Հաճախ կարոտում եմ իմ Վանը, Կարսը, Բիթլիսը, իմ Սարգիս պապի Թիմար գյուղը: Ախր, չեմ հասկանում. ո՞նց կարելի է կարոտել մի բան, որը երբեք չեմ տեսել: Չգիտեմ, բայց կարոտում եմ: Ու գիտե՞ս, հաճախ Հայաստանը իմ իրական հայրենիքը չեմ համարում, այլ համոզված ասում եմ, որ իմ հայրենիքը մնաց Արաքսից այն կողմ: Բայց հետո հիշում եմ, որ իմ ճակատագիրն է դարձել ոչ թե Արևմտյան, այլ Արևելյան Հայաստանում ապրելը: Այժմ այս է իմ հայրենիքը, ու պիտի սիրեմ ու ամեն կերպ փայփայեմ այն, հակառակ դեպքում՝ կզրկվեմ իմ երկրորդ հայրենիքից ևս:
Ամեն կերպ ձգտում եմ գնալ «Թուրքիա»՝ Արևմտյան Հայաստան և բնակվել Վանում: Կամաց-կամաց սովորում եմ թուրքերեն: Ես սիրում եմ թուրքերեն լեզուն: Ոչ նրա համար, որ հեշտ է սովորելը, ոչ նրա համար, որ թշնամու լեզու է, ու պետք է անպայման իմանալ: Այլ՝ ուղղակի: Ես ինքս էլ չգիտեմ՝ ինչու: Շրջապատում հաճախ ինձ թուրքամոլ են համարում: Ու երևի հիմա դու էլ ես մտածում նույնը: Գիտե՞ս, ինձ թուրքամոլ համարողների վրա ես ծիծաղում եմ: Հա, որովհետև ես լսում եմ «Սարի աղջիկ» («Sarı Gelin») երգը թուրքերեն բառերով, որը բացառապես հայկական երգ է (դա նույնիսկ Դավութօղլին է ասել), իսկ շատերը լսում են հայերեն բառերով «մեյդ ին Թուրքիա կամ Ադրբեջան» երգեր: Ախր, ես ուղղակի զարմանում եմ մեր ազգի վրա. առաջ մենք էինք աշխարհին հագեցնում մեր մշակույթով, հիմա թուրքերը, բայց էլի մեր մշակույթով, որ ներկայացնում են իբրև թուրքական: Չէ, ես իրենց նույնիսկ մի գրամ էլ չեմ մեղադրում. ինչո՞ւ մեր մեղքը գցենք նրանց վրա: Այ, որ ժամանակին «բայաթիներ», «մուղամներ» ու մյուս անճաշակություններ լսող ազգս օրեկան գոնե մեկ անգամ Կոմիտաս, Շերամ կամ Շահեն, գուսան Աշոտ կամ Ջիվանի լսեր, շատ չէ՝ մեկ անգամ, հիմա մեր վիճակը էս չէր լինի:
Արի խոսենք փաստերով. 2016 թվականին «Եվրատեսիլ» երգի մրցույթի մասնակիցների մամլո ասուլիսի ժամանակ մեր պատվիրակ Իվետա Մուկուչյանը երգեց «Մարտիկի երգը», իսկ Ադրբեջանի պատվիրակը՝ մեր «Սարի աղջիկ»-ը՝ ադրբեջանցիներին ու թուրքերին հատուկ կլկլոցով: 2014 թվականին Եվրոպական խաղերի ժամանակ Բաքվում որպես ազգային խորհրդանիշ ներկայացրին նուռը, իսկ ազգային պար՝ «Բերդ»-ը: Հիմա էլ ընկել են «Քոչարի» պարի հետևից: Ադրբեջանական և թուրքական որոշ լրատվամիջոցներ պնդում են, որ «Քոչարի»-ն թյուրքական, հա, հա, թյուրքական ծագում ունի: Իսկ մեկնաբանությունը տալիս են հետևյալ կերպ. քոչը մի բնակավայրից մյուսը գնալն է՝ տեղափոխվելը, իսկ թյուրքերը քոչվոր են, արի՝ արեցի, քոչարի՝ քոչ արեցի: Հիմա երևի դու էլ սկսեցիր կասկածել, որ քոչարին գուցե հայկական չէ: Բայց՝ կանգ առ: Մենք այդ պարն անգամ Բեռլինում ենք պարել, դե, ես ու դու՝ հաստատ չէ, 89-րդ հայկական դիվիզիայի տղերքը՝ 1945 թվին: Այդ մասին գրել են ոչ միայն խորհրդային, այլև եվրոպական ու կարծեմ նաև մի քանի ամերիկյան թերթեր: Ախր, այդ պարը հայկական է: Բայց մենք քոչելու, քոչի ու ընդհանրապես «քոչ» բառի հետ ի՞նչ կապ ունենք: Հիմա կբացատրեմ: Դու գիտես, որ մենք շատ բարբառներ ունենք, իսկ բառերը տարբեր բարբառներով խոսող մարդիկ տարբեր կերպ են արտասանում: Հա, ու հաստատ ծանոթ ես մեր մանկության «Փչացած հեռախոսին»: Դե, այն, որ ականջին մի բառ ես ասում ու շարքով այդ բառը փոխանցելով՝ ուրիշ բան է ստացվում: Մեր «քոչարի» բառը ոչ թե «քոչ արեցի» է, այլ «քաջարի»: Հիշիր բարբառներն ու բերնեբերան փոխանցվելու հանգամանքը, ու ամեն ինչ պարզ կլինի:
Ու մեկ էլ մի խնդրանք ունեմ. ամեն օր քնելուց առաջ գոնե երկու րոպե անարատ հայկական երաժշտություն լսիր ու տես, թե կյանքդ ինչպես է փոխվելու: Արի պահենք հայկականը, որովհետև մենք հայ ենք:
