Երբ ամառը կես է ընկնում, կարծես թե վերջանում են դիմորդների դեպրեսիվ օրերը: Ամենքն արդեն գիտեն՝ որտեղ են ընդունվել, ոմանք ուրախանում են իրենց բաժիններից, ոմանք տխրում՝ կարծելով, որ ավելի լավին էին արժանի, ոմանց ուղղակի չի էլ հետաքրքրում, թե ուր ընդունվեցին, որովհետև իրենց կրթությունը, մեղմ ասած, չի հետաքրքրում, իրենց միայն հետաքրքրում է արդյունքում տրվող թղթի կտորը՝ հետագայում որպես օժիտ կամ «գլուխ գովելու» առարկա դարձնելու համար։
Առաջին խմբի աշակերտ-ուսանողները որոշակի աշխատանքներ են անում, հետաքրքրվում են, իրենց պատկերացնում տարբեր մասնագիտությունների «կոշիկների» մեջ, պրպտում կայքերը, հարցուփորձ անում արդեն ուսանող ընկերներից, կարծիքներ հավաքում, որոշում են որոշակի մասնագիտությունների ցանկ, իրենք իրենց հետ «հայտարարի գալով» սկսում որոշակի առարկաներ պարապել ինքնուրույն կամ կրկնուսույցների մոտ։ Կրկնուսույցների ինստիտուտը Հայաստանում մի ուրիշ ուսումնասիրության առարկա է, այդ իսկ պատճառով այն հիմա կշրջանցենք։ Եվ քանի որ պատշաճ աշխատանքը պատշաճ գնահատականներ ու արդյունք է պահանջում, նրանք որպես կանոն ընդունվում են համալսարան, իրենց ուզած բաժիններ և հետևաբար, սովորում մոտիվացված։
Երկրորդ խմբի ուսանողները, նրանք, ովքեր կարծում են, որ ավելին կարող էին անել իրենց կրթության համար, երկու դասական ելք կարող են ունենալ՝ իրենց դպրոցական բացթողումները ուղղել համալսարանական կյանքի ընթացքում կամ դառնալ երրորդ տիպի ուսանողներից, որոնք կրթական համակարգի, ամենաքիչը ինձ համար, չհասկացվող օղակներն են։
Ուսանողների այս ուղղակի բաժանումը չի կարող արտահայտել բոլոր այն գործոնները, որոնք աշակերտները հանդիպում են իրենց ճանապարհին։ Ուսանող լինելը սոցիալան, տնտեսական մի շարք այլ գործոնների ազդեցության արդյունք կարող է լինել։ Ընտանիքներ կան, որոնք իրենց երեխաներին ուղարկում են այս կամ այն մասնագիտացմամբ կրթության, չհասկանալով, որ իրենց դուստրը կամ որդին ամենևին էլ չեն համապատասխանում այդ մասնագիտությանը, կամ, ասեմ ավելին, միգուցե ձեր ժառանգները ամենևին էլ նախատեսված չեն բարձրագույն կրթության համար, միգուցե նրանք մի փոքր ժամանակ հետո իրենց կոշկակարության կամ մատնահարդարման մեջ էին գտնում։ Եթե խնդիրը այդքան էլ ակնառու չի երևանաբնակ ընտանիքների և ուսանողների համար (չնայած ինքս չեմ կարծում, որ ուսման վճարը այնքան քիչ է, որ զգացնել չտա), այնուամենայնիվ մարզաբնակների համար խնդիրը եռապատկվում է․ ընտանիքները պարտավորվում են տալ վճարը, տան վարձը, կոմունալների և ձեռքի ծախսը, և բացի այդ սթրեսը, որ առաջանում է ոչ միայն աշակերտից ուսանողի անցման ժամանակ, այլև հանգիստ ու խաղաղ մարզային համայնքից ժխորոտ Երևանում բնակություն հաստատելը։
Ենթադրենք ուտոպիա է, և բոլոր աշակերտները ուսանող դառնալիս պատկանում են առաջին խմբին․ մոտիվացված են ու պատրաստ սովորելուն։
Կրթական հ.ամակարգում որոշակի թերություններ կամ ուղղակի աշխատակիցների կողմից թույլ տրված թերացումններ կան, որոնք զգալի ազդեցություն են ունենում ուսանողի՝ տվյալ մասնագետ զարգանալու կամ չզարգանալու, իզուր ժամանակ վատնելու կամ օպտիմիլիզացիայի վրա։ Ինքս սեպտեմբերից որպես 3-րդ կուրսի ուսանող-արվեստաբան կշարունակեմ ուսումս ԵՊՀ-ում ու դիտարկումներս կարող են վերաբերել միայն առաջին երկու տարվա իմ փորձառությանը։ Արվեստաբանին ո՞ր մի դժոխքում պետք կգա բնագիտությունը, էկոլոգիան, քաղաքագիտությունը, և եթե քո պատասխանը «ընդհանուր զարգացվածությունն է», ապա ես քեզ կպատասխանեմ, որ մենք մեր երկար ու ձիգ 12 տարիների ընթացքում պետք է որ դա արած լինեինք։ Իսկ մետաղադրամի մյուս կողմում հայտնվում է մեկ այլ խնդիր, երբ մենք ստիպված ենք լինում երկու արվեստաբանի համար մասնագիտական առականերից ընտրել որևէ մեկը, օրինակ մշակութաբանությո՞ւն, թե՞ կրոնի պատմություն, կինոյի՞, թե՞ երաժշտության պատմություն։ Չգիտեմ մյուս ֆակուլտետներում ինչպես է վիճակը, բայց առարկաների առումով մեզ մոտ մի քիչ խառն է։ Եվ իմ համեստ կարծիքով, վիճակը ավելի է բարդանում այն ժամանակ, երբ դասախոսները լինում են այլ ֆակուլտետներից․ որպես կանոն նրանք չեն անում իրենց լավագույնը այն դեպքերում, երբ լսարանը իր մասնագիտական առարկայի կրողը չէ։
Եթե չգիտեք, մի բան ասեմ․ ՀՀ-ն 2005 թվականին անցում է կատարել Բոլոնյան կրթական համակարգին։ Բոլոնյան համակարգի հիմնական նպատակներից մի քանիսին անդրադառնալով ուղղակի ասեմ, որ այն ենթադրում է Եվրոպայի ներսում ուսանողների և դասախոսների շարժունության հետ կապված խոչընդոտների վերացում, ինչը իրականացվում է, բայց իմ բախտը այնքան էլ չի բերում այդ առումով, որովհետև բոլոր փոխանակման ու այլ ծրագրերի մասին տեղեկություն ստանալու համար պետք է պատրաստվել պինգ-պոնգի գնդակ դառնալուն և դռնից դուռ նետվել՝ շատ հաճախ անհրաժեշտ ինֆորմացիան չգտնելով։
Հաջորդիվ, այս համակարգի «ընձեռած» առավելություններից է այն, որ ուսանողը կարող է արդեն կրթական գործընթացը հարմարեցնել իր նախասիրություններին և ժամանակին, ակտիվ կերպով մասնակցել իր կրթական գործընթացի կազմակերպմանը, այսինքն` ներազդել դրա վրա և հարմարեցնել իրեն: Բայց ցայսօր ոչ ոք ինձ չի հարցրել, նույնիսկ չի տեղեկացրել իմ չունեցած հնարավորության մասին, որ արդյո՞ք ինձ հարմար է սկսել դասը ժամը 9։30 և ավարտել 4-ին, արդյո՞ք հարմար է ունենալ մի դասաժամի չափով պատուհան դասերի ընթացքում կամ առաջին ժամի ֆիզկուլտուրա առարկայից հետո վազելով հասնել «սև շենք»՝ հաջորդ դասի համար։ Ոչ ոքի նույնիսկ չի հետաքրքրել այն փաստը որ մենք ստիպված են լինում ֆիզիկապես ներկա լինել դասերին նույնիսկ այն ժամանակ, երբ մեր բանավոր կամ միջանկյալ քննությունների շրջանն է։ Եվ վերջապես, եթե այդ նույն համակարգը կրթության գլխավոր շեշտը ինքնակրթությունն է համարում, այդ դեպքում, ո՞վ ինձ կբացատրի, ինչո՞ւ են ավտոմատ կերպով իմ բացակայությունները ազդում իմ արդյունարար գնահատականների վրա, միգուցե ես գրադարանում իմ քննությա՞նն եմ պատրաստվում, կամ աշխատում եմ հանձնարարված էսսեների, հոդվածների և այլնի վրա՞։
Այս ամենը միգուցե իր համապատասխան պատասխանները ստանար, եթե իմ ֆակուլտետում գործեր մի կառույց, որը ունի իմ իսկ շահերը պաշտպանելու առաքելությունը։ Չնայած նախապաշարմունքներս Ուսանողական խորհրդի հետ դեռ երկար քննարկման թեմա է, այնուամենայնիվ կուզենայի տեսնել ՈՒԽ-ին իր բուն առաքելությունը իրականացնելիս։
Որպես վերջաբան․ ԵՊՀ 98-ամյակին մի ֆեյսբուքյան ստատուս էի գրել, թե բա իմ երազած ԵՊՀ-ում ամենքն իր գործը սիրով է անում, նույնիսկ հավաքարարը, որի աշխատանքի արդյունքում ուսանողը մեգակեղտոտ ու փոշոտ լսարաններում չի սովորում։ Այդտեղ ես էլ, դասախոսս էլ, դեկանատի աշխատողները և բոլոր-բոլորը անում ենք մեր աշխատանքը գերագույն հաճույքով։
Ամառը արդեն կես է ընկել, ինքնակրթվենք ու պատրաստվենք իսկական մարտահրավերներին։
