
Մշակույթ խորագրի արխիվներ

Եղեգնաձորի պատկերասրահը
Եղեգնաձորի պատկերասրահի մասին պատմում է պատկերասրահի վարիչ Գոհար Ավագյանը:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի
-Հայաստանի ազգային պատկերասրահի Եղեգնաձորի մասնաճյուղը հիմնադրվել է 1978 թվականին: Կապված է Մոմիկի ծննդյան հետ և հիմնադրման օրվանից մինչև այսօր գործում է: Պատկերասրահում ներկայացված են տարբեր աշխատանքներ: Ազգային պատկերասրահից մեզ տրամադրել են աշխատանքներ, որոնք էլ մենք ներկայացնում ենք:
-Հաճա՞խ եք ցուցադրություններ կազմակերպում:
-Բավականին հաճախ՝ տարին մի քանի անգամ, ունենում ենք ցուցադրություններ մեր և ազգային պատկերասրահի նախաձեռնությամբ: Ամեն տարի ունենում ենք «Թանգարանային գիշեր» խորագրով միջոցառում, որը կապված է թանգարանների միջազգային օրվա հետ: Այդ միջոցառումը կարող է լինել ցուցադրություն, դասախոսություն:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի
-Պատկերասրահում անցկացվել է նաև բաց դաս, որին մասնակցել են աշակերտներ: Բաց դասեր հաճա՞խ եք կազմակերպում:
-Բաց դասեր լինում են կախված ցուցադրությունների թեմաներից: Գարնանն է եղել բաց դաս, երբ ունեցել ենք ժամանակավոր ցուցադրություն: Երեխաներն իրենց նախաձեռնությամբ իրենց սիրած նկարիչների մասին հավաքել էին տեղեկություններ և ներկայացնում էին դրանք:
-Վերջերս կայացել է նաև Էդուարդ Բագրատունու «Քարե ժապավեն կյանքի մասին» խորագիրը կրող լուսանկարների ցուցահանդես: Ի՞նչ լուսանկարներ էին ներկայացված և ովքե՞ր էին ներկա ցուցահանդեսին:
-Ցուցադրությունը տեղի է ունեցել սեպտեմբերի 28-ին: Ցուցադրությանը ներկայացված էին վայոցձորյան հայկական խաչքարերի, տապանաքարերի, վիշապաքարերի լուսանկարները: Ներկա էին մարզպետարանի աշխատակիցները, Վայոց ձորի մարզպետի տեղակալ Մելս Հարությունյանը, տեղեկատվական բաժնի վարիչը, Վայոց ձորի թեմի փոխառաջնորդ Տ. Զարեհ վարդապետ Կաբաղյանը, ուսուցիչներ, դպրոցների և մանկապարտեզների տնօրեններ, Երկրագիտական թանգարանի ողջ անձնակազմը:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի
-Այս տարի քանի՞ ցուցադրություն է տեղի ունեցել պատկերասրահում:
-Այս տարի ունեցել ենք երկու ցուցադրություն: Առաջինը Հայաստանի ազգային պատկերասրահի «Մշակութային կանգառ» ցուցահանդեսի շրջանակներում «Հայրենի եզերք» խորագրով ցուցադրությունն էր, որի ընթացքում ներկայացրել ենք տարածաշրջանի գեղատեսիլ վայրերի ու բնապատկերների լուսանկարները, իսկ երկրորդը Էդուարդ Բագրատունու ցուցադրությունն էր:
-Հիմնականում ովքե՞ր են պատկերասրահի այցելուները:
-Պատկերասրահի այցելուները տարբեր մարդիկ են լինում: Կան արվեստասեր մարդիկ, ուսուցիչներ, երեխաներ, ուսանողներ և դպրոցականներ, որոնց հետաքրքրում է արվեստը:

Տոն, որ միշտ քեզ հետ է
Հովհաննես Այվազովսկի. «Արարում»
Այս տարի լրանում է Հովհաննես Այվազովսկու 200-ամյակը։ Աշխարհահռչակ ծովանկարչի ծննդյան տարեդարձն ընդգրկված է «ՅՈՒՆԵՍԿՕ»-ի 2017թ.-ի հիշարժան տարեթվերի շարքում։
Սեպտեմբերի 15-ից մինչ 2018-ի հունվար Հայաստանի ազգային պատկերասրահում ներկայացվելու են Այվազովսկու լավագույն գործերը՝ «Նոյն իջնում է Արարատից»-ից մինչև «Քաոս», որն, ի դեպ, առաջին անգամ է Հայաստանում։
Մի քանի կադր ցուցադրությունից։

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի
«Գեղեցիկ ապրեցեք»
- Լուսանկարը՝ Դայանա Ամիրխանյանի
- Լուսանկարը՝ Դայանա Ամիրխանյանի
- Լուսանկարը՝ Դայանա Ամիրխանյանի
- Լուսանկարը՝ Դայանա Ամիրխանյանի
- Լուսանկարը՝ Դայանա Ամիրխանյանի
- Լուսանկարը՝ Դայանա Ամիրխանյանի
- Լուսանկարը՝ Դայանա Ամիրխանյանի
- Լուսանկարը՝ Դայանա Ամիրխանյանի
Սեպտեմբերի 15-ին Ստեփան Զորյանի տուն-թանգարանի հարկի տակ էր հավաքվել մի զորյանասեր ու արվեստասեր հասարակություն. չէ՞ որ այդ օրը նրա ծննդյան օրն էր, չէ՞ որ 128 տարի առաջ կանաչազարդ Լոռվա գրկում ապագայի մի մեծանուն երեխա էր լույս աշխարհ եկել:
Գրական, դասական, բարի, ջերմ մթնոլորտ էր տիրում: Թանգարանի տնօրեն, բանաստեղծուհի Լենա Անթառանյանը մեծ ոգևորությամբ է նշում այն փաստը, որ Զորյանը բոլոր ժամանակների լավագույններից այն մեկն է, ում գրչով արարված ցանկացած գործ հետաքրքրություն է առաջացնում ընթերցողի մոտ: Իր օրհնությամբ ու լավատեսական խոսքով հանդես եկավ Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Վահան քահանա Ազարյանը:
Մեծ սիրով էին խոսում Զորյանի մասին ու նույնքան մեծ սիրով լսում նրա մասին, սակայն նաև ցավով նշում, որ դպրոցական դասագրքերում շատ հազվադեպ ու քիչ է շեշտված գրող, արձակագիր Ստեփան Զորյանի անունը։ Հայաստանի Գրողների միության Լոռու բաժանմունքի նախագահ Մանվել Միկոյանը և թարգմանիչ, բանաստեղծ Խորեն Գասպարյանը հպարտությամբ էին խոսում նրա մասին՝ հավելելով, որ Զորյանը երբեք չի դավաճանել իր գրչակից ընկերներին, սիրել է իր աշխատանքը, ապրել որպես մեծ հայ ու առաքինի անձնավորություն:
Հյուրերի շարքում էր նաև ՀԳՄ Կոտայքի բաժանմունքի նախագահ Հակոբ Հարությունը, որն իր երախտիքի խոսքը հղեց տուն-թանգարանի տնօրինությանն ու աշխատակազմին:
Արմավիրի մարզի Ծիլքար գյուղի միջնակարգ դպրոցի տասնամյա մի աշակերտուհի էլ կարդաց «Ջրհորի մոտ» իմաստախրատական արձակը: Նույն մարզի Լուկաշին գյուղի Հունան Ավետիսյանի անվան միջնակարգ դպրոցի սաներն էլ իրենց մասնակցությամբ ուրույն տեղ էին զբաղեցնում միջոցառման մեջ:
Ստեփանավանի մշակույթի ու ժամանցի կենտրոնի գուսանական համույթը, իր երաժշտական նուրբ ու ժողովրդական կատարումներով ողջունեց ամենքին: Այնքան հաճելի համադրություն էր՝ քանոնի ելևէջներն ու զորյանական մթնոլորտը:
Հայ ազգային տարազի ժողովրդական վարպետ Մարտուհի Սարգսյանը, ժողովրդական արտիստ, «Մովսես Խորենացի» մեդալակիր Ռոզա Մխիթարյանը, Հովհաննես Աբելյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոնի դերասան Գագիկ Դուրմիշյանը, ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ, երգիծաբան Սամվել Խալաթյանը, արձակագիր, դրամատուրգ, թարգմանիչ և դերասան Էլֆիք Զոհրաբյանը, Լոռու մարզային գրադարանի աշխատակից, գրականագետ Կարեն Մանուչարյանը, Վանաձորի քաղաքապետարանի մշակույթի, սպորտի և երիտասարդության հարցերով մասի ավագ մասնագետ Վալյա Լոռյանը, Վանաձորի ակտիվ հասարակության ասմունքողներն ու արվեստասեր երիտասարդությունն իրենց միանգամայն գեղեցիկ կատարումներով ու ջերմագին խոսքերով արթնացրին զորյանական ոգին ու շունչը:
Իսկ մի փոքրիկ անկյունում էլ ներկայացված էին գեղանկարիչ Սենիկ Մանուկյանի ձեռքի աշխատանքները, որոնք ավելի ու ավելի էին գեղեցկացնում միջավայրը:
Հետաքրքիր ու գեղեցիկ էր միջոցառումը, որը ևս մեկ անգամ մեզ պատմեց մեծ գրող, արձակագիր Ստեփան Զորյանի մասին: Իսկ մենք ապրենք նրա խրատներով, քանի որ գրողն իր կյանքի վերջին պահին ասել է՝ գեղեցիկ ապրեցեք:

«Անցնող օրերի արահետը»

Պարող Դսեղ
«Սմայլ» պարային համույթը Դսեղ գյուղի միակ պարային համույթն է, Տաթև Հովսեփյանն էլ գեղարվեստական ղեկավարն ու պարուսույցն է: Շատ համերգներ ենք ունեցել պարի խմբով և արդեն 2 տարի է, ինչ այն գործում է: Երկամյակի առիթով հուլիսի 27-ին Դսեղի Մշակույթի տան դահլիճում միջոցառում էր, պարում էին «սմայլիկները»: Միջոցառման ավարտից հետո զրուցեցի պարուսույց Տաթև Հովսեփյանի հետ:
-Պատմեք Ձեր մանկությունից, ինչպե՞ս սկսեցիք պարով զբաղվել, որտե՞ղ էիք պարի հաճախում:
-Դեռ շատ փոքր հասակից երազել եմ դառնալ պարուհի: Դպրոցական տարիներին Դսեղում հաճախել եմ հայկական ժողովրդական և վրացական պարերի, հետագայում նաև Վանաձորի «Գայաննա» կենտրոնի պարային ստուդիա, որտեղ նաև ուսուցանել եմ:
-Ինչպե՞ս որոշեցիք պարուհի դառնալ:
-Ինչպես արդեն նշեցի, դեռ մանկուց եմ երազել պարուհի դառնալու և մեծ բեմեր դուրս գալու մասին: Հիշում եմ, թե ինչքան մեծ էր ցանկությունս հայտնվել «Պարիր, թե կարող ես» նախագծում: Հասկանալով, թե դա ինչ լուրջ և ինչ մեծ պատրաստվածություն է պահանջում՝ ես մեկ է, ուզում էի իմ մասնակցությունն ունենալ: Համոզված էի, որ ի վերուստ տրված պարային ունակություններս կօգնեն ինձ անցնել մի քանի փուլ, սակայն այդ ցանկությունս այդպես էլ անկատար մնաց, քանի որ ընտանիքիս անդամները հավանություն չտվեցին այդ մտահղացմանը:
-Ինչպե՞ս արձագանքեց Ձեր ընտանիքը պարուհի կամ պարուսույց դառնալու որոշմանը:
-Հայրս միշտ դեմ է եղել, որ ես դառնամ պարուհի՝ ասելով, որ դա ինձ ոչինչ չի տա, ավելի լավ է՝ մտածեմ այլ մասնագիտության մասին: Ինչ խոսք, այդ արգելքը «փշրեց» իմ բոլոր նվիրական երազանքները՝ կապված պարի հետ: Սերս դեպի օտար լեզուներն օգնեց ինձ մասնագիտություն ընտրելու հարցում, բայց ես շարունակում էի ապրել իմ ստեղծած պարային աշխարհում: Մինչև պարուսույցի աշխատանքին անցնելս՝ վերջին զանգերի և հարսի մենապարերի մի քանի բեմադրություններ եմ կատարել, նաև՝ քրոջս հարսանիքին, ինչը հաճելի անակնկալ էր բոլորի համար: Դրանից հետո արդեն հարազատներս էլ էին ցանկանում, որպեսզի ես դառնամ պարուսույց, և այդ փաստն ինձ միանշանակ շատ ուրախացրեց:
-Ձեր մասնագիտություններից առաջինը պա՞րն է:
-Ոչ, Դսեղի միջնակարգ դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվեցի Վանաձորի Ս. Թևոսյանի անվան պետական պոլիտեխնիկական քոլեջի «թարգմանություն և գործավարություն» բաժինը, որն ավարտելուց հետո ընդունվել եմ Վանաձորի Հ․Թումանյանի անվան պետական մանկավարժական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի «անգլերեն լեզու և գրականություն» բաժինը: Պարը իմ երրորդ մասնագիտությունն է:
-Պատմեք Ձեր համույթից, ինչպե՞ս ստեղծվեց այն:
-«Սմայլ» պարային համույթն ստեղծվել է 2015 թ.-ի մարտ ամսին, Դսեղի Մշակույթի տան տնօրեն տիկին Սյուզաննա Խառատյանի աջակցության շնորհիվ: Նրա հետ միասին նաև գնացինք դպրոց և հայտարարեցինք, որ բացվելու է պարի խմբակ, ցանկացողները կարող են հաճախել և սովորել տարբեր ազգագրական, ինչպես նաև՝ ժամանակակից ոճի պարեր: Ի զարմանս ինձ՝ ցանկացողների թիվը շատ էր, մոտ 108 հոգի արդեն գրանցվել էին: Այժմ աշխատում եմ 4 տարբեր տարիքային խմբերի հետ:
-Ո՞րն է Ձեր նախընտրած պարի ոճը:
-Ինձ համար չեմ կարող առանձնացնել որևէ պարի ոճ, պարը կյանքի իմ ոճն է:
-Պարով զբաղվելիս խանգարող հանգամանքները շատ են լինում: Ի՞նչն է օգնում հաղթահարել բոլոր դժվարությունները:
-Յուրաքանչյուր բնագավառում էլ կարելի է հանդիպել շատ դժվարությունների, ինչու չէ՝ նաև հիասթափությունների, և միայն դրանք սիրով և համբերատարությամբ հաղթահարելով ես գնահատում այն ամենը, ինչով մարդը կարող է իրեն երջանիկ ու սիրված զգալ: Երբ շատ ու շատ փորձերից հետո տեսնում եմ իմ աշխատանքի արդյունքը և դրական արձագանքը հանդիսատեսի կողմից, դա իմ՝ դժվարին ուղին հաղթահարելու կողմնացույցն է: Ինձ օգնում են նաև իմ աշակերտները, որոնք միշտ իմ կողքին են: Ես զգում եմ նրանց սերն ու աջակցությունը, ինչի համար էլ շատ շնորհակալ եմ:
Արհեստն է մարդուն ոսկե բլազուկ
Հարցազրույց ժողվարպետ Անահիտ Ճաթեյանի հետ:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Տոնոյանի
-Որքա՞ն ժամանակ է, ինչ զբաղվում եք տիկնիկագործությամբ:
-Երկար տարիներ աշխատել եմ մանկատանը, երեխաներին ուսուցանել արհեստի տարբեր ճյուղեր՝ թաղիքագործություն, ասեղնագործություն, տիկնիկագործություն, հելյուն, կարպետ, ասեղնագործ ժանյակ: Արդեն հինգ տարի է՝ զբաղվում եմ նաև տիկնիկագործությամբ, բայց սերը դեպի տիկնիկագործությունն ունեցել եմ դեռ մանկության տարիներից:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Տոնոյանի
-Ինչպիսի՞ տիկնիկներ եք պատրաստում:
-Երբ սկսեցի զբաղվել տիկնիկագործությամբ, որոշեցի պատրաստել հատկապես հայկական տիկնիկներ, ու քանի որ մանկատանը արտասահմանցի հյուրեր շատ են լինում, որոշեցինք մեր պատրաստած հայկական տարազներով տիկնիկները նրանց նվիրել:
Սկզբում տիկնիկների հագուստները պատրաստում էինք հելյունով կամ շյուղերով գործած գործվածքներով, հետո արդեն նաև կարպետով՝ մեր հայկական զարդանախշերով զարդարելով: Տիկնիկները հաճախ պատրաստում ենք հեքիաթների, գերդաստանի թեմաներով՝ տատը թոռների հետ, գրկանոց նորածին երեխան՝ մոր գրկում:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Տոնոյանի
-Քանի՞ տարի եք աշխատում մանկատանը:
-Արդեն քսանհինգ տարի է՝ աշխատում եմ մանկատանը՝ շատ սիրելով իմ գործն ու երեխաների հետ շփումը:
-Նման ստեղծագործական աշխատանքների նշանակությունն արդյոք մե՞ծ է երեխաների կյանքում:
-Ձեռքի աշխատանքները երեխաների համար թերապիա են հանդիսանում, նյարդային համակարգը թուլացնում, լարվածությունը հանում են, քանի որ նրանք այդ պահին զբաղվում են հաշվարկով, չափելով, կտրելով, կարելով, ինչն էլ մարդուն հավասարակշռված, հանգիստ վիճակի է բերում: Ինչո՞ւ չէ, նաև ծանոթանում են հայկական ազգային զարդանախշերին ու հագուկապին, իրենց իսկ ձեռքով պատրաստում են ազգային տիկնիկներ:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Տոնոյանի
-Որտեղի՞ց եք սովորել տիկնիկագործություն:
-Տիկնիկագործության մասին հայկական շատ գրականություն կա հնագիտական թանգարանում: Վերցնելով, կարդալով, կարպետներն ուսումնասիրելով՝ գծապատկերներ եմ անում ու սկսում պատրաստել:
Տիկնիկագործության առումով ինքնուս եմ, իսկ ասեղնագործ ժանյակը սովորել եմ մորիցս ու հիմա սովորեցնում եմ երեխաներին:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Տոնոյանի
-Ինչ-որ արհեստի տիրապետող մարդը ինչպիսի՞ն պետք է լինի:
-Առաջնային է աշխատասիրությունը: Ես ինքս կարգախոս ունեմ, որով առաջնորդվում եմ ցանկացած գործ սկսելիս՝ «Աշխատել ցանկացողը ելք է փնտրում, աշխատել չցանկացողը՝ պատճառներ»:
Աշխատելիս միշտ ինքս ինձ կրկնում եմ ու երեխաներին էլ խրատում, որ արհեստը «ոսկե բլազուկ» է: Արհեստ իմացողը մինչև կեսօր է սոված մնում:

Հանելուկներ
Ձին քնաց,
Թամքը մնաց:
(գետ և կամուրջ)
Հպարտ-հպարտ ման ա կյալիս,
Քիթը ոսկոր, մրյուքը միս:
(հնդկահավ)
Աք տան, բաք տան,
Քյաքուլատ ծիք տան:
(կշեռք)
Ղրղնեն հիշալլու,
Մեջը գյոզլու:
(խաշիլ)
Ըստե նստեմ,
Քռան ճյուր խմեմ:
(միտք)
Հինգ ախպեր իրար հետ պատ են շարում:
(ճաղեր)
Ինչքան կտրես, խորանում ա:
(փոս)
Ինչքան ծքյում ես, կրճանում ա:
(սիգարետ)
Հողի լյուլյա,
Մսի գյուլլա:
(մուկ)
Ինքը հողի,
Ծայրը պողի:
(փսոս)
Կաշին` միջում,
Միսը` դրսում:
(քարաճիկ)
Վեչ առնողին ա պետք, վեչ ծախողին,
Ում էլ որ պետք ա, անպետք ա:
(դագաղ)
Վեչ հաչում ա, վեչ կծում ա,
Վեչ էլ մարդ ա ներս թողում:
(կողպեք)
Ասացող` Խանում Արզումանյան
Գրի առնող` Արմիդա Բաղիյան
Կուծի’, կուծի’, հոլները տվեր ըրա:
(սանդերք)
Արա հանդին ա, հանդին ա,
Պոզերը կռմանդին ա,
Տարին մհետ կիթ կկյա,
Արա հանդին ա, հանդին ա:
(խաղողի վազ)
Պիծի պտրհան
Շեղջով լիքը:
(բերան)
Ռավետը վեր ա կենում,
Քնյում գյուղ պտտում,
Կյալի տռան հետևին կաղնում:
(կոպալ)
Ստե պիպիզ, ընդե պիպիզ,
Մղկի տակին ճլպիպիզ:
(ավել)
Ասացող` Ռիմա Ծուղունյան
Գրի առնող` Արմիդա Բաղիյան
Հայտնի և անհայտ Ստվերների թատրոնը

Լուսանկարը՝ Հեղինե Ենոքյանի
Ուղիղ վեց տարի առաջ կայացավ իմ և ստվերների թատրոնի առաջին «հանդիպումը»: «Այրուձի» հեծյալ ակումբի անդամները կազմակերպել էին արդեն ավանդական դարձած ազգային ձիախաղեր: Ձիախաղերի ավարտից հետո այրուձիականները երգեցին հայկական ժողովրդական և ազգային երգեր, որոնք ուղեկցվում էին հայկական պարերով: Այդ օրվա վերջին հատվածը եզրափակվեց անակնկալով՝ ստվերների թատրոնի ներկայացումներ դիտելով: Երբևէ չէի լսել թատրոնի այս տեսակի մասին, որ կա ստվերների թատրոն և, որ վեց տարի անց այն պիտի դառնար իմ դիպլոմային աշխատանքի թեման: Առաջին հայացքից այն ինձ արտասովոր մի բան թվաց: Ճիշտ է, տիկնիկային ներկայացում դիտել էի, բայց ստվերների՝ ոչ: Իսկ ինչպե՞ս կարող ենք ստեղծել ստվերների թատրոն:
Ստվերերի թատրոն ստեղծելու համար բավական է գտնել մի քանի էլեկտրական լամպ, սպիտակ պաստառ, որը կհանդիսանա որպես էկրան, պատրաստել մի քանի տիկնիկ և սկսել ստեղծագործել: Էկրանի հետևում կանգնում է դերասան-տիկնիկավարը, ով տիկնիկը շարժում է հակառակ կողմից կիպ մոտեցնելով էկրանին՝ հատուկ պատրաստված շյուղերի օգնությամբ, խոսելով տարբեր հերոսների ձայներով: Էկրանը իրենից ներկայացնում է ուղղանկյուն փայտե շրջանակ, որի վրա ձգված է սպիտակ կտոր: Լույսի աղբյուրը հակառակ կողմից ընկնում է տիկնիկի վրա և էկրանին հայտնվում է նրա ստվերը:

Լուսանկարը՝ Հեղինե Ենոքյանի
Իմ ուսումնասիրությունների արդյունքում պարզեցի, որ Հայաստանում տարածված է եղել Ղարագյոզ կոչվող ստվերների թատրոնը, որն ամբողջ աշխարհում հայտնի է իբրև թուրքական մշակույթի մի մաս: Սակայն Ղարագյոզը զուտ թուրքական երևույթ չէ: Այն իր մեջ կրում է շատ ժողովուրդների մոտ ընդունված նման կերպարների բնորոշ գծեր: 19-րդ դարի սկզբներին և ամբողջ այդ դարի ընթացքում Ղարագյոզը եղել է հայերի սիրած խաղերից մեկը: Սակայն հայերի մասնակցությունը չի սահմանափակվել միայն այն դիտելով, նրանք հանդես են եկել իբրև կազմակերպիչներ, իսկ թուրք պատմաբաններից շատերը լռում են այս մասին:
1984 թվականին «Այրուձի» հեծյալ ակումբի անդամները ձիերով արշավների են գնում և շրջում Հայաստանի տարբեր բնակավայրերով: Հենց այդ ժամանակ էլ ծագում է ստվերների թատրոնի վերականգնման միտքը: Եվ այս թվականից արշավների անբաժան մասն է կազմում ստվերների թատրոնը: Ազգագրության ինստիտուտի գիտաշխատող Ժենյա Խաչատրյանը, ով զբաղվում էր ստվերների թատրոնի ուսումնասիրությամբ, նրանց է փոխանցում թատրոնի մասին նյութերը:

Լուսանկարը՝ Հեղինե Ենոքյանի
Այսօր հնարավորություն ունենք դիտելու ստվերների թատրոն «Այրոգի» թատերախմբի շնորհիվ: Խաղացանկում առկա են 19-րդ դարից պահպանված հայկական ստվերների թատրոնի որոշ բեմադրություններ: Դրանք պահպանել և 1960-ական թվականներին Հայաստանում վերականգնել են Խաչատուր Թումասյանը և Հովհաննես Մելքոնյանը: Այժմյան թատրոնի տիկնիկների մի մասը Խաչատուր Թումասյանի տիկնիկների կրկնօրինակներն են: Ներկայացման հետ կապված իրերը, խաղացնելու ձևը և տեքստը ժառանգաբար է փոխանցվել: Տեքստը հեղինակ չունի: Ինչպես նախորդները, այնպես էլ Խաչատուր Թումասյանը տեքստը հարմարեցրել է հանդիսատեսի ճաշակին: Դա հնարավորություն է տվել տեքստի բուն բովանդակությունը չփոխելով դիմել իմպրովիզացիայի: Կա սյուժե, որ մեզ է հասել 5-րդ դարից: Պատմիչ Փավստոս Բուզանդը նկարագրում է զվարճալի պատմվածքներ ոմն Յոհան եպիսկոպոսի մասին՝ հարբեցող, խաբեբա ու խարդախ մի մարդու, ով հարստանալու համար պատրաստ է ամեն ինչի:

Լուսանկարը՝ Հեղինե Ենոքյանի
Իհարկե, այս ավանդույթը կորցնել չարժե, և մենք ինչ-որ տեղ նաև հետ ենք մնում. մինչ փորձում ենք պահպանել, ուրիշ ժողովուրդներ այն զարգացնում են և մատուցում նոր տեխնոլոգիական հնարքներով: