Հիմա դպրոցականների համար հեշտ չէ: Ավագ դպրոց ոտք դնելուց հետո դպրոցի դասերին ավելանում են նաև պարապմունքները, որոնցից ստացած գիտելիքներով պիտի ընդունվես համալսարան: Եթե անկեղծ՝ այսօրվա դիմորդներին պետք է անընդհատ քաջալերել ու ոգևորել:

Մարդիկ ասում են՝ շտեմարաններն անգիր են անում: Համաձայն եմ, բայց եկեք խոստովանենք, որ առարկայից անտեղյակ լինելով՝ երկու-երեք մասից բաղկացած շտեմարան անգիր անելը հեշտ գործ չէ: Գիտե՞ք՝ ինչու եմ ասում «անգիր անել» և ոչ թե` «սովորել»: Շատերը դպրոցական տարիներին շատ առարկաներ անուշադրության են մատնում, ամիսներով գիրք չեն բացում, չեն սովորում, բայց հենց գալիս է ընդունվելու ժամանակը, քնից արթնանում են, ու գնա` գալիս եմ… Տնտեսագետներ, իրավաբաններ, լրագրողներ ու լեզվաբաններ: Տեսեք՝ ինչ լուրջ է հնչում: Բայց ցավը նրանում է, որ այս լուրջ հնչող մասնագիտությունները կարող են դառնալ ամեն լուրջ-անլուրջ մեկինը: Դառնում են տասներկուերորդ դասարան, սկսում են գնալ մաթեմի, անգլերենի, հայոց լեզվի պարապմունքների (դե, իհարկե, սա բոլորին չի վերաբերում, բայց սրանք այն երեք գլխավոր առարկաներն են, որոնք մի շարք ֆակուլտետներ ընդունվելու համար պիտի յուրացնես): Մեկ ուսումնական տարվա ընթացքում պիտի անգիր անեն մոտ ինը շտեմարան: Գիտե՞ք՝ ահավոր է: Բայց հետո մեկ էլ լսում ես, որ գնացել, քննությունները հանձնել ու բարձր բալերով ընդունվել են՝ իրենց նախընտրած մասնագիտությունը սովորելու:

Հիմա ի՞նչ ասենք. կեցցեն այս աշխատասեր ուսանողնե՞րը, որ կարողացան ինը շտեմարան մեկ տարում անգիր անելով անվճար ընդունվե՞լ, թե՞ մյուսները, որոնք տասներկու տարի սովորեցին, բայց 39-րդ հարցի պատասխանը 40-րդ վանդակում գրելու պատճառով պիտի վճարովի սովորեն:

Մեզ ոչ ոք թռչել չի սովորեցնելու: Մի կերպ, դժվարությամբ չսողալ են սովորեցնում, ձեռնափայտով, պատերին հենվելով հավասարկշռություն պահել: Չընկնել էլ չեն սովորեցնում: Ոչ ոք, երբևէ չի էլ սովորեցնի: Բայց կանգնած մնալուն հո վարժվել ենք:

…Նրան ամեն օր համալսարանի ճանապարհին եմ տեսնում՝ ավտոբուսի մեջ: Երևի 14 կամ 15 տարեկան է: Անունը շատ եմ լսել, բայց չեմ հիշում: Իսկ եթե հիշեի՝ գուցե ավելի լավ պատկերացնեի՝ անունն իրո՞ք մարդու ճակատագրի հետ որևէ կապ ունի։ Ուղղակի, ճակատագրին էլ չեմ հավատում։

Ուսանողների ու աշակերտների հետ նույն տրանսպորտով է գնում-գալիս: Բայց դպրոց չի գնում: Աշխատում է: Ամեն օր, ժամը 8-ից դեռ շատ շուտ: Բոլորը այդ կանաչ կամ կարմիր երկաթե սարքի մեջ մտածում, խոսում են դասերի, դպրոցի ու համալսարանի մասին: Խոսում են աշխարհի ամենակենցաղային թեմաներից։ Նույնիսկ նրանք, որ իրենից մոտ տասը տարի մեծ են: Իսկ ինքն աշխատում է: Վաղուց: Նրա համար դա կյանքի ամենակարևոր պարտականությունն է։ Գիտի՝ ինչ է նշանակում գումար աշխատել սեփական ձեռքերով։ Ինչքա՞ն։ Ինչպե՞ս։ Նրա համար միևնույնն է։ Միայն թող բավական լինի էլի մի օր աշխարհիս երեսին «մարդավայել» ապրելու համար։

Չգիտեմ՝ մտածու՞մ է դպրոց գնալու մասին, թե չէ: Գուցե կարծում է, որ իր գործն ավելի կարևոր է: Իսկ   եթե իրո՞ք այդպես է:

Ցավոք, բայց այդպես է։ Երևի։

Գիտեմ, որ նա ոչ մեկն է, ոչ էլ միակը: Բայց, հենց նա՝ մեկն է առանց ձեռնափայտի, առանց պատերին հենվելու կանգնած մնացողներից: Մեկն է, որ ինքնուրույն թռչել էլ կսովորի, եթե միայն բաց թողնեն ձեռքերը։ Եթե միայն մեկնումեկն ասի, որ ինքը կարող է, կկարողանա: Իսկ ինքը կարևոր գործ ունի․գոյությունը պահել, մեր կլոր-կլոր երկրագնդում մի անկյուն գտնել ու ապրել:

Այս  հասարակության ամենամեծ խնդրի մարմնացումն է ու ամենամեծ առավելության իրական կրողը։ Գիտի, որ ընտանիքն իր կարիքն ունի։ Երևի ընտանիքն էլ գիտի, թե ինչի կարիք ունի նա։

Միայն նա չէ, բոլոր նրանք, որ տասը տարեկանից մոռանում են երեխա լինելու մասին։ Իսկ նրանք շատ են։ Դա է իրենց կյանքը։ Ճակատագրի հավատացողները կասեն՝ այդպես պիտի լիներ։ Չգիտեմ՝ ինչ կասեին լավատեսները։

Աշխատանքի պատճառով դպրոց չհաճախող երեխաները երևակայություն չեն։ Նրանք մեր կողքին են։ Գրեթե  ամեն քայլափոխի։ Ըստ պաշտոնական տվյալների՝ աշխարհում մոտ 215 միլիոն երեխա աշխատում է, մոտ 115 միլիոնը՝ վատթարագույն պայմաններում։ Հայաստանում աշխատող երեխաների թիվը հասնում է 1100-ի։ Ըստ պաշտոնական տվյալների։ Ըստ դրա՝ մեր երկրում վատթարագույն պայմաններում աշխատող երեխաներ չկան։

Ըստ պաշտոնական տվյալների Հայաստանում մոտ 3 միլիոն մարդ է ապրում։ Ըստ նույն այդ պաշտոնական տվյալների , գյուղի կեսից ավելին համարվում է ասֆալտապատ։ Որովհետև մեր գյուղի պաշտոնական տվյալներն անցնում են Երևան- Էջմիածին ճանապարհով։

Վաղը, մյուս օրն ու շատ հետո էլի կխոսեն Հայաստանում կրթության որակի մասին։ Կգրեն, կքննարկեն, կգտնեն կամ չեն գտնի միջոցներ այդ որակը բարձրացնելու։ Գուցե մի անգամ էլ նրա մասին խոսեն։ Ասեն, որ արգելված է անչափահասների աշխատանքը, որը չի համապատասխանում օրենսգրքի երկար- բարակ կետերին։ Կասեն՝ թող ուշադիր լինեն, տեղյակ պահեն, իսկ իրենք կկանխեն։

Իսկ եթե ուշադիր լինեն, որ երեխաներն ուղղակի կարիք չունենան մանկության հաշվին ընտանիքի հոգսերն հոգալու։

-Դպրո՞ց: Ու սա դպրո՞ց է համարվում, չէ՛, մեկ է՝ մեր դպրոցն ավելի լավն է, քան Վարդգես Պետրոսյանի անվանը:

Հոգնել եմ նման անիմաստ արտահայտություններ լսել դպրոցիս հասցեին, հոգնել եմ շարունակ բոլոր հասակակիցներիս համոզել, որ իմ դպրոցն ամենից լավն է, հետո՞ ինչ, որ չունենք ինֆորմատիկայի, շախմատի, քիմիայի, ֆիզիկայի դասասենյակներ, չունենք միջոցառումներին համապատասխան բեմ և դահլիճ, չունենք մարզասրահ, միևնույնն է՝ ունենք հրաշալի մասնագետներ և դպրոցի քանդված պատերի ներսում ձևավորված ջերմ մթնոլորտ:

Իմ դասղեկը բոլոր դասամիջոցներին մտնում է մեր դասարան և խստիվ արգելում դպրոցում կտրուկ շարժումներ անել, առավել ևս՝ վազել, քանզի ամեն րոպե դպրոցի փլվելու վտանգը շատ մեծ է, հատկապես՝ դասամիջոցներին: Ես ցավ եմ ապրում, որ մենք ստիպված ենք անել դասադուլ, որպեսզի կառուցեն այս կրթօջախը, ծանր եմ տանում այն փաստը, որ առաջին դասարանի երեխաները նույնիսկ նորմալ սանհանգույցներից չեն կարողանում օգտվել:

Լուսանկարը՝ Նարե Գեւորգյանի

Մեր դասարանը այս տարի ավարտական է՝ իններորդ, բնականաբար, ունենք նաև տարեվերջյան քննություններ, և դրանք հանձնելու համար մեզ հարկավոր է նորմալ ուսում, դպրոցին վայել դասասենյակներ, քիմիայի և ֆիզիկայի համար լաբորատորիաներ, որպեսզի կարողանանք պատկերացում կազմել էլեկտրահաղորդականության ստուգման սարքի կամ այլ սարքերի մասին, իսկ ավարտական միջոցառումն արդեն 2-րդ տարին է, որ անցկացվում է ոչ թե մեզ այդքան հարազատ դպրոցում, այլ Գիտավանում (մեծ բեմ չունենալու պատճառով դահլիճը նաև ծառայում է որպես առաջին դասարանցիների դասասենյակ):

Աշտարակի Վարդգես Պետրոսյանի անվան դպրոցի կաթսայատունը վաղուց դարձել է աշակերտների համար դասասենյակ, որտեղ ուսուցիչը ձմռանը դասը պատմում է բղավելով, որ կաթսաների ձայնի ներքո՝ իր դասը լսելի լինի վերջին նստարանին նստողների համար: Դե, իսկ գրադարանի մասին նույնիսկ խոսելն, ինձ թվում է, անիմաստ է, որովհետև գրադարանավարուհուն հատկացված է մի փոքրիկ խուց, դա էլ նրա համար, որ սեպտեմբերին բաժանվող գրքերը դնելու տեղ լինի:

Ես, իմ դասընկերները, դպրոցի մյուս աշակերտները, և վստահ եմ, ուսուցիչները ևս, պատրաստ ենք գնալ դասադուլ-գործադուլի, բայց հարց է առաջանում՝ ինչքա՞ն դասի չգնալ և պահանջել պատկան մարմինների ուշադրությունը՝ այս ավերված շենքին: Չէ՞ որ ես 9-րդ դասարանում եմ, և այդ բացակայությունները կխանգարեն քննություններիս: Ես ուղղակի ամաչում եմ նայել մեր փոքր աշակերտների մայրիկների աչքերին, երբ նրանք ստիպված են ամեն տարի գումար հավաքել դասարանի հատակը և պատերը ներկելու, դասարանի դռան համար փական առնելու և նմանատիպ այլ ծախսերի համար: Շատ հաճախ, եթե ոչ ամեն օր, մեր դպրոցի պատերից մի ծեփ պոկվում և ընկնում է հատակին: Լինում են թե՛ մեծ կտորներ, թե՛ փոքր, իսկ եթե, Աստված չանի, դրանց տակ լինի երեխա, մեր օրենքի պաշտպանները պատասխանատո՞ւ են դրա համար:

Համենայնդեպս, իմ դասարանն ունի 3 մեդալակիր և 7-ից ավելի հարվածային սաներ, իսկ ամբողջ դպրոցում՝ 600 աշակերտների մեջ (դպրոցը նախատեսված է 200 աշակերտի համար), կան շատ ու շատ լավ առաջադիմությամբ երեխաներ: Շնորհակալ եմ, որ այսքան ժամանակ արհամարհում եք Վարդգես Պետրոսյանի անվան միջնակարգ դպրոցի ուսուցչական անձնակազմին և ձեր այդ վերաբերմունքով խրախուսում մեզ՝ ձեր ապագա սերնդին, լինել ավելի ուշադիր մեր ուսման նկատմամբ:

Էլի դպրոց, դասեր, դասամիջոցներ ու բուֆետ, որ դատարկվում է մինչև «երկար դասամիջոց»-ը, նոր, բայց իրականում հին դասագրքեր ու հավես նկարներով տետրեր, որոնց լուսանցքները  արդեն շուտվանից չեմ գծում՝ մեծ լինելուս պատճառով, ու էլի պիտի  տետրերի առաջին էջի վրա սիրուն ձեռագրով գրեմ ու ինձ խոստանամ, որ մյուս էջերի վրա էլ եմ նորմալ գրելու, բայց մեկ է՝ շարունակեմ ագռավի ձեռագրով գրել։  Էլի ծանր պայուսակ՝ լցված ամենաանհեթեթ իրերով, բացի պետքականից։ էլի իրար վրա մի քանի «սանտավիկ» պիտի խփեմ ոտքերիս, քանի որ ինչպես շատ աղջիկներ՝ ես էլ, ձևի ու սիրունության հետևից ընկնելով էնպիսի կոշիկներ եմ առել, որոնք ոտքերիս «մի քանի մետրանոց» «փոս» են բացել։ Ու գիտե՞ք ինչու, որովհետև մաման խանութում ասում էր՝ մի քանի օր հագնես, հաստատ կբացվեն, բայց չգիտես ինչու՝ ոչ մի տարի էդ բաղձալի օրը չի գալիս։ Էլի պիտի դպրոցական առաջին շաբաթը սև ու սպիտակ հագնենք, դա էլ ավանդույթի պես բան է դարձել, բայց ինչքան էլ կոպիտ հնչի՝ աշակերտների մեծամասնությունը դա անում է ուղղակի ուսուցիչների բերանները փակելու համար, հետո արդեն ինչ ուզում են՝ հագնեն, բոլորի համար մեկ կլինի։

Տասներորդ դասարան, երբ բավականին ծեր ես քեզ զգում, որովհետև եթե մի քսան տարի առաջ ծնված լինեիր ու տասներորդ դասարան լինեիր՝ պիտի ավարտական դասարանի աշակերտ կոչվեիր։ Բայց ինձ ծեր զգալու մի ուրիշ պատճառ էլ ունեմ։ Ասենք, 2010 թվի ծնվածները այս տարի դպրոց են գնում, իսկ ես դեռ էդ թվի ֆիլմերը «նոր ֆիլմեր» ցանկի մեջ եմ գցում: Ոնց են թռնում տարիները, է՜…

Լավ, դա մի կողմ, այս տարի մեր դասարանը հոսքերի պիտի բաժանվեր, գումարած երկրորդ ու առաջին դպրոցներից եկած մոտ 60 աշակերտները (Եղեգնաձորում կան երկու հիմնական ու մի ավագ դպրոց)։ Այսինքն, նոր շրջապատ, նոր դասընկերներ, նոր դասարան ու նոր դասղեկ, մի խոսքով, ամեն ինչ ըստ իմ պլանավորածի պիտի նոր լիներ։

Շատ էի մտածում՝ բա ո՞նց ծանոթանամ նորեկների հետ, բա որ ոչ մի ծանոթ հումանիտար հոսք չգնա ու ինձ մենակ զգա՞մ, ի՞նչ պիտի անեմ, բայց մի կողմից էլ շատ ուրախ էի, որ նոր ծանոթներ կունենամ ու 9 տարվա միապաղաղությունը կվերանա։ Այն էլ ի՞նչ, սպասելիքներս չարդարացան. մոտ 18 հոգով ենք հիմա դասարանում, բայց 3-4 հոգին են ուրիշ դպրոցներից եկածները, ու այն էլ՝ ինձ ծանոթ։ Հա, մեկ էլ արի ու տես՝ մեր դասասենյակը նախկին դասասենյակս է: Այ քեզ բախտ, չէ ավելի ճիշտ՝ դժբախտ, ես փոփոխության էի այդքան տենչում ամառային արձակուրդներին: Էհ, լավ։ Համ էլ «նոր» դասարանում հարազատ հոգի գտա 17-ցի՝ Նոնան Պետրոսյան, միակ փաստը, որ մի քիչ գոնե ուրախացրեց։

Ու բացի այդ՝ այս տարի որոշել եմ շա՜տ լավ սովորել (ուզում եմ ինձ հույս տալ, որ ամեն տարվա հասարակ ու փուչ  խոստումների նման խոստում չի լինի էս մեկը, որ ինքս ինձ եմ տալիս)։

Դե, ասածս ինչ է՝ վեր կենամ նոր դասագրքերս ուսումնասիրեմ, մեկ էլ տեսար՝ հետաքրքիր եղան…

Ասում եմ՝ էս սեպտեմբերն ասես կյանքի մի նոր փուլի կամ մի նոր կյանքի սկիզբ լինի: Ամենապարզ բանից սկսեմ. օգոստոսի 31-ին մտնում ես լոգարան ու էնպես երկար ես լողանում, որ 20 րոպեի փոխարեն 30 կամ 40 րոպե մնում ես լոգարանում ու դուրս ես գալիս նոր հավեսով ու չգիտես՝ ինչու, շատ բարձր տրամադրությամբ: Հա ու չասեք, որ էդպես չի, ես էլ եմ աշակերտ, ինձ համար էլ է օգոստոսի 31-ին «հաջորդողը» սպասված ու կարևոր: Լողանալուց հետո թաց մազերդ 30-40 րոպե հարդարում ես (իրականում դու հարդարել չգիտես, ու քո հարդարած մազերը քեզ միայն 5 րոպե են գոհացնում): Պատրաստում ես սեպտեմբերի մեկի հագուստդ: Լվանում ես, արդուկում, խնամքով փռում բազմոցի կամ բազկաթոռի ծայրին: Եթե սեպտեմբերմեկյան գնումների ժամանակ նոր գիշերազգեստ ես առել, անպայման հագնում ես, փոխում ես սպիտակեղենդ, փռում ես ամենասիրունը, ամենայն ուշադրությամբ դասավորում ես պայուսակդ (ախր, վաղը դաս չես անելու, ինչի՞ ես էդքան տանջվում), դնում ես խնամքով գծված տետրերն ու կապույտ ու կարմիր գրիչները, ընդ որում՝ 2 կապույտ ու 1 կարմիր,  չգիտեմ՝ չգրված օրենք է: Հետո նայում ես ժամին ու տեսնում ես՝ 21:00: Ամբողջ ամառ քնել ես 00:00-ից ոչ շուտ, եղանակը, ինտերնետը, բակի երեխաները ավելի շուտ քնելու տարբերակ չէին թողնում, իսկ հիմա ժամը 21:00-ին սլանում ես ու մտնում անկողինդ: 5 րոպե մտածում ես մեջքի վրա պառկած, 5 րոպե՝ փորի, 10 րոպե աջ ուսիդ վրա ես շրջվում, 15 րոպե՝ ձախիդ, բայց, դե նկատում ես, որ քունդ չի տանում, էլի, հո զոռով չի՞: Ու այդ գիշեր մտածում ես ամեն-ամեն ինչի մասին: Այն մասին, թե ինչ ես արել երեք ամսվա ընթացքում, ինչով ես զբաղվել, քանի գիրք ես կարդացել, քանի ֆիլմ ես դիտել, քանի նոր ընկեր ես ձեռք բերել, քանի միջոցառման ես մասնակցել, քանի մրցույթում ես հաղթել, քանի… Ու մեկ էլ.

-Անահիտ, Մարի, վեր կացեք, տեսե՞լ եք՝ ժամը քանիսն ա…

Մաման է, արթնացնում է, որ դպրոց գնանք, արդեն առավոտ է: Մանկուց մի սովորություն ունեմ. ինչքան էլ ուշ քնեմ սեպտեմբերի մեկի գիշերը, մեկ է՝ շատ շուտ եմ արթնանում, բոլորից շուտ: Բայց ժամանակի հետ այդ սովորությունը վերացավ: Այս տարի արդեն տասներորդ «առաջին անգամն էր», որ բացեցի աչքերս ու հագնվեցի՝ դպրոց գնալու: Բայց էս անգամ սև-սպիտակ չէի հագնվել: Կանաչ զգեստ էի հագել, առաջին անգամ օպտիկական ակնոց էի կրում (դրա մասին մի ամբողջ հոդված ունեմ ձեզ նվիրելու), մազերս կտրել էի ու մի տեսակ փոխվել: Տասներորդ տարին է, բայց առաջին դասարանցու պես պատրաստվել էի: Չէի ասի, թե նույն սրտատրոփ ոգով, չէ, երևի մեծանալու հետ սեպտեմբերի մեկը այլևս դադարում է կախարդական թվալուց, բայց պատրաստվել էի մեծ նվիրումով, այս տարին ինձ համար նոր նվաճումների սկիզբ պիտի լիներ ու պիտի լինի:

Ես երևի միշտ կսիրեմ սեպտեմբերի մեկը, անգամ երբ ծերանամ: Այդ ամսաթվի հետ կապված ես տասը գեղեցիկ հուշ ունեմ ու տասը նոր մեկնարկ: Սպասում եմ տասնմեկերորդին, որը, եթե անկեղծ, ուզում եմ լինի ամենաարտասովորը, ամենագեղեցիկն ու ամենասպասվածը:

Իմ ամառը շատ դրական ու հագեցած էր: Այնքան հագեցած, որ նույնիսկ մոռացել էի, որ շուտով սկսվելու են դասերը, ու ես արդեն 11-րդ դասարանում եմ լինելու: Մոռացել էի, որ արդեն պետք է սկսեմ պարապել: Մասնագիտությունս ընտրել եմ՝ ծրագրավորող՝ ՀԱՀ-ում:

Վայքից նոր էի վերադարձել տուն` Դսեղ, ամսի 29-ն էր: Երեկոյան ծնողներիս հետ նստել էի զրուցելու, որպեսզի որոշենք իմ հետագա անելիքները: Շատ երկար մտածելուց և խորհրդակցելուց հետո վերջնական որոշեցինք, որ պետք է տեղափոխվեմ Երևան՝ ուսումս շարունակելու և անգլերեն պարապելու: Բնակվելը խնդիր չէր: Երևանում շատ բարեկամներ ունեմ, բայց համար 43 ավագ դպրոցին ամենամոտը Արմիկ տատիկենց տունն է: Տանից դպրոց տասը րոպեի ճանապարհ է: Արմիկ տատիկին ու Էդիկ պապիկը երկուսով էին ապրում, ու ես դարձա նրանց սիրելի թոռնիկը: Երկուսն էլ շատ խելացի են, ու հաճելի է ապրել նման միջավայրում:

Հետ դառնալով մինչև սեպտեմբերի 1-ը՝ ասեմ, որ օգոստոսի 30-31-ին կարծես այս աշխարհի վրա չլինեի: Չէի հասկանում՝ իրե՞րս հավաքեմ, գնամ բարեկամներիս հրաժեշտ տա՞մ, թե՞ հետ կանգնեմ որոշումիցս: Բայց հետևելով սրտիս ձայնին՝ հասկացա, որ ճիշտ որոշում եմ կայացրել:

Սկզբում զանգեցինք համար 43 դպրոցի տնօրենին, որը մեծ սիրով ասաց, որ դպրոցի դռները բաց են ինձ համար, հետո գնացի հարազատ դպրոցիս հրաժեշտ տալու, ու վերջապես՝ արագ-արագ հասնելու Երևան, որովհետև հաջորդ օրը սեպտեմբերի 1-ն էր լինելու:

Մեծ երջանկություն էր, որ սեպտեմբերի 1-ից հետո շաբաթ-կիրակի էր, ու քանի որ ես ճանապարհներից ընդհանրապես չեմ հոգնում, որոշեցի նորից գյուղ գնալ ու հաջորդ օրը վերադառնալ: Ինչ չէի հասցրել գյուղում անել, գրեթե վերջացրի, միայն մի տարօրինակ զգացում ունեի՝ ոնց որ մի ամբողջ տարի Դսեղում եղած չլինեի: Ընտանիքս շատ էր տխրել, հարևաններն էլ, ուսուցիչներս ու դասընկերներս էլ: Նոր միջավայր էի գնալու, պետք է հարմարվեի:

Ամսի 4-ին սկսվեցին դասերը: Նոր դասարանս ու ուսուցիչներս շատ լավն են: Դասերս լավ են ընթանում՝ արդեն չորս հատ 9 եմ ստացել: Զարմացնում եմ՝ ես այսքան շուտ չեմ հարմարվում նոր միջավայրներին, բայց այս անգամ բացառություն եղավ, ու արդեն ինձ շատ հարմար ու ազատ եմ զգում:

Գյուղի հետ երբեք կապս չեմ կտրի ու միշտ կհիշեմ: Ամեն երեկո այնտեղ զբոսանքի էի գնում ու հիմա, երբ Երևանում եմ, փորձում եմ համեմատություններ անել Երևանի և Դսեղի միջև: Երկուսն էլ շատ եմ սիրում: Երևանում արդեն շատ հարազատ դարձած տեղեր ունեմ` Պռոշյան փողոցը, Բաղրամյան պողոտան, Մարզահամերգային համալիրը, Թումանյանի այգին: Շատ պայծառ հիշողություններ են արթնանում սրանց մոտով անցնելիս:

Մի խոսքով, մամ ջան, պապ ջան, նորից եմ ասում՝ Մարս մոլորակի վրա չեմ ու ձեզ միշտ հիշում եմ: Հայկ ջան, տնայիններդ երբ հասցնեմ՝ կգրեմ, հարևաններ ջան, ինձ հարազատ բոլոր-բոլոր մարդիկ, չեմ կորել, ու Դսեղը միշտ իմ սրտում է:

Հ.Գ. Արմիկ տատն ասում է՝ արի հաց ուտելու: Թռա՜:

Երբ Ռուսաստանից եկա, արդեն գրեթե գիտակից երեխա էի ու հենց այդ ժամանակվանից էլ շատ սիրեցի «պապոնց (մորական) տանը» մնալ, ինչը մորական պապիկիս չափից շատ սիրելու հետևանքն էր: Շաբաթներով մնում էի այնտեղ և, չնայած որ մեր տունը մի թաղ ներքև էր, տուն գնալու մասին չէի էլ մտածում:

Սիրում էի այդտեղից դպրոց գնալը՝ հաճելի էր անցնում ճանապարհը:

Ու արդեն մոտավորապես վեց տարի է, ինչ տանը բնակվող չկար, հետևաբար ես ևս այնտեղ հաճախ չէի գնում՝ ինչպես փոքր ժամանակ:

Եվ նույն տնից, նույն ճանապարհով  վեց տարի անց ահա այսօր դպրոց գնացի,  ու գիտե՞ք, թե ինչ զգացողություն ունեի: Համոզված եմ՝ չեք հասկանա: Լա՛վ, հասկանալու համար պատկերացրեք մոտ 5-րդ դասարանի, դպրոցը սիրող աշակերտ եք և պատրաստվում եք գնալ սեպտեմբերի մեկին դպրոց: Կարծես այդպիսի զգացողություն ունենայի:

Պապոնց տունը իմ մանկության դրախտն է՝ իր խորհրդավոր տնով, փարթամ այգով ու մորեղբորս անունը վրան «կնքած» դարպասներով:

Եվ միայն վեց տարի անց պապիկիս տունը նորից լցվել է նրա ժառանգներով, և նույն ճանապարհով  վեց տարի անց նրանց հետ նորից դպրոց եմ գնում:

Այս օրը սեպտեմբերի 1-ից էլ հուզառատ է: