Ազատ տարածք խորագրի արխիվներ

Ճանճերի և եղջերուների մասին

-Հաս, հեչ մտածե՞լ ես…

Քրոջս դեմքի արտահայտությունը փոխվեց, կարծես արդեն գիտեր, որ մի հիմար բան եմ ասելու:

-Ջուրը, երբ եռում ա, ուղղակի պղպջակներ են չէ՞ լինում, չի բարձրանում, բայց հերիք ա մի քիչ սուրճ լցնես մեջը, անմիջապես բարձրանում ա: Ուրեմն, հետաքրքիր բան ա, չէ՞ սուրճը,- միևնույնն է, շարունակում եմ ես:

Քույրս չի պատասխանում, լուռ շարունակում է լուրջ դեմքով ինչ-որ բան գրել:

-Բա գիտե՞ս, եղջերուները զգում են իրենց եղջյուրներին նստած միջատներին: Պատկերացնո՞ւմ ես, իրենց մե՜ծ եղջյուրներին: Բոլոր ճանճերին: Հատ-հատ: Պատկերացնո՞ւմ ես, ինչքան դժվար ա իրենց…

-Պարա՞պ ես,- խիստ ընդհատեց ինձ քույրս:

Ես նայեցի տետրիս: Տնայինս ինքն իրեն չէր գրվելու, իսկ ես շարունակում էի պատկերացնել միջատին իր եղջյուրներից քշել փորձող մի եղջերուի: Շատ զվարճալի պատկեր էր, բայց մեղքս էլ էր գալիս այդ եղջերուն: Հանկարծ մի հիմար ցանկություն առաջացավ` եղջերուների եղջյուրներից ճանճերին քշել: Երանի դա լիներ իմ մասնագիտությունը, ապրել չգիտեմ որտեղ եղջերուների հետ ու նրանց եղջյուրների վրայից միջատ քշել: Հետո հիշեցի, որ եղջերուները ապրում են ցուրտ տեղերում, որտեղ միջատներ չկան, և հանգիստ շունչ քաշեցի: Ուրեմն, ո՞վ է հայտնաբերել, որ եղջերուները զգում են: Ո՞ւմ մտքով է անցել այդպիսի փորձ անել: Բայց չէ՞ որ եղնիկները միայն ցուրտ տեղերում չեն ապրում: Հայաստանում էլ կան: Ուրեմն տեղին մասնագիտություն եմ ընտրել:

-Ի՞նչ ես դեբիլացել,- ասում եմ ինքս ինձ և հայտնաբերելով, որ արդեն մի ժամից ավելի է մտածում եմ ինչ-որ եղջերուների մասին, անցնում եմ զառամյալ տնայինիս:

Մենք հաղթանակի սերունդն ենք

Լուսանկարը՝ Տաթեւիկ Տեր-Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Տաթեւիկ Տեր-Հովհաննիսյանի

Ի՞նչ է հաղթանակը, ի՞նչ համ ունի, ի՞նչ գույն ունի, ի՞նչ ձև: Կարո՞ղ եմ արդյոք զգալ հաղթանակը, ապրել հաղթանակով, պայքարել հաղթանակի համար:

Հաղթանակ…

Բառ, որը արտաբերելիս այնքան զգացմունք ես դնում մեջը, ասես, ինչ-որ քաղցրավենիք պատրաստելիս լինես ու մեջն ես լցնում շաքարավազ: Այնքան շաքարավազ, որ քաղցրության համից կոկորդդ սկսում է չորանալ: Բայց հնարավո՞ր է այնքան քաղցր հաղթանակ, որ զգալիս ու տեսնելիս ուշագնաց լինես: Ո’չ, իհարկե, ո’չ: Հաղթանակը պայքար է, իսկ պայքարը քաղցր չի լինում:

Դարեր շարունակ հայը պայքար է մղել թշնամու դեմ: Պայքարը ծանր է եղել. հանուն երեխայի, մոր, ծեր ծնողի գոյության: Նրանց համար գոյություն ունի միայն մի սրբություն՝ իրենց արյունոտված զենքերը:

Մենք հաղթանակի սերունդն ենք, որովհետև կարողացել ենք կռիվ մղել, չհանձնվել և հաղթել: Ընկել ենք, բայց նորից ավելի մեծ ուժ հավաքելով, ոտքի ենք կանգնել, կանգնել ենք ու ապացուցել,որ մենք կարող ենք, մենք այդքան ուժ ու կամք ունենք:

Եղել են դեպքեր, երբ թշնամու զորքի քանակը մերինից եռապատիկ, քառապատիկ շատ է եղել, բայց եթե հայն ուզում է ապրել, արդյո՞ք դա նշանակություն ունի:

Զենք չենք ունեցել` փայտից ենք զենք պատրաստել: Թեկուզ քարով, բայց կարողացել ենք պահպանել ու պաշտպանել մեր հողը, մեր հավատը, մեր տունը:

Մայիսը մեր ամիսն է` Ավարայրից Սարդարապատ և Սարդարապատից Շուշի:

Ես երազում եմ, որ այսուհետ մեր սերնդի մայիսյան հաղթանակները լինեն կառուցման ու նվաճումների հաղթանակներ:

Մայիսյան հաղթանակներ

-Արի, արի թող քեզ նկարի,- ասաց Երկրապահ պապը թոռանը:

-Չեմ ուզում: Ուզում եմ տուն գնամ, հոգնեցի,- պատասխանեց թոռնիկը:

-Ինչի՞: Մոռացել ե՞ս ես քեզ առավոտը ասեցի ինչ օրա: Էսօր Եռատոն ա, Հայրենական պատերզամը հաղթեցինք. Շուշին ազատեցինք ու էսօր Երկրապահների օրնա…

-Պապի, որ մեծանամ, ես էլ եմ քո նման դառնալու:

-Ապրես, դե արի թող քեզ նկարի:

-Ուզում եմ քո հետ նկարի:

Մեծամորի երեխաները

Ես սովորում եմ Մեծամորի թիվ 1 հիմնական դպրոցում: Գերազանցիկ եմ: Շատ եմ սիրում աշխատել թվերի հետ: Սիրում եմ դպրոցում բոլոր առարկաները: Հատկապես ֆիզիկա, հանրահաշիվ, երկրաչափություն, սիրում եմ նկարել: Չեմ զբաղվում սպորտով, բայց սիրում եմ ամենից շատ ֆուտբոլը: Հաճախում եմ մեր կենտրոնի տիկնիկային «Փալանչո» թատրոնի խմբակը: Բեմադրում ենք հիմա «Իսկական ընկերը»: Ես նաև երկրապահ եմ: Հետո ձեզ կպատմեմ, թե դա ինչ է: Սովորում ենք զինվորի պես քայլել, զենք քանդել և հավաքել:

Ինձ անհանգստացնում է մեր քաղաքում ծառերի, թփերի, ծաղիկների պակասը: Կան վայրեր, որտեղ շատ քիչ ծառեր ու ծաղիկներ կան, բայց դրանք երեխաները կոխոտում են, իսկ մեծերը հատում են ծառերը: Չկան աղբամաններ, աջուձախ աղբի կտորներ են:

Արմինե Գասպարյան

Ինձ ամենաշատը հուզում է ծնողազուրկ և տուն չունեցող երեխաների վիճակը: Ես այս մասին կարող եմ անվերջ խոսել: Ինձ հուզում է, թե ինչու են երեխաներին հանձնում մանկատուն և չեն ստեղծում բարեկեցիկ ապագա:

Արփինե Գևորգյան

Ես սիրում եմ խաղալ, լուսանկարել, նկարել: Ես նաև չեմ կարող ապրել առանց սպորտի: Բայց ամենից շատ սիրում եմ փոքրիկ եղբորս: Մենք գրեթե ամեն օր կռվում ենք իրար հետ, բայց էլի հաշտվում ենք: Նաև շատ եմ սիրում բակի երեխաների հետ խաղալ դասերս վերջացնելուց հետո: Մենք բակի տղաներով իրար հետ գնում ենք դպրոց և իրար հետ էլ վերադառնում ենք տուն:

Ինձ ամենից շատ հուզում են պատերազմները: Ուզում եմ, որ ամեն ինչ հանդարտվի: Ուզում եմ, ողջ աշխարհը խաղաղ լիներ, որ բոլորը մոռանային հին թշնամությունը և ապրեն խաղաղ:

Հայկ Կիրակոսյան

Ես ընկերասեր եմ, համառ, դպրոցում սովորում եմ լավ գնահատականներով: Սիրում եմ ամեն ինչից տեղեկություն ունենալ: Չեմ սիրում, երբ ինձ ստում են, դավաճանում: Ներողամիտ եմ:

Հաճախում եմ պատանի երկրապահների խմբակ, որի ընթացքում նախնական գիտելիքներ եմ ստանում բանակային կյանքի և կանոնների մասին: Սիրում եմ դրսում երկար զբոսնել ու խաղալ ընկերներիս հետ: Ամենաշատը սիրում եմ ծնողներիս, հայրենիքս ու մեծ քրոջս, ով ինձ հետ շատ խիստ է:

Քանի որ մենք ապրում ենք Մեծամորում, ինձ հուզում է ատոմակայանի խնդիրը: Ինչպես պաշտպանվել ատոմակայանի վթարման ժամանակ:

Ինձ հուզում է նաև մեր դպրոցի վերանորոգման խնդիրը: Մի օր կարող է դպրոցը փլվել մեր գլխին: Մեր դպրոցը թանգարան է բաց երկնքի տակ:

Ինչո՞ւ չենք կարող պահանջել ու խոսել նրա մասին, ինչ դուր չի գալիս: Չէ՞ որ աչքը տեսնելու համար է, իսկ լեզուն` խոսելու, հարկ եղած դեպքում նաև պահանջելու:

Հերմինե  Կիրակոսյան

«Ընտանիք և համայնք» հասարակական բարեգործական կազմակերպություն

 

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Բադալյանի

Արարատի երեխաները