Ինչն է ինձ հուզում խորագրի արխիվներ

anush mkrtchyan

Անվերնագիր

Տոնածառը զարդարեցինք երեկ երեկոյան: Այն չի փոխվել քո գնալուց հետո, միայն ծայրի կտորն է պոկվել, բայց հանգիստ եղիր, արդեն ամրացրել ենք:

Առաջին խաղալիքը ես կախեցի, դե, սովորության համաձայն,  որպես տան փոքր: Հարցնում ես, թե Ձմեռ պապից ի՞նչ եմ ուզել, ոչինչ:

Զարմանալի պատահականությամբ քո գնալուց հետո Ձմեռ պապը որոշեց, որ ես արդեն մեծ եմ, կամ էլ համարեց, որ  ունեցածս աման-չամանը բավարար են ողջ կյանքիս համար: Մինչև մեկ տարի առաջ պահում էի դրանք, բայց 15-ում որոշեցի, որ արդեն հոգնել եմ դրանցից:

Գիտես, ես էլ հեքիաթի գրքեր էլ չեմ կարդում, վաղուց մեծ եմ դրանց համար: Լուրջ  գրականություն եմ ուսումնասիրում, դե այն գրքերը, որոնցից մի ժամանակ հոտ էի քաշում:

Կեսգիշերին շամպայնը Հայկն է բացում, արդեն վարպետ է այդ գործում, գիտի առանց ջրհեղեղի բացել:

12-ից առաջ էլի նախագահն ու կաթողիկոսն են խոսում: Չես հավատա, բայց նրանց խոսքերն էլ են նույնը:

Ամեն ինչ նույնն է, բայց առաջվանը չի: Առաջվանը չի, որովհետև ես շատ շուտ բացահայտեցի, որ 12-ին Ձմեռ պապը չէր թակում դուռը, այլ դու էիր երեք անգամ զգուշորեն թխկթխկացնում սեղանի տակ: Ամեն ինչ նույնը չի, որովհետև ես կարոտել եմ այդ ձեռքն ու երեք թխկթխկոցը…

Շնորհավոր Նոր տարի, պա՜ պ:

milena barseghyan

Ամանորը դեկտեմբերի 31-ը չէ

-Ո՞ր գումարտակ, ո՞ր վաշտ

Հայրս այդպես էլ չսովորեց եղբորս ծառայության գումարտակի ու վաշտի համարը։ Դա պետք է գալիս ամեն անգամ ծանրոց ուղարկելիս, երբ արկղի վրա փակցնում ենք հորս ասած «ալբոմի թուղթը» ու վրան գրում, այսինչ գումարտակ, այսինչ վաշտ ու Արտյոմ Բարսեղյան։ Սկզբում եզրագծում է տառերը, պարտադիր տպատառ ու մեծատառ, հետո զգուշությամբ, դանդաղ, մի ժամի նման, չափ, աննկատ, հաճույքով, որպես թե ամենալավ զբաղմունք՝ ներկում է։ Ծանրոցն ուղարկելուց երկու շաբաթ շուտ գնում է չհնացող իրերը, դասավորում, ամեն օր նայում, հաշվում, հանկարծ մի բան շարժված չլինի։ Ախր, հասկացի՛ր, որ զինվորական հագուստեղենը բանակից բացի ուրիշ ոչ մի տեղ շարժվել չգիտի։

Միայն այդքանը չէ ծանրոցի արարողության մասին, բայց մնացածը երևի չեմ կարողանա նկարագրել։ Միայն կասեմ, որ ինչպես աշխարհն է տեղավորվում մայրիկի սրտում, այդպես էլ եղբորս սիրած բոլոր բաները մի ուղղանկյունանիստ արկղում։

Հիմա ուզում եմ պատմել, որ մեր Նոր տարին արդեն եկավ ու գնաց։ Նոյեմբերի 30-ին եկավ մեր տոնը, տոնածառը, Ամանորը, հացը, սեղանը, բլինչիկը, լույսը, ամենասպասված հյուրը և գնաց դեկտեմբերի 4-ին։

Եղբայրս․․․ Եկավ «օտպուսկ», ու մենք նշեցինք այդ օրերն այնպես, ինչպես դուք բոլորդ Ամանորը։ Չէ, խաբում եմ, ոչ բոլորդ։ Արդեն չգիտեմ՝ բոլորն ի՞նչ է։ Այդ օրերին ու միշտ, ինձ համար «բոլոր» կլինի եղբայրս ու մեր լիարժեք ընտանիքը։ Դեկտեմբերի 31-ին մենք կիսատ ենք լինելու, ու դրա համար մեր Նոր տարին իմաստը կորցնելու է։

Ուզում եմ, շատ եմ ուզում, սիրելի ընթերցո՛ղ, որ Ամանորն ընկալես որպես լիարժեքություն, որպես բավարարվածություն, որպես ամենասպասված իրադարձություն, ոչ թե դեկտեմբերի 31։ Ես այդպես եմ ընկալում, դրա համար էլ իմ Նոր տարին արդեն անցել է։ Թող քո Ամանորը պարտադիր նշանակված օր չլինի․ երբ չլինի՝ կհասկանաս իմաստն ու հաճելի լինելու աստիճանը։ Թե չէ ստացվում է խոզի բուդ, ու «Ձերն է՜լ, ձերն է՜լ», որն արդեն սպառել է իր հետաքրքրությունը։

-Պապ, 3-րդ գումարտակ, 7-րդ վաշտ։ Շնորհավոր Ամանոր։

Lilit Avetisyan

Հայրենիքի պաշտպանը

Գարուն էր, մայիսյան ծիծաղկոտ ու փթթող գարուններից մեկը: Վարար անձրևը մաքրել էր բնությունը, ու նա կարծես ավելի էր դարձել մաքրամաքուր: Բնությունը էլ ավելի է գեղեցկանում մանկական ճիչերից:

1973 թվականն էր, նրանց ձայները կարծես միախառնվեցին, ու էլ ավելի գեղեցիկ դարձավ մայիսյան այդ առավոտը: Մանկիկի մորը հիվանդանոցի բուժքույրերն այսպես էին դիմում կատակով. «Ինչպե՞ս է, որ դու տգեղ ես (բայց նա գեղեցիկ կին էր), բայց քո մանկիկը շատ գեղեցիկ է»: Նրան կնքեցին Վալերիկ անունով: Գարնան բնության պես նա աճեց, հզորացավ, դարձավ մի առնական երիտասարդ: Հզոր բազուկներ ուներ, ծիծաղկոտ էր ու կատակասեր:

1990 թվականն էր, նրա պատանեկան հոգին կռվում էր ինքն իր հետ, շուրջբոլորը կատարվող իրադարձությունները նրա հոգում խռովք էին առաջացրել: Նրան ասում էին՝ գնա գնա: Համբերեց՝ չկարողանալով համբերել: Գիտակցում էր իր դերը հայրենիքի այս պատերազմում: Գրվեց կամավոր՝ առանց ծնողների իմացության, և գնաց պատերազմ: Նա դեռ 19 տարեկան էր: Տարիքով փոքր լինելու համար նրան զինակիցները Ճուտո էին անվանում: Կռվում էր հասակն առած մարդկանց հետ, և սիրում էին նրան՝ նրա տարիքն իմանալով: Ավտոմատը գցած ուսը՝ վերադարձավ տուն: Մարևանդ մայրը՝ իմ տատիկը, նրան ընդունեց գորովանքով և հպարտությամբ լցված հոգով: Տոնեցին նրա վերադարձը պատերազմից:

Անցավ մի քանի ամիս: Նրա փոթորկուն հոգին չէր հանգստանում: Նրան կարծես էլի կանչում էին: Ծնողները նրան ասում էին. «Հերիք է, որդի՛ս, դու գնացել ես, թող ուրիշներն էլ գնան»: Բայց ոչ, նրա հոգու հետ կարծես խոսում էր իր պապերի հոգին: Ու երիտասարդ Վալերիկը նորից ավտոմատը ուսն առավ: Կանգնեց իրենց տան վերևում գտնվող ավերակ եկեղեցու պատի մոտ ու նայեց դիմացը գտնվող դեռ ձյունածածկ սարերին: Երկար նայեց: Կարծես մի ինչ-որ բան նրա հայացքում ասում էր. «Չես տեսնելու, էլ չես տեսնելու»: Երբ հարցրին Վալերիկին, թե ինչու է գնում, նա պատասխանեց:

-Գնում եմ: Կամ կվերադառնամ, կամ չեմ վերադառնա:

Երկու օր անց նրա մայրը երազում տեսավ իրենց բակը, բակում երեք ցայտաղբյուր: Երկուսը ցայտում էին զուլալ ջրով, իսկ մեկը ցամաքած էր: Երազը տեսնելուն պես արթնացավ, վախեցած նստեց անկողնում և չուզեց հավատալ իր մտքերին, սակայն պատերազմը զոհեր էր պահանջում:

Քսան գարուն ոլորեց: Ապրեց քսան տարի: Նրա կյանքը իմաստավորվեց: Նա դարձավ հայրենիքի պաշտպան հերոսներից մեկը: Նրա գեղեցիկ անունը գրվեց հավերժ հիշատակվող քարի վրա: Այժմ ես, երբ այցելում եմ հորեղբորս շիրմին, մի խորը հպարտություն եմ ապրում և խոնարհվում եմ նրա ու նրա հերոս ընկերների շիրիմներին, որոնք իրենց կյանքը գիտակցաբար զոհոցին մեր ու մեր հայրենիքի համար:

-Իմ սիրելի՛ հորեղբայր, թող քո հոգին ազատ ճախրի քո ազատագրած հայրենի հողի վրա:

hovik vanyan dsex

47 համարի միջի հայերը

-Ինչ լավ ա, դիմացը տեղ կա,- մտածեցի ես ու նստեցի 47 համարի տրանսպորտը: Դե, եթե հետևը նստեի, հաստատ մինչև տուն հասնեի, «սաղ չէի մնա»:

Անձրև էր գալիս, պատուհանը քրտնել էր, ես էլ պատկերներ էի նկարում ու  մտածում, որ եթե ձյուն չգա, Նոր տարին հավես չի անցի: Հետո ուշադրությունս գրավեցին ամենուր կախված խաչերը,  որոնց թիվը, եթե չեմ սխալվում, 14-ն էր: Սկսեցի հետևել վարորդի շարժումներին, նրա ջղային դեմքն էլ էր նույն արտահայտությամբ, ժպտացողն էլ:

Մի քիչ հետո լսեցի,  որ երկու կին ծիծաղում էին մյուս կնոջ վրա, ով մտածում էին, թե նստել է իր երեխայի վրա: Երրորդ կինը հասկացավ,  թե ինչու են ծիծաղում մյուսները, ասաց, որ ինքը այդքան հիմար չի, որ երեխայի վրա նստի: Հա, վերջում էլ հավելեց,  որ ինչքան տափակ կարող են լինել մարդիկ: Էսքանը` ուղղակի:

Հետո սկսվեց մի խոսակցություն, որը չէի էլ կարող պատկերացնել, թե մինչև ուր կհասնի: Ա մարդն ասաց վարորդին, որ 47 համարը էդքան շատ ա, ինչո՞ւ չի հաճախ աշխատում, վերջինս էլ ասաց, որ դա իր խնդիրը չի: Բ մարդը կողքից խառնվեց խոսակցությանը, ասելով, որ էնքան շատ մարդ է լինում էս տրանսպորտի մեջ, որ եթե չբռնվեն էլ, հաստատ չեն ընկնի: Մեղքս ինչ թաքցնեմ, ես էլ դիմացը նստած, քթիս տակ ժպտում էի, որ նման թագավորական տեղ եմ նստել: Լավ, ինչևէ, հետո, չեմ էլ հիշում, թե ոնց խոսակցությունը հասավ թանկացումներին, ճիշտն ասած, առաջին անգամ էի տեսնում, որ վարորդն ու ուղևորները նման զրույցի բռնվեն:

-Հենա, հունվարից էլ 5000-ով կկրճատեն ուսուցիչների աշխատավարձը:

-Տո մենակ ուսուցիչներինը չի, ոստիկաններինն էլ ա:

-Դրանք հեչ, է: Տեսնո՞ւմ եք՝ ոնց են ամեն ինչ թանկացնում, իբր էս տրանսպորտի փողը չթանկացրին: Էդ կարագի,  մսի, ամեն ընչի տեղն էլ հանում են:

-Մորքուր ջան, խի դու կարագ չե՞ս առնում երեխեքիդ համար:

-Չէ, որ չեմ կարում, ո՞նց առնեմ:

Սրանք մի քանի պատառիկներ են իմ լսած խոսակցությունից: Ճիշտն ասած, երկար տևեց այն, բայց չեմ ուզում շարունակել: Ուղղակի հասկացա, թե ինչքան դժվար է ապրել նման պայմաններում:

Հ.Գ. Սիրելի Ձմեռ պապ, խնդրում եմ, այս տարի այնպես արա, որ ամեն մարդ երջանիկ ու բարեկեցիկ ապրի…

emma miqayelyan kotayk

Մեր հետքերը

Հետաքրքիր է, չէ՞, մարդիկ քայլելիս ի՞նչ են մտածում, ի՞նչ են երազում: Օրինակ՝ ես քայլում եմ որոշում կայացնելու համար, մի քիչ էլ երազում եմ:

Մեկ, երկու, երեք քայլ ես դնում, շրջվում ու տեսնում ես հետքեր: Դա քո անցած ճանապարհն է, որ դրանք չեն վերանա մինչև ձյուն չգա կամ մինչև նորը չգա: Ինչքան հետաքրքիր փաստեր է  հավաքում ձմեռը, այդպես չէ՞: Միգուցե հետքերդ սրտիդ խորքում փայփայած նպատակի իրականանալու առաջին քայլերն են: Երկրորդ դեպքում էլ՝ շրջվելիս (եթե տոնական ես տրամադրված) հիշում ես մանկությունդ՝ ոտքերով խաչեր եմ դնում, գնում եմ, գնում… Գնում եմ տուն՝ դպրոցից: Ճանապարհին երևում է ողջ քաղաքի պատկերը ներսից: Մինչ տուն հասնելն անցնում եմ ամբողջ Հրազդանի Միկրոշրջանով: Ընկերուհիներիս հետ խանութներ մտնելով՝ նվերներ ընտրելով: Մի մասն ընտրում է նվերներ, մյուս մասը՝ հագուստ. «Հագուստի գիժ եմ, մամային էլի ծախսի տակ եմ գցելու», բայց բոլորս միասին մի նախասիրություն ունենք՝ նվերների մեջ «մոլորված» փոքրիկներին նայել: Ամենալավն այն է, որ նրանցից շատերը դեռ հավատում են Ձմեռ պապիկին: Անմեղ  ու զարմացած հայացքով նայում են չորս կողմը, ամբողջ խանութը Ձմեռ պապիկների տուն է դարձել: Ո՞ր մեկն է իրեն նվեր բերելու, ո՞ւմ է տալու նամակը, կամ մուլտֆիլմերից՝ «նրանք Սանտայի Էլֆերն են»: Մանկական ճիչն արհամարհող մի տղա  ասում է.

-Մա՛մ, մի բան խնդրեմ:

-Ասա, բալե՛ս, ի՞նչ ես ուզում:

-Սրանից ինձ կառնե՞ս:

-Արի՛ գնանք տուն, Ձմեռ պապիկին նամակ  գրենք, թող սրանից բերի քեզ:

-Հա, մա՛մ, բա նրանցից ո՞վ է իսկականը:

-Նրանք Ձմեռ պապիկը չեն, այլ նրա օգնականները, իրենց կտանք նամակը:

Հեռացան: Հաջորդ օրը կրկին հանդիպեցի իմ ծանոթ անծանոթներին, այս անգամ մայրիկը միայնակ էր: Գնել էր այն մեքենան, որ տղան էր ուզել: Լավ է, չէ՞, երբ ծնողները չեն ուզում, որ դեռ տասը տարին չլրացած երեխան դադարի հավատալ Ձմեռ պապիկին: Ես  կարծում եմ, որ եթե Պապիկը չլիներ, մենք չէինք խոսի ու պատմի հեքիաթներ նրա մասին:

Ձմեռ պապիկը միայն նվերներ չի բերում, այլ նաև կատարում է երազանքներ: Երազանքները Հյուսիսափայլի նման փայլուն ու գեղեցիկ չեն, և դրանք չեն նվիրում: Եթե հավատում ես, արդեն կատարվելու ճանապարհին են:

Ես Ձմեռ պապիկից նվերներ չեմ ուզում: Ես մի խնդրանք ունեմ, եթե մեր երկնքում աղավնիներ թևածեն, թող լինեն միայն խաղաղություն ավետող, և այդ խաղաղությունը թող սկսվի մեզնից և մեզանով հասնի աշխարհի չորս կողմերը:

Խաղաղություն և արդարություն քեզ, իմ պայքարող հայրենիք՝ Հայաստան: Եվ թող որ մանուկները ապրեն հավատալով, որ նվիրական երազանքները մի օր իրականանում են, և հրաշքները դրա ապացույցն են:

Seroj araqelyan

Իմ 2017-ը

Գիտեմ, որ նյութերս հաճույքով ես կարդում: Դրա համար էլ գրել եմ ու շարունակում եմ գրել: Այս անգամ չեմ գրելու պատմություն, կամ դեպք, կամ չգիտեմ մի փոքր նյութ՝ գրելու եմ մի ամբողջ տարվա մասին: Եթե չես կարդալու մինչև վերջ, ապա հենց հիմա էլ կարող ես փակել և շարունակել քո գործը: Դե, քանի որ տարին ամբողջությամբ պատմելու եմ, բնականաբար սկսեմ այս հունվարից:

Ամանոր է: Հրավառություն: Ձմեռ պապ տեսած փոքրերի ճիչեր, նվերների բաժանում և էլի հրավառություն: Ահա և եկավ կեսգիշերը: Մինչ ես մի կերպ փոքր եղբորս համոզում էի, որ հյուրասենյակը լքի՝ այդ ժամանակ մայրիկս նախապատրաստում էր ննջասենյակներից մեկի պահարանից հանել նվերը և գաղտնի դնել տոնածառի տակ, որպեսզի եղբայրս գա և ժպտա. «Վայ, Ձմեռ պապիկը ինձ նվեր ա բերել»: Քիչ անց եղբայրս ասաց սա և արագ վազեց նվերների մոտ:

Գիշերը անցավ: Հունվարի 1-ի առավոտն է: Արթնանում եմ սեղանին շարվող ափսեների ձայներից: Վայ, ճիշտ ա՝ մտել ենք 2017: Էսօր գոնե շուտ արթնանամ: Այդ օրը առանձնահատուկ է նաև նրանով, որ ընտանիքի անդամներին համբուրելով ես բարևում:

Առավոտյան ընթրիքից հետո սկսեց օրվա գրաֆիկի կազմումը: Դուրս ես գալիս, մարդ չկա, բոլորը տանն են: Գալիս ես տուն, էլի նույնը: Սպասում ես մեկը պիտի գա, էն էլ եկող չկա: Դու մի ասա՝ էդ եկողն էլ մեզ է սպասում, որ գնանք, բայց ոչ մեկը տեղից չի շարժվում: Ստանում ես զանգ, որ երեկոյան ուզում են գան հարազատներդ: Դե, մինչ գա երեկոն, ես կամ կզբաղվեմ համացանցով, կամ արդեն անբաժան դարձած հեռուստաալիքներից կնայեմ Ամանորյա հիթ դարձած Հարրի Փոթերի ֆիլմըեր, որը ինձ միշտ մանկությունս է հիշեցնում: Կամ էլ, ինչպես բոլոր Նոր տարին տոնողները, կենտրոնացած մոտենում եմ սեղանին այնպես, որ կողքից նայողները մտածում են՝ էսա ամբողջությամբ կոչնչացնի: Բայց ինչպես բոլորը, նայում եմ սեղանին, ամեն ինչից հրաժարվում և վերցնում ընդամենը մեկ հատ չամիչ և էլի նստում բազմոցին, շարունակում կամ երգ լսել կամ կինո դիտել:

Ահա և եկավ երեկոն ու հարազատները: Հետո եկավ մյուս երեկոն: Մենք գնացինք հարազատներին հյուր: Եվ այսպես մի քանի օր, և շարունակվեց էլի նույն առօրյան: Նույն հոգսերով մարդիկ, նույն դեմքերով… Սկսեցի սպասել համալսարանական ընդունելության քննություններին: Կենտրոնացա պարապմունքների վրա: Եթե նկարչությունը ու սպորտը հավասար էին, ապա սպորտը մղվեց երկրորդ պլան: Չէ որ ես սպորտով չեմ ճարտարապետական ընդունվելու:

Եկավ հայտ լրացնելու օրը, տեսա ընդունելության քննությունների օրինակները: Հույսերս մարեցին, թե կընդունվեմ: Արդեն սովորական էր դարձել գիշերվա 04:00-ին քնելը: Չէ որ ես լուրջ տեղ եմ ընդունվելու, պիտի պայքարեմ: Արդեն Գծանկարին ու Կոմպոզիցիային տիրապետում էի: Բայց գծագրությունից միայն գծագրություն բառը գիտեի: Իմացա համալսարանի կողմից անցկացվող դասընթացների մասին: Ընտրեցի գծագրությունը և մեկ շաբաթ կաշվիցս դուրս գալով աշխատեցի: Աշխատեցի անգամ օրը 24 ժամ: Անգամ դասընթացի գնալուց մետրոյի մեջ էի ասում՝ սա լծորդելու համար պետք է սա, իսկ սա ստանալու համար անհրաժեշտ է թեքել այսքան աստիճան: Գումարած հեռախոսիս մեջ ներբեռնված գծագրական ծրագրերը: Ընդամենը մեկ շաբաթ: Ես անտեղյակ մտա համալսարան և մեկ շաբաթ հետո դուրս եկա բավարար գիտելիքներով, որպեսզի ընդունվեմ: Բայց որպես խորհուրդ միայն համալսարանում չպիտի խորանալ: Ես ընդունվեցի՝ ընդունվեցի իմ ուժերով: Ասե՞մ՝ ինչը ինձ օգնեց՝ լավատեսությունը: Ես գիտեի, որ դժվար է լինելու, բայց ժպտալով մտա քննասենյակ, որ չասեն՝ ոչինչ չգիտի: Ես չէի հասկանում իմ դիմաց դրված խճճված բանաձևերը: Մատներիս արանքում դրված մատիտը արդեն ամուր սեղմելուց կոտրվում էր, բայց ես էլի ասում էի, որ չպետք է հանձնվել: Լավ է նման մի բան հորինել, քան թե դատարկ թուղթ հանձնել և ասել՝ ոչինչ չգիտեմ: Եվ ստացվեց: Անգամ գտել էի ձևը, բայց ժամանակը չհերիքեց: Էլ չասեմ, թե ինչպիսի վիճակ էր, երբ գիշերը թելերով քանոն էի ձգել, որպեսզի պատրաստ լինի: Բայց արի ու տես՝ քննասենյակում պայուսակը բացելուց հետո տեսնում եմ՝ թելերը քանդվել են: Ու չգիտեմ ոնց, բայց արագ հավաքեցի ու անցա քննությանս: Ես ընդունվեցի: Ընդունվեցի և սպասեցի սեպտեմբերին: Իմ նոր կյանքին: Ուսանող Առաքելյան Սերյոժայի, կամ ինչպես բոլորը կասեն՝ Սերոժի նոր կյանքին:

Մինչ Երևան գալս էլի լավ ու վատ պահեր եղան: Ես միանգամից ձեռք բերեցի մեծ թվով ընկերներ: Հուսամ, կարդացել եք «Հաղարծնի շաբաթ» նյութս: Օգոստոսի 7-13-ը իրականացվող կամավորական շաբաթի մասին: Որպես լրագրող-լուսանկարիչ ես հնարավորություն ունեցա շփվել մի շարք հայտնի մարդկանց հետ:

Հենց այստեղ ես ստացա մի վատ լուր. իմացա պապիկիս անբուժելի հիվանդության մասին: Դժվար էր տեսնել օր օրի վատացող նրա վիճակը: Դժվար էր իրեն այդ վիճակում լքել և Երևան գալ: Չգիտեի անգամ, թե ինչ անեմ. մնա՞մ, թե՞ գամ, որովհետև ջանք ու եռանդ չեմ խնայել ընդունվելու համար: Մի կողմից էլ լավ հասկանում էի, որ հետո շատ եմ զղջալու կողքին չլինելու համար:

Եկա Երևան: Արդեն ուսանող եմ: Սեպտեմբերի 1-ն է: Արդեն ես չափահաս եմ: Բնականաբար սեպտեմբերի 1-ին ծնունդս է, դարձա 18 տարեկան: Սեպտեմբերը, կարելի էր ասել, ծանոթության ամիս էր. թե քաղաքի, թե որպես ուսանող ընկերների առումով: Ինչու չէ, նաև իմ անբաժան մասնիկ դարձած «Մանանա» կենտրոնի մյուս անդամների հետ ծանոթանալու առումով: Չնայած քաղաքին շուտ եմ հարմարվել, դե կարդացած կլինեք, որ մանկությունս Մոսկվայում է անցել: Ավելի ճիշտ կլինի ասել Երևան քաղաքի հետ: Ամենօրյա կատարվող առաջադրանքներ: Բարդացող հանձնարարություններ, և ինչու չէ, նաև սպասված ուրբաթ: Թեյի ակումբ: Եթե տեղյակ չեք, ասեմ, որ ամեն ուրբաթ «Մանանա» կենտրոնի սաները հավաքվում են «Մանանա» կենտրոնում և թեյի սեղանի շուրջ ավելի մտերմանում, նոր գաղափարներից խոսում, մրցույթներ ու ինտելեկտուալ խաղեր կազմակերպում և ավելի ամրապնդում ընկերական այդ մեծ կապը: Արդեն կար գրաֆիկ, կար նաև շաբաթ-կիրակի օրերի համար նախատեսված պլաններ: Անցավ որոշ ժամանակ, և լավ չեմ կարող սա չասել, որովհետև խոստացել եմ ամբողջությամբ տարին ամփոփել: Այո, ես սիրահարվեցի: Ես էլ զգացի լավ ու վատ կողմերը: Բայց ավելի շատ վատ: Մեկ շաբաթ հույսով ու հավատով ապրելուց հետո, ես մերժվեցի: Ինձ թվում է, էս հատվածը բավական է, չարժե խորանալ:

Անցավ էլի որոշ ժամանակ: Զանգեցի տուն, բայց լսեցի մի բան, որ իրոք մինչև հիմա չեմ հավատում: Իմացա պապիկիս մահվան մասին: Ճիշտ է, մինչև հիմա չեմ համակերպվում, բայց ոչինչ փոխել չեմ կարող: Պապիկիս մասին նյութ գրեցի: Ես իրեն հավերժացրեցի իր նկարով ու նյութով: Ու ամենատխուր, բայց ինձ համար չփոխարինվող նյութն է դա:

Արդեն կամաց-կամաց հունի մեջ էի ընկնում: Էլի դաս, առօրյա ու ինձ լավ տրամադրություն պարգևող ուրբաթ: Ծանոթացա մի մարդու հետ, ում հետ մեկ տարի է՝ շփվում եմ ֆեյսբուքով: Եկավ օրը, և ես հանդիպեցի իրեն: Այո, ինքը Լիանան է: Քիչ ժամանակ է, որ շփվում ենք, բայց արդեն վաղեմի ընկերոջ տպավորություն է թողել: Լիանան հնարավորություն է տվել շփվել քաղաքական գործիչների հետ: Ներկա գտնվել լուրջ ու կարևոր հարցերի քննարկմանը: Մասնակցել բարեգործական ծրագրերի, ինչի համար ևս մեկ անգամ շնորհակալ եմ:

Կարելի է ասել, վատ հիշողություններից քիչ բան է մնացել: Բայց էն, որ ես տեսնում եմ իմ առջև դրված նպատակները, թե ինչպես եմ առաջ գնալու, արդեն ինձ տալիս է ժպտալու առիթ, որոնցից մեկը իմ 17-ն է: Ինձ անգամ դեմքով ճանաչում են փողոցում, ինչի համար ես դարձյալ «Մանանա» կենտրոնին եմ շնորհակալ՝ մեր Բաղանիսի դպրոց այցելելու և ծրագիրը ներկայացնելու համար, դասընթացների, ճամբարի, իմ առաջին քայլերին որպես թղթակից աջակցելու համար: Հիմա ինձ համար ուղղակի մեծ պատիվ է լինել 17.am-ի լրագրող-լուսանկարիչ: Ինչու չէ, նաև այն գովեստի խոսքերը, թե ինչպես եմ կարողանում հասարակ հեռախոսով նկարել այնպիսի ֆոտոներ, որ ոմանք չեն հավատում, որ հեռախոսով է արված: Այսպես մտածում էի իմ հաստատուն քայլերով առաջընթացի մասին, երբ ստացա մի զանգ.

-Առաքելյան, բարև, վայենկոմատից ա, ներկայացիր ծառայողական հետազոտությունների:

…Ինչպիսի պահի, երբ մտածում էի հետագա պլանների մասին: Դեռ չեմ ավարտել հետազոտությունները, բայց այս հունվարին ես նույնպես կկրեմ այն կոչումը, որի մասին խոսում էի՝ կդառնամ Հայոց բանակի զինվոր:

Համարյա հասա այն հունվարին, որից սկսել էի: Դե, մի անգամ էլ բանակ գնալուց առաջ նյութ կգրեմ: Չնայած չէ, ինչի՞ մի անգամ: Կփորձեմ շատ գրել: Բայց էն, որ գնալուց առաջ գրելու եմ, դա հաստատ:

Ահա և իմ 2017-ը:

hovhannes ghulijanyan

Այս օրերի խոսակցությունները

Շուտով Նոր տարի է: Մարդիկ, դա հիշելով, ունենում են երկու տեսակի արձագանք՝ «Ա՜, էլի Նոր տարի է» և՝ «Ջա՜ն, հեսա Նոր տարի է»։ Ես այս տարի առաջին արձագանքն ունեի, քանի որ հիշեցի Նոր տարվա մասին, երբ խանութից տուն էի վերադառնում, և ձեռքերս սկսեցին ցավել ծանրությունից: Բայց, ընդհանրապես, ես այն տեսակի մարդկանցից եմ, ում համար մեկ է Նոր տարին: Դա մանկուց էլ այդպես էր, քանի որ ես իմ կյանքում երբեք նամակ չեմ գրել Ձմեռ պապիկին։ Ու հիմա ինձ համար Նոր տարվա գլխավոր դրական կողմն այն է, որ շատ լավ հանգստանում ենք, քանի որ մեր դպրոցում աշնանային և գարնանային արձակուրդն էլ է միացված ձմեռայինին։

Իսկ հիմա եկեք թողնենք իմ այդ «մանկական» մեկնաբանությունը Նոր տարվա մասին և փորձենք մի փոքր վերլուծել, թե մեծահասակների տեսանկյունից ինչպես է ընդունվում Նոր տարին։ Դրա համար ինձ կրկին օգնության են գալիս խանութում պատահած խոսակցությունները։

-Տեսնես՝ ո՞վ է հորինել էս ձևականությունը, իբր քիչ էին մեր ծախսերը, հիմա էլ Նոր տարին։

-Դե, ի՞նչ ես բողոքում։ Արժե գոնե տարվա մեջ մի անգամ մեզ լիարժեք ուրախ զգանք և կտրվենք առօրյա հոգսերից։

-Դե հա, բայց ո՞ւմ է պետք էդ ուրախությունը, եթե պիտի դրանից հետո մի երկու ամիս էլ էդ երկու օրվա ուրախության ծախսերը վճարենք…

-Ոնց եմ սիրում էս Նոր տարին։

-Ինչո՞ւ։

-Դե, հազիվ հանդիպում ենք «կորած» բարեկամներով։ Ամբողջ տարին ոչ մի օր չենք հարմարեցնում իրար հյուր գնալ, գոնե Նոր տարուն հիշում ենք իրար։

-Հա, ճիշտ ես։ Ուրիշներին թողնես՝ մենակ բողոքեն…

Anush Jilavyan

«Իմ 5-ը արժեզրկվեց արտագրողների պատճառով»

Երկար դադարից հետո… Նվիրվում է միակ անձնավորությանը, ում կարծիքի համար արժե գրել…

Պատմության ֆակուլտետում՝ նույն ինքը, սև շենքում, շատ հետաքրքիր երևույթներ կան: Դրանք սկսվում են «գլազոկ» պարունակող փայտե դռնից, որը ֆակուլտետի գլխավոր մուտքն է, իրականում շատ հարմար է նայել, թե ով է թակում դուռը, ափսոս, ոչ ոքի մտքով չի անցել համալսարան մտնելուց առաջ քաղաքավարի թակել: Դռնից ներս կամ դուրս (կախված եղանակային պայմաններից) գտնվում է «եվրո» տատին, ով ըստ շրջանառվող առասպելների, բավական մեծ կարողության տեր է (եվրո բառի ծագումը կապվում է դրա հետ): Ներսում աստիճաններ են, որոնցով երրորդ հարկ մաքառելը առավոտյան նախավարժանքին է փոխարինում, միջանցքներում լուսավորություն ապահովում են ջահերը, իսկ սոված ուսանողների սիրած վայրերն են անտիկ ու ժամանակակից բուֆետները:
Մեր մոտ լսարանները երկու տիպի են Wi-Fi-ով և առանց Wi-Fi-ի: Առանց Wi-Fi-ի լսարաններից մեկում հիմնականում մեր բաժնի ուսանողներն են դաս անում (մենք մեզ որպես կանոն հորջորջում ենք մշակութաբան): Չգիտեմ, ավելի շատ ինչն է դարձնում այդ լսարանը առանձնահատուկ. Wi-Fi-ի բացակայությո՞ւնը, հին դասասեղաննե՞րը թե՞ դասախոսությունները, որոնք պատերի, նստարանների ու մինիմալիստական գրատախտակի մեջ են ներթափանցել:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Զորիկյանի ԵՊՀ, 326 լսարան

Լուսանկարը՝ Մարիամ Զորիկյանի
ԵՊՀ, 326 լսարան

Բայց այդ լսարանը խոսում է: Նրա պատերը պատմում են ուսանողների մասին, որոնք եղել են այստեղ ու թողել իրենց հետքը, պատերը սևացնելով իրենց մարմնի ուրվագծով:

Խոսում են դասասեղանները ու պատմում ուսանողների մասին, որոշների մասին՝ անունները, կամ թե որտեղից են, երբեմն սիրած ֆուտբոլային թիմերը կամ սիրած երգից ինչ-որ տողեր: Երբեմն պատմում են նաև խնդիրների մասին. «Իմ 5-ը արժեզրկվեց արտագրողների պատճառով»: Ինչ-որ մեկը գրել էր սա դասասեղանին, արտահայտելով իր բողոքը, այն անարդարության հանդեպ, որին առնչվել է: Մեկի համար դա հանրային գույքը փչացնել է, չեմ վիճում, բայց ինձ համար բողոք է մի մարդու, ով չի կարող սա ասել համակուրսեցուն, ով արտագրել է, կամ դասախոսին, ով չի տարբերում արտագրված և չարտագրված գրավորները:

Մեկ ուրիշ տեղ գրված է. «Իսկ արժի ապրել»: Միգուցե արժի, անձամբ ես դեռ չեմ որոշել հանուն ինչի արժի:

Իսկ այ, գրատախտակը, բախտավոր է ու միաժամանակ ավելի դժբախտ. վրան գրվել են շատ ավելի անուններ, մտքեր, ավելի շատ ծաղրանկարներ արվել, բայց դրանք ջնջվում են ու իրենց տեղը զիջում նորերին:

Ամենափիլիսոփայականը վերջում. գրատախտակի վերևում պատի վրա Էրիխ Ֆրոմի հարցադրումն է “Have or be?” (Լինե՞լ, թե՞ ունենալ):

Սրանից վերև հազիվ նկատելի գրված է “Both have and be” (և ունենալ, և լինել), ցավոք հեղինակի անունը չկարողացա վերծանել:

Ես պատին չգրեցի, դրա համար այստեղ կգրեմ. «Փորձել լինել ունեցողների աշխարհում»:

tina maqoyan

Այլևս երբեք

Բարև: Գիտե՞ս՝ ուզում եմ մի փոքր կիսվել քեզ հետ: Հա, հա, հենց քեզ հետ, մի զարմացիր: Համակարգչի մյուս կողմում նստած անծանոթ (կամ էլ թեկուզ ծանոթ, հետո՞ ինչ): Չնայած՝ չէ, չեմ սիրում, երբ ծանոթներս կարդում են ինձ: Հա, ես էդպիսին եմ: Չէ, մի զարմացիր: Գիտե՞ս՝ ես ընկերներ ունեի, դե, համենայնդեպս, ինձ էդպես էր թվում: Գիտե՞ս՝ էլ էդ ընկերները չկա՜ն:

Չէ, չեմ պատմելու չստացված ընկերության ու դա քանդողների մասին: Գիտե՞ս՝ ինչի: Գուցե կարդան ու գտնեն իրենց տողերիս մեջ: Գուցե ծաղրեն՝ ասեն, որ ոչ մի ընկերություն էլ չկար: Դե, ես հպարտ եմ, չէ՞: Բայց հա՞ որ: Եսիմ… դա էլ դու ասա: Հա, բայց ես սրտիս մոտ էի ընդունել, է, ախր էդ ընկերությունը:

Քեզ հետ պատահե՞լ է, երբ ինքդ քո առաջ պայման ես դրել ու երդվել ոչ մի դեպքում դա չխախտել, բայց հենց հաջորդ պահին խախտել ես:

Երեկ իմ «Ստեղծիր կամ ոչնչացրու» գրքի հերթական առաջադրանքն էի կատարում: Գրված էր՝ շարունակել նախադասությունները և հետևել խորհուրդներին: Մի էջում գրված էր՝ «ես այլևս երբեք», որի կողքին, չգիտես՝ ինչու, հարկ համարեցի գրել՝ մարդկանց ներկայությամբ չեմ լացելու, ամեն ապուշի պատճառով տրամադրությունս չեմ գցելու: Ու հենց հաջորդ օրն էլ խախտեցի էդ գրողի տարած խորհուրդներս: Չէ, իրականում ես ամբողջ օրը թաշկինակը ձեռքիս լաց չեմ լինում, ուղղակի, գիտե՞ս՝ պահեր են լինում, երբ չեմ կարողանում արցունքներս թաքցնել: Հա, նախկին դասարանս ինձ «լացկան» մականունն էր տվել:

-Դու Ռուսաստանում ընկերներ չես ունեցել՝ քեզ միշտ մենակ ես զգացել: Իրենց կողքին ընկերներ են եղել, մենակությունը չեն զգացել՝ ի՞նչ է: Չե՞ն հասկացել, թե ոնց են քեզ ցավեցնում:

Լավ է, որ այս դպրոցում գոնե մեկը կա, ով սրտիցս խոսեց:

Շնորհակալ եմ:

sona mkhitaryan

Իմ 2017-ը

2017թ.-ն ինձ տվեց և խլեց ինձնից շատ թանկ բաներ: Ես ավարտեցի դպրոցը՝ կորցնելով այն դպրոցական, դասարանական ջերմ միջավայրը, որից թվում էր, թե անբաժան էի: Տվեց ուսման մեջ նոր հնարավորություններ, նոր շրջապատ, հետաքրքիր առօրյա: Խլեց պապիկիս, չնայած, որ չեմ կարողանում հավատալ: Տվեց ինձ հնարավորություն՝ թեկուզ մեկ, բայց ոչ վերջին անգամ աշխատելու սեփական գումարս: Տվեց ինձ՝ քրոջս և իր երեխաներին տեսնելու, գրկելու, գրեթե մեկ ամիս նրանց հետ անցկացնելու հնարավորություն: Միևնույն ժամանակ, խլեց մյուս քրոջս ու իր երեխային տեսնելու հնարավորությունը (հույս ունեմ նրանց 2018թ.-ին տեսնել): Տվեց ինձ շատ մեծ ցավ (հայրիկիս առողջությունը շատ թանկ է ինձ համար), որը կհաղթահարենք: Տվեց փորձություն ու այդ փորձությունը հաղթահարելու համար այնպիսի մեկին, ով ձեռքս բռնեց ու տարավ առաջ (մինչև հիմա ձեռքս բռնած է): Տվեց քննություններ, որոնք բավականին լավ կարողացա հանձնել:

Հիմա ես եմ խնդրում, որ տա ինձ ուժ, որ գալիք քննություններիս նույնպիսի արդյունք ստանամ: