Ինչն է ինձ հուզում խորագրի արխիվներ

Եթե ամառն անց ես կացնում գյուղում

Լուսանկարը՝ Սամվել Մքոյանի

Լուսանկարը՝ Սամվել Մքոյանի

Ես ապրում եմ Վանաձորում և այս ամառը, ի տարբերություն մյուս տարիների ամառների, հիմնականում գտնվել եմ տատիկիս մոտ` Լոռու մարզի Վահագնի գյուղում: Պապիկս մեզ պարբերաբար տանում է գետ լողալու: Ճիշտ է, եղել են տհաճ միջադեպեր, բայց բարեբախտաբար դրանք ունեցել են երջանիկ ավարտ: Ինչևէ, ամառը դեռ չի վերջացել, և հուսով եմ, որ նորից կլինեն հետաքրքիր և ծիծաղաշարժ դեպքեր: Սակայն մնացած ժամանակը չգիտեմ ինչով զբաղվել:

Գյուղում չկան ժամանցի կենտրոններ` թե երիտասարդների, և թե տարեցների համար: Չկա այգի երեխաների և իրենց ծնողների համար: Գյուղի հուշարձանը և եկեղեցին գտնվում են կիսաքանդ վիճակում: Ոչ բոլոր ճանապարհներն են ասֆալտապատ, որի պատճառով անձրևոտ օրերին գյուղի ծայրերում բնակվող մարդիկ չեն կարողանում դուրս գալ տանից: Եվ վերջապես, գյուղի ամենակարևոր խնդիրներից մեկն այն է, որ չկան աղբարկղեր, այստեղ աղբահանություն չի կատարվում: Մարդիկ աղբը լցնում են ձորը և պարբերաբար այրում այն, որի հետևանքով աղտոտվում է միջավայրը: Գյուղն ունի նաև լուսավորության խնդիր: 

suanna mardumyan portret

Ջուր չկա

Ջրի պակաս ունի նաև մեր գյուղը: Մեծ մասը խմելու ջուր բերում է գյուղի կենտրոնում գտնվող աղբյուրներից, որոնք բարակ են: Ծայրամասերում գտնվող բնակիչները դիմում են մեքենաների օգնությանը: Կանանց մեծ մասը դույլերով է ջուրը տուն տանում: Բացակայում է նաև ոռոգման ջուրը: Այգիները չորանում են, բերք չի լինում: Անգամ խնդիր է դառնում լողանալը: Ամեն ինչ բարդանում է հատկապես ձմռանը: Ցիստեռների մեջ ջուրը սառցակալում է: Փորձում են նոր ջրագիծ կառուցել, բայց դեռ արդյունքը չի երևում. ջուր չկա:

Չեմ կարող չասել

Լուսանկարը՝ Մուշեղ Բաղդասարյանի

Քանի որ ունեմ հանգիստ բնավորություն, ապա ինձ հուզող թեմաներ այդքան էլ չկան: Ինչպես ասում են` աշխարհն էլ կործանվի, ինձ համար միևնույն է: Սակայն կցանկանայի այնուամենայնիվ առանձնացնել մի քանի խնդիրներ: Սկզբում, քանի որ ես ինքս երիտասարդ եմ, բացեմ  «բողոքներիս գիրքը»  և սկսեմ նրանից, որ շատ երիտասարդներ չունեն աշխատանք, այդ պատճառով լքում են երկիրը: Ամենացավալին այն է, որ գնում են կրթված, գրագետ, երկրի համար մինչ այդ ինչ-որ բան անող մարդիկ:

Վերջերս նաև ինձ անհանգստացնում է երկրի սահմաններին լարված իրավիճակը: Հասկացանք թշնամիներ ենք, բայց մինչև ե՞րբ ենք կռվելու: Մեղավորներ կան` երկու երկրների ղեկավարները, ովքեր ձեռքները ծալած հաշվում են, թե ով քանի զոհ տվեց: Հիմա շատերը կմտածեն, թե 19 տարեկան երեխա ես, դու նպատակներ, երազանքներ չունե՞ս, քիթդ մտցրել ես քաղաքականության մեջ, բա քեզ պե՞տք է:

Իհարկե, ունեմ և՜ նպատակներ, և՜ երազանքներ: Ուզում եմ երկիրս խաղաղ տեսնել, մայրերի աչքերին արցունքներ չլինեն, և ոչ-ոք իրեն մխիթարելու համար չասի. «Տղես հերոսի մահով մահացավ»: Ճի՜շտ է, հերոսի մահով, բայց կարող էր նաև ապրել, եթե երկրի ու ժողովրդի մասին մտածող լիներ: Ուզում եմ, որ մարդիկ ունենան աշխատանք, ոչ-ոք չմտածի երկիրը լքելու և ապրուստի միջոցները ուրիշ երկրում հայթայթելու մասին:

գ.Վահագնի, Լոռի

Երդվում եմ…

Սրանից երկու տարի առաջ, 2013 թվականի հուլիսի զորակոչի ժամանակ, հայրենիքի պաշտպանության համար ծառայության գնացող  դեռեւս չհասունացած մտքով ու հոգով տղաների մեջ էր նաև մորաքրոջս տղան:

Բայց կային շատ տարբերություններ իր ու մնացած զինծառայողների միջև:

Եղբայրս՝ Սերգեյը, Ռուսաստանից էր եկել, իր պարտքը հայրենիքին  տալու համար: Պարտք, որի մասին ոչ մի տեղ չկա գրառված, և ոչ մեկը չի կարող ասել, որ դու պարտք ունես: Այդ պարտքը հոգու պարտքն է: Կարող ես չանել, չտալ պարտքդ, ավելի ճիշտ, կարող ես ազատվել ծառայությունից, բայց մի՞թե դա ճիշտ է: Ամեն մեկն այս հարցի պատասխանը տարբեր կերպ է պատկերացնում: Ես համարում եմ, որ սխալ է չծառայելը: Ընդամենը երկու տարի ու, վերջ: Ինչևիցե, բուն թեմայից շատ հեռացանք: Փորձենք վերադառնալ:

Նա 22 տարեկան էր, երբ եկավ ծառայելու: Ավելի մեծ տարիք, քան մյուսներինը, ավելի կայացած մարդ մյուսներից:

Նրան ծառայելու ուղարկեցին Ագարակ քաղաքում: Ծառայում էր ու, ինչպես բոլոր զինվորները, երազում էր տուն գալու մասին:

Երդման արարողությունը ցանկացած նորակոչիկի համար մի քիչ հուզումնալից, մի քիչ պարտավորեցնող գործընթաց է:

Եղբորս երդում տալու ժամանակ նրա ծնողները չէին եկել՝ Ռուսաստանում էին: Բայց իրենց փոխարեն գնացել էինք մենք: Մենքի մեջ մտնում են Սերգեյի մորաքույրները, տատիկն ու պապիկը:

Ես հագել էի զինվորական համազգեստ և փոխգնդապետի ուսադիրներ էի դրել:

Մեզ թույլ չէին տալիս, որ անցնեինք գիծը: Անընդհատ բարկանում էին, բայց նորից ու նորից մարդիկ անցնում էին: Միայն ես էի, որ ազատ անցնում էի, իսկ գծի կողքին կանգնած լեյտենանտը չէր կարողանում ինձ ինչ-որ բան ասել. Չէ որ ես կոչումով իրենից «բարձր էի»: Ես անցա գիծը և գնացի կանգնեցի եղբորս կողքին՝ շարքի մեջ, որպեսզի ինձ նկարեն իր հետ:

-Ի՞նչ ես անում: Կբարկանան:

-Սուս մնա: Նայի Մերիին,-ասացի ես և շրջեցի նրա դեմքը:

Նշեմ, որ նա էլ է այն մարդկանցից, որը դեմ է իմ զինվորական դառնալուն: Շատ անգամներ են եղել, երբ հեռախոսազրույցի ժամանակ ես իրենից նեղացել եմ: Բայց իմ սրտի մի անկյունում  միշտ էլ հասկացել եմ, որ չի ստացվելու, խոչընդոտներ շատ են լինելու: Նա ինձ մի անգամ ասաց.

-Կգամ`կխոսենք, ու դու կհասկանաս:

Ի՞նչ է խոսելու, ի՞նչ եմ հասկանալու…

Նա բանակից արդեն վերադարձել է, և երեկ այս երկու տարվա մեջ ես նրան առաջին անգամ տեսա:

Շատ էր փոխվել: Միգուցե միայն ի՞նձ այդպես թվաց, բայց նա արդեն ավելի ձիգ, հպարտ կեցվածք ունի: Ախր, ծառայել է…

Հիշո՞ւմ եք, ես ասացի, որ նա խոստացել էր, որ երբ գա, մենք զրուցելու ենք:

Ես երեկ խոսեցի իր հետ: Չեմ կարող ասել, թե ինչ փոխվեց այդ խոսակցությունից հետո իմ մեջ, բայց հաստատ գիտեմ. մի բան փոխվեց:

Ա՜խ, եղբայրս: Եկար ողջ ու առողջ, պարտքդ տված հայրենիքիդ: Հպարտանում եմ քեզանով: Այն ժամանակ էլ էի հպարտանում, բայց հիմա ուրիշ է:

Երդում տվեցիր երկու տարի առաջ: Միգուցե մի օր էլ ես կանգնեմ զինվորական համազգեստով և ասեմ. «ԵՐԴՎՈՒՄ ԵՄ»: Չգիտեմ…

Ամեն բան շաղկապված է

Լուսանկարը՝Դիանա Ղազարյանի

Իմ բնակավայրը քաղաք Վանաձորն է, որի խնդիրները գրեթե ոչնչով չեն տարբերվում Հայաստանի մյուս քաղաքների և գյուղերի խնդիրներից: Հայաստանի ողջ տարածքում քաղաքից քաղաք, գյուղից գյուղ խնդիրները չեն փոխվում: Ամեն տեղ էլ առկա է գործազրկության բարձր ցուցանիշներ և դրանից բխող անդադար արտագաղթ: Դեռահասների խնդիրները ևս չեն տարբերվում բնակավայրից բնակավայր: Իմ հասակակիցների շրջանում մեծ է պարապության և ձանձրույթի մակարդակը, դեռահասների զբաղվածությունը սահմանափակվում է միայն դպրոցով: Քիչ են արտադպրոցական զբաղմունքները կամ ամբողջությամբ բացակայում են, առկա զբաղմունքներն էլ (պարի, երգի, ասմունքի և այլ խմբակներ) ոչ բոլորին են ֆինանսապես հասանելի: Այս ամենը բերում է նրան, որ նոր սերունդը մեծանում է անտարբեր և անհետաքրքրասեր: Իսկ նրանք, ովքեր ձգտում են ավելիին, դպրոցն ավարտելուն պես լքում են իրենց բնակավայրերը: «Առավել հաջողակները» հեռանում են երկրից, իսկ «քիչ հաջողակները» հաստատվում մայրաքաղաք Երևանում: Այսպիսով, կարելի է եզրափակել, որ միայն գործազրկությունը չէ, որ դատարկում է մեր բնակավայրերը, այլ դեռահասների՝ ապագա սերնդի, պարապությունն ու ձանձրույթը ևս լուրջ պատճառ են:

Ինքնության որոնման ճանապարհին

Յուրաքանչյուր մարդ ցանկացած տարիքում կարիք ունի ինքնաարտահայտման: Տարբեր մարդիկ տարբեր կերպ են փորձում ինքնաարտահայտվել, հետևաբար, ինքնաարտահայտման հարթակները ու ձևերը միշտ չէ, որ նույնն են: Օրինակ, իմ տարիքի մեկը կարող է ինքնահաստատվել լավ սովորելով, մյուսը` ասենք, լավ  պարել, երգել  իմանալով կամ այլ հմտություն կիրառելով, հաջորդը՝ հասարակական աշխատանքներում  ներգրավվելով, մեկ ուրիշը՝ հասարակության մեջ ագրեսիվ վարք դրսևորելով կամ, ասենք, ծխելով ու ոգելից խմիչք օգտագործելով: Սակայն կարծում եմ, որ խնդիրը տվյալ պարագայում ճիշտ  հարթակ գտնելու մեջ է: Եվ ինչո՞ւ ոչ, նաև հասանելիության: Սահմանամերձ գյուղում ապրող իմ տարեկիցը չունի այն հնարավորությունները, ինչը, ասենք, ես կամ, օրինակ` ես չունեմ այն հնարավորությունները, ինչը Երևանում ապրող իմ տարեկիցը: Տվյալ պարագայում  մեզանից  յուրաքանչյուրն ունի բնությունից օժտված նույն կարողությունները, բայց  ինքնաարտահայտման ձևերը սահմանափակ են մեզանից շատերի համար: Երևույթը կարելի է դիտարկել նաև այլ կողմից: Խնդիրը նաև քո կարծիքը չամաչել արտահայտելու, ճիշտ ներկայացնելու, չկոմպլեքսավորվելու մեջ է, իսկ դա յուրահատուկ մշակույթ է, դաստիարակություն, որը պետք է ձևավորվի դեռ փոքր հասակից: Խնդիրն այն է, թե ինչպես սովորեցնել երիտասարդին խելամտորեն արտահայտել իր տեսակետը, ինչպես օգտվել եղած ինֆորմացիայից, ինչպես կիրառել այն: Որպես ամփոփում, ինքնաարտահայտման ազատությունը ինձ համար հասանելիությունն է և դրանից ազատ  ու ճիշտ օգտվելու կարողությունը:

Ինձ համար ինքնաարտահայտման յուրահատուկ պլատֆորմ միշտ եղել է բեմը: Սիրում եմ նաև հասարակական գործերում ներգրավվել, մասնակցել տարբեր ծրագրերի, իմ կարողությունները ներդնել մրցության մեջ: Վերջին տարիներին իմ և իմ տարեկիցներին ինքնաարտահայտման հարթակ տվեց նաև «Մանանա» կենտրոնի  ծրագիրը, հատկապես www.17.am  կայքը, որտեղ մենք բոլորս հնարավորություն ստացանք ազատ արտահայտել մեր մտքերը, կիսվել մեր փորձով, խոսել մեզ հուզող  խնդիրների մասին ֆիլմերի, լուսանկարների և հոդվածների տեսքով: Դա ինձ հնարավորություն տվեց բացահայտել իմ կարողությունները, զարգացնել ստեղծագործական, վերլուծական  կարողություններս, մտնել հասարակական շփումների մեջ, այսինքն՝ լավագույնս ինքնաարտահայտվել:

Իմ կյանքում նոր շրջան է սկսվում

Լուսանկարը՝ Նինա Բաղոյանի

Ինչպես մենք` երիտասարդներս, կարող ենք օգնել մեր երկրի բաելավմանը մեր ներկա աշխատանքով։Մտածում էի, և վերջապես օրերից մի օր գտա այս հարցի պատասխանը: Ճիշտ մասնագիտություն ընտրել: Քո ապագա մասնագիտությունը պետք է հետաքրքրի քեզ և մոտ լինի քո բնավորությանը:

Օրը եկավ, և ես նույնպես պետք է ընտրեի իմ ապագա մասնագիտությունը: Մի քանի տարի է, ինչ այս հարցը տանջում է ինձ, ցավոք, ես չէի կողմնորոշվում:

Առաջին դասարան.
-Ուզում եմ, ուզում եմ ուսուցչուհի դառնալ:

Հինգերորդ դասարան.
-Ուզում եմ թարգմանչուհի դառնալ:

Ութերորդ դասարան.
-Ուզում եմ լրագրող դառնալ:

Իններորդ դասարան.
-Ուզում եմ դերասանուհի դառնալ:

Տասներորդ դասարան.
-Ուզում եմ էքսկուրսավար դառնալ:

Տասնմեկերորդ դասարան.
-Ուզում եմ քաղաքագետ դառնալ:

Եկավ վճռական պահը` տասներկուերորդ դասարանը: Լուրջ որոշում էր սպասվում իմ նման ժպտերեսիկ ու ամեն հարցին թեթև նայող աղջնակին: Ցավոք, վերջնական պատասխան չունեի: Բայց արդեն ժամանակ չկար, պետք է արագ կողմնորոշվեի:

Ինքս ինձ հարցեր տալով փորձում էի գտնել այս դժվարին հարցի պատասխանը: Քանի որ ես շատ- շատ սիրում եմ խոսել, բացատրել, դպրոցը, անգլերեն լեզուն և երեխաներին, մի փոքր էլ ունեմ մանկավարժի հմտություններ, ուստի այս հատկանիշներ ունեցող անձը կարող է ընտրել անգլերենի ուսուցչի մասնագիտությունը:

Օօօֆ, վերջապես դժվարին հարցի լուծումը տրված է: Փաստորեն մանկության երազանքս իրագործելու շեմին եմ:

Այսօր ես ուսանող եմ, ընդունվել եմ Բրուսովի անվան լեզվաբանական համալսարան: Ես ապագա մանկավարժ եմ: Հուսով եմ, որ ապագայում կլինեմ լավ ուսուցիչ, կկրթեմ խելացի և բանիմաց սերունդ: Իսկ կիրթ ու բանիմացը սերունդ ունեցող երկիրը չի կարող թույլ լինել: Իմ ապագա մասնագիտությունը օգնելու է լինել պիտանի քաղաքացի իմ հայրենիքի համար: Լավ մասնագետ դառնալը ևս մի տարբերակ է լինել արժանի քաղաքացի և օգնել հայրենիքին:

Քանի դեռ ուսանող եմ, լավ եմ սովորելու, որպեսզի որակյալ մասնագետ դառնամ: Սակայն երբ ավարտե՞մ. Արդյո՞ք կգտնեմ աշխատանք իմ մասնագիտությամբ: Հուսով եմ, մինչ այդ ամեն բան լավ կլինի:

Որն է երիտասարդների դերը Հայաստանի ժողովրդավարացման հարցում

Լուսանկարը՝ Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Հովնան Բաղդասարյանի

«Ժողովրդավարություն» բառը հաճախ է մեզ հանդիպում տպագիր մամուլում, համացանցում, լսում ենք հեռուստացույցով և ռադիոյով, բայց թե ինչ նշանակություն ունի այս բառը, քչերս ենք հասկանում: Երբ համացանցում փորձում ես փնտրել այս բառի նշանակությունը, հանդիպում ես հետևյալ բացատրություններին. «Ժողովրդավարությունը ժողովրդի իշխանությունն է, երբ իշխանությունը բացառապես պատկանում է ժողովրդին և այդ իշխանությունը կյանքի է կոչվում կամ ուղղակիորեն նրա միջոցով, կամ էլ ազատ ընտրական համակարգի օգնությամբ՝ այդ ժողովրդից ընտրված ներկայացուցիչների միջոցով», կամ էլ «ժողովրդավարությունը ժողովրդի իշխանությունն է, որն իրականացվում է ժողովրդի կողմից՝ ժողովրդի համար», ինչպես նաև «Ժողովրդավարությունը կամ դեմոկրատիան քաղաքական համակարգի տեսակ է, որտեղ կառավարումն իրականացվում է պետության ողջ բնակչության կամ իրավասու խմբերի կողմից՝ սովորաբար ընտրված ներկայացուցիչների միջոցով»: Ուշադիր կարդալով վերոնշյալ բացատրությունները՝ պարզ է դառնում մի բան, որ բոլորն էլ ունեն նույն նշանակությունը. «Ժողովրդավարությունը այնպիսի քաղաքական համակարգ է, որտեղ որոշիչ է ժողովրդի կամքը»:

1995թ-ի հուլիսի 5-ին Սահմանադրության ընդունմամբ Հայաստանի Հանրապետությունն իրեն հռչակեց ժողովրդավար երկիր, սակայն Սահմանադրության ընդունումը դեռևս չի նշանակում լիարժեք ժողովրդավարություն: Ժողովրդավարությունը բարդ և համակարգային գործընթաց է, և հաճախ ենք լսում, որ Հայաստանը դեռևս ժողովրդավարացման գործընթացի մեջ է: Եվ այստեղ էլ առաջ է գալիս այն հարցը, թե ինչ դեր կարող է խաղալ ժողովրդի անքակտելի մաս հանդիսացող երիտասարդությունն այդ գործընթացում, որն է հայ երիտասարդության դերը Հայաստանի ժողովրդավարացման հարցում:

Երիտասարդությունը ցանկացած պետության հիմնաքարն է հանդիսանում, այն ապահովում է պետության զարգացումն ու առաջխաղացումը: Երիտասարդներն են, որ իրենց նորարար և ստեղծարար մտածելակերպով խթանում են պետության գործունեության բոլոր ոլորտները, այդ թվում՝ քաղաքականը:

Պետության ժողովրդավարացման գործում մեծ նշանակություն ունի երիտասարդների մասնակցությունը: Չկա ակտիվ երիտասարդություն, չկա նաև ժողովրդավար պետություն: Ցանկացած ժողովրդավարական շարժում սկսվում և տարածվում է երիտասարդների կողմից և միջոցով: Այսօրվա երիտասարդները վաղվա ղեկավարներն են, քաղաքական գործիչները, պետություն կառուցողները և պետության սովորական քաղաքացիները: Այն արժեքները, գաղափարները, որոնք կրում են այսօրվա երիտասարդները, դառնալու են վաղվա պետության արժեքային համակարգի հիմքը: Երիտասարդների ակտիվ մասնակցությունը ժողովրդավարության մեջ նպաստում է ակտիվ քաղաքացիական հասարակության ձևավորմանը:

Այն հիմնական դերը, որ պետք է ստանձնի ցանկացած երիտասարդ Հայաստանի ժողովրդավարացման համար, կրթություն ստանալն է: Գիտելիքն ու կրթությունն են, որ ձևավորում են անհատ երիտասարդին, որն էլ իր հերթին ձևավորում է երիտասարդությունը: Կրթված և զարգացած երիտասարդությունը նշանակում է համապատասխանաբար կրթված և զարգացած հասարակություն, պետություն: Միայն կիրթ և զարգացած հասարակությունն է, որ կարող է ձևավորել ժողովրդավար պետություն: Ուսում ստանալուց զատ երիտասարդները պետք է ակտիվություն ցուցաբերեն քաղաքական ոլորտում, ակտիվ մասնակցություն ցուցաբերեն քաղաքական գործընթացներին, արտահայտեն իրենց տեսակետերն ու կարծիքները: Հատկապես կարևոր է երիտասարդների մասնակցությունն ընտրական գործընթացներին, որովհետև հենց ընտրությունների միջոցով է, որ ընտրվում են պետության տվյալ պահի ղեկավարները: Ազատ, արդար ընտրությունների կայացման գործում մեծ է երիտասարդների նշանակությունը:

Սակայն ժողովրդավարությունը չի սահմանափակվում ընտրական գործընթացով, այն իր մեջ ներառում է խոսքի ազատությունը, հավասարությունը (ներառյալ գենդերային հավասարությունը), ազատ մամուլը, օրենքի գերակայությունը և այլն:

Երիտասարդները պետք է օգտվեն այդ առավելությունից և արտահայտեն իրենց տեսակետներն ու կարծիքներն այս կամ այն իրադարձության վերաբերյալ: Համացանցի առկայությունն առավել քան երբևէ հեշտացնում է երիտասարդների խոսքի և արտահայտվելու ազատությունը: Իմ կարծիքը չափազանց կարևոր է պետության, հասարակության համար, քանի որ, ինչպես արդեն նշել եմ, այսօրվա երիտասարդները կազմելու են վաղվա հասարակությունը, իսկ նրանց կարծիքներն ու տեսակետները`  ապագայի պետության հիմնական գաղափարախոսությունը:

Ես` ինքս, կազմակերպում եմ ժողովրդավարության և տարբեր թեմաների վերաբերող սեմինարներ և ընդգրկում եմ երիտասարդների, լսում նրանց կարծիքներն ու դիտողություննեը հնչած թեմաների շուրջ: Եվ այսպես փորձում  եմ իմ ներդրումն ունենալ Հայաստանի ժողովրդավարության կայացման գործում:

Ես առաջարկում եմ, որ Հայաստանում ավելանան երիտասարդների կողմից ստեղծված հասարակական կազմակերպությունները, որ նրանք ունենան գործունեության հստակ ծրագիր, որով կկարողանան վերահսկել հասարակական կյանքի տարբեր ոլորտները:

Շատ կարևոր է, որ երիտասարդները պայքարեն իրենց իրավունքների, հասարակության մեջ տեղ գտած արատավոր և անարդար երևույթների նկատմամբ:

Ակտիվ երիտասարդությունը կարող է և կդառնա  Հայաստանի ժողովրդավարացման հիմնական դերակատարը: Միայն երիտասարդների ակտիվությունն է, որ կխթանի ժողովրդավարացման գործընթացը Հայաստանի Հանրապետությունում:

Ես հավատում եմ հայ երիտասարդների մտքի սլացքին և ուժին: 

Ես տարբերվելու համար չեմ անում

Լուսանկարը՝ Էլիանորա Սարգսյանի

Լուսանկարը՝ Էլիանորա Սարգսյանի

-Բայց էս աղջիկը… Ինչ մի տեսակ ուրիշ ա, չէ՞,- ասաց ընկերուհիս, երբ ինչպես միշտ երկար դասամիջոցին բուֆետում ուսումնասիրում էինք բոլորին: 

-Հա,- համաձայնեցի ես` շարունակելով զննել «տարբերվող» աղջկան:

Ոչ մի արտասովոր բան  նրա վրա չկար: Երկար ժամանակ չէի հասկանում, թե ինչով է նա այդքան տարբեր մեզնից:

-Բա սրա մազերը,- շարունակվում էր քննարկումը,- օրը մի գույն ա ներկում:

-Աչքերի գույնը բա, բնակա՞ն ա:

-Մարիամին ցույց տվեք, կասի,- ընկերուհիներս հեռախոսով մեր դպրոցից անծանոթ աղջկա նկար ցույց տվեցին:

-Գունավոր լինզաներ են,- արդեն պրոֆեսիոնալի պես որակավորեցի ես:

«Ինչի՞ են բոլորը ուզում մի անսովոր բան անեն,- մտածեցի ես և հայացքս ընկավ իմ բազմաթիվ թևնոցների վրա: -Չէ, չէ, հաստատ չէ: Ես տարբերվելու համար չեմ արել: Ուղղակի դուր է գալիս, շատ թևնոցներ եմ կապում: Դե հա, գունավոր լինզաներով աղջիկն էլ նույնը կասի: Չէ, բայց թևնոցն ու լինզան նույնը չի, ինքը հաստատ տարբերվելու համար ա արել,- շարունակում եմ ինքս ինձ խոսել ես,- վրայից էլ երևում է, որ ձևիստի մեկն է»:

-Ինչո՞վ էր ուրիշ որ,- կարծես քնից արթնացա ես:

-Ո՞վ,- ընկերուհիներս արդեն լրիվ ուրիշ բանից էին խոսում:

-Էն աղջիկը, որ ոչ մի արտասովոր բան չուներ:

-Դե, եսիմ…

Լռեցի և շարունակեցի զննել բուֆետում հավաքված ամբոխին: Մեկը ամեն օր գեղեցիկ զգեստով և սանրվածքով է դպրոց գալիս, մյուսը հակառակը` աղջիկ է, բայց տղայի նման է հագնվում: Համարյա բոլորը իրենց մազերից մի փունջ ուրիշ գույն են ներկել, և ես էլ ինքս ինձ հաճախ եմ բռնացնում այն մտքի վրա, որ ես էլ այդպես կուզեի: Մեկը չափից դուրս մեծ ականջակալներով է միշտ, իսկ մյուսը իմ նման` բազմաթիվ թևնոցներով: Նայեցի, թե ինչպես է «տարբերվող» աղջիկը դուրս գալիս բուֆետից, և հասկացա, թե ինչով է նա այդքան տարբերվում: Նա ոչ մի բան չէր արել անսովոր կամ օրիգինալ լինելու համար: Ոչ մազերն է ներկել, ոչ վառ գույներով հագնվել և ոչ էլ կոպիտ է խոսում, «բնավորությամբ աղջիկ» երևալու համար: Եվ այս միօրինակ «տարբերվող» ամբոխի մեջ դարձել է իսկապես տարբերվող: Մտածում եմ, որ նա ճիշտ է անում, բայց, միևնույնն է, թևնոցներիցս չեմ հրաժարվի: Ես տարբերվելու համար չեմ անում:

Փոփոխություն եմ ուզում

Լուսանկարը` Արփինե Աղավելյանի

Լուսանկարը` Արփինե Աղավելյանի

Ինձ շատ է հուզում Հայաստանի տնտեսական վիճակը և գործազրկության խնդիրը: Մեր համայնքում մարդկանց կեսը գործազուրկ է: Բոլոր բակերում առավոտյան նստած են մարդիկ, որոնք սպասում են ամսվա վերջին իրենց չնչին թոշակին, որով պետք է ապրեն մեկ ամիս: Հարևանները առավոտից երեկո նստում են բակում, խաղում ու խմում: Դրանից հետո լսվում են կանանց գոռգոռոցները: Խանութներում պարտքի տետրերում հայտնված իրենց անունների պատճառով մարդիկ ամաչում են գնալ խանութ, բայց տարիներ առաջ այդպես չէր: Բոլորը ուրախ էին, պարապ մարդիկ չկային, աշխատանքի տետրեր կային և պարտքի տետրեր գրեթե չկային, իսկ հիմա ամեն ինչ տխուր է: Երբ դուրս ես գալիս, բոլորը տխուր ու դժգոհ դեմքերով նայում են քեզ, և դու նույնիսկ վախենում ես նրանցից: Ամսվա վերջում բանկում ասեղ գցելու տեղ չի լինում: Բոլորը իրենց չնչին թոշակներն են վերցնում և մի օրվա ընթացքում այդ փողի կեսը ծախսում խանութի պարտքերը փակելու վրա:

Եվ հաջորդ օրը ամեն բան նորից կրկնվում է. բակ, խաղեր, խմիչք, պարտքերի տետր և անգործություն…