Ինչն է ինձ հուզում խորագրի արխիվներ

Milena movsesyan yerevan

Երթուղային-հիվանդանոց

-Ես էդքան դեղի փող որտեղի՞ց տամ: Թողեցի, եկա:

Երբ խոսում են երկրում տիրող աղքատության մակարդակի մասին, հայտնում են ինչ-որ տոկոսային թվեր, իրապես չես պատկերացնում երևույթի լրջությունն ու ցավը: Իսկ երբ սեփական աչքերով ես տեսնում, ավելի քան համոզվում ես:

Վերջերս ականատես եղա մի տարօրինակ դեպքի: Երթուղային բարձրացավ մի ծերունի: Հագին կիսաթև վերնաշապիկ էր, իսկ դրսում՝ ձմեռ: Ողջ մարմնով դողում էր: Նրան նայելով՝ ուղևորներն էլ սարսուռ զգացին: Նկատեցինք, որ կաթիլային է միացված ուռած ձեռքին: Բարեբախտաբար, բժշկությունից հասկացող մի կին կար, որն ապահովեց սարքի ճիշտ աշխատանքը: Մյուսները քաղցրավենիք և միրգ հյուրասիրեցին քաղցած հիվանդին: Չեմ մոռանա, թե ինչպիսի ագահությամբ էր ուտում: Պարզեցինք, որ հիվանդանոցից ինքնակամ դուրս է եկել՝ դեղերի գումար չունենալով: Իսկ տանը նույնիսկ խնամող չունի: Բարկացած տատիկները խորհուրդ էին տալիս միանգամից քաղաքապետարան գնալ:

Մտածում եմ՝ կգտնվի՞ որևէ մեկը, ով կհնչեցնի մեղավորների անունները, կասի պատճառների մասին ու կառաջարկի լուծումներ:

Sargis Melkonyan

Մենք անկախության սերունդը չենք

Մենք, որ ուղղակի պիտի գնայինք դպրոց, գայինք տուն, սովորեինք մեր դասերը, շփվեինք ընկերների հետ, խելոք ապրեինք ու մտածեինք բուհական կրթության մասին, մի փոքր շեղվեցինք այս պատկերացրած ուղուց։ Մենք երևի ժամանակից շուտ սկսեցինք մեծանալ ու մտածել մեզ շրջապատող աշխարհի խնդիրների մասին, մի փոքր ավելի շատ տեսանք այն, ինչ չպիտի տեսնեինք։ Ու մենք, որ ձեր պատկերացմամբ պիտի խոնարհ ու հնազանդվող լինեինք, պիտի լսեինք մեծերին ու անեինք նրանց ասածները, հանկարծ, չգիտես՝ որտեղից, որոշեցինք մեր իրավունքներից խոսել։ Ու երբ սկսեցինք տարբերվել «մեծերի» ասածները լսողներից, մենք դարձանք ըմբոստ բոլորի աչքերում։

Երբ մենք սկսեցինք խոսել մեր քաղաքի կամ գյուղի, դպրոցի կամ բակի խնդիրների մասին, մեզ բոլորն ասացին. «Բալա ջան, երկու աչք ունես, մի բերան, քիչ խոսա»։ Իսկ մենք, չգիտես՝ որտեղից վերցրինք, որ խնդիրները չտեսնելու տալով չեն լուծվում։ Դուք մեզ հակառակը համոզեցիք, դրա համար էլ մենք սկսեցինք իրար չհասկանալ։

Մենք համարեցինք, որ էս չէր մեր երազած անկախությունը, ու խոսեցինք դրա մասին։ Դուք էլ հոգու խորքում, բոլորի աչքից հեռու, միայն ձեզ համար էդպես համարեցիք, բայց վախեցաք բարձրաձայնել։ Դուք ստիպեցիք, որ մենք դադարենք խոսել մեր խնդիրների մասին։ Ի՞նչ ստացվեց։ Ստացվեց, որ մեր բոլոր նպատակները, որ կապել էինք մեր երկրի հետ, մեր բոլոր ջանքերն ու խանդավառությունը՝ ինչ-որ լավ բան անելու, հօդս ցնդեցին։ Արդյունքում մենք հիասթափվեցինք ամեն ինչից ու մեր բոլոր նպատակները կապեցինք դրսի հետ։ Մենք էլ դարձանք պոտենցիալ գնացողներ։

Ազատությունը երևի միակ բանն է, որի համար մենք կհեռանանք մեր երկրից։ Բայց մենք չափից դուրս համառ կգտնվենք ու ազատությունը կստեղծենք մեր երկրում՝ բոլոր առումներով։ Չէ, մենք էն անկախության սերունդը չենք, որ միայն անունով ենք։ Մենք մեր երազած անկախությունը կերտող սերունդն ենք։

anahit gasparyan charencavan

Մենք քեզ երբեք չենք մոռանա

 Տարրական դպրոցից հետո առաջին անգամ իջնելով մարզադահլիճ, ծանոթացանք մեր երիտասարդ ուսուցչի` ընկեր Գարիկ Մովսիսյանի հետ: Հիշում եմ այդ պահը: Ծանոթանալիս շարք պետք է կանգնեինք ու ոչ մի կերպ չէինք կարողանում, կամ ուղիղ չէր ստացվում, կամ էլ մեջքներս ուղիղ չէինք կանգնում զգաստ հրահանգից հետո, իսկ որոշներն էլ դժվարանում էին մեկ-երկու հաշիվ տալ: Բայց մեր բոլոր սխալները դեռևս անծանոթ ուսուցիչս շտկում էր հումորով: Այդ օրը երևի ավելի շատ ծիծաղեցինք, քան ֆիզկուլտուրա արեցինք: Հրաշալի ժամ էր: Հաջորդ օրվանից օրերն ու րոպեներն էինք հաշվում, թե երբ է նորից լինելու ընկեր Մովսիսյանի ժամը, իսկ զուգահեռ դասարանները միշտ ասում էին.

-Երանի ձեզ, որ ընկեր Մովսիսյանն է դաս տալիս:

Չէ, ճիշտ էին, իրոք երանի նրանց, ովքեր ճանաչել են նրան: Բարի ու ընկերական այս ուսուցիչը առողջ ապրելակերպի ջատագովն էր ու լավագույն օրինակը:

Ամեն մի աշակերտ դառնում էր նրա ընկերը: Բոլորի մասին մտածում էր, բոլորի վրա հայրաբար բարկանում, երբ կարիքը կար, սրտացավորեն աջակցում ու խորհուրդներ էր տալիս: (Շատ աշակերտներ նշում են, որ նրան են պարտական իրենց ձևավորված մարդ տեսակի համար): Երբեմն, երբ դասի թեման մեր սրտով չէր լինում, ու սկսվում էր բողոքների շարանը, նա չէր բարկանում, այլ ուղղակի բացատրում էր.

-Երեխեք ջան, դասի պլանը 9 ժամ հանդբոլ է, հետո նոր կսկսվի բասկետբոլը: Չենք կարող չանել: Վատ խաղ չի, հետաքրքիր է, որ կանոնները սովորեք, խաղն էլ կսիրեք: 9 ժամը ի՞նչ է որ, արագ կանցնի, էդ ընթացքում տաքերն էլ կընկնեն, դուրս կիջնենք:

Վերջ: Բոլորը` մոռանալով, որ 5 րոպե առաջ բողոքի գիրք էին գրում, սկսում են խաղալ ու ծիծաղել, ինչը ամեն դասի անբաժան մասն էր:

Գիտե՞ս, նա գաղափար ուներ սպորտի բոլոր տեսակներից ու ճյուղերից, կարատե էր դասավանդում, ինքն էլ կարատեիստ էր` սև գոտի: Բասկետբոլի խմբակ ուներ, թեթև ատլետիկայի մրցումներ էր անցկացնում, դպրոցում շախմատ ու շաշկիի մրցաշարեր ու ձեռքի ուժի մրցումներ էր անցկացնում:

Նրան հարգելով, նրանից օրինակ վերցնելով ու նրան լսելով բոլորը սկսել էին հետաքրքրվել սպորտով, ոչ ոք չէր էլ պատկերացնում, որ կարելի է վնասակար սովորություն ձեռք բերել կամ առողջ ապրելակերպ չվարել, չէ որ ընկեր Գարիկը ասել էր` չի կարելի:

Անվերջ կարող եմ պատմել նրա մասին:

Եթե ճանաչում ես նրան` արցունքներիդ միջից մի ժպիտ կհայտնվի դեմքիդ, որովհետև նրա հետ միայն հնարավոր էր ծիծաղել` երկար ու անսպառ: Բայց նրա հիվանդության մասին լուրը մի մեծ հարված էր յուրաքանչյուրիս համար:

Վերջին շրջանում ամբողջ Չարենցավանը իր հետ հավասար վատառողջ էր, անհանգիստ: Ոչ ոք չէր պատկերացնում, որ կլինի այն, ինչ եղավ: Երբ լսեցի այդ բոթը, չհավատացի: Մինչև հիմա ոչ ոք չի հավատում: Ես ամենաշատն էի սպասում հրաշքի, հավատում էի, որ լավ կլինի, բայց այդ հրաշքը այդպես էլ տեղի չունեցավ: Ու մնաց միայն մի անպատասխան հարց. ինչո՞ւ…

Քաղցկեղը 21-րդ դարի ամենամեծ չարիքն է: Այդ ագահ հիվանդությունը փնտրում է, գտնում ամենալավերին ու տանում իր հետ: Իսկ հետո որքան ուզում ես հարցրու` ինչու՞, ո՞ւր, պատասխան չկա…

Կան մտքի և հոգու տիտաններ, ովքեր իրենց (անկախ նրանից` կարճ, թե երկար) կյանքում միշտ դառնում են էտալոն, ուսուցիչ, վարդապետ ու սենսեյ: Նրանց կորցնել չի կարելի, բայց դու ուղղակի մարդ ես` անզոր ու համակերպվող մարդ:

Հիմա կանգնած եմ պատուհանի մոտ: Անձրև է: Քանի օր է՝ երկինքն էլ չի հանգստանում:

Փոքր քաղաքը կորցրեց Մեծ Մարդու:

31 ծաղիկ թառամեց այդ օրը` նրա կյանքի ամեն մի ապրած տարվա համար…

Նա այնքա՜ն ծաղիկներ է տնկել իր հարազատների ու աշակերտների հոգիներում, այնքա՜ն գարուն է կրել իր ամեն օրում…Դրանում էլ կայանում էր ու կայանում է նրա մեծությունը:

Վստահ լինելով, որ երկնքից նայում ու ժպտում ես, անսահման սիրով ու կարոտով ասում ենք` մենք քեզ երբեք չենք մոռանա, մեր սիրելի Ուսուցիչ…

tamara avagyan shirak

Գլոբալիզացիա. Կո՞ղմ, թե՞ դեմ

Համալսարանում «Հայաստանի և հարակից երկրների երկրագրություն» առարկայի երեքշաբթի օրվա հերթական դասի շրջանակներում քննարկում էինք գլոբալիզացիայի դրական և բացասական կողմերը։ Մեր զրույցը սկսվեց նրանից, երբ խոսում էինք Հայաստանում հելլենիստական ժամանակաշրջանից մնացած նմուշների մասին, և ես նշեցի Գառնիի հեթանոսական տաճարը և ասացի, որ հելլենիստական ժամանակաշրջանը իր մեջ ներառում է գլոբալիզացիայի տարրեր։ Այնուհետև ես իմ խոսքում նշեցի գլոբալիզացիա երևույթի հանդեպ ունեցածս դրական վերաբերմունքի մասին, կարծիք հայտնեցի, որ գլոբալիզացիայի արդյունքում կստեղծվի մեկ միասնական հասարակություն, բոլոր տեսակի տարաձայնությունները կվերանան, տարբեր ազգերի միջև ի վերջո խաղաղություն կհաստատվի, մեկ միասնական գաղափարախոսություն կտիրի աշխարհում, բոլոր տեսակի կրոնները կվերանան, և ի վերջո, պատերազմներ չեն լինի, աստիճանաբար միմյանց ձուլվելով՝ բոլոր ազգերից կգոյանա մեկ ազգ, կլինի մեկ լեզու, մեկ գաղափարախոսություն, մեկ կրոն։ Իմ այս խոսքից հետո բավականին սուր բանավեճ ծավալվեց լսարանում։ Հնչեցին բազմաթիվ իրարամերժ կարծիքներ։ Ոմանք պաշտպանում էին իմ տեսակետը, ոմանք հակառակ տեսակետն էին պնդում։ Համակուրսեցիս ի պատասխան իմ կարծիքի ասաց.

-Իմ կարծիքով՝ գլոբալիզացիան միմիայն վատ հետևանքներ է առաջ բերելու, բոլոր ազգերը մոռանալու են իրենց մշակույթը և ձուլվելու են իրար։

Ես պատասխանեցի.
-Գլոբալիզացիայի արդյունքում այլևս չեն լինի ազգամիջյան, էթնիկ, կրոնական պատերազմներ, անիմաստ ռեսուրսներ չեն ներդրվի զենքի, զինամթերքի արտադրության մեջ, դրա փոխարեն գլոբալ հարցեր կլուծվեն, մեծ ռեսուրսներ կտրամադրվեն առողջապահության, կրթության և այլ ոլորտներում։ Անիմաստ և անվերջանալի պատերազմները թույլ չեն տալիս արագ զարգանալ, մարդիկ կարող են այնքան զարգանալ, որ գրավեն նաև մյուս մոլորակները, բացահայտեն տիեզերքի գաղտնիքները։
Ինձ ուրախացրեց մյուս համակուրսեցուս կարծիքը, նա նշեց.
-Իհարկե, յուրաքանչյուր երևույթ ունի իր և՛ լավ, և՛ վատ կողմերը, սակայն ակնհայտ է, որ գլոբալիզացիայի արդյունքում համաշխարհային տնտեսությունը ավելի արագ կզարգանա, և լուրջ առաջընթաց կարող ենք ակնկալել։
Դասախոսը համակ ուշադրությամբ բոլորիս լսելուց հետո հայտնեց իր տեսակետը։
Ամենահետաքրքիրը ինձ համար թերևս դասախոսիս տեսակետն էր, նա ասաց.
-Երկիր մոլորակի վրա ստեղծված քաղաքակրթությունները մշտապես տարբերվել են միմյանցից, նրանք բազմազան են և հետաքրքրությունն էլ հենց բազմազանության մեջ է, ամենքն ունեն իրենց յուրօրինակ մշակույթն ու պատմությունը, և պետք չէ դրանք միատարր դարձնել։
Ես, համենայնդեպս, հայտնեցի իմ սուբյեկտիվ կարծիքը՝ իմանալով, որ շատերը չեն ընդունի այն.
-Իհարկե, մեզանից ոչ ոք չգիտի գլոբալիզացման քաղաքականությունը ի վերջո կհասնի իր նպատակակետին, թե ոչ, այնուամենայնիվ ես մնում եմ այն համոզման, որ գլոբալիզացիան կփրկի աշխարհը։
Համաձայն եմ, այն շատ բարդ երևույթ է, այն կարող է մոռացնել տալ դարերի ընթացքում կերտված մշակույթներ, բոլոր ժողովուրդները միմյանց ձուլվելով՝ կդառնան միատարր, կվերանա տարբեր ժողովուրդների ազգային «ես»-ը, շատ դժվար կլինի ընդունել մեկ ընդհանուր գաղափար, մի կողմ դնել ամեն ինչ ու ընդունել նոր խաղի կանոններ։ Այնուամենայնիվ, ես պաշտպանում եմ համաշխարհայնացման քաղաքականությունը և հուսով եմ՝ մոտ ապագայում այն ի վերջո իրականություն կդառնա։

Խմբագրության կողմից. Կուզենայինք լսել նաև ձեր տեսակետը այս հարցի վերաբերյալ:

anna qocharyan lori

Երբևէ վախեցե՞լ եք վերադառնալ հայրենիք

Եթե քեզ հարցնեն, թե որն է աշխարհում ամենասիրածդ երկիրը, միանգամից ու առանց տատանվելու կտաս հայրենիքիդ անունը: Բայց մտածե՞լ ես, թե ինչի ենք սիրում մեր երկիրը: Սիրում ենք որոշակի արժեքների համա՞ր, թե՞ որ մերն է: Չէ, իրականում ես շատ եմ սիրում Հայաստանս: Սիրում եմ ամենաչնչին թվացող երևույթները, մեր սառը օդը, մեր սարերը:

Իրականում սիրելու ու չսիրելու շատ բաներ կան, բայց երբ արտերկրում ես, վատերը միտքդ չեն գալիս, ու միայն լավերի մասին ես հիշում ու մտածում: Ինձ համար Լոռվա բնությունից այն կողմ ոչինչ չկա, տարվա բոլոր եղանակները պարզ արտացոլվում են հենց մեր մարզում: Մեզ մոտ են նաև ամենահետաքրքիր, համ ու հոտով արտահայտությունները:

Արդեն գրեթե յոթ ամիս է՝ հայրենիքում չեմ, ու հսկայական օվկիանոս բաժանում է մեզ: Մի քիչ կարոտ կա մեջս, բայց ես էլ անգամ չգիտեմ, թե ինչն եմ սկսել կարոտել: Ու սա այն կարոտը չէ, երբ օրերն ես հաշվում ու սպասում, թե երբ ես ոտքդ հայկական հողին դնելու ու հայկական օդով լցնելու թոքերդ: Իմ կարոտը վախ է պարունակում: Հա, վախ կա մեջս՝ հետ վերադառնալուց: Միևնույն ժամանակ և՛ ուզում եմ, և՛ ոչ: Չեմ ուզում, որովհետև ժամանակի ընթացքում արդեն հարմարվել եմ այստեղի ապրելակերպին: Արդեն սովոր եմ, որ նույնիսկ անծանոթներին կարող ես ժպտալ ու անկեղծորեն հայտնել, որ հավանում ես նրանց կրած զգեստը: Իսկ Հայաստանո՞ւմ…

Հիշո՞ւմ եք, թե երբ եք վերջին անգամ ժպտացել անծանոթներին, երբ եք զիջել, երբ եք հենց այդ անծանոթին բարի ու դրական էներգիայով օր մաղթել: Իհարկե, չեք հիշում, որովհետև այդպիսի դեպքերը շատ հազվադեպ են: Ու ես չեմ ուզում վերադառնալ ու մարդկանց տխուր դեմքերը տեսնել: Չեմ ուզում կլանել այդ վատ տրամադրությունը ու չեմ ուզում ամեն րոպե մտածել, թե ինչպես խոսեմ կամ վարվեմ, որպեսզի հանկարծ վատ տպավորություն չթողնեմ:

Ու ամենավատն այն է, որ մարդիկ՝ ընկերներս, հարազատներս, ծնողներս սպասելու են այն Աննային, ում ճանապարհ են դրել: Բայց իրականում նա էլ չկա, ու ես հետ եմ վերադառնալու՝ նրան թողած այն օդանավակայանում, որտեղ առաջին անգամ ունեցա ուժեղ լինելու զգացողությունը: Ու վերադառնալու եմ մի տեղ, որտեղ ամեն ինչ նույնն է: Մի քանի մահ, մի քանի ծնունդ, մի նոր շինություն ու ծառ, բայց կյանքը շարունակվելու է այնպես, ինչպես մի տարի առաջ էր: Միայն ես եմ փոխված լինելու ու միայն ես եմ սկսելու հարմարվել ամեն ինչին: Չէ, իրականում ես չեմ ուզում դառնալ «հին»-ը, բայց ինձ ստիպելու են հետևել հայկական անորոշ կանոններին՝ հորինված անորոշ մարդկանց կողմից: Ու այդ ամեն ինչից հոգնած՝ նորից երազելու Միացյալ Նահանգներ վերադառնալու մասին: Ինչևէ, այս տարատեսակ բարդություններն իմանալով՝ վերադառնալու եմ իմ հայրենիք՝ չփոխելով էությունս:

Եթե…

Լուսանկարը՝ Մարիամ Տոնոյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Տոնոյանի

Երբ դպրոցում անցնում էինք Ռեդյարդ Կիպլինգի «Եթե» բանաստեղծությունը, մտովի նրա առաջարկած եթե-ների կողքին դնում էի իմ սեփական եթե-ն՝ եթե ես ուրիշ քաղաքում ապրեի…

Եթե ես ուրիշ քաղաքում ապրեի, գուցե չհանդիպեի քաղաքիս այն բոլոր հիմնախնդիրներին, որոնց բախվում եմ ամեն քայլափոխի։ Քաղաքս, ափսոս, շատ խնդիրներ ունի։ Գավառի ավագ դպրոցի աշակերտներից շատերը կհաստատեն, որ խնդիրներից մեկը քաղաքի ծայրամասային անբարեկարգ փողոցներն են, որոնցից մեկը դեպի դպրոց է տանում։
Իմ ամենասիրելի եղանակը՝ գարունը, իմ քաղաքում ուրիշ երանգներ է ստանում։ Այստեղ գարունն ապրիլի կեսերից է միայն տեղ հասնում, իսկ մինչ այդ պետք է հաղթահարել ձմռան հետքերը՝ ձյունն ու ցեխը։ Հաղթահարելով տնից դպրոց տանող կես ժամվա անանցանելի ճանապարհները ու հասնելով դպրոց՝ մտածում եմ՝ եթե գոնե քաղաքի բնակիչները մտահոգվեին անհարթ ճանապարհները վերանորոգելու մասին, գուցե չառաջանային այս հսկայական ջրափոսերը։
Եթե քաղաքաշինությամբ զբաղվողները մտածեին, որ այդ փողոցներին ևս մայթեր են պետք, գուցե հնարավոր լիներ անցնել ջրափոսերի կողքով՝ առանց ցեխոտվելու։

Լուսանկարը՝ Մարիամ Տոնոյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Տոնոյանի

Եթե համայնքապետարանում աշխատողները իրենց աշխատանքի մի մասը համարեին քաղաքի ձյունապատ ճանապարհների մաքրումը, գուցե չվախենայինք ցեխոտվելուց՝ ամեն անգամ սպիտակ շորերով փողոց դուրս գալիս։
Եթե մեր քաղաքացիական հասարակությունը պահանջատեր լիներ, գուցե այս խնդիրները լուծում գտնեին։
Եթե… Եթե-ները անվերջանալի են ու հավասար բայց-երի թվին։ Մնում է նախ փոխել մեր, մեզ շրջապատող մարդկանց մտածելակերպը, ապա համախմբված լուծել առկա խնդիրները։

astghik hovhannisyan

Ոչ բնապահպան, ուղղակի՝ մարդ

Ընտանիքով ռադիոյի թրթռոցի ներքո գնում էինք Երևան։ Ըստ իմ սովորության՝ նստել էի պատուհանի մոտ ու նայում էի դուրս։ Ինձ թվում էր, որ Ապարանի սառը օդը չի թեթևացնում նույնիսկ ծխնելույզներից դուրս եկող ծուխը։ Ուշադրությունս միանգամից գրավեց մի գետ։ Գետ չէ, երևի աղբակույտ։ Հետո էլ բողոքում են, թե գնալով Հայաստանի ջրագրական ցանցը նոսրանում է, բայց չեն ասում, որ հենց իրենք են նոսրացնում։ Մարդիկ ծառ են տնկում՝ մաքուր օդի մասին մտածելով։ Բայց այդ իրենց ստեղծած թթվածինը փչացնում են, երբ աղբը լցնում են գետը։ Էլ ի՞նչ մաքուր սնունդ ու թթվածին։ Ուրախանում եմ, երբ տեսնում եմ, որ նոր շինություն է կառուցվում, բայց տխրում եմ, երբ այն կառուցելուց ու ցանկապատելուց հետո շինարարկան աշխատանքներից մնացած թափոնները ցանկապատից դուրս են նետում։ Կարևորը՝ աղբը իրենցից հեռու է։

Հետո էլ հայ ժողովուրդը բողոքում է բնապահպանության նախարարությունից։ Բայց հո բնապահպանության նախարարությունը չի՞ կարող փոխել մարդկանց մտածողությունը։

Sargis Melkonyan

Անտարբերության մասին

Էսօր քայլում էի փողոցով: Մայթեզրին մի շուն էր ընկած: Ոչ ոք չնկատեց: Ավելի ճիշտ՝ ոչ ոք չուզեցավ նկատել: Բոլորս խուսափեցինք պատասխանատվությունից: Բայց այ թե էդ սիրուն շունը կենդանի լիներ ու զբոսներ մի լավ աղջկա կամ տղայի հետ: Մի հոծ բազմություն, նկարներ, ծանոթություններ, ժպիտներ… Իսկ հիմա միայն անտարբերություն:

Գիտե՞ս՝ 3 տարի առաջ, երբ ինչ-որ հարցաթերթիկ էի լրացնում, վախերի մասին խոսելիս նշեցի, որ ամենաշատը վախենում եմ անտարբերությունից: Ոչինչ չի փոխվել:

Հիմա լամպի լույսի տակ էս եմ գրում ու աչքիս առաջ ինչ ասես՝ անցնում է: Ախր, մեր էս վիճակի համար մենք ենք պատասխանատու, մեր անտարբերությամբ ենք մեղավոր: Մենք մեղավոր ենք: Մենք մեղավոր ենք, որ նորմալ ենք համարում հանրային միջոցների թալանն ու մի բան էլ արդարացնում ենք, թե բա. «Ով էլ լիներ, առաջինն իրա բարեկամների մասին կմտածեր»: Դու գոնե հասկանո՞ւմ ես, որ էդ գրողի ծոցից հայտնված անտարբերությունը քայքայում է ինձ՝ ատոմներս հեռացնելով իրարից։

Դու կարող ես թքած ունենալ ամեն ինչի վրա, բայց զրկվեցիր էդ իրավունքից, երբ հասկացար քո ով լինելը:

Ու հիմա, երբ ով ինչ ուզում անում է, ով ում ուզում, ոնց կարողանում վիրավորում ու ծաղրում է, ինչ-որ չափով մենք էլ ենք մեղավոր: Դրա համար որպես լավագույն ապաշխարություն, խնդրում եմ, բացիր նոթատետրդ ու գրիր մեր նորօրյա ամենակարևոր պատվիրանը․ «Անտարբեր մի՛ եղիր»:

liana hakobyan voskehat aragacotn

Քաղաքս առաջվանը չէ

Քաղաքս առաջվանը չէ, չկա այն եռուզը, որ հագեցած էր մարդկանց շնչով, չկա այն ձանձրալի աղմուկը, մեքենաների բարձր ազդանշանների ձայնը։ Քաղաքս դարձել է միապաղաղ, փողոցները քիչ-քիչ դատարկվում են, միայն մնում են անբաժան շները՝ իրենց միաձայն ոռնոցով։ Օր օրի շատանում են փակված դռները, մարած լույսերով պատուհանները, և միայն քամու ձայնն է լսվում, որ մեղմորեն անցնում էր քաղաքիս փողոցներով։ Անցնում են օրեր, ժամանակի հետ հասկանում ես, որ չկա էլ քեզ պահող ոչինչ այս քաղաքում, բայց մի պահ կանգնում ես և մտածում․ ինչո՞ւ չտարբերվել քաղաքդ լքող մարդկանցից և չստեղծել մարդկանց պահանջմունքներին հարմար միջավայր քաղաքում։ Միգուցե դա ստիպի մարդկանց մտածել, որ լավն է իմ քաղաքը գուցե դա նոր գույներ հաղորդի քաղաքին, մինչդեռ հիմա քաղաքին գույն է հաղորդում միայն պարանից կախված լվացքը։ Եվ մենք չունենք մեր ներդաշնակ գույները, որը մեր ձեռքով ենք կառուցում։ Քաղաքս միայն հարուստ է դատարկ փողոցներով, որտեղ լուսավորությունը միայն հաղորդում են երեկոյան փողոցային լույսերը։ Փողոցներում մնացել են դատարկ նստարաններ, որտեղ առաջ պապիկները նարդի էին խաղում, զրույց անում, մտորում, երիտասարդներին կյանքի դասեր տալիս։ Փողոցներում մնացել են դատարկ կանգառներ, որոնք առաջ մարդկանցով էին լեցուն։ Փողոց, որի ծառի տակ տատը թոռանը հեքիաթ էր պատմում, բամբասում ու երազում։ Փողոցներում առկա է ամեն բան, միայն մարդիկ են, որ չկան։ Դատարկ են փողոցները քաղաքիս, ու չկա ոչ ոք, որ վայելի թեկուզ երկնքի գեղեցկությունը, չկան այն երկու սիրահարները, որ նայեն երկնքին ու երազեն, չկան այն մանուկները, որոնք ամեն անգամ մանկապարտեզ գնալիս բարևում էին տատիկներին։ Ամայի է դարձել քաղաքս, ցավալի է դա։ Եվ ի՞նչ է մեզնից միայն հասնում․ գտնել մեր տեղը այս քաղաքում, իմ քաղաքում։ Վայելել է պետք այս հրաշք քաղաքի ամեն մի փողոցը, ամեն մի անկյունը։ Արի ու քո շնչով տաքացրու Աշտարակ քաղաքս, և այն դարձրու հենց քո քաղաքը։

elada petrosyan

Ժամանակի մեջ ճանապարհորդող նամակ

Նամա՞կ, արդեն հետաքրքիր է… Այն էլ՝ ժամանակի մեջ ճանապարհորդող։ Նամակը ուղղված է մի մարդու, որին երբեք չեմ տեսել, չեմ զգացել նրա տված ջերմությունը, բայց շատ եմ լսել նրա մասին: Թե՛ ազգականները, և թե՛ ընկերները պատմում են նրա մարդկային հատկանիշների, բարության և մարդկային վեհ տեսակի մասին։ Չգիտես՝ ինչու, միշտ բարի նախանձով եմ նայում իմ հասակակիցներին կամ այն փոքրիկներին, ովքեր զգում են այդ մարդու ներկայությունն ու ջերմությունը…

Երանի նրանց, ովքեր շատ վաղ հասակում այդ մարդու ձեռքը բռնած՝ գնացել են մանկապարտեզ կամ դպրոց։ Խանութ գնալիս նա առանց երկմտելու կատարել է իրենց բոլոր քաղցր քմահաճույքները, իսկ երբ իրենք մեծացել են, արդեն հասկացել են, որ պետք է լսեն նրա տված բոլոր խորհուրդները։

Ես մեծ ոգևորությամբ կլսեի նրա անցած ուղու, կյանքի առավել հետաքրքիր պատմությունների, դեպքերի և երիտասարդական խորամանկությունների մասին պատմությունները։ Իսկ ամեն մի կարևոր քայլն անելուց առաջ էլ պարտադիր կստանայի նրա օրհնությունը։

Չէ՛, չէ՛, հայրս չէ, ո՛չ էլ մայրս է, բայց ծնողին հավասար մի մարդ է նա, շատ կարևոր մի անձնավորություն, ում ցանկանում եմ ժամանակի մեջ ճանապարհորդող նամակով փոխանցել մի շատ կարևոր հաղորդագրություն․ «Եթե այս աշխարհում հրաշքներ կան, թող գոնե մեկ օրով իմ կողքին հայտնվես, իսկ ես էլ՝ մանկանամ։ Դու մեկ օրով խենթ մանկանս ընկեր լինես, ներես չարաճճիություններս, տանես քմահաճույքներս ու ձեռքիցս բռնած՝ ինձ դպրոց տանես, պապի՛կ»։