«Գրողը քեզ տանի, անիծյալ Բելլա»,- գոռաց մեկը սևացած պատերով շինության չորրորդ հարկում ու ինչ-որ բան ձեռքից թափով շպրտեց լուսամուտից դուրս։ Ես հանկարծակի կանգ առա ու քարացա տեղումս, մինչև կվերջանար սպիտակ խալաթավորների խառնված շքերթը ուղիղ վրայովս ու կդադարեր ականջներումս խշշացող անվտանգության ազդանշանների սահուն տեմպը։
Երբ հոսքը խաղաղվեց մի քիչ, շարունակեցի փնտրել ինձ անհրաժեշտ 217-րդ պալատը, ասես արտառոց ոչինչ չկար․․․ Միջանցքում խմբված հավաքարարներից փորձեցի պարզել 217-ի տեղը, որը միշտ մոռանում էի՝ չնայած մի քանի շաբաթը մեկ էստեղ էի, հավաքվածների այլայլված աչքերից կաթկթում էր մի արտահայտություն, որ էստեղ պիտի վաղուց սովորական դարձած լիներ։
- 217-ի հիվանդը վերջերս ագրեսիվ է իր մոտ էկածների հանդեպ․․․ Մի որոշ ժամանակ էդ սենյակ չի կարելի մտնել,- վերջապես, խմբից անջատվելով ու առաջ գալով, պատասխանեց մի կիսապառավ, ում դուրս ցցված այտոսկրերի ու փոս ընկած աչքերի սարսափը էնպես համակեց ինձ, որ առաջին պահին կասկածեցի սրա ով լինելու մեջ
- Իսկ Դուք ո՞վ եք,- սպասում էի, որ հիմա կհայտնի, թե ինքը ծովակալ Նելսոնն է, սրանք էլ իր ռազմանավի սպաները, որոնց հետ շտապում է Բոնապարտի ճամփան կտրել, բայց կինը շատ հանգիստ պատասխանեց․
- Ես հերթապահ բուժքույրն եմ, բժիշկը արգելել է 217 մարդ թողնեմ՝ անվտանգությունից ելնելով,- ապա, աչքերով ամբողջ միջանցքը չափելուց հետո, նորից նայեց վրաս, հիշեց, կարծես, որ ես դեռ էստեղ եմ,- իսկ դուք Արսենի հետ ի՞նչ ունեք։
Արսենը 217-ի հիվանդն էր․․․ Համատեղության կարգով նաև նախկին դասընկերս․․․ 2-7-րդ դասարաններում ես ու Արսենը իրար կողքի էինք նստել՝ երկրորդ շարքի առաջին զույգ նստարանին, ու ինչպես նման դեպքերում է լինում, շատ մտերիմ էինք․․․ Ավարտական դասարանում մի երեկո Արսենը հորից թաքուն մեքենան վերցնում է քաղաքում մի պտույտ տալու համար, բայց ողբերգական պատահարը կիսատ է թողնում խրախճանքը: Ոստիկանական մեքենան, ուրեմն, սկսել էր Արսենի հետևից քշել, իսկ էս հիմարը, որ վարորդական իրավունք չուներ, փորձել էր ծլկել տեսադաշտից և ուշք ու միտքը ոստիկաններին տված, չէր նկատել, թե ոնց երկու հոգի հայտնվեցին իր գրողի տարած մեքենայի անիվների տակ… Արսենը իրեն դուրս էր նետել մեքենայից, գրկել չորս տարեկան աղջնակին, ով մոր հետ Աստված գիտե՝ ուր էր գնում, բայց մինչև կփորձեր մի բան անել, երեխան հենց իր ձեռքերի մեջ մահացել էր..․ Դրանից հետո Արսենը դարձավ էս գժանոցի 217-րդ պալատի մշտական բնակիչը: Մենք դասընկերներով պայմանավորվել էինք, որ ամեն ուրբաթ մեզնից մեկը Արսենին պիտի այցելի ու ամբողջ շաբաթվա մեր սովորածը պատմի նրան: 217-ում նույնիսկ գրատախտակ ու կավիճներ էինք տեղավորել․ պատանեկան ապուշ սենտիմենտալություն, բայց ինչպես միշտ է լինում՝ տխմար սովորություններին դժվար է հրաժեշտ տալ, ու մենք ավարտելուց հետո էլ, շարունակում էինք էստեղ երևալ, միայն թե, ամեն ուրբաթ Արսենին այլևս պատմելու դաս չունեինք: Հաճախ գալիս էինք, նստում, լռում ուղղակի, պարտքը կատարում ու առանց մի բառ ասելու թողնում հեռանում մեզնից արդեն լրիվ օտարացած էս խելագարի սենյակից։
Դասարանի աղջիկներին տեսնելիս Արսենը վազում էր ընդառաջ, ծնկի գալիս ու ներողություն խնդրում մեր երեխաներին սպանելու համար։ Բուժքույրերը պատմում էին, որ իրենց տեսնելիս էլ նույնն է անում: Բժիշկն էլ եզրակացրեց, թե շիզոֆրենիայի էս փուլում մեղքի զգացումը էնքան է աճել, որ խեղճը կարծում է՝ ոչ թե մի հոգու է սպանել, այլ աշխարհի բոլոր երեխաներին։
Մինչև բուժքրոջից, որ կարծես նորեկ էր էս հարկաբաժնում, Արսենի վատանալու պատճառն էի ուզում հասկանալ, միջանցքում նորից իրարանցում սկսվեց: Սպիտակ զսպաշապիկով, գզգզված մազերով մի գեղեցկադեմ երիտասարդի ինչ-որ տեղ էին տանում: Սա երևի հանգստացնող էր ստացել, հազիվ պառկել էր պատգարակի վրա՝ գլուխը դրանից դուրս կախված, աչքերը չռած, միայն անլսելի մրմնջում էր․
- Ես քո հախից կգամ, սատանայի բաժին Բելլա․․․ Դե կտեսնենք՝ ով կհաղթի։
Հասկացա, որ քիչ առաջ աղմուկ բարձրացրած հիվանդն է։ Բուժքույրը, որ հաստատ նորեկ էր ոչ միայն հարկաբաժնում, այլ էս աշխարհում, ձեռքերով դեմքը մի քանի վայրկյան փակած գլուխը տարուբերելուց հետո, սկսեց․
- Աղջիկս, դու 21-րդ դարում լսած կա՞ս, որ մարդ սիրուց գժվի:
Գլուխս թեթև շարժեցի դեպի խոսողը, ու թեև էս շենքում ոչնչից զարմանալ պետք չէր, բայց տեսարանը մի քիչ ազդել էր վրաս։
Բուժքույրը, որ հավանաբար շատ էր ուզում մեկի մոտ թափել ներսում հավաքածը, հետ-հետ գնաց ու իրեն նետեց միջանցքում շարքով դրված աթոռներից երկուսի վրա (հաստլիկ էր)։ Ես ավտոմատ հետևեցի նրան։
- Մի շաբաթ է, ինչ էստեղ աշխատանքի եմ անցել, բայց երևի դուրս գամ, թե չէ մի քանի օրից ես էլ եմ տեղափոխվելու էս պալատներից մեկնումեկը։
Լուռ էի: Արսենի մասին էի մտածում: Հետո Բելլայի, հետո հանկարծ ինձ սկսեց հետաքրքրել երեխայի անունը, որին Արսենը հողի բերանը գցեց ժամանակից շուտ: Չլինի՞ անունը Բելլա է: Չգիտեմ՝ ինչու նման հիմարություններ էին պտտվում ուղեղումս։
- Բոլորն են խղճալի վիճակում, բայց էս տղան,- գլխով պատգարակը ցույց տվեց, որ դեռևս երևում էր միջանցքի հեռավոր ծայրին,- էս տղան ուրիշ դարաշրջանից է, ու չգիտեմ՝ որ մոլորակից։
Դեռ լուռ էի: Մտածում էի․ տեսնես էդ երեխայի (որի անունը կարող էր և Բելլա լինել) ծնողները ինչքա՞ն են ատում Արսենին: Տեսնես` մեզ էլ են ատո՞ւմ, որ Արսենի համար գրատախտակ ճարեցինք։ Ես իրենց փոխարեն հաստատ կատեի։
Բուժքույրը աչքերն էր սրբում ու ձեռքի հետ էլ հայացքով ինձ հանդիմանում, թե ինչո՞ւ չեմ միանում իր ողբին, իսկ ես դեռ հիշել էի փորձում, թե ո՞ր թվականին Արսենը էդ էրեխու գլուխը կերավ ու եթե չուտեր, հիմա էդ երեխան քանի՞ տարեկան կլիներ։
- էս թվին ո՞վ կխելագարվի սիրուց,- համառաբար շարունակում էր բնականից առանց էդ էլ զարհուրելի իր դեմքն ավելի այլանդակած էս կինը, ում խալաթի ուսերը, ինչպես բոլոր հաստլիկ բուժքույրերի պարագայում է լինում, պետք եղածից ավելի բարձր էր թռել։
Մտքերով չգիտեմ՝ ուր էի հասել․․․ Ուղեղումս պտտվում էր իտալական մի երգ «…․բելլա չաո, բելլա չաո, չաո, չաո.․․»: Էդ ընթացքում բուժքույրն արդեն ջուր դարձած իր անձեռոցիկն էր շրջում, դեռևս չթրջված մի գրողի տարած հատված փնտրելով, դարձյալ թրջելու համար։ Տեսնես` ավելի շատ ո՞ւմ լացն է լացում՝ էս գժերի՞, թե՞ մեր բոլորի, որ դեռ երկար սրանց գժությունների հանդիսատեսն ենք լինելու: «Բելլա չաո, չաո, չաո․․․»
Չնկատեցի` ոնց սկսեցի վերջին բառերը բարձր կիսաերգելով, կիսաասմունքելով փնթփնթալ։
Բուժքույրը, Բելլա բառը լսելուն պես, նորից վերագտավ իր ողբի նախկին ուժգնությունը։
- Ախր, մի աղջկա համար գժվե՞լ։
- Բելլայի՞ համար,- վերջապես նայեցի կնոջը:
- Չէ, ի՞նչ Բելլա: Սիրած աղջկա անունը ոչ մեկին չի ասում: Ասում է՝ գերեզման եմ իջեցնելու հետս: Երկու տարի անընդհատ աղջկան սիրո խոստովանություն է արել, բայց աղջիկը մերժել է: Ասում են՝ սրան գժանոց բերելու նախորդ օրը էդ աղջիկը ամուսնացել ու թռել է Ամերիկա: Սա էլ ո՛չ տվել է, ո՛չ առել։
- Իսկ Բելլան ո՞վ է,- հարցնում եմ ու մտածում. «էսպես ո՞նց կլինի, ախր, ո’չ գժերին եմ հասկանում, ո’չ էլ տգեղ դիմագծերով գժապահներին»։
- Բելլան էդ անտեր հեռախոսի գյուտի հեղինակն է․․․ Չէ՛, մի րոպե, Բելլա չի անունը, սա սխալ է արտասանում: Էդ հեռախոս ստեղծողը տղամարդ է էղել: Սպասի, սպասի,- գլուխը կախելով ու ցուցամատը շրթունքներին մոտեցնելով փորձում էր անունը մտաբերել,- ախր, էրեկ աղջկաս հարցրի, է․․․ Դու ասա, է․․
- Ալեքսանդր Բե՞լլ,- միևնույն է, ոչ մի բան չհասկանալով, հուշեցի:
- Այ, ապրես,- համարյա ծափ տալով, վեր թռավ տեղից,- էդ Ալեքսանդր Բելլի հետ է սրա կռիվը,- ու սկսեց պատմել քսանհինգը դեռ չանցած էս դժբախտի պատմությունը։
Որն էսպիսին էր: Հոգեբուժարանում հայտնվելուց հետո էս տղան ամեն կերպ փորձում է ձեռքն ընկած բոլոր հեռախոսներով զանգել իր սիրած աղջկան, բայց հավանաբար ամեն անգամ համարն է սխալ հավաքում, ու երբեք իր զանգերին ոչ ոք չի պատասխանում, (թեև ի՞նչ տարբերություն, եթե ճիշտ էլ հավաքեր, միևնույնն է, պատասխանը իր սրտով չէր լինելու)։ Շարունակ անպատասխան զանգերից հետո, ուրեմն, տղան հասկացել էր, որ էս աշխարհում մի թշնամի ունի, ու դա հեռախոսի գյուտարարն է՝ Ալեքսանդր Բելլը, որի անունը, առանց վերջինիս համաձայնության, իգականացրել էր` Բելլա սարքելով։
Բուժքրոջ բառերով ասած «․.․Սա էդքան էլ գիժ չի, ավելի ճիշտ, գիժ է, բայց ուրիշ գիժ, փիլիսոփա գիժ է…»: Էս խեղճ պառավը որտեղի՞ց գլխի ընկնի, որ բոլոր փիլիսոփաներն էլ մի օր հոգեբուժարան են նետվում ՝ չափից դուրս շատ բան հասկանալու ցավից։ Երբ հետաքրքրվեցի, թե ինչի՞ց է ենթադրում, «որ սա փիլիսոփա է», պատասխանեց, թե երբ երկու օր առաջ մտել էր սենյակը կարգի բերելու, տղան շատ հանգիստ էր եղել, իրեն «կուլտուրական դեպուտատի նման» հարցրել էր. «Մայրի՛կ, դու գիտե՞ս, թե էդ գրողի տարած Բելլան ինչի համար հեռախոս ստեղծեց»: Կինը պատասխանել էր` «Դե, երևի, որ մարդիկ իրար զանգեն»:
- Էդ դեպքում, ինչի՞ իմ զանգերին ոչ մեկ չի պատասխանում,- լաց էր եղել «ուրիշ գիժը»,- էդ սատանա Բելլան բոլորիդ հեռախոսները ճիշտ է սարքել, իմ հեռախոսը սարքելուց երևի «պերերիվի» ժամն է եղել ու գլխառադ է արել։ Ես դրան կբռնեմ ու մռութը կջարդեմ։ Հետո նայել էր պատուհանից երկար ու տխուր,- Բելլան սխալ արեց, որ փչացած հեռախոս ստեղծեց։ Պիտի չաներ…
Էդ օրը, երբ պառավ բուժքույրը պատմում էր ինձ էս ամենը, հերթական անգամ տղան հեռախոս էր ճարել, նորից անպատասխան զանգ արել ու կատաղել Բելլի վրա, ով երևի, շատ կնեղվեր, երբ իմանար իր անվան անպատվաբեր հնչյունափոխության մասին։
217 պալատը… Չէ՛, էնտեղ հիվանդը ագրեսիվ է դարձել։ Չորս տարեկան երեխային մեքենայով տրորելուց հետո դա ամենաքիչն էր, որ կարող էր լինել 217-ի հիվանդի հետ, ով ինչ որ մի ժամանակ դասընկերս էր ու կողքիս էր նստում։
Երբ դուրս եկա հոգեբուժարանից, արդեն մթնշաղ էր, անտանելի պառավը կարճ կապել չսովորեց։ Կասկած չունեմ՝ նրա վախերը արդարացված են. մի քանի օրից, անշուշտ, պալատներից մեկում է տեղավորվելու։
«Բայց իմ ի՞նչ պետքս է»,- մտածում եմ ու թիկունք դարձնում տուֆից սարքած էս շինությանը, որի չորրորդ հարկում միշտ տարօրինակ բաներ են կատարվում… Ասենք, կարծում եմ, բոլոր հարկերում էլ էդպես է։
Տեսնես, եթե էդ չարաբաստիկ գիշերը Արսենը հոր զանգերին պատասխաներ, էսօր 217 պալատը ու 4 տարեկանի գերեզմանափոսը դատարկ կլինեի՞ն։
Ա՜խ, գրողի տարած Բելլ, ինչի՞ էս գժանոցում բոլորի հեռախոսները թարս սարքեցիր,- դուրս եմ տալիս, հետո ձեռքի մի շարժումով գրողի ծոցն ուղարկում 217-ն է՛լ, աղջիկ դարձած հեռախոս ստեղծողին է՛լ, պառավ բուժքրոջն է՛լ, որ կարծես, գիժ դառնալու հակումներ ունի ու հեռանում շենքից, որի ներսում, երևի, հենց էդ պահին նորից իրարանցում է։
