Ինչն է ինձ հուզում խորագրի արխիվներ

serine harutyunyan

Դու էլ հավատա

Սկսել եմ ատել ճանապարհները… Ես, որ ամեն ինչից շատ հենց ճանապարհներն էի սիրում, ինչ-որ տեղ գնալիս այդ ճանապարհներով հիանալն էի սիրում, այդ ճանապարհները չափչփելն էի սիրում, հիմա ուղղակի սկսել եմ ատել դրանք: Հաճախ այն, ինչին հանդիպում ես ճանապարհիդ, ստիպում է քեզ տխրել, մտածել, ու դու քիչ-քիչ սկսում ես ատել ճանապարհները: Որովհետև դու միշտ ճանապարհի նույն հատվածում տեսնում ես նույն բանը, նույն մարդուն: Դու միշտ նույն տեղում տեսնում ես մի մարդու, որ տուն է կառուցում, չես էլ հասցնում ուրախանալ, երբ այդ մարդու մասին ինչ-որ փաստ ստիպում է քեզ տխրել, իմանում ես, որ այդ նույն մարդու տղան տարիներ առաջ է վիրավորվել հայրենիքի սահմանները հսկելիս, ինձ ու քեզ պաշտպանելիս: Հետո իմանում ես, որ զինվորն արդեն քանի տարի է՝ կյանքի ու մահվան կռիվ է տալիս, որ դեռ ուշքի չի եկել: Ու դու ամեն անգամ տխրում ես. տխրում ես լսելով, պատկերացնելով այդ ամենը:

Դու սկսում ես ատել ճանապարհները, երբ ամեն շաբաթ, գրեթե ամեն օր, անցնում ես այդ նույն տան կողքով, դու մեքենայով ինչ-որ տեղ ես շտապում, աչքերդ էլ հեռուն ես հառում, պատուհանից դուրս նայում, երևի ինչ-որ լավ բան տեսնելու ակնկալիքով: Դու էլի կիսակառույց տունն ես տեսնում, էլի նույն մարդուն. մեքենայի մոտ կանգնած՝ ինչ-որ գործ է անում: Միայն այդքանը հասցրիր նկատել, անցար այդ հատվածը, բայց դու անցնելուց հետո էլ՝ էլի մտքով այդ մեքենայի կողքին ես, ուզում ես քեզ էլի նույն տեղը պատկերացնել, այդ մարդու կողքին էլ՝ իր տղային: Ու երևի հորն օգնելիս կլիներ, չէ՞, եթե արդեն ուշքի եկած լիներ: Բայց դու գնում ես, գլխումդ անընդհատ նույն մտքերն են, իսկ դու գնում ես:

Հասնում ես ուզածդ տեղը, դու ստիպված ես իջնել մեքենայից, բացել դարպասը, մտնել ներս ու քո գործով զբաղվել: Դու ուղղակի ստիպված ես անել դա: Բայց քո մտքում դեռ նույն անորոշությունն է: Լավ, դու մի կերպ կարողանում ես ինքդ քեզ հետ կռվելով՝ քեզ հեռու տանել ճանապարհի այդ հատվածից, բայց, ախր, դու ամեն օր պետք է անցնես այդ նույն տեղով, դու ամեն օր պետք է տեսնես այդ կիսակառույց տունը, ամեն օր ուղեղումդ վայրկենական նույն միտքը կծագի. «Արդեն քանի տարի է՝ տուն են կառուցում…»: Հետո դու էլի կհիշես, թե ինչու է տունն այդքան դանդաղ կառուցվում, կհիշես, կտխրես: Հա, ու էլի նույն տխուր մտքերը եկան ու գտան քեզ, հենց քեզ, որովհետև այդ մտքերը կարծես հենց քեզ համար պահված լինեն:

Դու էլի ուզածդ տեղն ես հասնում, ու էլի անում նույնը, ինչ նախորդ օրը: Գոնե մի ժամանակ դու հետդարձի ճանապարհին տունը չէիր տեսնում՝ մութ էր, իսկ հիմա օրերը երկարել են, դու ստիպված ես այն օրվա մեջ երկու անգամ տեսնել, երկու անգամ տխրել, երկու անգամ կռվել ինքդ քեզ հետ ու երկու անգամ հաղթել գլխումդ անընդհատ այս ու այն կողմ պտտվող այդ տխուր մտքերին:

Էլի մեքենայի մեջ ես, էլի պետք է նույն տեղով անցնես՝ նույն ճանապարհով: Դեռ հեռվից լվացքի պարանը երևում է. սպիտակեղեն է փռված: Էլի նույն մտքերը, նույն հարցերը… Ինքդ քեզ հարցնում ես՝ կարող էր, չէ՞, մի մարդու սպիտակեղեն ավելի կախված լինել, կարծես դու ես մեղավոր: Գուցե դո՞ւ էլ քո մեղքի բաժինն ունես… Երևի:
Ու դու ամեն անգամ անցնում ես այդ տան կողքով, դու ուրիշ ելք չունես, մեքենան օդով գնալ չի կարող: Դե, ինձ թվում է, ոչ էլ դու ես ի վիճակի թռչել. թևեր չունես: Եթե ունենայիր էլ, այսքանից հետո դժվար թե կոտրված չլինեին, կամ էլ՝ չէ…

Անկախ ամեն ինչից պետք է ուժեղ, շատ ուժեղ լինել: Դու էլի երկար կանցնես այդ տան կողքով, էլի երկար վարորդը կբարևի մեքենայի մոտ կանգնած մարդուն, բայց հավատա, մի օր այդ մարդու կողքին տղան էլ կանգնած կլինի, նա էլ ձեռքով կանի ու կպատասխանի բարևին… Սպիտակեղենը մի օր անպայման կավելանա, շորերի կազմն էլ հաստատ նույնը չի մնա: Տունն էլ, հա, տունն էլ մի օր մինչև վերջ կկառուցվի: Դու մի օր էլի կսկսես սիրել ճանապարհները՝ ինչպես առաջ ու կզղջաս դրանք ատելու համար: Դու արդեն կբացես դարպասն ու տուն կմտնես ժպիտը դեմքիդ, ոչ թե հին ու մռայլ մտքերով: Հետո կհիշես անցածն ու ինքդ քեզ կասես. «Ասում էի, չէ՞, ամեն ինչ լավ կլինի…»:

Հա, գիտեմ, մի օր հաստատ ամեն ինչ լավ է լինելու, ուղղակի հավատա ու սպասիր: Ասում են նա, ով սպասել գիտի, հետո ամենաերջանիկն է լինում: Դու մի օր ճանապարհի այդ հատվածն ամենից շատն ես սիրելու, ուղղակի հավատա դրան: Հավատա, ու հաստատ ամեն ինչ լավ կլինի, ուղղակի, իմ նման, դու էլ հավատա:

amalya harutyunyan

Բայց Շուշին սպասում էր

Ասում են` խաղաղության հասնում են միայն այն դեպքում, երբ կարողանում են այն պարտադրել:

Իսկ դու պարտադրեցի՞ր։ Քեզ համար չէին հաստափոր կոնվեցիաների գրքերը ու խաբուսիկ հաշտության պայմանագրերը: Քոնը փամփուշտն էր, քոնը զենքն էր, որ պիտի դառնար կյանքիդ ուղին: Քեզ ջուր տվեցի՞ն ճանապարհին, դե, իհարկե՝ ոչ, քեզ քո քրտինքն էլ էր հերիք: Այտերդ կարմրել էին, հևում էիր, երկար ճանապարհ էիր անցել, մի ամբողջ հավերժության չափ երկար ու դեռ պետք է անցնեիր: Ու գնում էիր՝ թևիդ տակ պահելով զավակներիդ, պահելով ու պաշտպանելով նրանց: Դու գիտեի՞ր՝ ինչ է խաղաղությունը։ Դե, իհարկե՝ գիտեիր, բայց չէիր տեսել, չէիր ճաշակել նրա հաճույքը:
Եվ դու գնում էիր… Ո՞ւր. Սասո՞ւն, Վա՞ն, թե՞՝ Կարս։ Բայց Շուշին սպասում էր, Շուշին կռվում էր, Շուշին ապրում էր: Դու չէիր երազում մեծ տարածքների ու արժեք չունեցող մի քանի դրամների մասին, քոնը ազատությունն էր, քոնը կյանքն էր…
Քայլում էիր. քայլերդ փոքր էին ու կամաց-կամաց, բայց դու հասնում էիր, դու գտնում էիր: Չկա՞ր, ստեղծում էիր…
Արև սիրող ժողովրդիդ համար լույս չկար, քոնը անձրևն էր, տաքը քոնը չէր, քոնը սառը քամին էր, որ առաջ էր քշում քեզ:
Քեզ օգնեցի՞ն։ Դե, իհարկե՝ ոչ, ո՞վ օգներ։ Ալեհեր էիր, բայց չափից շատ էր միջիդ կորովը, երիտասարդներից առաջ էիր ընկել, երիտասարդները քո դեմ թույլ էին։ Դու անընդհատ վայր ընկար, բայց մի քանի ակնթարթ հետո կանգնեցիր: Դե, իհարկե, վայրէջքները քոնը չէին, քոնը վսեմ ու խրոխտ քայլերն էին: Դու գլուխդ չկախեցիր, երբե՛ք, դու բարձր էիր, հպարտ էիր, նույնիսկ նրանցից, ովքեր քո գլխավերևում էին: Երկյուղը քոնը չէր, քոնը հպարտությունն էր:
Դու հոգնեցի՞ր։ Դե, իհարկե՝ ոչ, ինչպե՞ս կարող էիր ուղիդ կիսատ թողնել, քո ուժերը բոլոր հզոր տերություններից էլ շատ էին: Հանձնվելը քոնը չէր, քոնը պայքարն էր:
Փխրուն հողը ոտքերիդ տակ աշխարհի ամենաամուր ու ապահով տարածքն էր, հողն էր, որ տանում էր առաջ, հողն էր, որ ստիպում էր քեզ խաղաղություն պարտադրել:
Ու դու նորից պարտադրեցիր…
Ապրիլ էր, չեկած ամառ, չեկած աշուն, կամ էլ ձմեռ, բայց ո՞վ իմանար, որ տասնյակ-հարյուրավոր հայորդիների համար ամառներն ու ձմեռները չեկած են մնալու։
Ապրիլ էր, ձյուն էր արել, այն ձյունը չէր, այս անգամ ձյունը պատերազմ էր բերել։
Մի քանի տարի էլ չէր անցել, ինչ բակում իրենց պատրաստած զենքերով «կռիվ-կռիվ» էին խաղում։ Բայց ո՞վ իմանար, որ բակի չարաճճի տղաների ճյուղերով պատրաստած զենքերը հրացանի էին վերափոխվելու, ձնագնդիկները՝ հրետանու կրակոցների, բակի հետևի ավազով պատված փոշոտ տարածքը՝ պատերազմի իրական ու կարմիր դաշտի։
Ապրիլ էր, ու դու քո հազարավոր բջիջներով ցանկանում էիր դառնալ հողիդ ամենափոքր մասնիկը, ձուլվել հողին, լինել ամենամոտ հենարանը, որի վրա կկանգնեին հպարտ հայորդիներդ։
Արյունոտված ապրիլ էր, դարերում կոփված, դարեր հասած ու դարեր կտրած ապրիլ էր։
Թշնամին իր տեխնիկան էր բերել՝ քանդելու համար մեր սահմանները։ Բայց էլ ի՞նչ զինամթերք։ Մեր դռները զինվորներն իրենց սրտերով էին կողպել, էլ ո՞վ կբացեր։ Ասում էին՝ տարածք ենք ուզում։ Էլ ի՞նչ տարածք… Մերոնք հողերը կյանքով էին պահել, վրեժով ջրել, քրտինքով ծաղկեցրել, որ հավերժ ապրի հայը իր տան մեջ։
Մերոնք ապրելն էին ընտրել։ Էլ ինչպե՞ս պիտի հաղթանակ տաներ թշնամին…
Պատերա՞զմ եք ուզում, էլ ի՞նչ պատերազմ. մեր խաղաղությունը մեր զինվորների արյունով է կնքած։
Եվ դու կռվում ես և դու ապրում ես: Դե, քոնը համոզելը չէ, քոնը՝ պարտադրելն է․․․

Lilia Apresyan

Երբ Հայաստանն ուղիղ գիծ էր

Տարիներ առաջ, երբ փոքր էի, ամեն անգամ պատերազմի մասին լսելիս հետաքրքրությանս չափ ու սահման չկար: Միշտ միջամտում էի մեծերի խոսակցությանը, ամեն կերպ ուզում էի հասկանալ պատերազմի էությունը: Գիտեի, թե պատերազմն էն ա, որ հայերն ու թուրքերը կանգնում են դեմ դիմաց ու սկսում իրար կրակել: Երբ ինչ-որ մի առիթով հավաքվում էինք բարեկամներով, պարտադիր միշտ խոսակցություն էր բացվում Արցախյան ազատամարտի մասին: Ու էդ պատմությունները ինձ շա՜տ էին հետաքրքրում: Հետաքրքիր էր հատկապես «նկուղային» կյանքն ու մոմի լույսի տակ մի կերպ յոլա գնալը:

Իսկ Հայաստանն ինձ համար մի ուղիղ գիծ էր, որի ամենածայրում մեր գյուղն էր, իսկ մեզանից հետո սկսվում էր մի ուրիշ գիծ, էդ էլ Ադրբեջանն էր: Գիտեի, թե մեր գյուղից հետո էլ Հայաստան չկա:

Անցան տարիներ: Հայաստանի ուղիղ գիծ լինելու պատկերացումներս վերացան, պատերազմ վարելու ձևը՝ նույնպես: Սահմանն օրեցօր լարվում էր, զոհված զինծառայողների անունները՝ ավելանում: Իսկ երբ արդեն խոսք էր գնում սպառնացող պատերազմի մասին, ամեն կերպ ժխտում էի (կամ էլ ինձ հույս էի տալիս), որ չի կարող պատերազմ սկսվել:

Էսպես անցնում էին օրերը: Հայաստանի, հայ ժողովրդի ու, ընդհանրապես ամեն ինչի մասին պատկերացումներս փոխվում էին, բացի պատերազմ սկսվելու հավանականությունից: Ուղեղիս ծալքերում ոչ մի կերպ չէր տեղավորվում էդ փաստը, մինչև… Մինչև եկավ ապրիլը:

Ամսի երկուսն էր, սովորականի նման դպրոցում էինք ու պատրաստվում էինք Գրիգոր Խանջյանին նվիրված «Հայից հայը» խորագրով միջոցառմանը: Փաստորեն, մինչ մենք տարված էինք փորձերով, արդեն սկսվել էր իմ ուղեղի ծալքերում ոչ մի ձև չտեղավորվող պատերազմը: Պատերազմը…

Սովորականից շուտ գնացինք տուն: Սկզբից ոչ մի արտասովոր բան չկար: Մտածում էի. «Դե, միշտ էլ սենց ա էլի եղել, շատ որ՝ էս անգամ մի քիչ մեծածավալ ա»:

Արդեն երկու օրից համակարգիչն ու հեռուստացույցը դարձել էին իմ ամեն րոպեի վկաները՝ ինչ-որ նոր ինֆորմացիա կորզելու համար:

Ամեն վայրկյան մտքով դիրքերում էի, Տղերքի կողքին: Նրանց հետ կռիվ էի տալիս թուրքի դեմ, նրանց հետ ընկնում էի, նրանց նման իմ սիրտն էլ էր խոցվում թշնամու գնդակներից: Միակ տարբերությունն այն էր, որ սրանք զուտ իմ պատկեացումներն էին, իսկ Տղերքը կանգնած էին սահմանին, հող էին պաշտպանում, էդ հողը ներկում արյունով, ընկնում էդ հողի համար…
Անցան օրեր, ամիսներ, մի տարի… Պատերազմի վտանգը երևի անցել է, չգիտեմ:

Ես արդեն էլ չեմ ժխտում, որ պատերազմը միշտ մեզ հետ է, մեր կողքին և մի օր կարող է քնած հրաբուխի նման հանկարծ ժայթքել, ինչպես ապրիլին էր, մի տարի առաջ…

heghine enoqyan

Մեկ տարի առաջ այս օրերին

2017թ.-ի ապրիլի 4: Առավոտյան արթնանալուն պես Facebook-ը հիշեցրեց մեկ տարի առաջ նույն օրը քրոջս կատարած գրառումը. «Դավս զանգեց, երեխեք, ասեց՝ լավ եմ»: Այս մի քանի բառերը մեզ անսահման ուրախություն պարգևեցին: Մեկ օրից ավելի էր անցել, իսկ Դավիթից լուր չունեինք: Դավիթը մորեղբորս տղան է՝ իմ եղբայրը: Մանկության տարիներին ես ընկերներ չունեի: Իմ ընկերները քույրերս ու եղբայրներս էին, բայց Դավիթը ամենամտերիմ ընկերս էր: Փոքր տարիքում շատ էինք չարաճճիություններ անում: Ինչ գալիս էր մտքներիս, հենց նույն պահին որոշում էինք իրագործել: Երբ արդեն պապիկս իմանում էր մեր կատարած «սխրանքների» մասին, ես արագ փախչում ու թաքնվում էի՝ մտածելով, որ Դավիթը նույնպես ինձ հետ է, բայց շրջվելուն պես տեսնում էի, որ նա տեղից չի շարժվել: Ամբողջ մեղքն իր վրա էր վերցնում և պատժվում իմ փոխարեն: Իսկ երբ «վտանգն» արդեն անցնում էր, ես հանգիստ հայտնվում էի պապիկիս տեսադաշտում:

Ապրիլյան քառօրյա պատերազմի օրերին ոչ մի կերպ չէի կարողանում խոսել նրա հետ: Զանգում էր շատ հազվադեպ, ձայնը հազիվ էինք կարողանում լսել: Եթե անգամ խոսեի, կսկսեի լաց լինել, իսկ լաց լինել չէր կարելի, նույնիսկ արգելված էր: Պետք էր ուժեղ լինել կամ, թեկուզ, թվալ:

Ապրիլի 8-ն էր: Դասից վերադառնում էի տուն: Մտքերով Արցախում էի, երբ հեռախոսիս զանգ եկավ անծանոթ համարից, բայց շատ ծանոթ կոդով: Արցախից էր: Արագ պատասխանեցի և լսեցի ինձ շատ ծանոթ ու հարազատ ձայն՝ ուրախ ու զրնգուն: Ծառայության ընթացքում չի եղել մի օր, որ Դավիթը ընկճված ձայնով խոսի: Միշտ ոգևորում և ուժ է տալիս՝ համբերելու ու հաղթահարելու ծանր օրերի ապրումները: Ուրախությունից չգիտեի՝ ինչ հարցնել: Գիտեմ, որ ծառայության վերաբերյալ արգելված է հեռախոսով որևէ հարց տալ, և երբեք էլ չեմ հարցրել:

-Դավ, գիտե՞ս, բոլորը ձեզանից են խոսում, ձեր հերոսություններն են պատմում:

-Գիտեմ, գիտեմ, կբարևես բոլորին հայ զինվորների կողմից ու փոխանցիր, որ մեր դիրքերը ամուր են ու թշնամու համար անհասանելի:

Հպարտություն, անհանգստություն ու անսահման կարոտ իրար միախառնած՝ անցնում են օրերը, մինչև կգա երկար, շա՜տ երկար սպասված հուլիսի 3-ը:

davit aleqsanyan

Արի՝ դեսը գնանք

Խաչմերուկում կանգնած մեծ ու փոքր զրուցում էինք: Երբ եկավ այն պահը, և պետք է գնայինք տուն, Արմանին ասացի.

-Արի՝ դեսը գնանք:

Դեսը ասելով նկատի ունեի մեր թաղով, զրուցելով գնայինք, ու հետո Արմանը պետք է գնար ուրիշ ճանապարհով, ես՝ ուրիշ:

-Չէ, չեմ գալիս,- կտրուկ ասաց նա:

-Խի՞:

-Հիշըմ ե՞ս էն օրը, որ տղեքով էկել էինք ձեր տուն:

-Հա, հիշում եմ, խի՞ ես հարցնում:

-Էդ օրը տուն գնալիս երկու հոգու տեսա:

-Հա, ի՞նչ:

-Արա, դե թող ասեմ, էլի, վի…

-Ասա:

-Ինձ տենալուն պես վազեցին, հետո ես էլ սկսեցի վազել, բայց անհետացան:

-Այ քեզ բան, բա ի՞նչ էլան:

-Եսիմ: Դրա հըմար էլ հմի դետը չտիմ գալ:

Այ, այսպիսի բաներ էլ են լինում: Տարօրինակ մարդիկ, տարօրինակ դեմքեր: Մի քանի տարի առաջ էլ էր այդպիսի բան եղել, երբ դպրոցի երեխաներից մեկին տեսնելով կտրուկ անհետացել էր: Եթե չեք մոռացել, ես ապրում եմ սահմանամերձ, ավելի շուտ արդեն սահմանապահ Բաղանիսում:

hovhannes ghulijanyan

Ավետման տոնը

Այսօր Արմավիրի մարզի Մրգաշատի եկեղեցում մատուցվեց Ավետման Սուրբ Պատարագ։ Դե, արդեն պարզ է, որ  Պատարագի հիմնական խորհուրդը մայրության տոնն է։ Պատարագի ժամանակ Սիոն սրբազանը քարոզեց՝ մեջբերելով Գարեգին Առաջինի խոսքերը. Մարիամ Աստվածածնի մեջ է ամփոփված մայրության բարձրագույն արտահայտությունը։ Նաև քանի որ մենք այժմ Մեծ Պահքի մեջ ենք, ասաց, որ կարևոր է պահքի ժամանակ չկենտրոնանալ զուտ կերակուրներից հրաժարվելու վրա: Մեծ Պահքը շատ ավելի կարևոր իմաստ ունի։ Պետք է ձգտել հոգևոր պահքի, որն է՝ ապրել Աստծո պատվիրաններով։

Ես ևս այս բառերը լսելով, մտածեցի և հիշեցի, որ ընկերոջս հետ կռված եմ, և հասկացա, որ պետք է անպայման հաշտության եզրեր փնտրել, դրա համար հենց այսօր ես ամեն ինչ կանեմ, որպեսզի հաշտվենք։

Առջևում Ավագ Շաբաթն է, և բոլոր քրիստոնյաները պետք է ձգտեն ապրել պատվիրաններով, այլ ոչ թե միայն մի քանի կերակուրներից հրաժարվեն և հպարտանան, թե պահքի մեջ են։

Ու քանի որ այսօր Ավետման տոնն է, մայրության և գեղեցկության, ուզում եմ շնորհավորել բոլոր մայրերին:

Մենք ապրում ենք Կապանում

Ինչն է հուզում կապանցի երիտասարդներին

Հայերը շարունակում են իրենց ապագան կապել օտար երկրների հետ։ Հայաստանում բնակչության քանակը գնալով նվազում է։ Արտագաղթի աճի պատճառներից են ցածր աշխատավարձերը և աշխատատեղերի բացակայությունը։ Արտագաղթը խթանող գործոններից են՝ տնտեսական ծանր վիճակը, փոքր ու միջին բիզնեսում մրցակցությունը, աշխատատեղերի սղությունը և որպես դրա հետևանք` զանգվածային գործազրկությունը։ Երկիրը լքում է բնակչության առավել գործունակ մասը, գլխավորապես` երիտասարդությանը։ Արտագաղթողների գերակշիռ մասը տղամարդիկ են, որոնք իրենց օրվա ապրուստը վաստակելու համար մեկնում են Ռուսաստան և այնտեղից գումար ուղարկում իրենց ընտանիքներին։ Տղամարդկանց երկարատև բացակայությունը ընտանիքների քայքայման պատճառ է դառնում։

Համեստ Պողոսյան, 15 տ. գ. Դավիթբեկ

***

Շատ հիմախնդիրներ կան, որոնք ինձ հուզում են։ Ամենաարդիականը, որ ինձ հուզում է, գործազրկությունն է։ Գործազրկությունն իր հետ բերում է նաև շատ ու շատ այլ խնդիրներ՝ արտագաղթ, կոռուպցիա, սոցիալական վատ պայմաններ։ Մարդկանց գործազրկությունը բերում է նաև անտարբերություն մեկը մյուսի նկատմամբ։

Այսօր ես, լինելով տնտեսագետ, չեմ ասում, որ ուզում եմ լինել մեծ ձեռնարկության տնտեսագետ։ Ես ուզում եմ սկսել ամենացածր աստիճանից և հասնել բարձունքի։ Մարդիկ իրենց ուժերը թերագնահատում են կամ գերագնահատում։ Օրինակ՝ մարդիկ, որոնք չունեն համապատասխան գիտելիքներ և չեն տիրապետում տվյալ գործին, ուզում են աշխատել տվյալ ոլորտում։ Սա պատճառ է նաև գործազրկության: Մարդիկ սա սարքել են «դրոշակ», թե գործ չկա, նրանք ուղղակի չեն փնտրում։ Համաձայն եմ, որ թափուր աշխատատեղեր քիչ կան։ Կա նաև մի այլ խնդիր, որ թափուր աշխատատեղի առկայության դեպքում ծանոթի են նշանակում տվյալ աշխատանքին՝ չգիտակցելով, որ տվյալ մարդը այդ գործից ընդհանրապես գլուխ չի հանում։ Կցանկանայի, որ բոլորը մնային իրենց երկրում և պայքարեին այս հիմնախնդրի դեմ։ Արտագաղթելով հարցը չի լուծվում։

Ներսես Պետունց 24 տ.  ք. Կապան

***

Ես շատ եմ սիրում վայրի կենդանիներին: Մեր գյուղում կան վայրի կենդանիներ: Երբ ես անտառի մոտ եմ լինում, տեսնում եմ վազվզող եղնիկների, նապաստակների, աղվեսների և նույնիսկ, մի անգամ արջ եմ տեսել: Սակայն ինձ շատ է մտահոգում, երբ լսում եմ, թե ինչպես են գյուղի որսորդները մտածում կենդանիներին վերացնելու համար թակարդներ պատրաստելու մասին: Ճիշտ է, կենդանիներ կան, որոնք վնաս են հասցնում բնակավայրերից մի քիչ հեռու գտնվող այգիներին: Ամեն դեպքում, ես միշտ դեմ եմ եղել կենդանիներին վնաս հասցնելուն և ոչնչացնելուն:

Սոնա Ջավադյան, 14 տ. գ. Շիկահող

***

Ինձ հուզող հիմնախնդիր է գյուղի աղտոտվածությունը: Երբ դուրս եմ գալիս տնից, հիանում եմ գեղեցիկ օրով, ու հանկարծ հայացքս սևեռում եմ մեր տան մոտ գտնվող աղբանոցին, սկսում եմ մտածել գյուղի աղտոտվածության մասին: Ինչպե՞ս կարելի է վերացնել այս աղբը: Շատերը կասեն, որ հարցի լուծումը շատ պարզ է. պետք չէ աղտոտել: Այո, համաձայն եմ, բայց եթե այդպես է, ինչո՞ւ ենք աղտոտում: Երևի իմ այս հարցը այդպես էլ անպատասխան կմնա, և գյուղի աղտոտվածության խնդիրը չի լուծվի:

Էլեն Ջավադյան, 16 տ. գ. Շիկահող

***

Ես անհանգստանում եմ ապրիլի 5-ին մեր դպրոցում կայանալիք «ինքնակառավարման» օրվա առիթով: Այս տարի մենք պետք է այլ դպրոցի հետ բանավեճ ունենայինք «Էֆթանազիան պետք է օրինականացվի» թեմայով: Մեր ուսուցիչը մեր առջև պայման էր դրել, որ, եթե հաղթենք բանավեճը, «ինքնակառավարման» օրը կկայանա: Մենք հաղթեցինք բանավեճը, իսկ նախապատրաստական աշխատանքները սկսվեցին ուսուցչի խոսքերով.

-Ա՛ խոխեք, շուտ ըրեք, քիչ ժամանակ ա մնացալ:

Մենք արագ կազմեցինք ցուցակներ, տպեցինք անվանաքարտեր և ուսուցիչներին հարցրինք, թե ով պետք է իրենց փոխարինի: Քիմիայի ուսուցիչն ասաց, որ ես դասն անեմ իր փոխարեն, բայց ես հրաժարվեցի, քանի որ չեմ սիրում ուսուցիչ լինել: Ես ցանկացա լինել գործավար: Իսկ հիմա անհանգստանում եմ, թե ինչպես կանցնի այդ օրը:

Էդի Մարտիրոսյան, 15 տ. ք. Կապան

***

Ինձ հուզում է ժամանցային կենտրոնների բացակայությունը, քանի որ դրանք օգնում են մարդկանց զարգանալ թե՛ մտավոր առումով, թե՛ ֆիզիկապես: Ամենակարևորն այն է, որ մենք կկարողանայինք շփվել միմյանց հետ: Հենց ժամանցային կենտրոնների բացակայության պատճառով է, որ ես և իմ ընկերները օրվա մեծ մասը անց ենք կացնում տանը՝ վիրտուալ աշխարհում: Հետո էլ ծնողներն ասում են. «Համակարգիչներն այս դարի չարիքն են»: Բայց չեն փորձում հասկանալ և մեր դրության մեջ մտնել: Շատ կցանկանամ, որ այս խնդիրը իր լուծումը ստանա:

Մարկ Պետրոսյան, 15 տ. ք. Կապան

***

Ինձ հուզում են բնապահպանական խնդիրները՝ ծառերի հատումը, մթնոլորտային աղտոտվածությունը: Այս երևույթները վատ են անդրադառնում ինչպես մեր, այնպես էլ մեր ապագա սերունդների կյանքի վրա: Ինձ շատ է հուզում նաև ջրի համաշխարհային հիմնախնդիրը: Այժմ աշխարհի շատ երկրներում ջրի անբավարարվածության պատճառով հիվանդանում և մահանում են շատ մարդիկ:

Անի Խաչատրյան, 15 տ. գ. Սյունիք

***

Ինձ հուզում է այն հարցը, որ իմ քաղաքում շատ քիչ են լուսացույցները: Այդ պատճառով առաջանում են խցանումներ, երեխաները և ծերերը դժվարությամբ են անցնում փողոցը: Չկան նաև հաշմանդամների համար նախատեսված հարմարություններ: Ունեմ շատ ծանոթ հաշմանդամ երեխաներ, որոնք հարմարությունների բացակայության պատճառով չեն կարողանում տեղաշարժվել քաղաքում: Կարելի է մի քանի փոփոխությունների շնորհիվ ավելի հեշտացնել մեր կյանքը:

Եվա Խաչատրյան, 16 տ. ք. Կապան

***

Ինձ հուզում է Հայաստանի հարցը: Հայաստանը, թվում է, թե հետամնաց երկիր է, իսկ Հայաստանի ժողովուրդը՝ անհամախմբված և ատելությամբ լցված թշնամիների հանդեպ: Հայաստանն ունի շատ թշնամիներ, բայց դա բազում խնդիրներից միայն մեկն է: Հայաստանը չի զարգանում, թեև ՀՀ կառավարությունը փորձում է համագործակցել այլ երկրների հետ: Հայաստանը կարող է դուրս գալ այս վիճակից իր խելացի և աշխատասեր ժողովրդի շնորհիվ: Յուրաքանչյուր հայ պետք է ձգտի վերելքի, չէ՞ որ մեզնից է կախված Հայաստանի ներկան և ապագան, իսկ անցյալը պետք է մեզ ուժ տա և հիշեցնի, թե ինչի միջով է անցել հայ ազգը:

Թամարա Աղայան 14տ. ք. Կապան 

***

Մեր մոլորակի հիմնախնդիրներից է աղտոտվածությունը։ Ամենուր աղբ է, և դա շատ վատ է ազդում մեր և ապագա սերունդների վրա։ Մարդիկ աղտոտում են շրջակա միջավայրը՝ չգիտակցելով, որ վնասում են իրենց։

Նատալյա Գրիգորյան 15 տ. գ. Դավիթբեկ

***

Կարծրատիպերը ձևավորվել են հին ժամանակներից, բայց դրանք իրենց ազդեցությունն ունեն մարդկանց վրա նույնիսկ այսօր։ Իմ կարծիքով շատ սխալ է առաջնորդվել կարծրատիպերով, քանի որ ժամանակները փոխվում են։ Մենք նոր սերունդն ենք և մենք պիտի կոտրենք կարծրատիպերը։ Ապագան կախված է մեզնից. եկե՛ք փոխենք աշխարհը։

Արեն Հայրապետյան 17 տ. ք. Կապան

hovhannes ghulijanyan

110 հերոս

2016 թվականի ապրիլից մեկ տարի է անցել։ Թեև այն տևեց մի քանի օր, սակայն ժողովուրդն, այնքան լարված անցկացրեց այդ մի քանի օրը, որ մի քանի ամիս թվաց։ Պատերազմի ժամանակ շուրջ հարյուր տասը հերոսներ իրենց կյանքը զոհեցին հանուն հայրենիքի։

Ես այդ ժամանակ սովորում էի իններորդ դասարանում։ Ապրիլի երկուսին ամբողջ դասարանով գնացինք եկեղեցի և աղոթեցինք խաղաղության համար, այնուհետև սկսեցինք թռուցիկներ պատրաստել և դրանք փակցրեցինք ամբողջ քաղաքով։

Աստված տա, այլևս երբեք այդ օրերը չկրկնվեն:

lusine atanesyan-2

Հնդկական փոփոխություններ

Հոկտեմբերի սկիզբն էր, երբ «Շանթ» հեռուստաալիքով եթեր հեռարձակվեց հնդկական մի սերիալ՝ «Մերժված»-ը: Ողջ գյուղը դիտում էր ու երևի այժմ էլ դիտում է այդ հեռուստասերիալը: Ամեն օր՝ ժամը 18:30-ին, ընտանիքով պատրաստ նստում էինք, որպեսզի դիտենք հերթական սերիան, իսկ դպրոցում իրար բարևելուց հետո խոսում էինք միայն Իչայի և Տապասիայի մասին: Շատ չէր անցել, երբ «Արմենիայով» սկսվեց մի նոր սերիալ՝ «Ինչ կոչել այս սերը» վերնագրով, և գյուղացիները բաժանվեցին երկու մասի՝ Իչայի և Քուշիի երկրպագուների: Մենք պատկանում էինք և պատկանում ենք Իչայի երկրպագուների շարքին: Սերիալները սկսում էին նույն ժամին, ու մենք պետք է ընտրություն կատարեինք դրանց միջև: Մենք ընտրեցինք «Մերժվածը»: 

Դեկտեմբերն էր, երբ սկսվեց մեկ այլ սերիալ, որը կոչվում էր «Թռիչք»: Այս դեպքում ընտրության առաջ չկանգնեցինք: Ճիշտ է՝ սերիալը սկսվում էր 18:30-ին, սակայն այդ ժամանակ «Մերժվածը» սկսվում էր 20:00-ին: Այժմ սկսվել է մեկ ուրիշը՝ «Հարսիկը»:

Մտածում եմ և հասկանում, թե ինչքան բան են փոխել այդ սերիալները մեր ապրելակերպի ու մտածելակերպի մեջ: Այդ փոփոխություններից մեկն այն է, որ մենք իրար բարևելու փոխարեն սկսում ենք խոսել սերիալներից, կամ այն, որ 18:30-ից գյուղամիջում ոչ ոքի չես հանդիպի. բոլորը նստած տանը սերիալ են դիտում: Նույնիսկ գյուղացիներից մեկն ասել էր.

-Եթե այդ ժամերին մտնես մարդկանց տները, հանգիստ կարող ես գողություն անել, քանի որ բոլորը լարված հնդկական սերիալներ են նայում:

Չնայած այդպիսի բան չի լինի, որովհետև «գողն» էլ է նայում:

Ողջ համացանցը ևս հնդկական շնչով է լցված: Մենք՝ երեխաներս, շատ ենք ցանկանում հագնել սարիներ, կրել այդպիսի ճոխ ու գեղեցիկ զարդեր, ինչպիսիք կրում են հնդիկները: Նույնիսկ մեր խաղերն են հնդկական՝ դիտում ենք հերթական սերիան և հաջորդ օրը մեր ձևով բեմականացնում այն: Եթե մինչ այս ցանկանում էինք մեկնել որևէ զարգացած երկիր, օրինակ՝ ԱՄՆ, Մեծ Բրիտանիա, Ֆրանսիա կամ Գերմանիա, ապա հիմա միայն ու միայն Հնդկաստան ենք ուզում մեկնել:

Ես շատ կցանկանայի, որ մենք էլ այդպես հետևենք մեր բոլոր ծեսերին և ավանդույթներին, ինչպես հնդիկները: Այս ամենից հետևում է, որ ճիշտ են այն մտքերը, թե Հայաստանում «հնդկավիրուս» է տարածված, կամ հայերը «հնդկացավով» են տառապում:

Seroj araqelyan

Ուռա՜, անցավ ապրիլի երկուսը

Ապրիլի երկուսը հաստատ բոլորին հայտնի օր էր, հայտնի, թե որպես ընտրություններով հագեցած օր, թե որպես պատերազմի օր, երբ անցած տարի նույն ապրիլի երկուսին, ինչը հայտնի է որպես «Քառօրյա պատերազմ» անունով՝ հայ զինվորները իրենց կյանքը չխնայելով պաշտպանեցին մեր սահմանները: Անցավ արդեն մեկ տարի, մեկ տարի, բայց ցավոք իրենք հիմա չկան, ճիշտ է, չկան, բայց միայն ֆիզիկապես, իրենց գործով իրենք անմահացել են, ու այդ գործը հաստատ երբեք չի մոռացվի: Հենց այս պահի համար էլ եմ պարտական, որովհետև հիմա հանգիստ՝ խաղաղ երկնքի տակ նստած նյութ եմ գրում:

Ապրիլի երկուսին Հայաստանը, կարելի է ասել, գտնվում էր խառը իրավիճակում, անընդհատ՝ ել ու մուտ, անձնագիր, ստորագրություն, քվեաթերթիկ և այլն: Վերջապես անցավ ապրիլի երկուսը, կարող եմ հանգիստ քնել: ՉԷ, չէ, սխալ մի հասկացեք, խոսքս ընտրությունների հետ չի կապված, դրանք ինձ չեն խանգարել քնել, խանգարել է ապրիլի 2-ի վերաբերյալ տված հանձնարարությունը: Այո, ճիշտ հասկացաք՝ «Հայաստանի մեկ օրը» ֆիլմի նկարահանումների մասին է խոսքը, որը ձեռնարկել էին 17-ի պատանի թղթակիցները: Ասեմ՝ ինչի չեմ քնել, գրառումը տեղադրվեց մի շաբաթ առաջ: Ես երկու գիշեր չքնեցի մտածելով, թե ինչ կադրեր պիտի նկարեմ: Արթնացա, էլի նայեցի դուրս, ամպամած է, բայց այսօր չէի ուզում է ամպամած լիներ, ես այդպես չէի պլանավորել: Դե լավ, հա, չկա չարիք առանց բարիք, ամպամած օրերը ինձ դուր են գալիս, իսկ եթե դուր են գալիս, ուրեմն կօգնի ինձ մտածել, լավ կադրեր ստանալ: Բացի ամպամածը, անձրև էր: Ես հենց էդ էլ ուզում էի: Թաց ապակի և հետևում քայլող մարդիկ, ընտիր է: Մի քիչ իմ ուզածով չեղավ, բայց եղավ: Չկային մարդիկ, որովհետև անձրև էր գալիս, և բոլորը ներսում էին: Ես ստիպված նստեցի պատուհանին և սպասեցի. պետք է նոր քվեարկողներ գան, հենց այդ պահին էլ կֆիքսեմ իմ ուզած կադրը:

Այդ մեկ մարդը եկավ, թաց ապակու հետևով անցավ, ու գեղեցիկ ստացվեց: Միայն դա չեմ նկարել, նկարել եմ մի քանի կադրեր: Բայց եթե այսպես ամեն ինչ պատմեմ, ֆիլմը նայելիս հետաքրքրություն չի մնա: Դե լավ, սպասենք տեղադրմանը:

Ուշադիր կլինենք, շուտով կարող եք դիտել մեր ցանցի նոր վավերագրական ֆիլմը՝ «Հայաստանի մեկ օրը»: