Մեր գյուղում` Գուսանագյուղում, շատ թափառական շներ կան, որոնց մարդիկ բերել են պահել, ու երբ նրանք մեծացել են ու դարձել «անպետք», նրանց վռնդել են։

Այդպիսի մի շան մասին կուզեի պատմել, որի հետ ընկերություն արեցի միայն մեկ օր։ Պատմությունը սկսվեց այնտեղից, որ ես տուն էի վերադառնում դպրոցից ու տեսա, որ մեր աստիճանների վրա պառկած է մի շուն: Նրա սպիտակ մորթին հազիվ էր երևում, որովհետև ամբողջությամբ ծածկված էր ցեխով։ Ես մոտեցա, շոյեցի գլուխը ու արագ բարձրացա տուն։

Հաջորդ օրը, երբ դպրոց էի գնում, տեսա, որ այդ շունը գալիս է իմ հետևից։ Ամբողջ ճանապարհին ես իմ հայացքը չէի կտրում նրանից: Չգիտեմ, ուզում էի նրա հետ անցնել այդ ճանապարհը որը սովորականից ավելի երկար էր ինձ թվում, նաև՝ վախենում էի այդ անսովոր լռությունից։

Դասերն ավարտվեցին, տեսա, թե ինչպես է ինձ մոտենում իմ խորհրդավոր նոր ընկերը և ուրախ շարժում պոչը: Անկեղծ ասած, ես էլ էի ուրախ, որ տեսա նրան. Չէ որ արդեն ընկերացել էինք, և շունն ուրախ շարժելով պոչը ուղեկցեց ինձ տուն: Բայց դա վերջին անգամն էր, որ տեսա: Երեկոյան նա արդեն չկար։ Շանը սպանել էին միայն այն բանի համար, որ տրորել էր ինչ-որ մեկի բանջարանոցի մարգերը։

Ես կուզեի, որ ոչ մի շուն նման բախտի չարժանանա։ Ես մինչև հիմա հիշում եմ իմ ընկերոջը, որը մեկ օրով եկավ ու գնաց։

Դիլիջանի միջազգային դպրոցում էինք: Ճամբար էր կազմակերպվել, որի մասնակիցներից մեկն էլ ես էի: Առաջին անգամ, երբ մտանք դպրոց, ինձ շատ խորթ զգացի: Մեզ ասացին, որ նախաճաշի ժամն է, պիտի քոլեջի ուսանողների հետ նախաճաշենք իրենց կաֆետերիայում: Դե ես էլ՝ հրազդանցիս, կաֆետերիան պատկերացնում էի որպես բուլկու, պոնչիկի ու էդպիսի բաների «բուֆետ»: Սկզբից աչքի տակով նայեցի շուրջս, զննեցի, հասա կաֆետերիայի կենտրոնին ու թուքս կուլ տվեցի: Էդպիսի բան կյանքումս չէի տեսել: Ընկերներս սկսեցին իրենց նախաճաշը, իսկ ես սառած հավի պես տեղումս քարացել էի: Բանն այն էր, որ ես կաֆետերիայից օգտվել չգիտեի: Ու խեղճացած մնացի, գնացի սենյակս, լաց եղա մի քիչ: Ախր, չգիտեի, որ պիտի ինքս ինձ սպասարկեմ, ճաշատեսակները ինքս լցնեմ ափսեի մեջ:

Շուտով ընկերներս ինձ սովորեցրին օգտվել ամենից: Անցան օրեր, վերադարձա Հրազդան, մտա իմ դպրոց, աչքերս էլի լցվեցին: Մտածեցի իմ դպրոցի ու Դիլիջանի դպրոցի տարբերությունների մասին: Ինչո՞ւ ես այնտեղ պետք է տարբերվեի բոլորից նրանով, որ չեմ սովորում Երևանում, մի որևէ վճարովի դպրոցում: Ամեն օր վիճում եմ ինքս ինձ հետ, թե ինչու եմ ապրում մարզում և հետ մնում նորություններից: Ամենից շատ սա է ինձ հուզում, որ չունենք այդ տարրական, բայց արդեն «միջազգային» պայմանները:

Մտածում եմ դիմել մեր տնօրենին, քաղաքապետին, բայց ի՞նչ օգուտ: Մարդիկ ասում են, որ ճգնաժամի մեջ են, գնամ իրենցից ի՞նչ պահանջեմ:
Երբեմն պահանջում եմ ինձ տանել ուրիշ դպրոց, բայց մեկ էլ մտածում եմ՝ արդեն շատ բան եմ ուզում: Լռում եմ, ունեցածովս բավարարվում:

Բոլորիս շրջապատում էլ կան մարդիկ, որոնք ամեն մի չնչին բանից սկսում են բողոքել: Մեր գյուղացիների համար էլ շատ հեշտ է բողոքել տարվա չորս եղանակներից:

-Ո՜ւֆ, էլի ձմեռ, էլի ցուրտ, էլի ձյուն: Դե, հիմա էլ արի՝ մի քանի պարկ աթար բեր վառարանի համար, վառիր: Ե՞րբ պիտի գա գարունը, որ արև լինի, տաք լինի, այգիներում շատ գործ անենք, օրներս մի կերպ անցի: Գարնանն ապրելը ավելի հեշտ կլինի: Գարուն ենք ուզում:

-Ո՜ւֆ, գարուն, գիժ մարտ: Հեսա կսկսվեն անձրևները, ձյունը կհալվի, էլի ցեխ կդառնա, ու մեզանից անպակաս կլինեն «ռեզինե սապոգները»: Դե, արի ու այս ցեխին այգում մի գործ արա: Ամառ եմ ուզում, տաք եմ ուզում, չոր փողոցներ եմ ուզում, որ գոնե ամռանը կարողանանք մի գործ անել:

-Ա՜խ, այս շոգը, դե, արի ու այս շոգին գնա այգի ու կարտոֆիլդ ջրի, գնա բանջար բեր (նկատի ունեմ՝ ավելուկ, սպիտակ բանջար, սոխուկ), աթար կտրի, աթարը չորացրու, տեղափոխի ավելի ապահով տեղ, գնա դաշտից խոտ բեր: Վայ, Աստված, ե՞ րբ պետք է աշունը գա, մի քիչ հանգստանանք:

-Աշուն, մառախուղ, անձրևներ, էլի ու էլի ցեխ: Դե, հիմա էլ արդեն պատրաստվիր ձմռանը: Կարտոֆիլը հանիր, տեղավորիր, գնա այգի, հանիր այն ամենը, ինչը որ ցանել էիր ամռանը: Այս աշունն էլ մի բան չի: Ձմեռը գա՝ մի լավ հանգստանանք:

Ես շատ երջանիկ մարդ եմ, որովհետև սիրում եմ տարվա բոլոր եղանակները: Ձմռանը՝ 19:30-ին արդեն դրսում մութ է և ձյուն է գալիս: Կարելի է ձնագնդի խաղալ, կամ ձնեմարդ պատրաստել: Արդեն պատրաստ եմ հագնել տաք վերարկուս, գլխարկս, շարֆս, ձեռնոցներս և նետվել դուրս: Գարնանը երեխաները սկսում են դրսում խաղալ: Նրանց նայելը ինձ միշտ ժպիտ է պարգևում: Ամռանը, ինչպես միշտ, երեխաներով հավաքվում ենք և գնում մորի ուտելու: Դա մեր սովորությունն է դարձել: Անցնում ենք մի քանի փոքր սարերը, ևս երկու բլուր, և տեղ հասանք: Նստում ենք խոտերի մեջ, և ամեն մեկը սկսում է ուտել իր քաղած մորին: Իսկ ով քիչ է քաղել, կողքից բոլորը նրան տալիս են: Աշնանը բոլոր ընտանիքները հավաքում են իրենց կարտոֆիլը, և ինչպես ընդունված է մեր գյուղում, կարտոֆիլը փուռ ենք դնում (խորովում ենք փռի մեջ): Դե, հիմա ասեք, ո՞ ր եղանակը ավելի շատ սիրեմ՝ ձմե՞ռը, գարո՞ւնը, ամա՞ռը, թե՞ աշունը:

Թեև երեխաների հոգսերը բոլորովին տարբեր են մեծահասակների հոգսերից:

Ձմեռը չտարավ իր հետ ցուրտն ու սառնությունը, թեպետ գարունը եկավ: Բայց այդ ցուրտը չի խանգարում վերցնել գիրքը, նստել ու սկսել կարդալը: Այո՛ , կարդալով էլ մոռանում ես` ձմռան թողած սառնության մասին: Լավ, ինչևէ: Այս անգամ էլ էի կարդում` դիմադրելով ցրտին: Բայց գրքերի մասին չէ, որ պատմում է նյութս: Շարունակեմ: Կարդում էի, մեկ էլ` սովորության համաձայն քույրս սկսեց խանգարել ինձ: Բայց այս անգամ խանգարելը արդարացված էր:

-Կօգնես շարադրություն գրել,- ոչ թե սխալ եմ արել ու չեմ դրել կետադրական նշանը, այլ իրոք էսպես վստահ ասաց: Գիտի, որ գրելու եմ: Չգրելու դեպքում, սկսելու է ասել, թե բա ինչի՞ ես պարապում, որ ես պիտի գրեմ, ու բողոքը, բողոքի hետևից:

-Ասա` տեսնեմ, մենակ արագ:

-«Քարերը խոսում են »,- այս վերնագրով:

Մտքիս ոչինչ չեկավ, ի՞ նչ կարելի էր գրել: Ի՞ նչ են խոսում քարերը, կամ քարերը ո՞ նց կարող են խոսել: Փիլիսոփայեմ, բայց էդպես ի՞ նչ շարադրություն դուրս կգա: Ասացի, որ չեմ գրելու, թող նստի մտածի ու ինքը գրի: Սովորության համաձայն, նեղացավ ու գնաց մնացած դասերը անելու, սպասելով, որ մեծերը տուն գան ու սկսի բողոքելը: Հըմ, դե լավ է, կգրի ինքը: Չծանրաբեռնեցի ուղեղս, առանց էդ էլ, ես լիքը բան ունեի անելու:

Դռան ձայնը լսվեց, տատիկս էր: Բոլորից լավ միայն ինքը տվեց Նարեի հարցի պատասխանը:

-Տատիկ, քարերը խոսո՞ւմ են,- չհամբերելով խոսեց քույրս:

-Խոսում են, բա ինչ են անում: Հլը գնա Պարսկաստան ,գիտե՞ս , ինչքա՜ ն բան կպատմեն: Լավ, գնա Արևմտյան Հայաստան: Է՜,  արևդ ապրի, էնքան բան ասեն: Գնա դասերիդ, հետո, հետո կպատմեմ:

-Տատիկ, չէ, հիմա ասա, դե ասա` գրեմ:

-Ամա՜ ն, բան էլ մի գրի, ի՞ նչ գրես, պետք չի: Ոչ մի բան էլ չեն խոսալու քարերը, քարերն էլ չեն խոսալու մերոնց նման` վախեցած են լինելու ու բան չասեն: Բա, էնքա՜  ն բան են տեսել, բայց որն ասեն, որը: Բան էր, ասեցի` գնաց, քարերն էլ սուս են միչև էսօր: Մեծ կին եմ, խոսում եմ, էլի… Տեսել են, տեսել, մեզնից շատ են ցավ տեսել , է՜ , բա խի՞  են ասում` քար սիրտ: Քար սիրտ է, քար սիրտ պիտի ունենալ, որ էսքան ժամանակ կարողանալ լռել: Սուս, ա՜ յ բալա, ինչո՞ւ  ես ուզում տատիդ էլի իրա ծնված տեղը ուղարկել: Նստում էինք քարին, ջահել էինք , է, ջահել, ո՛ չ դարդ ունեինք, ո՛ չ ցավ: Ասում էինք, խոսում, ուրախանում, հիմա ա, որ լացը սրտում հիշում եմ: Թողեցինք տուն- տեղ, էկանք, թե՝ հո չէի՞նք թողելու մեր պապերի երկիրը: Է՜ , բալ, գնա ման արի՝ էսքան քարքարոտ երկիր ճարելո՞ւ ես, էսքան քար սիրտ քարեր, ճարելո՞ւ ես: Չէ, չես ճարելու, չէ: Մենակ սրանք են, որ կան, սուս- փուս մնում են: Բա խի՞  են ասում քարի մեջ արյուն կա, մենակ մենք ենք, որ ասում ենք: Քարով խփել չի կարելի, էնքան ենք ասել, հիմա էսպիսինն ենք: Սու՜ ս ենք, սու՜ ս, նստում ենք քարի նման, սպասում, թե ինչ կլինի: Քարն էլ լռում ա, չի խոսում, չի պատմում:

Փոխեցի թեման, ինչ-որ բան նեղեց տատիս: Նարեն էլ, տարված տատի խոսքերով, նստեց ու սկսեց շարադրությունը գրել:

Է՜ հ, հարց առաջացավ` ի՞ նչը տատիս գցեց մտքերի մեջ: Քարե՞ րն էին Պարսկաստանի, թե՞  իր պապի պատմած դեպքերը Էրզրումի մասին: Չհարցրեցի, է՜ , դժվար է տատիս տխուր տեսնելը, առանց այդ էլ, էնպես տխուր աչքեր ունի, մարդու սիրտը նայելուց տեղից ելնում է:

Աշխարհը ճիշտ է, մենք ենք սխալ ապրում:

Իսկ ինչո՞ւ է արևն ամեն անգամ նույն տեղից արթնանում, ինչո՞ւ ենք մենք հենց այն արևելք կոչել: Լավ չէ՞ր լինի, եթե հակառակ կողմից դուրս գար արևը, մենք էլ գուցե չասեինք, թե երկիրը հակառակ է պտտվում: Գուցե մտածեինք, որ եթե այդպես է, ուրեմն այդպես էլ պետք է: Կան բաներ, որոնք մենք չէ, որ պիտի փոխենք: Արևը քեզ հակառա՞կ է, շրջվիր ու հակառակ կողմով քայլիր, մի՞թե ավելի հարմար չէ, քան համոզել արևին, որ ուրիշ կողմից ծագի:

Վերջերս Սարոյանի հերոսի մասին հաճախ եմ մտածում: Տեսնես՝ հեղինակը գիտե՞ր, որ իր խոսքերն անմահ պիտի մնան: Երբ ասում էր, որ աշխարհում ինչ-որ բան սխալ է, գիտե՞ր, որ այդ սխալն անգամ տարիներ հետո ուղղել չի լինելու: Գիտե՞ր, որ իր ու Մովսես Գորգիսյանի հայտնի խոսքերը արդիականությունը չէին կորցնելու:

Գորգիսյանն ասում էր. «Կեցցե այն Հայաստանը, որ վաղն է գալու», իսկ ես, որքան էլ մտածում եմ, չեմ կարողանում հասկանալ, թե որ վաղվա մասին էր ասում հերոսը: Կարծում էի, թե այդ վաղը մեր այսօրն է, բայց մինչ օրս, ասես ինքներս մեզ արդարացնելու համար, անընդհատ, ամեն հնարավոր ու անհնար առիթի դեպքում կրկնում ենք այդ խոսքերը: Մեկ-մեկ էլ թվում է, թե ուղղակի ուզում են բեռը ապագա սերնդի վրա թողնել: Մեր սերնդի, երևի: Երևի մենք պիտի ասենք՝ կեցցե այսօրվա Հայաստանը: Իսկ աշխարհը սխալ չի լինի, եթե մեր վաղը, երեկն ու այսօրը  չխառնվեն իրար:

Հա, Սարոյանից էի խոսում: Ջոննին երեխա էր, բայց նրա շուրթերով հեղինակը մեծերի համար անլուծելի մի հանելուկ թողեց: Աշխարհում ինչ-որ բան սխա՞լ է, իսկ ի՞նչը: Սարոյանը ոչինչ չասաց: Չասաց, թե ինչն էր սխալը: Ջոննին ասում էր, որ ինքն անուններ չի տալիս, իսկ մենք այսօր շատ անուններ տալիս ենք, բայց, մեկ է, չենք գտնում, թե որն է այդ սխալը: Սկսել եմ մտածել, որ ոչ մի սխալ էլ չկա, որ Սարոյանի հերոսն է սխալվել, կամ չի սխալվել, ուղղակի ուրիշ բան նկատի ուներ, իսկ մենք սխալ ենք հասկացել: Չէ՞ր կարող արդյոք այդ սխալը մարդը լինել: Կարող էր, չէ՞:

Բայց՝ չէ: Աշխարհում սխալները շատ են: Այդպես է, չէ՞: Սխալ է ամեն ինչ, բայց ոչ մենք: Ախր մենք՝ ամենակարող ու ամենազոր մարդիկս, սխալ լինել չենք կարող: Արևը սխալ կողմից կծագի, բայց մարդը հակառակ չի արթնանա: Անհնար է:

Բայց, երեկ էլ, վաղն էլ, մյուս օրն էլ արևը նույն կողմից կծագի, գնա աշխարհի մյուս ծայրը, արևն էլ քեզ հետ կպտտվի ու նույն տեղից դուրս կգա:

Երեկ էլ, վաղն էլ, մյուս օրն էլ արևը սխալ կլինի, իսկ մենք՝ ճիշտ: Մենք կպեղենք, կգտնենք հազար ու մի պատճառ, որ արևը ամենևին էլ արևելքից չպիտի ծագի, կամ այդ կողմը չէ, որ պիտի արևելք կոչենք: Երեկ էլ, վաղն էլ, մյուս օրն էլ մենք պատճառ կգտնենք չսխալվելու, իսկ արևն արդարանալ չի կարող:

Որովհետև աշխարհում ամենակարևորը մենք ենք:

Քո երկար ու դժվար օրերում երբևէ նկատե՞լ ես նրան, ով անընդհատ երկնքին է նայում: Չէ, Թորիկին չէ: Նրան, որ դասարանում երևի կողքիդ է նստել: Իսկ գիտեի՞ր, որ «Կտոր մը երկինք» ֆիլմը «Բաց կապույտ ծաղիկներ» վերնագրով գրքի հիման վրա է նկարվել: Չգիտեմ, թե ֆիլմը նկարողներն ինչու են այն այդպես կոչել, բայց գիտեմ, որ բաց կապույտ ծաղիկներն էլ մի կտոր երկինք են գորշ դարչնագույնի վրա:

Մենք աջ ու ձախ տրորում ենք մեր ոտքերի տակի երկինքը, իսկ ինչ-որ մեկը՝ նա, ով դասարանում երևի մեր կողքին է նստել, երկնքին նայելով՝ հենց այնտեղ գտնում է այդ կապույտ ծաղիկները: Իսկ առանց կապույտի աշխարհը երևի մի քիչ սխալ կլիներ:

Իսկ այնքան համբերություն ունեցե՞լ ես, որ կանգնես ու նայես նոր ծաղկող ծառին: Տեսե՞լ ես, թե ինչպես է բացվում նրա ամեն մի ծաղիկը: Գուցե չհավատաս, բայց դեռ չեմ կարդացել այնպիսի գիրք, որում առավելագույնս իրական նկարագրվի այդ պահը: Իսկ եթե դու կարդացել ես, ասա, խնդրում եմ: Այդ գրքում աշխարհը հաստատ ճիշտ կլինի:

Դեռ այնպիսի գիրք էլ չեմ կարդացել, որում աշխարհն էլ իրական պատկերվի: Զոհրապի «Կյանքն ինչպես որ է» շարքն էլ միայն մի երեսն է իրականի: Աշխարհն իրականում այնքան վատը չէ, որքան ռեալիստներն են ներկայացնում, և ոչ էլ այնքան լավն է, որքան ռոմանտիկներն են պատկերում: Միջին մի վիճակ կա, որը երևի հենց ես ու դու ենք, և նա, ով միշտ երկնքին էր նայում: Իսկ թե ինչ է փնտրել կամ փնտրում այնտեղ՝ ոչ ոքի չի ասում: Գիտե՞ս, Երկրի կապույտն էլ մեծ տիեզերքում երևի բաց-բաց կապույտ ծաղկի է նման: Տեսնես ինչ-որ մեկն այնտեղ էլ մեզ պես տրորո՞ւմ է կապույտ ծաղիկները: Չէ, հաստատ չէ:

Իսկ մեր աշխարհի սխալը հենց ես ու դու ենք, ու գիտե՞ս՝ ինչո՞ւ: Մենք երբեք փողոցով քայլելիս նրա պես երկնքին չենք նայել ու ոչ էլ խնայել ենք մեր ոտքերի տակ ընկնող ծաղիկները: Մենք տրորել ենք թե՛ նրան, թե՛ երկնքի կապույտը: Իսկ աշխարհի ամենամեծ ճիշտը հենց այդ կապույտի մաքրությունն է, աշխարհի ճիշտը մեր ոտքերի տալ գցել-տրորում ենք ու հետո բողոքում: Գիտե՞ս, աշխարհն այնքան ժամանակ սխալ կմնա, քանի դեռ մեր ոտքերի տակ նայելու փոխարեն ուրիշի՝ ծանոթ-անծանոթների պատուհաններից ենք ներս նայելու: Հա, գիտեմ, գիտեմ, որ գուցե էնտեղ ինչ-որ մեկի հայացքն ես փնտրել: Գտել ես գուցե, գուցե վարագույրի շղարշով ծածկված մի թեթև ժպիտ է խաղացել նրա շուրթերին, բայց տեսե՞լ ես, թե երանության պահին քանի փոքրիկ ծաղիկ ես կոշիկներիդ ներբաններով խառնել գորշ դարչնագույնին:

Իսկ աշխարհը սխալ չի, աշխարհի սխալը հենց մենք ենք՝ ես ու դու:

Ինձ հուզում է ապրիլյան պատերազմը: Մինչև իմ եղբոր բանակ գնալը դրա մասին չէի էլ մտածում, բայց արդեն վախենում եմ և աղոթում եմ բոլոր զինվորների համար, չնայած՝ եղբայրս արդեն եկել է: Չեմ հասկանում, թե ինչու են մարդիկ կռվում, արյուն թափում հողակտորի համար: Շատ կուզենայի, որ բոլոր մարդիկ, բոլոր պետությունները լինեին միասնական և խաղաղ:

Նոնա Եղիազարյան

***

Սովորական մի օր զրուցում էի ընկերուհուս՝ Անիի հետ:

-Է՜, հոգնել եմ արդեն այս միապաղաղ ու ձանձրալի օրերից: Տանից՝ դասի, դասից՝ տուն,-ասացի ես:

-Ո՜ւֆ, ես էլ: Մի բան չկա զբաղվենք,- շարունակեց Անին:

-Հա էլի: Օրինակ, եթե ես լինեի քաղաքապետ, քաղաքում կհիմնեի ժամանցի վայրեր: Ինչո՞ւ երևանցիները կունենան հազար ու մի ժամանցի կենտրոններ, իսկ մենք՝ ոչ:

-Ճիշտ ես: Բայց գիտես, որ հաստատ քաղաքապետ չես լինի: Էնպես որ, իզուր ես երազում:

-Դե, գիտեմ, բայց ասա, որ լավ կլիներ, եթե մենք էլ կարողանայինք դասերը թողնել և մի փոքր զվարճանալ:

-Հա, շատ լավ կլիներ: Բայց մի՛ մտածիր, մի օր մենք էլ կունենանք մեր երազանքների քաղաքը:

Մենք դեռ սպասում ենք:

Անժելա Կարապետյան

***

Երեկո էր, ես ու քույրս զրուցում էինք: Եվ հանկարծ քույրս մի հարց տվեց.

-Նան, ինձ շատ ա հետաքրքրում, տիեզերքը մինչև ո՞ւր ա հասնում:

Մի պահ այդ հարցն ինձ տարօրինակ թվաց, հետո սկսեցի մտածել: Իմ ուղեղում տիրեց կատարյալ դատարկություն: Իսկապես, մինչև որտե՞ղ է ձգվում այդ անսահման մթությունը: Անիմաստ համարեցի այս հարցի պատասխանը փնտրել համացանցում, հարձուփորձ անել ուրիշներից, քանի որ պատասխան, միևնույնն է, չէի ստանա:

Նանե Հովհաննիսյան

***

Ժամանակ կար, երբ մարդիկ կռվում էին վայրի կենդանիների և ցեղերի դեմ, որպեսզի կարողանան գոյատևել: Սակայն ժամանակի ընթացքում ամեն ինչ փոխվեց: Մարդը սկսեց կառուցել գյուղեր, քաղաքներ, և թվում էր, թե այլևս պատերազմի անհրաժեշտություն չկա, բայց այս անգամ մարդիկ սկսեցին կռվել ոչ թե կենդանիների, այլ մարդկանց դեմ: Դրա վառ օրինակներից մեկը հենց ապրիլյան քառօրյա պատերազմն էր: Ինչքա՜ն զինվորներ մահացան և ինչքա՜նը դարձան հաշմանդամ: Մայրերը, սպասելով իրենց զավակների վերադարձին, ստացան նրանց զոհվելու լուրը:

Ինձ հուզում է այն, որ աշխարհն անտարբեր է մեր արդար, հանուն հայրենիքի ազատության մղվող պայքարի նկատմամբ:

Անի Հարությունյան

***

Հայաստանում աշխատատեղերը շատ քիչ են: Գրեթե բոլոր ընտանիքների հայրերը Հայաստանում չեն, այլ, այսպես կոչված, գնացել են «խոպան»: Իմ հայրը նույնպես գնացել է արտագնա աշխատանքի, և ես շատ կցանկանայի, որ նա իմ կողքին լիներ:

Ինձ նաև շատ է հուզում այն, որ իմ քաղաքում չկան կինոթատրոններ և սրճարաններ, որի պատճառով մենք դասարանով ֆիլմ դիտելու համար Երևան ենք գնում: Իսկ եթե մեր քաղաքում լինեին ժամանցի վայրեր, մենք կգնայինք քաղաքից դուրս, օրինակ՝ Դիլիջան:

Էդգար Ստեփանյան

***

Ինձ հուզող հարցերից մեկն այն է, որ այսօր իմ քաղաքը չունի այգիներ, խաղահրապարակ, անմխիթար վիճակում են ճանապարհներն ու փողոցները: Ափսոսում եմ, որ մեր երկրում այսքան թերություններ կան, բայց խոստանում եմ, որ դրանք իմ և իմ սերնդակիցների կողմից ապագայում կկարգավորվեն: Մենք կշենացնենք ու կգեղեցկացնենք մեր քաղաքը:

Նարե Շաբոյան

Հա, բայց ինչի՞ համար… Այս հարցն եմ ինձ տալիս ամեն տարվա փետրվարի վերջին օրը, որովհետև գիտեմ, որ վերջանում է սառը ձմեռը, բայց մեր քաղաքում՝ Ջերմուկում, դեռ ամենաշուտը մարտի կեսերին, նոր ձյունը ամբողջությամբ կանհետանա, իսկ գարունը… Ախր, ես գարունը պատկերացնում եմ ծաղկած ծառերի, պարզկա եղանակի ու հողից նոր դուրս եկող ծաղիկների ներկայությամբ, իսկ այստեղ… Իմ կարծիքով մարդիկ պետք է ավելացնեն մի եղանակ իրենց օրացույցներում, ի՞նչ կա: Այս եղանակային շրջանում ոչ կարգին ձյուն կա, ոչ էլ գեղեցիկ շրջակայք: Մարդիկ միայն դժգոհում են, ես էլ եմ դժգոհում, որովհետև բակերում առավոտյան` դասի գնալիս սառույց է, իսկ արդեն տուն վերադառնալիս ոտքդ վախենում ես ձյանը դնել, որովհետև գիտես, որ դնելդ նույնը կլինի, ինչ ինքնակամ մտնել ջրափոսի մեջ: Դե լավ, շատ չդժգոհեմ, թե չէ բողոքի գիրք կգրեմ (ի դեպ, որոշել եմ բողոքի գիրք սարքել ու գրել մեջը իմ բոլոր բողոքները, որ բողոքելուց հետո «Դե տենց լավ չի, մի հատ բողոքի գիրք էլ գրի, ու վերջ» ասողներին ցույց տամ, և ասեմ, որ հետևել եմ իրենց խորհրդին):

Հուսով եմ, որ այս տարի գարունը շուտ կհաղթի ձմռան հետ մենամարտում, որովհետև ես գարուն եմ ուզում, այս սառը, բայց հրաշքներով ձմռանից հետո ուզում ես տեսնել արդեն կանաչ խոտը, շնչել ծաղիկներից եկող բուրավետ հոտը, ուզում եմ տեսնել աշխարհի փթթելը…

Ձմեռ, այս անգամ (և մյուս անգամներն էլ) զիջիր գարնանը, որովհետև մենք նրան սպասում ենք, սպասում ենք նրա բերած աշխուժությանը ու նոր գույներին:

Մեր քաղաքի ժամանակավոր կացարանի մի փոքրիկ սենյակում ապրում է նա՝ սև հագուստով կինը: Քանդված ու խոնավ պատերի ներսում է ծերանում: Տանիքից ջուր է կաթում, իսկ նա նստած նայում է: Ուրիշ բան չի կարող անել՝ բացի նայելուց: Ախր, ի՞նչ պիտի անի: Ի՞նչ անի այն քաղաքացին, որը անգամ ապրելու տեղ չունի: Ի՞նչ անի այն քաղաքացին, ով հացի համար գումար չունի: Աշխատանք չունի, որովհետև կրթություն չունի, իսկ կրթություն չունի, որովհետև ժամանակին գումար չի ունեցել ու չի կրթվել: Խոսքի ազատություն չունի, ոչ մի բան չունի: Փոխարենը՝ նա մարդ է:

Դժվար է մեր ժամանակներում այդքան կամեցող, այդքան բարի մարդ գտնելը. հազվադեպ են հանդիպում: Նա խանութից խանութ է շրջում ու հավաքում է արկղեր, որ ձմռանը վառեն ու տաքանան: Ընտանիքն էլ մեծ է: Արցախյան ազատագրական պայքարի ժամանակ են եկել Հրազդան: Ի՞նչ իմանային, որ այսպես կլիներ: Ամեն անգամ ես տեսնում եմ նրան ու մտածում եմ, որ պարտավոր եմ օգնել: Մենք բոլորս պարտավոր ենք օգնել, որովհետև բացի հասարակ քաղաքացիներից, ոչ ոք էլ չի օգնելու: Մերոնք են, մեր երկրի քաղաքացիներն են, ո՞ւր գնան: Մի օր ես անպայման կօգնեմ այս կնոջը ու կաշխատեմ իշխանության ուշադրությունը սևեռել այս հարցի վրա: Հավատում եմ, որ կարող ենք օգնել դժվար իրավիճակում գտնվող մեր համաքաղաքացիներին: