Աղջիկը լույս աշխարհ եկավ։ Գերդաստանը ցնծալու ու աչքալուսանք տալու փոխարեն ափսոսանքով մտածեց հաջորդ, տղա երեխայի ծնունդի մասին. տոհմը շարունակող է պետք։
Աղջկա առաջին բառը «մամա»-ն եղավ, դրանից հայրը սրտնեղեց ու նրան սովորեցրեց, որ «մամայի՞ն ես շատ սիրում, թե՞ պապային» հարցին իր օգտին պատասխան տա։ Աղջիկը պետք է հնազանդ լիներ, ընդունված է այդպես։
Մինչ թույլ կտային իր փոքրիկ աշխարհի սահմանները մի քայլով լայնացնել, ծնողները խրատեցին աղջկան, որ բակում պետք է միայն աղջիկների հետ խաղա ու իրեն խելոք պահի։
Դպրոց գնալիս հասկացրին, որ մեծի կամ հասակակից տղայի աչքերի մեջ սևեռուն նայել չի կարելի, պետք է խոնարհել հայացքը, նայել կոշիկներին։ Նա միշտ փախցրեց հայացքը բոլորից ու խոսուն հայացք այդպես էլ չունեցավ։ Աղջկա հայացքին վայրկյանացույց դրվեց, գլուխն էլ փոքր-ինչ խոնարհ պահելու համար դասագրքեր կախեցին վզից, թե՝ ամոթ է, եթե աղջիկ հալով չսովորես։
Ի տարբերություն բակային խաղերի, դպրոցում աղջկան ու տղային իրար կողք-կողքի նստեցրին, բայց հիշեցրին անպայման՝ դուք քույր-եղբայրներ եք։ Մի օր էլ այդ եղբայրներից մեկը աղջկան սեր խոստովանեց և աղջիկը կյանքից ոչի՜նչ չհասկացավ…
Բարձր դասարաններում պետք էր մասնագիտություն ընտրել։ Աղջկան սազական չէր ֆուտբոլիստ, ոստիկան, շինարար դառնալ, իսկ դերասանուհի կամ երգչուհի դառնալու համար հատուկ ստորագրահավաք էր պետք կազմակերպել քաղաքի բնակիչներից, որովհետև բեմին և ուշադրության կենտրոնում լինելը աղջկա համար չափազանց մեծ արտոնություն էր։ Քիչ-քիչ սկսեցին քարացած արտահայտությունները շշուկներից բարձրաձայն խոսքերի վերածվել. «դու գնացող ես», «քեզ մնաց մի քանի տարի», «կեր, որ գնացիր ուրիշի տուն, ամոթանք կտան, կասեն՝ ի՞նչ բան է ուտելիքը չսիրելը», «քո տարիքում ես երեք երեխա ունեի»… Աղջիկը հասկացավ, որ քիչ-քիչ ավելորդ է դառնում իր ընտանիքում և իր տանը, որի լիակատար տերը միայն տղա զավակը կարող էր լինել, բայց ուսումը ներս խցկելով փորձեց մի քիչ էլ երկարացնել ժամանակահատվածը՝ իր տանը, իր աշխարհում, սիրելիների կողքին մնալու համար։
Այս ընթացքում չափման միավորները չէին դադարում անհանգստացնել աղջկան՝ վայել քաշ, քայլվածքի արագություն, մեջքի ձգվածության աստիճան, շրջազգեստի երկարություն, շպարի համապատասխան խտություն, կոշիկի կրունկների բարձրություն…
Բարձրագույն կրթության դիպլոմ ստանալուց հետո բոլորին թվում էր, որ աղջիկը շատ է ուշացրել անձնական կյանք դասավորելը, բայց քանի որ նա դեռ պատրաստ չէր լուրջ որոշումներ կայացնել, իրենց դուռը թակողների միջից ծնողները ընտրեցին մեկին, ում հետ նրանք կկարողանային յոլա գնալ, բայց աղջիկը՝ դժվար թե, և մի շքեղ քողով ծածկելով նրա ցամաքած աչքերը, կանգնեցրին իրենից տարիքով մեծ տղայի կողքին։ Մտածեցին հուզմունքից է լաց լինում, կանցնի և որպես հրաժեշտի խոսքեր հիշեցրին մանկուց սովորեցրածը. «Այս տնից գնացողը ետդարձի ճամփա չունի, հնազանդ եղիր»։
Իր համար ծաղիկներ բերող և ցանկացած դուռ բացող ու ճանապարհը զիջող փեսացուն շուտով խոհանոցի դուռը շրմփացրեց աղջկա դեմքին՝ հայտարարելով, որ նրա միակ աշխատանքային վայրը դա կարող է լինել, և որ դիպլոմը լավագույն օժիտը չէր, որ կարող էր իր հետ բերել։ Աղջկան սովորեցրել էին հնազանդվել, դրա համար էլ խոնարհաբար տարավ նաև ամուսնու դավաճանությունը՝ արցունքները ներսում խեղդելով, բայց ինքը դավաճան համարվեց հերիք չէ մազերը տղամարդ վարսավիրի մոտ ներկելու համար, մի բան էլ գույնի տոնայնությունը նամուսով կնոջ չափանիշներին չհամապատասխանեցնելու համար։ Վեճեր ծագեցին, խնամիներով թշնամիներ դարձան, բայց ի վերջո հանդարտվեցին հանուն երեխաների, որոնցից երկուսը աղջիկ էին, վերջինը՝ տղա։
-Դուք էլ տղա ծնվեիք էլի, անբախտ բալեք,- երբեմն հոգոց հանելով տանջվում էր նա՝ իր դստրերի մասին մտածելիս։
Այդ աղջիկներից մեկը, մեծանալով, փախավ սիրած տղայի հետ ու գերդաստանի կողմից հավերժական արհամարհանքի արժանացավ։ Մյուսին հայրն արգելեց սիրահարվել այնպիսի տղայի, ում ինքը հավանություն չի տա։ Ի վերջո նրան էլ ամուսնացրին հարուստ վաճառականի որդու հետ։
Այն փոքր աղջիկը, որ այսօր մայր էր արդեն, լալիս էր, կուրծքը պատռում, ամուսինը հանգստացնում էր, թե՝ շատ զգացմունքային կին ես, սո՛ւս կաց։ Լացուկոծով աղջիկ չեն պսակում։
Աղջկա հոգում դեռ մնացել էին երջանկության հույսի ծիլեր, չէ՞ որ մի աղջիկը սիրելով էր փախել։ Ինքն արդեն ծերացել էր, դժվար էր քայլում ու մի կույտ հիվանդություններ մեջքին շալակելուց կորացել, կարճացել էր։ Շա՜տ էր փոխվել, բայց բաց կապույց աչքերի մեջ թրթռացող արցունքը դեռ կար, նույնն էր մնացել… Ամեն ինչի միջով անցնելուց հետո նստում էր բակում, ուր մի ժամանակ խաղացել էր իր հանգուցյալ ամուսինը, ու նայում էր երկնային լճում լողացող բամբակե թռչունների, որ թռչու՜մ, գնում էին իր կյանքի պես ու ցնդում ինչ-որ հեռվում։
Լսել էր, որ մյուս աղջիկը բաժանվել է վաճառականի որդուց, ու չգիտեր՝ ուր է, ինչ է։ Առավոտյան տան դուռը բաց էր անում, կեսօրին տան գործերով էր զբաղվում, երեկոյան նստում էր դրսում, շուրջը նայելով՝ լքված աղջկա վերադարձին կարոտ, և մութն ընկնելուն պես տուն էր մտնում՝ դուռը բաց թողնելով, որ աղջիկը գա, դուռը փակ չգտնի։
Գիտեր, որ չի գա, գիտե՜ր՝ հիշում է, որ այդ տնից գնացողը ետդարձի ճամփա չունի։
