Ամենօրյա կյանք խորագրի արխիվներ

Օտակու դառնալու ճանապարհին

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Պատկերացրեք՝ ինչ-որ տեղ մի քանի ուսանող քննարկում են, թե Հայաստանում որ անիմեներն են ավելի հայտնի, ինչու Հայաստանում «Dragon Ball Z» նայող չկա և այլ «կարևոր» հարցեր:

Օտակուները ճապոնական անիմացիոն ֆիլմերը պաշտողներն են: Յուրաքանչյուր օտակուի երազանքը իր նման մարդկանց գտնելն է: Երևանում էլ կա օտակու համայնք: Տարիների ընթացքում նրանք միավորվել են ֆեյսբուքյան խմբերի միջոցով: Բայց այս գարնանը կատարվեց Երևանի բոլոր օտակուների երազանքը: Բացվեց մի տեղ, որտեղ նրանք կարող էին գտնել և հանդիպել իրենց նման օտակուների:

Քննությունների ու կամավորական աշխատանքների պատճառով  հունիս-հուլիս ամիսներին չէի հասցնում այցելել «Անիմե Օտակու»: Բայց օգոստոսին ես ու ընկերուհիս վերջապես գնացինք և տեսանք մեր երազանքների տեղը: Այնտեղ մենք ծանոթացանք «Անիմե Օտակուի» հիմնադրի՝ Ռոլանդ Սահակյանի հետ:

Ռոլանդը օտակու է: Նրա առաջին նայած անիմեն եղել է «Sailor moon»ը:

-Առավոտյան զարթնում էի, դպրոց գնալուց առաջ մի սերիա նայում գնում էի,-պատմում է Ռոլանդը:

Այդ ժամանակ նա չգիտեր, որ «Sailor moon»ը անիմե է:

-Երկրորդ կուրսում էի։ Պատահաբար ինձ մոտ հայտնվեց «Death note»ի դիսկ։ Այն ժամանակ ընկերներով դիսկերով էինք փոխանակվում, որովհետև հնարավոր չէր ինտերնետով նայել անիմե։ Ամեն ինչ սկսվեց «Death note-ից»,- պատմում է Ռոլանդը:

Անիմե խանութ բացելու միտքը Ռոլանդը երկար քննարկել է ընկերոջ հետ: Ու ժամանակի ընթացքում փոքր խանութի գաղափարը վերածվեց խանութ-ժամանցի վայր-սրճարանի գաղափարի:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

-Ճիշտն ասած՝ խանութի բացման ժամանակ մտածում էինք՝ դե մարդիկ կգան, կհավաքվեն, բայց այն, ինչը որ խանութի բացման ժամանակ էր կատարվու~մ… Անգամ ընկերներիս ծանոթները պատմում են՝ հավաքվել էինք, որ գայինք քեզ, քո գործը, խանութին խրախուսեինք։ Եկել էինք՝ չէինք կարողանում մտնել ներս,- հիշում է Ռոլանդը:

«Անիմե Օտակուն» ոչ միայն խանութ է, այլ ժամանցի վայր: Մարդիկ գալիս են որպես առանձին հաճախորդներ, բայց ժամանակի ընթացքում ընկերանում են: Նոր ու հին անիմեներ են քննարկում, միասին անիմեներ են դիտում, խաղեր են խաղում ու միասին քուիզերի են մասնակցում:

-Գալիս են տարբեր խմբերով, բայց տեսնում ես՝ նրանք բոլորը սկսում են իրար հետ շփվել, քննարկել։ Դա ավելի շատ այդ ժամանակ է նկատվում, երբ քուիզերի վերջում արդյունքներին են սպասում։ Դա է, որ մեզ շատ դուր է գալիս։ Մենք միշտ ցանկացել ենք, որ «Անիմե Օտակուն» լինի այսպիսի տեղ,- ասում է Ռոլանդը:

Անցած շաբաթ «Անիմե Օտակու»-ում քուիզի երեկո էր: Բոլոր հարցերը կազմել էին Լևոնն ու Տիգրանը՝ «Անիմե Օտակուի» մշտական հաճախորդները:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

-Բացումից  մի շաբաթ առաջ իմացանք «Անիմե Օտակուի» մասին։ Մտածեցինք՝ ազատ օր է, գանք, հետաքրքիր էր։ Շատ շուտ էինք եկել: Առավոտյան 11-ին եկանք, որովհետև ֆեյսբուքում սկզբում տասնմեկ էր գրված։ Երեք ժամ այստեղ կանգնել էինք ու սպասում էինք,- պատմում է Տիգրանը:

-Սկզբում, որ եկանք, մարդ չկար։ Միայն Նանեն (աշխատում է «Անիմե Օտակու»ում բացման օրվանից) ու Ռոլանդն էին։ Ուղղակի ապրանքներն էինք նայում։ «Атака титанов»-ի մանգան էինք կարդում։ Արդեն համարյա ամեն օր գալիս ենք,- իրար ընդհատելով ասում են Լևոնն ու Տիգրանը:

Երկուսն էլ առաջին անգամ նայել են «Նարուտոն» փոքր տարիքում՝ առանց հասկանալու, որ այն անիմե է:

-Շատ շուտ եմ սկսել նայել։ Չեմ էլ հիշում՝ որ պահից հասկացա, որ անիմե եմ նայում,  բայց հաստատ կարող եմ ասել, որ մոտ վեց-յոթ տարի հասկանալով եմ նայել անիմե,- ասում է Տիգրանը:

Մինչ «Անիմե Օտակու» գալը նրանք շրջապատում շատ քիչ օտակու ընկերներ ունեին: Տիգրանի շրջապատում միայն իր եղբայրն է անիմե նայել, իսկ Լևոնի շրջապատում իր քույրը ու դասարանից մի քանի հոգի:

Հիմա ավելի շատ օտակու ընկերներ ունեն:

-Արդեն այնքան ենք խորացել այս համայնքի մեջ, որ գալիս ենք, ծանոթ մարդիկ այնքան շատ են, որ անընդհատ զբաղմունք կա։ Օրինակ՝ մոնոպոլիա ենք խաղում,-պատմում է Տիգրանը:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լևոնն ու Տիգրանն ասում են, որ անիմեն եղել է նրանց կապող օղակը: Անիմեի շնորհիվ շատերի հետ են ընկերացել: Մոտ 20 մշտական հաճախորդ կա, որոնց ամեն օր տեսնում են:

Ես մինչև հիմա ինձ իսկական օտակու չեմ համարում: Բայց եթե շարունակեմ «Անիմե Օտակու» գնալ, մի օր ես էլ օտակու կդառնամ:

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

#SSS19

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Ամառը լավ անցկացնելու տարբերակներից մեկը տարբեր ֆորումների, իվենթների, ֆեսթերի մասնակցելն է: Էլ չեմ ասում, որ բոլորս սիրում ենք ոչ ֆորմալ կրթության տարբերակը, ու հավես է, երբ ծեծված` «հաճելին համատեղել օգտակարի հետ» նախադասությունը արդիական է լինում:

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Հուլիսի 28-ին մեկնարկեց Սևան Ստարտափ Սամիթը, որին ես մասնակցում էի, որպես ստարտափեր: Մեր ստարտափը՝ 4hars.com (for brides) իրենից ներկայացնում է օնլայն հարթակ, որտեղ ներկայացված են լինելու Երևանի բոլոր հարսանյաց խանութների զգեստները, իրականացվելու է առաքման ու խորհրդատուի ծառայություններ, որի միջոցով հարսնացուները խնայելու են գումար, ժամանակ, նյարդեր ու էներգիա՝ ամենաթանկ բաները:

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Սևանա լճի ափին վրանային ճամբար` 7 հագեցած օրերով: Սամիթին մասնակցում էին 120 ստարտափներ Հայաստանից և աշխարհի 45 երկրներից: Ավելի քան 100 հաջողակ մենթորներ Հայաստան էին ժամանել իրենց փորձով կիսվելու, դասախոսություններ իրականացնելու, օգնելու՝ բացահայտել առավել արդյունավետ զարգացման գաղտնիքներն ու դրանց լավագույն միջոցները միջազգային շուկաներ մուտք գործելու համար:

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Առաջիկա օրերին ստարտափերներին օգնում են պատրաստել իրենց ելույթները, որոնցով ներկայանալու էին շաբաթվա վերջին տեղի ունեցող բաթլին: Սամմիթի շրջանակներում campfire talk-երի ժամանակ հյուրերը պատմում էին իրենց հաջողության գաղտնիքներից, կիսվում փորձով, պատասխանում մասնակիցների հարցերին: Խարույկի շուրջ զրույցներից մեկի ժամանակ Comedy Club Production-ի հիմնադիր և գլխավոր պրոդյուսեր Արթուր Ջանիբեկյանը պատմում էր կոնտենտի ստեղծման ճանապարհներից, ՀՀ տրանսպորտի, կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարար Հակոբ Արշակյանը պատմում էր, թե ինչպես հասավ այն կետին, որում հիմա է` բանակում պարապելով և ծառայությունից հետո համալսարան ընդունվելով:

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Սկայպ տեսազանգ ունեցանք հանրապետության նախագահ Արմեն Սարգսյանի հետ, որի ընթացքում ամենահետաքրքիր երկկողմանի սելֆիները եղան, հյուրընկալեցինք Հանրապետության վարչապետին և կառավարության անդամներին:

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Հանդիպմանը ներկա էին ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյանը, առողջապահություն նախարար Արսեն Թորոսյանը,  ՀՀ տրանսպորտի, կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարար Հակոբ Արշակյանը, ԱԱԾ տնօրեն Արթուր Վանեցյանը, ԱԺ պատգամավոր Լիլիթ Մակունցը:

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Վերջին օրը մասնակիցներին հանձնվեցին իրենց մրցանակները սամիթի և նրա հովանավորների կողմից:

Մանկության իմ իրավունքը

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Ստամբուլ. Մշակույթների խաչմերուկում

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Ստամբուլ, աղմուկ, մարդիկ, մշակույթների խաչմերուկ, չափից շատ տաքսի ու դե անընդհատ թեյ։ Մեկ շաբաթը մի վայրկյանի պես անցավ, և կարելի է ասել, որ քաղաքի նույնիսկ մեկ տոկոսը չհասցրի բացահայտել։ Բայց հենց մի տոկոսն էլ բավական է, որ հավաքես իրերդ և ուղիղ Ստամբուլ` մշակույթների խաչմերուկում հայկականը տեսնելու համար:

 

davit shahbazyan

Մեր գյուղի չոբանն այսօր ես էի

Պապս ասում էր. «Առաջ մինագ չոբաններուն աղջիկ կիդեն. էնոնք հարգվուգ ու փողատեր մարդ էին։ Գինաս հմիգվա պե՞ս է, որ չոբաններուն բանի տեղ չդնին, բալա՛»։ Այս մտքերով էի, երբ հանկարծ մեր գյուղի Հովհաննեսը, որը մի 60-ին մոտ, թիկնեղ, մեծ քթով ու շատախոս տղամարդ էր, գոռաց հետևիցս.

-Տղա՛, իմ ոչխարներին ինչի՞ չես սպասել, չե՞ս տեսնում, որ Հովհաննեսի ոչխարները չկան, ո՞ւր ես դրել գյուլի պես հոտը քշում:

Ես, կարծելով, որ հոտը հավաքվել էր, քշել էի դեպի սարերը, բայց բանից պարզվում էր, որ Հովհաննեսը դեռ իր ոչխարներին չէր խառնել հոտին։ Այստեղից երևում էր, որ ես չոբանությունից գլուխ չեմ հանում։ «Դե, դա էլ է արվեստ»,- ժպտալով մտածեցի ես։

Հովհաննեսի գոռգոռոցներին ես ոչինչ չպատասխանեցի։ Լուռ նրա ոչխարներն էլ խառնեցի մյուսներին և քշեցի սարն ի վեր։ Սարը բարձրանալիս նորից պապիս խոսքերը եկան մտքիս։ Երբ պապս մահացավ, ես 12 տարեկան էի, անցել է արդեն բավականին շատ ժամանակ, բայց ես նրան լավ եմ հիշում։ Քիթը Հովհաննեսի քթի երկու չափին էր, փոքր աչքեր ուներ, մեծ ականջներ, նիհար, միջին հասակի էր։ Բա լավ, ինչո՞ւ էր էն ժամանակ չոբանը ամենապատվավորներից, իսկ հիմա ասում են՝ ամաչելու բան է։ Իհարկե, ես չեմ ամաչում իմ այսօրվա կարգավիճակից, բայց չէի էլ ուզենա ամեն օր լսել Հովհաննեսի գոռգոռոցները ու անցնել էս սարերի ու ձորերի միջով։

«Ամեն աշխատանք էլ իր առավելությունները ու թերությունները ունի,- մտածեցի ես,- կարծում եմ՝ ավելի ամոթալի է տանը ձեռքերը ծալած, սոված նստել, քան զբաղվել ինչ-որ գործով, որը հասարակությունը ամոթալի է համարում»։ Այս մտածմունքների մեջ էի, երբ նկատեցի, որ ոչխարը սարն անցավ. վազեցի նրանց հետևից․․․

Վարդավառյան Հայաստան

Լուսանկարը` Մանե Մինասյանի, Արարատի մարզ, ք. Վեդի

Լուսանկարը` Մանե Մինասյանի, Արարատի մարզ, ք. Վեդի

Լուսանկարը` Մանե Մինասյանի, Արարատի մարզ, ք. Վեդի

Լուսանկարը` Մանե Մինասյանի, Արարատի մարզ, ք. Վեդի

Լուսանկարը` Մանե Մինասյանի, Սյունիքի մարզ, գ. Լոր

Լուսանկարը` Մանե Մինասյանի, Սյունիքի մարզ, գ. Լոր

Լուսանկարը` Ալբինա Հովսեփյանի, Սյունիքի մարզ, գ. Լոր

Լուսանկարը` Ալբինա Հովսեփյանի, Սյունիքի մարզ, գ. Լոր

Լուսանկարը` Ալբինա Հովսեփյանի, Սյունիքի մարզ, գ. Լոր

Լուսանկարը` Ալբինա Հովսեփյանի, Սյունիքի մարզ, գ. Լոր

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի, Կոտայքի մարզ, ք. Հրազդան

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի, Կոտայքի մարզ, ք. Հրազդան

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի, Կոտայքի մարզ, ք. Հրազդան

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի, Կոտայքի մարզ, ք. Հրազդան

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի, Արմավիրի մարզ, գ. Ակնալիճ

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի, Արմավիրի մարզ, գ. Ակնալիճ

Լուսանկարը` Սեդա Հարությունյանի, Կոտայքի մարզ, ք. Հրազդան

Լուսանկարը` Սեդա Հարությունյանի, Կոտայքի մարզ, ք. Հրազդան

Լուսանկարը` Մարինե Նիկողոսյանի, Շիրակի մարզ, գ. Կաքավասար

Լուսանկարը` Մարինե Նիկողոսյանի, Շիրակի մարզ, գ. Կաքավասար

Լուսանկարը` Մարինե Նիկողոսյանի, Շիրակի մարզ, գ. Կաքավասար

Լուսանկարը` Մարինե Նիկողոսյանի, Շիրակի մարզ, գ. Կաքավասար

Լուսանկարը` Մարիամ Տոնոյանի, Գեղարքունիքի մարզ, ք. Գավառ

Լուսանկարը` Մարիամ Տոնոյանի, Գեղարքունիքի մարզ, ք. Գավառ

Լուսանկարը` Իզա Ասծատրյանի, Սյունիքի մարզ, գ. Հալիձոր

Լուսանկարը` Իզա Ասծատրյանի, Սյունիքի մարզ, գ. Հալիձոր

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի, Արագածոտնի մարզ, գ. Ոսկեհատ

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի, Արագածոտնի մարզ, գ. Ոսկեհատ

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի, Արմավիրի մարզ, ք. Արմավիր

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի, Արմավիրի մարզ, ք. Արմավիր

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի, Արմավիրի մարզ, ք. Արմավիր

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի, Արմավիրի մարզ, ք. Արմավիր

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի, Արմավիրի մարզ, ք. Արմավիր

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի, Արմավիրի մարզ, ք. Արմավիր

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի, Արմավիրի մարզ, ք. Արմավիր

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի, Արմավիրի մարզ, ք. Արմավիր

juli abrahamyan

«Ոսկե Ծիրան»-յան ուրբաթ

Երկու օր առաջ տեղեկացա, որ «Ոսկե Ծիրանը» շարունակվում է Թումոյում, և երեք ուրբաթ օրերի ընթացքում պետք է ցուցադրվեն ֆիլմեր, որոնցից մեկն էլ հենց ցուցադրվեց այսօր։

-Ֆիլմի ցուցադրությունն աջ կողմից,- լսվում էր աշխատակցի ձայնը, ով սովորականից էլ մի փոքր արագ էր խոսում, որպեսզի շուտ տուն գնար։ Կամ էլ ուղղակի թվաց․․․

Մինչ ոտքերս կտանեին ցուցասրահ՝ կողքս հայտնվեց հայ ժամանակակից գրող Արամ Պաչյանը։ «Հաստատ լավ կինո ա լինելու»,- միանգամից մտածեցի ես։

Ֆիլմի հեղինակը երիտասարդ աղջիկ էր` Սոնա Սիմոնյանը, ով այն անվանել էր «Մեծ սպասելիքներ»։ Անկեղծանամ՝ անվանման իմաստը հասկացա դիտելուց քառասուն րոպե հետո։

Հեղինակը ծնունդով Գյումրիից էր և տասը տարի առաջ տեղափոխվել էր Երևան՝ սովորելու և աշխատելու համար։ Երեսուն տարի առաջ տեղի ունեցած երկրաշարժը քսան վայրկյանի ընթացքում ոչնչացրել էր գրեթե ամեն ինչ, և երեսուն տարի հետո ոչ այդքան շատ բան է փոխվել քաղաքում։

Էկրանին հայտնվում էին երեք սերունդներն էլ, որոնք իրարից տարբեր էին, բայց ինչ-որ մանրուքներով կապված իրար հետ։ Առաջին մասում տատիկը նվագում էր դաշնամուր ու զուգահեռ խոսում տանեցիների հետ։

-Դու քեզի էնտեղ ես գտնում, Սոն ջան, ես բան չեմ կարա անեմ։ Եթե Էրևանում ամեն ինչ լավ է, ուրեմն լավ կեղնի։

Ֆիլմում ցուցադրվում էր մարդկանց կարոտը միմյանց հանդեպ, ափսոսանքը։ Ափսոսանքը քաղաքի հանդեպ, որովհետև ոմանք լքել էին ու ափսոսում էին, իսկ ոմանք մնացել էին ու ափսոսում էին, որովհետև ավելիին կարող էին հասնել։

-Քաղաքում մի հատ տխրություն կա, որը բեռի նման սերունդների ուսին դրված է, ու ոչ-մեկ չի կարողանում դրանից ազատվել,- կերպարներից մեկի արձագանքն էր իր հարազատ քաղաքին։

Հաջորդ կադրերում արդեն տան երեխան իր մոր հետ կրկին նվագում էր դաշնամուր, իսկ այն հարցին, թե ինչ է երկրաշարժը՝ մի փոքր ալտերնատիվ պատասխան ուներ․

-Ինձ թվում ա, որ  էդ պահին տիեզերքում քամի կեղնի ու երկիրը կշարժվի։ Հենց էդ էլ երկրաշարժն ա, էլի։

Չնայած կերպարների ու քաղաքի տխրությանը՝ միշտ շեշտվում էր հումորը։
Ընտանիքը պատմում էր, որ երկրաշարժի ժամանակ երեխան մտածել է, թե մայրը չի կարող թռնել պատուհանից, և շենքն էլ կփլվի իր վրա՝ դուրս է նետել մորը պատուհանից, իսկ շենքն այդպես էլ չի փլվել։

-Դե, մերն էլ մեռավ, Սոն ջան։ Խնդալու ա, բա ինճ ա,- հրճվանքով պատմում էր տան տղամարդը,- պիտի մի բանին ձեռ առնես, որ հանկարձ քեզի չկպնի։

-Չգիտեմ, մարդիկ կմտածեն, որ ես իմ քաղաքը պիտի չսիրեմ, որ լքեմ, բայց ըտպես բան չկա։ Ուղղակի էսի ամենալավ քաղաքը չի, էլի։ Հազար հատ լավ քաղաք կա։ Ես համաձայն չեմ, որ իմ քաղաքս աշխարհի ամենալավ քաղաքն է։ Ստեղ շատ քիչ բաներ կան,- նկարելով ու մի փոքր տխրությամբ պատմում էր իր քաղաքի մասին երիտասարդը, ով հետո մորը համոզում էր, որպեսզի վերջինս համակերպվի իր գնալու փաստի հետ։

Ֆիլմը վերջացավ աղջկա նվագով ու երեխայի «դիրիժորական» շարժումներով, որին էլ հաջորդեց քննարկումը ֆիլմի հեղինակի հետ։

-Իրոք, ցավն ու կարոտը փոխանցվում է սերնդեսերունդ, բայց իմ կարծիքով մենք արդեն սովոր ենք դրան։ Ուրիշ քաղաքներ ներկայացնելիս ինչ-որ պատմություն են ասում, իսկ Գյումրին ներկայացնելիս կա «Երկրաշարժից առաջ» ու «Երկրաշարժից հետո» ժամանակահատվածները, հենց դա էլ շեշտեց կերպարներիցս մեկը,- ֆիլմի հեղինակը պատասխանում էր կարոտի սերնդեսերունդ փոխանցվող հարցին, Երևանի ու Գյումրու միջև եղած տարբերությանն ու արձագանքում էր տարբեր կարծիքներին,- Ես իհարկե սիրում եմ իմ քաղաքն ու ավելի շատ ֆիլմը նկարել եմ ինձ համար, ոչ թե քաղաքի, կամ քաղաքապետարանի համար, բայց եթե Երևանը փոքր է, ապա Գյումրին էլ ավելի փոքր է։ Մտածում ենք՝ եթե ուրիշ տեղ գնանք՝ հաստատ ավելի լավ կլինի ու տարբեր։ Տարբերություն, իհարկե, կա, բայց այդ տարբերությունը նույնպես տասը տարի հետո նույնն է դառնում։

-Ես կցանկանայի նախ շնորհավորել ֆիլմի հեղինակին և շնորհակալություն հայտնել, որ նա շատ պարզ ու կենցաղային կերպով ներկայացրել էր իր քաղաքը, բնակիչներին և օգտագործել էր հենց իր ընտանիքի տարբեր սերունդներին։ Կցանկանայի իմանալ՝ ինչպե՞ս առաջացավ գաղափարը ֆիլմ նկարելու,- դիտողներից մեկն էր։

-Երևի թե ես կարոտում եմ իմ քաղաքը, բայց չեմ կարող այնտեղ գնալ, որովհետև իմ կյանքի կարևոր ու հետաքրքիր հատվածն այստեղ է, հենց դա էլ պատճառն էր այս ֆիլմի ստեղծման։

Լույսերը վառվեցին, դահլիճը ոտքի կանգնեց, որպեսզի հեռանա ու լսվեց իմ ենթագիտակցության ձայնը․

-Մեծ սպասելիքներ, որոնք երեսուն տարի է չեն եղել։

Չնայած՝ կարևոր չէ։

marat sirunyan

Շիրմաքար

(իրական դեպքերի ու զրույցների հիման վրա)

Մեռելոցի օր էր։ Ես էլ շատերի պես ճամփա էի ելել մեր ննջեցյալների շիրիմներին այցի, երբ ճանապարհին հանդիպեցի մեր հեռավոր բարեկամներից մեկին՝ Օհան պապին։ Քայլում էր դանդաղ, ձեռքերը՝ կորացած մեջքին խաչած ու դրանցում ամուր պահած մի փոքրիկ ծաղկեփունջ։

-Բարի օր, Օհան պապ, էդ ո՞ւր էդպես մենակով,- մոտենալով ձայն տվեցի նրան։

-Ասսու բարին, լաո, – կանգնելով և իմ կողմ շրջվելով պատասխանեց նա,- է՜հ, պառավիս մոդ է կերթամ, շուդուց չմգացերի, հըմգը խռովուգ կեղնի,- ժպտաց ու ցույց տալով ձեռքի ծաղկեփունջը շարունակեց,- իդա լը ուր համար է գտանիմ, մըր բաղճից իմ քաղի։ Պառավ ծաղիգ շադ է գսիրիր,- լռեց ու հայացքն ուղղեց հեռուները, գուցե մոտ ու հեռու անցյալի հիշողությունների կողմը։

Միասին հասանք գերեզմանոց։

-Օղորմի ձզի, հայեր,- հայացքը գերեզմանաքարերի վրա սահեցնելով՝ շշնջաց Օհան պապը։

Հասանք մեր ազգականների շիրիմներին ու նստեցինք նրա կնոջ շիրմաքարի մոտ։

Մի քանի տարի առաջ էր, որ մահացավ Հայկանուշ տատը՝ նրա համեստ ու բարի կինը։ Երբ որդին պատրաստվում էր շիրմաքարը տեղադրել, պահանջեց՝ զիմ նգար լը հանել կիդաս վուր էդ քարին։ Որքան փորձեցին հետ պահել այդ մտքից՝ չստացվեց, իր մշեցու չորկողությունն առած՝ իրենը պնդեց, թե իր նկարն էլ պետք է կնոջ նկարի հետ նույն քարին փորագրվի և ոչ թե իր մահից հետո, այլ այժմ։ Եվ ահա մի մեծադիր քարի շիրմաքարի վրա լուսահոգի կնոջ լուսանկարի կողքին իրենն է, և այդ քարի վրա իրեն բաժին ընկած մասում բացակայում է միայն մահվան տարեթիվը։

-Շադ օր ուզիմ, էդ լը կսիմ, հըմը Աստծուց հառեջ չգնանք,- երբեմն այդ առիթով խոսք բացվելիս կատակում էր Օհան պապը, և թերևս միայն այսքանն էր ասում այդ առթիվ զրույցներին։

Երկուսս էլ լուռ էինք մեր մտքերի հետ։ Օհան պապը իր դողդոջ ու ցամաքած ձեռքերով բերած ծաղիկներն էր դասավորում շիրմաքարի մոտ և հանկարծ հազիվ լսելի ձայնով սկսեց երգել։

«Նոր լուսաբացին, արևից առաջ,

Հոտդ էր փռվում սարն ի վեր կանաչ,

Արոտի չորս դին բացվել է կակաչ,

Տուն արի, յար ջան, արևուդ ղուրբան։

Արևամուտին տուն արի, յար ջան,

Կոլխոզի չոբան, արևուդ ղուրբան…

-Է՜, կնիգ, եղներ էն ջահել օրեր, առնեի մըր ուլ ու գառներ, ելնեի էն բարձրիգ-բարձրիգ սարեր, ժողվեի սարի անուշ-անուշ ծաղգներ ու հիրգնվա հեդ գեղ հիշնայի, դու լը ելնեիր ու շեմին կայնուգ իշհեիր, թե գառներու հեդ սարեն քզի հինջ ենք բերի… Է՜, պառավ, քու սիրտդ ծաղիգ շադ է գսիրիր, մեգ լը բերեր իմ, ել, ե՛լ տես գհավնի՞ս…

Նստեց ինձ մոտիկ, ձեռքն ուսիս գցեց ու խոր հայացքը մտքերի հետ շիրմաքարերի վրայով տարավ հասցրեց արևից ոսկեզօծված լեռների կողմը… Հետո որոշեցինք անցնել մեր ննջեցյալ համագյուղացիների շիրիմների մոտով ու մի-մի ողորմի շշնջալ ամենքի շիրմաթմբին։ Մի փոքր էինք հեռացել, երբ նկատեցինք, որ մեր ազգականների շիրմաքարերին էին մոտեցել մի պատկառելի տարիքով կին ու երկու տղամարդ։ Օհան պապը կկոցեց աչքերը՝ տեսնելու համար, թե ովքեր են։

-Օհօ՜, էն Սիմոնի Հասմիգն է, էն էլ կա-չկա ուր տղերկ։

Լարեցի հիշողությունս հիշելու համար այդ մարդկանց, բայց ապարդյուն։

-Չիմացա, պապ,- մեղավոր ասացի ես։

-Շուդուց գեղ չըն աբրի, լաո, ես լե հազիվ ճանճծա։ Սիմոն զիս հողպոր թոռ գիկեր, Հասմիգ լե, Հայկուշի դասհընգերն է էղի, ընոնք օր կարկվան, Հասմիգ իրենց առաջնեգով ծոցվործավ ու գեղեն քոճին, հեդո հիմացվավ, օր Ամերիկա կաբռին։ Կերեվե նոր ին գեղ էգի։

Կինն ու երկու որդիներն անցնում էին շիրիմների մոտով, կինը երբեմն համբուրում էր այս կամ այն շիրմաքարի քարաքանդակ պատկերը, ինչ-որ բան բացատրում որդիներին և վերջիններս նույնպես հետևում էին նրա օրինակին։ Եվ ահա նրանք հասան Հայկանուշ տատի շիրմաքարին, կինը կռացավ և համբուրեց Հայկանուշ տատի, ապա նաև դրա կողքին փորագրված Օհան պապի նկարն ու գլուխը կախած ինչ-որ բան շշնջալով առաջ անցավ, նույն կերպ վարվեցին նաև երկու որդիները։

Ես շփոթված տեսածիցս մի փոքր առաջ քայլ արեցի, ցանկանալով (չգիտեմ էլ՝ ինչպես) կանխել թյուրիմացությունը՝ մտածելով, որ Օհան պապն իրեն վատ կզգա տեսածից։ Բայց հենց այդ պահին, կարծես կռահելով մտքերս, Օհան պապը բռնեց ձեռքիցս։ Ինչ-որ չարաճճի դիմախաղ էր հայտնվել խիտ բեղերի տակ, Օհան պապը ժպտում էր…

-Լաո, համեն մեգի բախտ չի բանա որ տեսնա, թե ուր մեռնելուց հեդո իմալ է ուրին գհարգին, գպադվին, ընոնց ըրաձի մեջ վադ բան չկա։ Մե կես բերան օղորմիեն ի՞նճ վնաս, կսեն՝ օղորմի սաղ մարտուն լե կիդան,- երբ մի փոքր հեռացանք, առանց սպասելու ինձ տանջող հարցերին, պատասխանեց Օհան պապը։

-Ես գիտեմ, որ դու միշտ սիրով ես եղել Հայկանուշ տատի հետ, բայց արժե՞ր, որ դու դեռ ողջ -առողջ, նկարդ շիրմաքարին փորագրել տայիր։

-Իմալ սիրով չեղնենք, լաո, կնիգ մե օրվա համար չէ, կնիգ սրպուտյուն է, ընոր հաչկի լսի պես բդի պահիս, թե չէ գխավրի, լաո, օջախիդ ճրագ գմարի… Պառավ ծռություն ըրավ։ Էս ծուռ հաշխարկ թողեց զիս ու ինք մեռավ, ելը չուրի հսօր խռով ենք, որ ընձմե հառեջ հնգավ էդ անիրավ ու մեռավ։ Բայց ելը ճամփորդ իմ, զիմ մե ոդ հուդա ի, մե ոդ հունա՝ ուր մոդ, էն աշխարհ… Գեծի, լաո, գտեսնա՞ս,- Օհան պապը կանգնեց ու մատնացույց արեց մի շիրմաքար,- էդ քարու վրի գրուգ գտեսնա՞ս։

Իսկ քարի վրա փոքր տառերով փորագրված էր. «Խոնարհիր գլուխդ, անցորդ. այստեղ հանգչում է մի ողջ պատմություն…»։

-Գհասկնա՞ս, լաո, իդա է կյանկ՝ մարտ կաբրի-կաբրի ու գդառնա մե բուռ հող, մե շիրմաքար ու էդ կյանկի պադմուտյուն գդառնա էդ քարի վրա՝ էրգու թվերու հարենք հնգուգ մե պզդիգ գիձ… Զիմ ու պառավիս կյանք լը մեգ էր, լաո, Աստվաձ էրգուսիս լե մե օր կյանկ տվեց, հըմը առնելուց սխալվավ՝ ուրինն առավ, զիմ՝ չէ։ Ելը քարի վրա զիմ նգար լե հանել տվի, որ Աստվաձ լե վերից իշե ու ուր սխալ հասկնա, տեսնա, որ Օհան էս հաշխարկի հեդ ուր հաշիվներ փագե, պռձեր ի ու զիմ հոկին լէ առնի, տանի Հայկուշի մոդ… Էն լէ չէ՜, լաո, իմալ գտեսնաս էս օղորմաձ Օհան հլը կա ու կա…

Այս օրը պիտի դաջվեր հիշողությանս մեջ ու տարիներ հետո Օհան պապի հուղարկավորության ժամանակ, երբ հարազատները հերթով մոտենալով համբուրեին Օհան պապի շիրմաքարը, մտապատկերումս պիտի հայտնվեր այս օրը, ու ես, վերհիշելով եղածը, պիտի տխուր ժպտայի, և կարծես ի պատասխան դրան, Օհան պապն էլ իր քարակերտ պատկերից պիտի ժպտար իր մեղմ, անխռով ժպիտով… «Իդա է կյանք, լաո…»։

Շատրվանների այգում

Ակնալիճ գյուղի ամառը

Ակնալիճ գյուղի երեխաների ամառը ահա այսպիսինն է: Երեխաները չունեն խաղահրապարակ, և խաղերը կազմակերպվում են փոշոտ, ջարդված ապակիներով, և քարերով լի տարածքում: Երեխաների հետ զրուցեցի: Իրենց համար դա սովորական է, բայց նշեցին. «Դե, մենք քաղաքում չենք ապրում, դրա համար չունենք տենց բաներ»:

Կարևորը խաղալ սիրում են ու խաղում են: