Վանաձորյան օդն ինչ-որ բուժիչ բույր ունի… Սա առաջին անգամս չէ քաղաքում, բայց առաջին անգամ եմ մտածում այս մասին: Վանաձորում ինչ-որ բան ուրիշ է, ինչ-որ ջերմ ու լուսավոր մի բան, չգիտեմ:

Քայլում ենք քաղաքով՝ հետաքրքիր մարդկանց հանդիպելու հույսով: Հույսը չի ուշանում:

Սամվել Առաքելյանն է՝ Վանաձորի Կժեր գեղագիտական սրահի տնօրենը:

-Մասնագիտությամբ  նկարիչ եմ, ավարտել եմ Երևանի Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի ուսումնարանը: Ավարտել եմ ու վերադարձել Վանաձոր, բնիկ վանաձորցի եմ: Հա, սա էլ խանութս է, բիզնեսս, մասնագիտությանս շարունակությունն ու ինձ հոգեհարազատ գործը: Վաճառում եմ թե իմ նկարները, թե հուշանվերները՝ պատրաստված ուրիշների կողմից: Իմ ոգեշնչումն է արվեստը, գեղեցիկը, այստեղ ինչ տեսնում եք, իմ մոլորակի մի մասն է, որ ես ամեն առավոտ կարգի եմ բերում, որպեսզի մարդիկ գան, տեսնեն, հաճույք ստանան, նկարվեն…

Այստեղ Փոքրիկ Իշխանին հիշեցի ու ակամա ժպտացի: Հետո նայեցի շուրջս ու հասկացա, որ այդ փոքրիկ խանութը իսկապես մի մոլորակ է, մի առանձին աշխարհ Վանաձորի ներսում և Վանաձորից դուրս:

-Ես հիմնականում նատյուրմորտ եմ նկարում, բնանկար: Նկարներիցս բաժանվելը հետո դժվար է, բայց պետք է, փող է պետք: Երբ նկարը գնում են, տանում են իրենց տուն, տանում են՝ գեղեցկացնեն: Դա էլ է պետք, չէ՞: Բայց իհարկե կան նկարներ, որոնք երբեք չեմ կարողանա վաճառել:

Պարոն Սամվելը բույսեր էլ է սիրում, երաժշտություն, ամեն գեղեցիկն էլ սիրում է: Նախընտրած նկարիչ չունի, բոլորն էլ լավն են: Ասում է՝ եթե նկարիչ է, ուրեմն ավազակ չէ, իսկ դա արդեն մեծ առավելություն է:

-Վանաձորը մի ժամանակ շատ ուրախ ու կանաչ քաղաք է եղել, – պատմում է, – իսկ այսօր արդեն վանաձորցիների մեծ մասը լքում է իր տունը այլևս չվերադառնալու նպատակով: Քաղաքն օրեցօր դատարկվում է, վատանում են կենցաղային պայմանները, բայց անձամբ ես, չնայած այդ բոլորին, երկրպագուն եմ իմ քաղաքի, ես գնալու տեղ չունեմ ու չեմ էլ մտածում այդ մասին: Գնացողներին էլ չես կարող ասել՝ ինչո՞ւ ես գնում: Ապրել չեն կարողանում, գնում են: Ես ամուսնացած եմ, երկու աղջիկ ունեմ, նրանք էլ են գնալ ուզում, դա իհարկե ցավալի է ինձ համար, բայց ամեն մարդ իր կյանքի տերն է և ուզում է լավ պայմաններում կենսակերպվել: Մեծ աղջիկս ավարտել է ԵՊՄՀ-ի  ռուսերեն լեզու և գրականության բաժինը, բայց մի տեղ չգտանք, որ ուսուցչություն անի,  որ աշխատի, դրա համար էլ նա հույսերը կապում է արտասահմանի հետ: Ես չեմ փորձում խոչընդոտել նրան, սխալ է, որ ասում են՝ հայրենիքդ է, պիտի մնաս… Եթե չես կարողանում չոր հացի փող աշխատել, ո՞նց մնաս:

-Իսկ զբոսաշրջիկներ կա՞ն, առևտուրը ո՞նց է ընթանում, – հարցնում եմ:

-Չէ, մարդիկ քիչ են, առևտուրը՝ ևս, բայց եթե հյուր է գալիս այլ երկրից, անպայման գալիս է էստեղ, բերում են անպայման:

Քաղաքում ուժեղ անցուդարձ էր, ծառեր էին կտրվել, մարդիկ զայրացած էին, զարմացած: Հարցնում եմ, թե ինչ է եղել, սրտնեղում է, աչքերը խոնարհում:

-Չգիտեմ՝ ով է, ինչ է: Բայց ո՞նց կարելի է թույլտվություն տալ նման ծառերը հատելու, ծառից սիրուն բա՞ն են սարքելու: Կա էլի, բոլորի վրա գրված է՝ տրվում է վարձով կամ վաճառվում է: Հիմա էս ծառերի տեղն էլ են էդպես անելու: Ոչ  մտածելու են, ոչ էլ ափսոսելու:

Հարցազրույց «Առավոտ» օրաթերթի լրագրող Ռուզան Մինասյանի հետ

-Լրագրող լինելու մասին:

-Լրագրողը այն հայացքն է, որ ամեն տեղից կարող է հառնել հանրության այս կամ այն կետի վրա: Լրագրողի մասնագիտությունը ամենադժվար և ամենավտանգավոր մասնագիտություններից է:  Վերջին տարիներին մեր երկրում դա կապված է հատկապես ներքաղաքական լարումների հետ, երբ որոշ քաղաքական գործողությունների հետևանքով լուսաբանման ընթացքում լրագրողները մասնագիտական խոչընդոտների և բռնությունների հանդիպեցին:

-Պաշտպանվա՞ծ են արդյոք լրագրողի իրավունքները:

-Սովորաբար  քաղաքական իրադարձությունների կամ աղմկոտ դատավարությունների ժամանակ լրագրողների նկատմամբ բռնություններ լինում են: Քրեական օրենքսգիրքը սահմանել է մասնագիտական իրավունքների խախտման դեպքում համապատասխան հոդված: Երբ այդ հոդվածը տեղ գտավ օրենսգրքում, առաջինը գործածվեց հենց «Առավոտի» հետ կապված. մեր լրագրողներից մեկը գնացելէր Ծաղկաձոր՝ նկարահանելու մեծահարուստների առանձնատները, և մեծ խոչընդոտների էր հանդիպել: Լրատվության մասին օրենքը սահմանում է, որ լրագրողը իրավունք ունի ներկա գտնվելու  դռնբաց դատական նիստերի, մասնակցելու հանրահավաքների, այսինքն` մասսայական միջոցառումների:  Վերջերս՝ Խորենացու դեպքերի ժամանակ, մի կողմից ոստիկաններն էին կանխարգելիչ միջոցառումներ իրականացնում (իրենց ասելով), մյուս կողմից էլ համարձակ լրագրողներն էին ձգտում ավելին մատուցելու, ինչի արդյունքում էլ հայտնվեցին ոչ այնքան պաշտպանված վիճակում:

-Փոխհատուցվո՞ւմ են արդյոք պատճառված վնասները:

-Փոխհատուցման դեպքեր շատ քիչ են լինում, հատկապես իրավական դաշտում: Անցյալ տարի` «էլեկտրիկ Երևանի»  դեպքերից հետո հայտարարվեց, որ որոշ լրատվամիջոցների տեխնիկական վնասները փոխհատուցվելու են, իսկ մեր վերջին դեպքերի հետ կապված նման խոսակցություններ չկան, այնինչ արդեն քանի օր է անցել:

-Միջազգային լրագրությունն ու մենք:

-Մենք հաճախ ենք լսում նման դեպքերի մասին միջազգային մամուլում: Հարևան պետություններում նույնիսկ բանտարկված լրագրողներ կան: Բայց ես չեմ ուզում համեմատվել նրանց հետ, ուզում եմ համեմատվել հենց մեզ հետ: Եթե չեմ սխալվում, մեզ մոտ այժմ երկու ազատազրկված լրագրող կա, բայց ոչ թե մասնագիտական, այլ անձնական-անհատական խնդիրների հետ կապված: Մենք այնքան համեմատվեցինք, որ ինչ-որ առումով մեծամտացանք, գերագնահատեցինք մեր ուժերը, օրենքները, ամեն ինչը, սակայն եթե սթափ նայենք, հայտնվել ենք կոտրած տաշտակի առաջ, մենք տանուլ ենք տվել, և սա ինձ ավելի է մտահոգում: Ինձ մտահոգում է, որ մեր հանրահավաքներին պաշտպանված լինեն ոչ միայն լրագրողները, այլև սովորական մարդիկ, ովքեր գործում են օրենքի սահմաններում:

-Լրագրության առավելություններն ու թերությունները:

-Վերջին շրջանում մեր լրագրությունը, կարելի է ասել, անկում է ապրում, որովհետև թե Ապրիլյան պատերազմի, թե Խորենացու դեպքերի, թե ՊՊԾ-ի գունդը գրավելու ժամանակ մեր աղբյուրները ավելի զբաղվեցին սոցիալական ցանցերի տեղեկությունները ճշտելու, ստուգելու կամ տարբեր մեկնաբանություններ անելու, քան լրագրողական նյութ պատրաստելու վրա: Ես սա ցավով եմ ասում, որովհետև սոցցանցերի մեր գրառումները այլևս չեն տարբերվում լրագրության տարբեր ժանրերից: Կարծում եմ, որ լրատվական դաշտի իմ գործընկերները կհաստատեն, որ մենք զբաղված չենք լրագրությամբ: Լուրն առաջինը տալու ժամանակ մենք կորցնում ենք շատ բաներ: Երբեմն հրապարակում ենք չոր, ոչ լրիվ ստուգված, որովհետև մրցակցություն կա, առաջինը տպագրելու խնդիր կա: Հրապարակել, քանի դեռ ֆեյսբուքում չեն դրել, եթե դրել են, հղում անել…Անձամբ ես պատրաստ չեմ այս մոտեցմանը և կարծում եմ, որ սոցցանցերը կարող էին մեզ որպես գործիք ավելի  օգտակար լինել:

-Ո՞րն է հրապարակելու կամ չհրապարակելու սահմանագիծը արտակարգ իրավիճակների ժամանակ :

-Իննսունականներին կար մի ցանկ, որտեղ նշված էր պատերազմական կամ առհասարակ արտակարգ իրավիճակների ժամանակ ինչը հրապարարակել, ինչը՝ ոչ: Դրանից օգտվում էին բոլոր խմբագիրները: Այն ժամանակ չկային վարքագծի այսքան կանոններ իրավական, ռազմական, տնտեսական կամ այլ նյութեր լուսաբանող լրագրողների համար, բայց ամեն ինչ ավելի կանոնակարգված էր: Գուցե պատճառն այն էր, որ միայն տպագիր մամուլն էր, և առցացնը չկար դեռ:

Երբ ես գնացի Քյարամ Սլոյանի տուն, մուտքի մոտ հավաքված հարազատները նախապես զգուշացրին` մայրը տեղյակ չէ, որ որդու գլուխը կտրվել է: Բայց փաստորեն գտնվեցին լրագրողներ, ովքեր, չնայած մեր հորդորներին, հրապարակեցին նրա նկարը:

Մի անգամ էլ ավտովթար եղավ, անչափահաս երեխա մահացավ, մոր հետ էր, ձեռքը բաց էր թողել ու… Կարելի էր չցուցադրել այդ նկարը, մինչդեռ հաջորդ իսկ վայրկյանին նկարը հրապարակված էր: Ես՝ որպես օտար ու փորձ ունեցող մարդ, մորը հավասար ապրումներ ունեցա այդ տեսանյութից, ուր մնաց թե հարազատները դիմանային: Պետք է փոխել մոտեցումը, ծածկել որոշ հատվածներ, տարիքային շեմ սահմանել, որպեսզի ցանկացածը չբացի և որոշակի ապրումների մեջ չընկնի: Նման դեպքերի համար են արվում սեմինարները, մշակվում էթիկայի վարքականոնները:

-Ինչպիսի՞ն է մեր երիտասարդությունը:

-Ես սիրում եմ այս երիտասարդությունը, քանի որ Հայաստանի երիտասարդությունն է, կարևորը դուրս է կոմպլեքսներից, ազատ, ինքնուրույն: Մենք լիքը չքնաղ պատանիներ ունենք՝ շախմատիստներ, պոետներ… Այն, ինչ դուք ունեք հիմա, մենք չենք ունեցել՝ սեմինարներ, մեդիաճամբարներ… Երբեմն ձեր կայքում (17.am) ավելի կենդանի պատմություններ եմ տեսնում, քան որևէ լրատվական էջում: Ամեն ձմեռվանից հետո գարուն գալիս է, երիտասարդները այդ գարունն են, և մեր երկրի ապագան ձեր ձեռքում է: Սևակն ասում  է, չէ՞՝ ամեն սերունդ նախ և առաջ մտածում է լռության մեջ, իսկ երբ խոսել է սկսում, զարմացնում է նա մեծերին , ամեն սերունդ նախ և առաջ մահանում է կասկածելով:  Այդպես եղել է ու լինելու է միշտ:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաք լրագրության մեջ առաջին քայլեր անողներին:

-Ես ուրախանում եմ, երբ տեսնում եմ, որ լրագրությունը՝ որպես առանձին ֆակուլտետ, բացվում  է բոլոր բուհերում: Ոլորտում առաջին քայլեր անող լրագրողների համար տեխնիկական զինանոցը շատ մեծ է, տարիներ առաջ հնարավորություններն ավելի քիչ էին: Ես կուզեմ, որ նոր քայլեր անողները չբավարարվեն միայն սոցցանցերի ինքնաշեն լրագրությամբ, այլ կարողանան մեզ նման աշխատել իրենց վրա, օգտվել արխիվներից, որևէ իրադրության մասին գրելիս չբավարարվել կամայական մեկնաբանություններով կամ վերջին ժամանակների կեղծ պատմավավերագրությամբ, լինել գրադարաններում, արխիվներում, լինել լավագույնս պատրաստված: Լրագրողը աշխատում է իրականության մեջ, նա չի կարող նստել տանը՝ ունենալով թանարժեք տեխնիկա, և լիարժեք աշխատել: Լրագրությունը տարիք չի հարցնում: Երբեմն ասում են, չէ՞՝ մեծ մարդ է, ինչ էլ հավես ունի: Նման բան չկա: Եթե նույնիսկ զրուցակիցդ քո տեսակը չէ, դու չպիտի փորձես նրան քո կողմը քաշել: Քո մասնագիտությունը պահաջում է, որ դու նրան ներկայացնես հավուր պատշաճի, իսկ բացասականը ներկայացնելիս զգույշ լինես, ամենավերջին կետում միայն մեղադրողի կեցվածք ընդունես: Եվ մինչև վերջին պահը փորձես հավատալ, հավատալ դիմացինիդ և հարգել ընթերցողիդ այն իմաստով, որ նա ունի տեղեկատվություն ստանալու սահմանադրական իրավունք: Պետք է կարողանալ վեր հանել մարդկային պատմությունները:  Ինչո՞ւ եմ ես այսօր դատարաններում գրում. այնտեղ փոքրիկ մարդկային պատմություններ են՝  չարքաշ, սոցիալապես անապահով մարդկանց մասին, և կարելի է ասել՝ ավելի հետաքրքիր, քան մականունավորների, օլիգարխների պատմությունները: Դրանցով քո նյութը կհաջողվի, և ընթերցողը մի պահ կմտածի՝ դու պատմվա՞ծք ես գրել, հրապարակո՞ւմ, թե՞ հոդված:

Հարցազրույցը վարեց՝ Միլենա Խաչիկյանը

Օգոստոսի 15-21-ը Հաղարծին վանական համալիրում անց է կացվում «Հաղարծնի մշակութային շաբաթ» հոգևոր և կիրառական մշակույթի փառատոնը, որի շրջանակներում ներկայացվում է Հաղարծին վանական համալիրի հոգևոր ժառանգությունը:

***

Զրուցակիցս Տավուշի թեմի առաջնորդ Գերաշնորհ Տ. Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյանն է:

-Սրբազան Հայր, ի՞նչ է իրենից ներկայացնում Հաղարծնի շաբաթ ծրագիրը:

-Հաղարծնի շաբաթն իրենից ներկայացնում է Տավուշի թեմի ծրագիրը, որի հիմնական նպատակն է` ծանոթացնել Հաղարծին վանական համալիրի հոգևոր ժառանգությանը, ինչպես նաև ներկայացնել Տավուշ աշխարհի հոգևոր-մշակութային կյանքը:

-Ծրագիրը առաջին անգամ է իրականացվում, ինչպե՞ս որոշվեց իրականցնել այն, ո՞րն է հիմնական պատճառը:

-Մենք ցանկացանք նախ շեշտել, որ Հաղարծինը մեր շատ կարևոր ոչ միայն պատմական կոթողներից է, այլ նաև մշակույթի, ժառանգության, հոգևոր այդ ամբողջ գիտության,կենտրոններից մեկը: Այս վանքը արժեքներ է ստեղծել միջնադարում, եղել է մեր երաժշտական կենտրոնը: Եկեղեցու վանահայրը եղել է Խաչատուր Տարոնեցին, բայց ոչ ոք չգիտի նրա մասին, մենք անընդհատ փորձում ենք շեշտել դա: Մեր Տավուշ աշխարհի պատմիչը ՝ Կիրակոս Գանձակեցին նշում է, որ Խաչատուր Տարոնեցին այստեղ վերագտավ հայոց խազերը և անմարմին եղանակները մարմնավորեց, այսինքն՝ այս վանքը իր ժառանգությամբ անընդհատ պատճառ է եղել մեր հոգևոր, մշակութային, գիտական կյանքի զարգացմանը, և մենք փորձեցինք տարբեր տեսանկյուններով մեր ժամանակների ոգուն համապատասխան, որևէ ձևով չվնասելով իր պատմական արժեքը և հոգևոր ամբողջ բովանդակությունը, փորձել ցույց տալ, թե այս վանքը, որ ժամանակին ծառայել է որպես հոգևոր կյանքի, մշակույթի գիտության, տնտեսական կյանքի արվեստների ներկայացմանը, այսօր ևս կարող է այդպիսին լինել:

-Սրբազան Հայր, մոտավորապես քանի՞ մարդ է ներգրավված ծրագրի մեջ, ու որտեղից և ի՞նչ է սպասվում Ձեր այցելուներին այս յոթ օրերի շրջանակներում:

-Նախ ասեմ, որ մոտ հարյուր կամավոր ունենք, դեռ շատ-շատերն էլ ցանկանում էին միանալ մեզ, պարզապես ի վիճակի չէինք:

Մասնակցում են ինչպես Տավուշի թեմից, այնպես էլ տարբեր շրջաններից, իսկ դրսից բնականաբար զբոսաշրջիկներ կան, որոնք բավականին հետաքրքրված են: Մեր այցելուներին սպասվում է հետաքրքիր միջոցառումների շարք՝ տեղական կաթնահունցի պատրաստման վարպետության հատուկ դասեր, քաղցրավենիքների և վանական կերակրատեսակների պատրաստում, մոմերի ձուլում, բաց երկնքի տակ կինոդիտումներ: Եվ այս ամենը վանքի տարածքում, որը մեկ շաբաթով վերածվելու է կենդանի քաղաքի: Փառատոնի ընթացքում վանքի տարածքում կանցկացվեն հոգևոր երգի, նկարչության, պատմության, փայտի փորագրության, գորգագործության, կարպետագործության, ապակենկարչության, օճառի և մոմի պատրաստման, կավագործության դասեր, որոնք թույլ կտան ավելի լավ պատկերացնել, թե ինչպես են ապրել մեր նախնիները դարեր առաջ: Շաբաթվա ընթացքը կուղեկցվի նաև եկեղեցական արարողություններով, ավետարանական ընթերցումներով և երգեցողությամբ, որոնք թույլ կտան հյուրերին ավելի խորը թափանցել և հասկանալ վանքի պատմամշակութային ժառանգությունը, ինչպես նաև հարստացնել նրանց հոգևոր աշխարհը և խորն ընկալել Հայ առաքելական եկեղեցու քրիստոնեական մշակույթի էությունը: -Ինչո՞ւ որոշվեց Հաղարծնի հոգևոր և մշակույթային շաբաթը մեկնարկել հենց օգոստոսի տասնհինգից: -Այս տարի մեր եկեղեցին օգոստոսի տասնչորսին նշեց Աստվածամոր վերափոխման տոնը, և մենք որոշեցինք, որ այս ամբողջ շաբաթը պետք է նվիրված լինի նաև Աստվածամորը և այդ պատճառով պետական թանգարանից բերեցինք մեկ շաբաթվա համար մեր պատմական Հաղարծին վանքի բարավորը՝ Սուրբ Աստվածածնի պատկերով, որի նույնօրինակը նաև մեր կամավորների շապիկների վրա է դրոշմված: Բարավորը այժմ Աստավածածին եկեղեցու խորանի վրա է դրված, որպես թե պատմական հիշողության, թե անդրադարձի, թե նաև աղոթքի միջոց լինելու: Այսինքն, իր ամբողջ բովանդակությամբ մենք փորձել ենք այդ մեկ շաբաթը իր հոգևոր և մշակութային արտահայտությամբ ներկայացնել:

-Ծրագրի նյութական հովանավորությունը ամբողջովին ընկած է Տավուշի թեմի վրա՞, թե՞ կան առաձին հովանավորներ կամ բարերաներ:

-Հիմնականում ֆինանսավորումը թեմինն է, բայց շատ հարցերում օգնել են թե անհատ բարերարներ, և թե հովանավորներ:

-Արդյո՞ք ծրագիրը կունենա շարունակական բնույթ: 

-Մենք հուսալից ենք, որ այս տարին աննախադեպ լինելով, տարածում կգտնի և մեր ժողովրդի կյանքի մեջ սիրելի ու սպասելի տոներից մեկը կդառնա:

Ամփոփելով զրույցը՝ մեջբերում եմ Սրբազանի խոսքը ՝ «Հայաստանը հրաշալի է, Տավուշը՝բացառիկ»:

Հարցազրույցը վարեց` Զարա Ղազարեանը

***

 

Հարցազրույց Հաղարծնի հոգևոր և մշակութային շաբաթվա մասնակից, մանրանկարչուհի Գայանե Մանուկյանի հետ

-Այսօր ի՞նչ եք ներկայացնում:
-Հաղարծնի հոգևոր և մշակութային շաբաթին մասնակցում ենք ամբողջ ընտանիքով: Այն աշխատանքները, որոնք տաղավարում ցուցադրված են, պատկանում են մեր ընտանիքին` երկու տղաներիս ու ինձ: Գեղանկարչություն կա, կավից հուշանվերներ կան, մանրանկարչություն կա ու տարբեր բազմաժանր աշխատանքներ` հոգևոր և կիրառական բնույթի:

-Ինչպե՞ս տեղեկացաք Հաղարծնի շաբաթվա մասին:
-Հայտարարությունը մենք ֆեյսբուքից ենք վերցրել, և թեմի առաջնորդն էլ ժամանակին եղել է իմ կրոնի ուսուցիչը:

-Իսկ ձեր աշխատանքները հանրությանը ներկայացնո՞ւմ եք:
-Չէ, ես հիմնականում ինձ համար եմ նկարում, բայց երբ իմացա այս շաբաթվա մասին, որոշեցինք մասնակցել:

-Միսյն սրբապատկերնե՞ր եք նկարում:
-Մանրանկարներ եմ ես անում: Դե, մանրանկարները հենց հիմնականում սրբապատկերներով են, իսկ մյուս նկարները տղաներս են նկարում: Ասեմ, որ տեղեկանալուց անմիջապես հետո ինքնաբուխ կերպով որոշեցինք մասնակցել գեղեցիկ ավանդությանը սկիզբ դնող միջոցառմանը: Եկել են երեք օրով:
Քանի որ սա դեռ սկիզբն է`բարի երթ մաղթենք: Ամեն տարի կլինի և ամեն տարի նոր ընթացք կստանա:

-Ինչպե՞ս եք սկսել մանրանկարչությամբ զբաղվել:
-Ես ինքնուս եմ: Արմատներով Վան և Նախիջևան նահանգներից եմ, իսկ Վանի, Վասպուրականի մանրանկարչությունը ինձ ձգում է: Ոնց որ դա հոգևոր զրույց լինի իմ հայրերի, նախնիների հետ: Նկարելիս ասես զրուցելուց լինեմ իրենց հետ: Այդ կապը կարծես ժառանգությամբ, արյունով ինձ է հասել:

-Իսկ ձեր նկարները արտանկարնե՞ր են:
-Արտանկարներ են, բայց նկարելուց բաներ կան, ավելացնում եմ: Դե նկարներ լինում են, որ որոշակի հատված պղտոր է լինում, ու այդ մասը ոնց որ երևակայությամբ եմ անում:

-Իսկ ձեր նկարներին վերնագրեր տալի՞ս եք:
-Իհարկե: Վերնագրերը պահպանում ենք: Օրինակ` «Ավետումը», «Տիրամայրը մանկան հետ», «Հոգեգալուստ», «Հիսուս Քրիստոս, Ահեղ դատաստան»: Թորոս Ռոսլինից մի փոքրիկ հատված, «Հիսուս Քրիստոսը քայլում է ջրերի վրայով», «Ստնտու Տիրամայր»: Շատ քիչ է լինում, որ Տիրամորը այս ձևով են ներկայացնում: Ընդհանրապես Տիրամայրը կերակրելիս քիչ է ներկայացվում նկարի մեջ:

-Իսկ ինչո՞վ եք աշխատում:
-Հիմնականում ակրիլի ու գուաշի խառնուրդով եմ նկարում: Ես սիրողական նկարիչ եմ, չեմ ասի, թե վարպետ եմ այդ հարցում: Հոգուս համար եմ նկարում:

-Ի՞նչ երազանքներ ունեք:
-Երազում եմ, որ Հայաստանը հոգևոր զարթոնք ունենա, և այս երկարատև պայքարն ի վերջո հաղթանակով ավարտվի:

Հարցազրույցը վարեց Սոնա Մխիթարյանը

***

-Նարե՛կ, վե՛ր կաց. ուշանում ես:

Ահա այսպես է սկսում իմ այս մի քանի օրը, քանի որ մասնակցում եմ Դիլիջանի մեդիա ճամբարին և առավոտները ստիպված եմ լինում շուտ արթնանալ: Այսօր, ըստ օրակարգի, պիտի 4 ֆիլմ նկարեինք, որից մեկը պիտի նկարահանվեր Հաղարծնի վանական համալիրում, իսկ մյուս երեքը մեր գյուղում՝ Գետահովիտում: Հաղարծինի վանական համալիրին երեքհոգանոց խումբ էր մասնակցելու, որոնց մեջ էի նաև ես: Մենք վերցրեցինք մեր ֆոտո և տեսախցիկները, նոթատետրերն ու ձայնագրիչները և անցանք գործի: Հաղարծին տանող ճանապարհը խիտ անտառի միջով է անցնում, և բոլորս հիացած էինք այդ գեղեցկութամբ: Հասնելուն պես մենք բաժանեցինք մեր աշխատանքները երեք հոգու մեջ, ես օպերատորն էի, Զառան՝ լրագրողը, իսկ Սոնան՝ լուսանկարիչը:

Ճիտն ասած, ես միքիչ շփոթվեցի, դե բնական էր, առաջին անգամ էր, բայց միշտ Աշոտը (մեր ավագը) մոտենում և ուղղություն էր ցույց տալիս և ինձ շատ էր օգնում: Ես պատիվ ունեցա այդտեղ հանդիպել մի քանի հետաքրքիր անձանց հետ և հարցազրույց վերցնել:

Ես այնտեղ հանդիպեցի Ռուբենին, ով դպիր էր Աբովյանի Սուրբ Մկրտիչ եկեղեցում, ես նրան հարցրի, թե ինչ է հայի համար քրիստոնեությունը, նա պատասխանեց.

-Քրիստոնեությունը հայի համար փրկություն է, և քրիստոնեությունը ներծծված է մեր մեջ, և մենք ապրում ենք դրանով և շենանում:

Քանի որ ես հետաքրքրվում եմ կրոններով, ես չէի կարող նրան չհարցնել, թե ոնց է նա վերաբերվում ուրիշ կրոններին:

-Ամեն ազգ ունի իր մշակույթը, և իր մշակույթի մեջ կրոնը մեծ տեղ ունի, և ազգի մի մասնիկ է կազմում: Ես չեմ կարող և իրավունք չունեմ խտրականություն դնել, ասել՝ սխալ է, թե ոչ:

Ինձ շատ դուր եկավ նրա պատասխանը, քանի որ ոչ բոլոր կրոններն են այդպես վերաբերվում ուրիշներին:

Ես նրան հարցրի Հաղարծնի մասին, Ռուբենն ինձ պատմեց Հաղարծին անունի ծագումնաբանությունը:

-Շատ վարկածներ կան դրա վերաբերյալ, բայց ես կպատմեմ երկուսը, որ ամենատարածվածն են:

Առաջին վարկածը կապված է Հաղարների հետ, ասում են որ մի ժամանակ հաղարները (լուսաններ) ծննդաբերել են իրենց ձագերին այդտեղ, այդպես կոչվել է Հաղարծին: Իսկ երկրորդը կապված է արծիվների հետ: Երբ այս Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին օծել են, այդ ժամանակ վերևից արծիվներ են պտտվել գմբեթի շուրջ և «հաղ» նշանակում է` խաղ Տավուշի բարբառով: Այդպես եկեղեցին կոչվեց Հաղարծին, բառացի` արծվի խաղ:

Ես ավելի շատ կզրուցեի Ռուբենի հետ, բայց ցավոք նա զբաղված էր: Որպես կամավոր օգնում էր Հաղարծնի փառատոնի կազմակերպչական հարցերով: Հետո ես մի քիչ շրջեցի տարածքով և հանդիպեցի բազմաթիվ երիտասարդների, լուսանկարեցի, նկարահանումներ արեցի, ինքս էլ ոգևորվեցի նրանց խանդավառությամբ: Իսկ եթե փառատոնն անցկացվի նաև հաջորդ տարի, կաշխատեմ ինքնուրույն գալ և մասնակցել փառատոնին:

Նարեկ Դավթյան