Իմ ամենասիրելի մարդը

Իմ ամենասիրելի մարդը մորաքրոջս ամուսինն է, ում ես փոքրուց պապիկ եմ ասել։ Բոլորը միշտ զարմանում էին, որ ես ասում էի պապիկ, բայց ժամանակի ընթացքում բոլորի համար սովորական էր դարձել։ Երբ նրա աղջիկը իրեն թոռ պարգևեց, բոլորը եկան նրանց շնորհավորելու։ Երբ պապիկը դուռը բացեց, բոլորն աչքալուսանք տվեցին՝ ասելով, որ պապիկ է դարձել, և նա ասաց, որ ինքը արդեն տասնչորս տարի է, ինչ պապիկ է։ Այդ օրվանից ես ավելի կապվեցի ու սիրեցի նրան: Երբ ինձ հարցնում են, թե ում եմ շատ սիրում, ես հպարտ պատասխանում եմ՝ պապիկիս։ Նրա անունը Աղաս է, նա շատ բարի մարդ է և ոչ բոլորը ունեն նրա բնավորությունից։ Նա այդքան էլ մեծ չէր, երբ ես ու քույրս նրան պապիկ ասացինք։ Ու ոչ բոլորին դա դուր կգար, սակայն նա այնքան բարի էր ու մեզ այնքան շատ էր սիրում, որ դարձավ մեր պապիկը, իսկ մենք՝ նրա թոռնիկները։ Հորեղբայրս միշտ ասում էր, որ ինքը ասել է Աղո պապի, այդ օրվանից ենք նրան սկսել պապիկ ասել, սակայն մենք միշտ հակաճառում էինք, որ դա այդպես չէ։ Հին վիդեոներ, տեսանյութեր նայելիս ես տեսնում եմ, թե նա ինչպես է խաղացել մեզ հետ, ինչպիսի գժություններ է արել մեզ համար, ու ես սկսեցի հասկանալ նրա կարևորությունը և դերը իմ կյանքում։ Միշտ շատ լավ եմ հիշում նրա ձեռքի մատանին։ Փոքր ժամանակ ես ասել եմ, որ երբ մեծանամ, ինձ տա այդ մատանին, և նա երբեմն կատակով ասում էր. «Բա, որ ես մահանամ, ու մատանին մատիցս դուրս չգա՞», և ես միշտ ասում էի, որ մատը կկտրեմ ու կհանեմ: Նա ժպտում էր այդ իմ խոսքերից։ Երբ մի անգամ նրա թոռնիկը ասաց. «Պապի, որ մեծանամ, մատանիդ կտա՞ս ինձ», -նա պատասխանեց, որ այդ մատանին արդեն տեր ունի, դա Անուշինն է։

 

Մենախոսություն քանդակելիս. Սամվել Պետրոսյան

 -Քանդակագործի՝ Աստծու տված շնորհքը ընիգ է, օր ժողովրդի սիրած կերպարները նույնքան ջերմությամբ ու նույնքան կենդանի իրան վերադարձնե: Ամեն մե արձանը, որ դրվում է մեր քաղաքում, մի երևույթ է, ու կապ չունի ինչըղ է էրած, կարևորը էն է, որ ինքը իր մեջ ինչ-որ դաստիարակչական բնույթ ու իմաստ ունի:

Ինչըղ կըսե Կոմիտասը, եթե շնորհք ունիս, ժողովրդի տվածը բըդի իրան վերադարձնես: Ու ինչըղ ինքը ժողովրդից վերցրեց շատ երգեր, մշակեց, կատարելագործեց ու ժողովրդին տվեց, ըդպես էլ ես ժողովրդի ծոցից ելած կերպարներին գուզեմ, օր նույն համ ու հոտով, լեննագանցու ըսած` ջիգյարով ներկայացնեմ: Ու ես հոգևոր բավականություն կստանամ, երբ օր մեր հանճարների քանդակները շատ կենդանի կեղնին: Եվ իսկականից մեծ պատիվ է, երբ կծառայես մեծերին:

Բայց նաև շատ բարդ է քանդակագործի աշխատանքը, որովհետև մենակ արտաքին նմանությունը հերիք չէ. բըդի ներքին նմանությունն էլ գտնիս, գտնիս էդ մարդու ֆունկցիան: Ըդոր համար շատ էսքիզներ կենեմ, մինչև որ կգտնիմ իսկականին ամենամոտը ու բնականը: Մեր Սասունցի Դավթի արձանի հեղինակը՝ Երվանդ Քոչարը, երկար ժամանակ մտածել է, թե ինչըղ քանդակե, ու ինչ-որ բան չի հերիքել իրա ուզածը ստանալու համար, ու ինքը գնացել է գազանանոց, լսել է առյուծի մռնչյունը ու էն ամենը, ինչ-որ զգացել է, դրել է արձանի մեջ:

Քանդակով ես զբաղվել եմ տասներկու տարեկանից: Հլը էն ժամանակ 3-4-րդ դասարան էի, կերթայի մեր էսօրվա Մայր Հայաստանի արձանի մոտից, որը հլը գոյություն չուներ, կավ կբերեի էդ մեծ-մեծ քարերի տակից: Ու տնեցոնք էլ խաբար չէին եղնի, մեկ էլ ես կավը ուսիս գուկայի տուն, օր մե նոր կերպարըմ ստեղծեի: Ու էն ժամանակվա քանդակներս էլ շատ-շատ բնական են: Ես հըմի կնայեմ ու ընձի-ընձի կմտածեմ, օր էրեխա-էրեխա, լավ էլ նմանեցրել ու բնականին շատ մոտ քանդակել եմ մեր Վարդան Մամիկոնյանին, Հովհաննես Թումանյանին, շատ-շատերին: Ու բանն էլ էն է, օր ես ընձի եմ էրե էդ ամեն ինչը՝ առանց դասատու, առանց գործից հասկցող որևէ մեկի:

-Ռոդենը կըսե, եթե արձանին ձեռք կուտաս ու կզգաս արձանին, ուրեմն ինքը կենդանի է: Ես էն ժամանակ, երբ որ առաջին անգամ տեսա Սամվելի աշխատանքները, էնքան բնական էին, որ անկախ ինձանից ուզեցի ձեռք տալ, որ տեսնեի՝ կենդանի է, թե` ոչ,- զրույցին է միանում քանդակագործ Սամվել Պետրոսյանի կինը,- բայց ինքը ընձի կըսեր՝ մեջն ի՞նչ կա, չի խոսա:

Ես Սևակին (ցույց տվել եմ, չէ՞) գագաթ եմ էրե, որովհետև իրոք ինքը գագաթ էր: Ու չէի կըրնա ամենալավ կերպով չներկայացնեի, որովհետև իմ ամենասիրած ու հոգեհարազատ կերպարներին, ու հատկապես Նարեկացուն ու Սևակին, ես միշտ գուզեմ, օր ամենալավ ձևով ստեղծեմ, որովհետև մեր դյուցազներգության պես, ինչքան ստեղծես` կստեղծվին:

Արվեստագետը, եթե մտածող չեղավ, բան դուրս չի գա, որովհետև բըդի ամեն ինչ իրար կապե ու լավագույնը գտնի, թե չէ մակերեսային՝ դիլետանտ կեղնի: Արվեստը ֆորմա է, ու դու քու փիլիսոփայությամբդ բըդի կըրնանաս էդ ֆորման լցնես, լիքը դարձնես:

-Սամվելը շատ շուտ կոգեշնչվի: Հանկարծ մե կերպարըմ հանդիպավ, ինքը անմիջապես կսկսե մտածել էդ կերպարի վրա, ու ըդոր համար էլ իրա միտքը միշտ զբաղված է: Շատ ժամանակ ես կխոսամ-կխոսամ, բայց գիտեմ, օր ինքը ընձի չի լսե, իրա միտքը ինչ-որ նոր բան կստեղծե,- ասում է քանդակագործի կինը,- իրան դու երբեք պարապ չես տեսնի: Անընդհատ թուղթն ու մատիտը ձեռքը ինչ-որ բաներ կգծե, շատ ժամանակ նկարածը ցույց կուտա ու կհարցնե, թե որ մեկն է լավը: Ինքը չափից դուրս մոնումենտալ է:

-Դու քանդակը ընբես բըդի էնես, օր միջավայրի ճարտարապետության հետ հնչե ու մեծ արժեք ունենա:

Համ էլ քանդակագործը բդի շատ կարդացած էղնի: Օրինակ, հունական, ասորական, եգիպտական, իտալական մշակույթին բըդի տեղյակ էղնի, օր իրա քանդակները կըրնանա ճիշտ ստեղծե: Ես էլ շատ գործեր ունիմ, օր էդ ոճերով են քանդակված, բայց դե դու քու ազգային ձևով բըդի ստեղծես քանդակդ: Ես կհիշեմ՝ մեր մանկավարժական ինստիտուտի գործերն օր կենեի, Նարեկ Սրբազանը եկավ, տեսավ ու ըսեց. «Նայողը կզգա, օր հայի ձեռ է կպե: Ոչ իտալական է, ոչ հունական. այ, էդ է հայի արվեստը»:

Կըսեն` առյուծը կազմված է մարսված ոչխարներից: Այսինքն, բըդի էդ բոլոր արվեստները ուսումնասիրես, գիտենաս ու քուգդ ստեղծես:

-Էս էլ Ազնավուրս, Չարենցս, Սևակս, Խորենացիս, Տիգրան Մեծս, Նալբանդյանս, Դուրյանս, Գոշս…Կոմիտասս ու Քրիստոսս…

Եվ բառերով չի կարելի նկարագրել այն հիացմունքն ու սերը, որը տեսանելի էր քանդակագործի աչքերում, այն ոգևորությունը, որը նա զգում էր արձանները ցուցադրելիս ու ոչ պակաս ոգևորությամբ էլ վարակում ինձ, քանի որ անգամ փոքր արձանների մեջ զգացվում էր մեր մեծերի մեծությունը…

astghik ghazaryan

Քաղցր հուշեր

Երբ պապիկս ջահել էր ու հարուստ, հաճախ էր գնում Իջևան՝ առևտրի: Մեզ էլ՝ իր չորս թոռներին՝ ինձ, Սարգսին, Դավթին ու Մարիամին, հետն էր տանում: Ավելի ճիշտ, չէր տանում, այլ մենք էինք մեքենայում թաքնվում ու հենց տանից հեռանում էինք, այն ժամանակ դուրս էինք գալիս:
-Վայ, ես ձեր…,- այս էր լինում նրա արձագանքը, երբ տեսնում էր մեզ:
Բայց շուտով պապիկը սկսեց ստուգել՝ մեքենայի մե՞ջ ենք, թե՞ չէ: Մեզ էլ մնում էր նրան համոզելը: Երբ ճանապարհին խելոք չէինք մնում, պատժվում էինք. հաջորդ օրը, որքան համոզում էինք, չէր տանում:
Մեր Իջևան գնալու գլխավոր պատճառն այն էր, որ պապիկը էնտեղ մեզ համար համով բաներ էր առնում. պաղպաղակ, քաղցրավենիք, ըմպելիք և շատ ուրիշ բաներ:
Մի օր էլ առաջին մեթոդով, այսինքն, թաքնվելով, ճամփա ընկանք: Բայց ճանապարհի կեսից հասկացանք, որ չենք գնում այնտեղ, որտեղ որ ամեն անգամ տանում էր մեզ պապս: Պարզվեց, որ գնում ենք գազալցակայան: Հետդարձին մեքենան կանգ առավ:
-Հը՞, պապ:
-Երեխեք, պետք ա հրենք:
Պապիկը միայնակ չէր կարող հրել, ու մենք անցանք գործի, իսկ պապը նստեց մեքենայի ղեկին: Մինչև գյուղի տակը՝ մոտ մեկ կիլոմետր, հրեցինք, և պապը մի պահ կանգ առավ ու ասաց.
-Թու՛, «տումբլերը» մոռացել եմ բացեմ:
Այդ օրվանից արդեն հարցնում էինք, թե ո՞ւր է գնում: Չնայած մենք հիմա այդ պատմությունը հիշելիս մի լավ ծիծաղում ենք, բայց այդ պահին այդքան էլ ծիծաղելի չէր:

 

Հուսիկը

Հուսիկ կամ նկարիչ Հուսիկ. այսպես են կոչում նրան համաքաղաքացիները: Հուսիկը ծնվել և ապրել է Կապանում: Հասուն տարիքում նրա մեջ ի հայտ են եկել նկարչին բնորոշ տվյալներ: Հուսիկը զգալով, որ իր ծննդավայրում գործերն առաջ չեն գնում,  հեռանում է Հայաստանից և բնակություն հաստատում ՌԴ-ում: Այնտեղ նա ձեռք է բերում ամեն ինչ` փող, տուն, բիզնես: Սակայն նրան խորթ էին այս ամենը, քանի որ նա գտնվում էր հայրենի ծննդավայրից հեռու: Արդեն հայտնի նկարիչ դարձած Հուսիկը վերադառնում է Հայաստան: Հենց այստեղ էլ նրա կյանքը գլխիվայր շուռ է գալիս: Հուսիկը կորցնում է ամենը, ինչ ուներ և իրեն տալիս խմիչքին: Նրան փողոցներում ամենուր կարելի էր տեսնել՝ տաք բաճկոնը հագին, կոճակներն արձակած, թափթփված հագնված, և նրանից սուր ալկոհոլի հոտ էր փչում: Մարդիկ նրան նայում էին զզվանքով, իսկ նա իրեն շրջապատող անցորդների վրա դառը հայացքներ էր նետում: Երբ նկատում էր, որ ինչ-որ մեկն իրեն է նայում, հաստ հոնքերն իրար էր միացնում, աչքերն ավելի էր խոշորացնում, և նրա դեմքը վախենալու տեսք էր ստանում: Խոշոր աչքերը, որ շագանակի գույն ունեին, մշտապես կարմրած և լացակումած տեսք ունեին: Մի անգամ փողոցում պատահական հանդիպեցի Հուսիկին, քայլում էր իրենից մեծ կոշիկները քարշ տալով: Հետո նկատեց ինձ,  պտտվեց և դեմքիս նայեց: Ես նրան նայում էի ոչ թե զզվանքով, ինչպես բոլորը, այլ խորը ափսոսանքով: Նրա աչքերը ինչպես միշտ կարմրած էին, դեմքի խոշոր կնճիռներից ու աչքերի տանջված տեսքից կարելի էր ենթադրություններ անել նրա ոչ այնքան հաճելի անցյալի մասին: Սովորականի պես նա հոնքերը չմիացրեց իրար և վախենալու հայացք չընդունեց, այլ նայում էր անթարթ. երկու րոպեի ընթացքում ընդամենը մեկ անգամ թարթեց աչքերը: Մեր թիմին հայտարարել էին ֆիլմ նկարել միգրացիայի թեմայով, և ես որոշել էի Հուսիկին ֆիլմիս մեջ ընդգրկել: Օրեր անց ես անցնում էի այն նույն տեղանքով, որտեղ առաջին անգամ տեսել էի նրան, սակայն այդպես էլ չգտա: Հարցուփորձ արեցի: Անցորդներից մեկը պատասխանեց՝ տեսնես որ մի անկյունում է լռվել, հաստատ հեռու գնացած չի լինի: Հետո խանութի պատին մատնացույց արեց մի գեղեցիկ որմնանկար և ասաց՝ նա է նկարել: Եվս կես ժամ ես փնտրեցի Հուսիկին, սակայն փնտրտուքներս իզուր էին: Շաբաթներ անց, երբ մենք վերջացրել էինք մեր ֆիլմի նկարահանումները առանց Հուսիկի, մեր ականջին լուրեր հասան, որ Հուսիկը մահացել է: Հարևանները նկատել էին նրա շարունակական բացակայությունը, այցելել նրա բնակարան և գետնին ընկած, մահացած գտել: Նա օրեր շարունակ այդպես ընկած է եղել իր աղքատ բնակարանում, մինչև հետաքրքրասեր հարևանները կայցելեն նրան… Այսպիսի վախճան ունեցավ նկարիչ Հուսիկը:

 

Տեր ունենալու իրավունք

Ես մեծանում եմ մի միջավայրում, որտեղ սպանությունները անպակաս են։ Կապանում հաճախ կարող եք քնից արթնանալ կրակոցի ձայնից, իսկ առավոտյան տեսնել արյան հետքեր։ Ցավալին այն է, որ մարդիկ արդեն դրանից ո՛չ վախենում են, ո՛չ զարմանում։ Ասում են, որ շուն է, էլի։ Այդ շները առանց մահանալու էլ արդեն դժբախտ են. տեր չունեն, կեր հայթայթել չեն կարողանում։ Բակի երեխաների մի մասը վախենում է նրանցից, մյուս մասն էլ կապվում է շների հետ ու նրանց անուն դնում։ Ցավով եմ հիշում մեր բակի Սևուկին, Շարիկին, Թեքսիին։ Նրանք ձգտում էին բարեկամանալ մարդկանց հետ։ Մի քանի օր առաջ ընկերս ասաց, որ հինգից ավել շներ սպանված ընկած են աղբանոցում։ Գնացի բակ, տեսա մենակ Սևուկին։ Տխուր գնացի տուն, որտեղ մայրս խոսում էր հարևանուհու հետ, որին առաջին անգամ էի տեսնում մեր տանը։ Նա մայրիկիս ասում էր.

-Իմ թոռնիկը վախենում է դասի գնալ, վախենում է Սևուկից, բայց նաև ուզում է շփվել Սևուկի հետ։ Գնացի Անդրանիկի մոտ, ասացի, որ շանը տանի այգում պահի։ Հրաժարվեց, ասաց, որ շունը իրենը չէ։ Գնացի քաղաքապետի մոտ, ջերմ ընդունեց։ Խնդրեցի, որ սպանի շանը, ինքն էլ համաձայնվեց։ Հաջորդ օրը տեսա, որ մի քանի շուն ընկած են աղբամանի մոտ, իսկ Սևուկը նույն տեղում էր։ Հիմա էլի կդիմեմ քաղաքապետին։

Ես հասկացա, որ ամեն ինչ այդ կնոջ պատճառով է եղել, հիասթափվեցի, ցանկացա կնոջը դուրս հանել մեր տանից։

Հիմա ես ուզում եմ գնալ քաղաքապետարան և պահանջել, որ չխախտեն կենդանիների իրավունքները։ Կառուցեն շների համար կացարան, որ շներին սպանելու փոխարեն նրանց պահեն այդտեղ, մինչև շները կգտնեն իրենց տերերին։

Ազատամուտ

Ինձ հուզում է իմ ծննդավայրի՝ Ազատամուտի անցյալը, ներկան և ապագան: Ազատամուտը հիմնադրվել է 1970 թվականին «Բետոնիտ» գործարանի աշխատողների համար:  Ազատամուտը  ավան էր, սակայն Սովետական Միության փլուզումից հետո Ազատամուտը դարձավ գյուղ, «Բետոնիտը» փակվեց: Դրանից հետո Ազատամուտի բնակիչները սկսեցին արտագաղթել: Ազատամուտից շատերը հեռացան: Մարդիկ, ովքեր մնացել էին, տուժեցին հայ-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ: Շատ-շատերը թողեցին իրենց ընտանիքները և գնացին պատերազմ: Շենքերի վրա երևում են ռմբակոծության հետքերը: Գյուղն անընդհատ ռմբակոծվում էր: Հրետակոծությունից շատերը զոհվեցին:

Բնակչության մեծ մասը մեկնեց արտագնա աշխատանքի, իսկ մյուս մասը որոշեց զբաղվել ածխագործությամբ: Մինչև օրս էլ նրանք այդ գործով են զբաղվում: Սակայն այդ կերպ նրանք աղտոտում են մեր գյուղով հոսող Աղստև գետը: Երեկոյան գալիս է մի պահ, որ գյուղի օդը պատվում է ծխով: Մոտակա գյուղերից մեր գյուղի շենքերը չեն երևում, քանի որ օդը պատված է ծխով: Ածխագործությամբ զբաղվողներն անտառից ապօրինի փայտ են կտրում: Մարդիկ գետի մոտակայքում տեղադրում են մետաղյա տակառներ, փայտը դրանց մեջ վառում, մի փոքր բոցավառվելուց հետո փայտի վրա ջուր են լցնում, մարում կրակը և այդ կիսաածխացած փայտը տանում, վաճառում: Այդպես են  գոյատևում:

 

 

Քահանայությունը կոչում է

Լուսանկարը՝ Մարիաննա Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Մարիաննա Գրիգորյանի

Հարցազրույց Ճամբարակի տարածաշրջանի հոգևոր հովիվ Տեր պսակ քահանա Մկրտչյանի հետ

-Ինչո՞ւ դարձաք քահանա:

-Ընդհանրապես քահանա չեն դառնում, քահանայությունը կոչում է: Մարդն իր մեջ զգում է Աստծո կանչը, գիտակցում այդ ծառայության կարևորությունն ու զգում պատրաստակամություն: Հետևաբար, չեն դառնում, այլ կանչվում են քահանայության:

-Ե՞րբ որոշվեց, որ պետք է գաք Ճամբարակ և աշխատեք տեղի եկեղեցում:

-Նախ, որևէ հոգևորական չի որոշում, թե որտեղ պետք է ծառայի, որովհետև դա որոշվում է Ամենայն Հայոց Հայրապետի կողմից: Հոգևորականը զինվորի նման է, որտեղ ուղարկում են, այնտեղ էլ անցնում է ծառայության:

-Դուք ամուսնացած եք, ունեք երեք երեխա: Ինչպե՞ս ձեր կինը ընդունեց ձեր քահանա դառնալու որոշումը:

-Նախքան քահանա դառնալը իմ կինը գիտեր ամեն ինչ, հետևաբար, պատրաստ էր ընդունել նաև իմ՝ քահանա դառնալու որոշումը, և ինձ հետ մեկնելու այնտեղ, ուր ծառայության կկոչվեմ:

-Ինչպե՞ս հարմարվեցիք Ճամբարակի պայմաններին, կենցաղին, մարդկանց:

-Բոլորն էլ հարմարվում են: Եթե մի տեղ քո ծառայությունն է, դու կոչված ես մարդկանց օգնելու, մոտեցնելու Աստծուն, հետևաբար, ամեն դժվարություն հաղթահարում ես Աստծո օգնությամբ:

-Ի՞նչն էր ամենադժվարը, և ինչպե՞ս հաղթահարեցիք:

-Ամենադժվարը էր և կա մարդկային անտարբերությունը: Կարծում եմ, կամաց-կամաց դա էլ քիչ թե շատ հաղթահարվում է: Մարդկանց անտարբերությունը ոչ միայն եկեղեցու և Աստծո, քրիստոնեության հանդեպ, այլև՝ միմյանց:

-Ինչքա՞ն ժամանակով եք եկել Ճամբարակ ծառայելու:

-Ժամանակ չկա: Ծառայում ենք այնքան, որքան պետք է, որքան որ Ամենայն Հայոց Հայրապետն է տնօրինում:

-Ինչո՞ւ է եկեղեցին փակվում երեկոյան:

-Եկեղեցին փակում ենք, որովհետև առանց սպասավորների կարող են մտնել, անհարգալից վարվել, բացի այդ, այնտեղ կա գույք, որը արժեքավոր է, և պետք է ապահով լինի:

-Երիտասարդները այցելո՞ւմ են եկեղեցի:

-Ոչ ակտիվ, բայց որոշակի առաջընթաց կա: Մանավանդ հիմա, երբ Ճամբարակում հոգևոր հովիվն իրենց կողքին է ապրում: Ընդհանրապես բոլորին էլ հետաքրքրում է, թե ինչպես է ապրում հոգևորականը, ինչո՞ւ է ընտրել այդ ճանապարհը, ինչո՞ւ են նրա զգեստները տարբերվում, նաև` քրիստոնեության և մեր եկեղեցու հետ կապված հարցերն են հետաքրքիր:

-Ինչպիսի՞ արարողություններ են կատարվում մեր եկեղեցում:

-Ինչպես բոլոր եկեղեցիներում, Հայ Առաքելական եկեղեցում Ս.Պատարագներ են մատուցվում, ժամերգություններ, ծիսակատարություններ, պսակադրություններ, մկրտություններ ենք կատարում:

-Ո՞վ էր այն բարերարը, ում միջոցներով կառուցվեց եկեղեցին:

-Եկեղեցին կառուցվել է 2006-2007 թվականներին Մելիք Գասպարյանի միջոցներով, ով մի քանի տարի առաջ մահացավ: Բայց նախաձեռնությունը տեղի մի քանի երիտասարդներինն էր, իսկ պատգամավոր Մելիք Գասպարյանը ֆինանսապես կարողացավ աջակցել:

-Ի՞նչ կապ կա Ձեր և համայնքի միջեւ:

-Առանց այդ կապի հնարավոր չէ: Ես նաև բանակային հոգևորական եմ, պարտավոր եմ զորամասում հոգևոր ծառայություն իրականացնել: Իսկ ինչ վերաբերում է տնային այցելություններին, իհարկե, համայնքում բոլորի տներն էլ աշխատում եմ այցելել, ներկա լինել նրանց բոլոր արարողություններին, տնօրհնեքներ կատարել, հոգևոր զրույցներ վարել:

-Ի՞նչ կցանկանայիք մեր ժողովրդին:

-Կցանկանայի ապրեն այնպես, ինչպես իրենց պապերը շատ-շատ տարիներ առաջ: Այսինքն՝ ապրեն հավատով, Աստծով, լինեն բարի, կարողանան օգնել միմյանց և իրենց միջից վերացնեն անտարբերությունը, որ ամենամեծ չարիքն է: