ է դասավանդել և  մեր դասարանի հետ նույնպես կազմակերպել է մի հիանալի միջոցառում՝ նվիրված Մայիսի  ինին: Ես մինչև հիմա շատ լավ եմ հիշում լեփ-լեցուն  դահլիճի ծափահարություններն  ու պապիկիս  հպարտ  ժպիտը, երբ  ամեն  ինչ  կայացել  էր իր  ուզած ձևով: Բոլոր աշակերտները կրում  էին զինվորական հագուստներ և քայլում էին հպարտ և խրոխտ, կարծես մի  մեծ  զինվորական   ջոկատ: Պապիկիս դասասենյակում ամեն ինչ իր հստակ  տեղն  ունի, այն կարծես  նրա  հոգու  ամենատաքուկ  անկյունը լինի: Պապիկս բազմաթիվ  պատվոգրեր, պարգևներ ու շքանշաններ է ստացել Պաշտպանության նախարարության կողմից:

Նրանց  տանը ամենուրեք իշխում է հայրենասիրական ոգին: Պապիկի գործն ամենաշատը ցանկանում է շարունակել փոքր  տղա  թոռնիկը՝ կրտսեր  Ռոբերտը: Նա նույնիսկ ատամհատիկին ընտրել է պապիկի  մասնագիտությունը: Չնայած երկուսուկես տարեկան է, բայց  գիտի  գրեթե բոլոր հայրենասիրական երգերը, պապիկի  հետ միշտ  մասնակցում  է միջոցառումներին: Ինքն ու փոքր  քույրը  քնում  են  մեր  օրհներգի երաժշտության  տակ: Պապիկս համոզված է, որ բոլոր մարդիկ պետք է վաղ հասակից դաստիարակվեն հայրենասիրական ոգով: