Նորից այդ դռան ճռռոցը… Դա վերջինն էր, կամ գուցե, հերթականը. ինչ էլ, որ լիներ, մի բան հաստատ էր՝ դժվար է լինելու։ Անցյալը, մարդկային կերպարանք առած, նստած էր դիմացս։

-Բարև, հիմար,-ասացի։

Քայլերս ինձ տարան դեպի իմ սենյակի անշուք հայելին։ Հետաքրքիր էր արտացոլանքս՝ կիսավախեցած, կիսախավար, կիսալղոզված… Մի խոսքով՝ կիաատ էր, կիսատ էի։

-Բարև, հիմար։

Զգացածս ու մտածածս երբեք այսքան խառը չէին եղել։ Օրագիրս կորցրել եմ, բայց ես օրագիր երբեք չեմ ունեցել։ Սկսել եմ տարանջատել վախերս ու սպասելիքներս, բայց միշտ վախեցել եմ սպասելիքներ ունենալ։

-Անցյալը ուղիղ դիմացդ կանգնած է, չե՞ս ուզում հարցեր տալ նրան։

-Բարև, հիմար։

…Երեք, երկու, մեկ… ՎԵՐՋ…

Մենք մեր գծած ճանապարհի տխուր ճամփորդներն ենք. քայլում ենք, վազում ենք, հոգնում ենք։ Մենք սիրում ենք կարճ ճանապարհներ, բայց երկարն ենք նախընտրում։ Երազում ենք, բայց երազկոտությունը թուլամորթների մենաշնորհն ենք համարում, մենք սիրում ենք մեզ, բայց հոգու ամենախորքում խոստովանում ենք մեր անմտություններն ու թուլությունները։

Կյանքը տխուր դիմակահանդես է, իսկ մենք՝ դժբախտ դիմակավորներ։ Մենք անընդհատ դիմակափոխությամբ ենք զբաղվում ու կորցնում ենք մեր իրական դեմքը, իրական դիրքը, իրական անունը։ Դեմքերը լղոզված են, բութ ու զզվելի։ Տխուր ենք, որովհետև դիմակով շնչելը դժվար է։

Կըթ-կըթ-կըթ… Անձրևը սպառնում էր իր խոշոր կաթիլների տակ առնել փողոցի աղբի ավելցուկները, գետինը թաց էր, ոչ ոք չկար, հեռվից լսվում էր անտեր շների ոռնոցը։

Մոմավաճառ կինը ժանգոտած մետաղադրամները դրեց իր մուգ շագանակագույն թիկնոցի գրպանում, խաչակնքվեց (նա միշտ այդպես էր շնորհակալ լինում Աստծուն) և անձրևի հետ կռիվ տալով հեռացավ…

Ամեն ինչ սկսվում ու ավարտվում է ինքնաճանաչողությունից. նայիր հայելուն, ճանաչու՞մ ես այդ հիմարին, ուրեմն հաղթել ես։ Քո արտացոլանքը քո սեփական ծանրությունն է, որը քարշ ես տալիս ողջ կյանքիդ ընթացքում։

«Անցավ անցյալը անցավ…»

Սա հիմար բառախաղ չէ, արի վերլուծենք. անցյալը քեզ ձեռքով հրաժեշտ տվեց ու գնաց, թե ու՞ր՝ կարևոր չէ, բայց գնաց։ Անցյալը երբեմն ցավոտ է, բայց երբ գնում է, ցավն էլ իր հետ է տանում, ցավն ու անցյալը մեկտեղվում են ու պոկվում քեզնից։ Անցավ (առանց ցավի) անցյալը անցավ (գնաց, հեռացավ)։

Մոռացեք… Հիմար բառախաղ էր։

Ժամանակը անխիղճ է, բայց երբեմն ամենացանկալի բանն է մեզ համար։ Ժամանակը լուռ է, երբ մենք ենք գոռում, նա համբերատար սպասում է իր կայարանին, որ գնա… Գնա ու իր ամբողջ «ջանդակով» մխրճվի անցյալի մեջ։

Անցյալը վաղուց գնացել է, դու ես նրան քո կյանք հրավիրում։ Իսկ անցյալը սիրում է հեգնել, նա հիշաչար է ու աննրբանկատ։ Նա իմ սենյակում է։

-Բարև, հիմար…

Անտառում էնքան մութ ա։ Էլեկտրականություն չկա։ Մի քանի հատ մոմ էի գնել քաղաքից, տարել հետս, բայց մոռացել էի լուցկիների քանակը ևս հաշվի առնել։

Բայց դե մութ անտառում պիտի քայլեմ, չէ՞, իհարկե։

Մթությունից չեմ վախենում վաղուց։ Կուտակված լույսը զգալ չէր տալիս արտաքին մութը ու դրա տակ եղած վատ, դժվար, անանցանելի թվացող, դաժան, գեղեցիկ, սովորեցնող, սպանող, ապրեցնող լույսերի բացակայությունը։ Հա, լույսերը կարող են կուրացնելու չափ դաժան ու պայծառացնելու չափ գեղեցիկ լինել։

Հիշո՞ւմ ես էն հստակ ճանապարհը, որով անցնում էի աշխարհ հետ գնալու համար․ դուրս եկա, բայց՝ անտառ։

Ճանապարհից առաջ է՞լ էի անտառում, թե՞ իրոք աշխարհ էր, ինքս էլ չգիտեմ․ բայց ճանապարհը անցնելուց հետո եկածը հստակ էր․ մութ անտառ։ Իրականում ետևում թողած ճանապարհն էլ չէր փայլում իր լուսավորությամբ ու պայծառությամբ, ու աշխարհից գնված մոմերը այնտեղ էլ էի օգտագործում։ Իհարկե, ճանապարհի վրա էլ կային խանութներ, բայց ոչ բոլորում էին մոմեր վաճառում, վաճառածներն էլ կարճ ու շուտ խամրող էին։

Ինչևիցե, մոռանանք ճանապարհը՝ չկորցնելով ճանապարհի խանութներից գնված ու աշխարհից բերված մոմերը։ Քիչ թե շատ մոմերի ու լուցկու պաշարներով անտառ մտնելը բավականին վստահ քայլերով էին։ Վստահ քայլերով, անխնա մոմերն ու լուցկիները օգտագործելով ու անտառի մութ անկյունները լուսավորելով՝ բացահայտեցի մի թավուտ՝ իր բուսականությամբ, տարբեր արարածներով ու կանոններով։

Թավուտը գտնելու համար մոմերը ծախսելը անիմաստ չէր, թավուտն էլ խորթ չթվաց, որովհետև գրեթե բոլորս այդ թավուտում մի բանի էինք ձգտում․ լուսավորել անտառի մեր հատվածը այնքան, ինչքան կարող ենք։

Թավուտը ինչ-որ չափով բացահայտելուց հետո, մնացած մոմերը օգտագործելով, առաջ գնացի՝ բացելով նոր արահետ։

Արահետի մշակույթը, բարքերը ու վարքերը այդքան էլ խորթ չէին ինձ, բայց անտառի արահետում հանդիպած արարածները նոր էին, հետաքրքիր, գրավիչ այն աստիճան, որ պատրաստ էի վատնել բոլոր լուցկիներն ու վառել բոլոր մոմերը այդ արարածների միջից արդեն ընտրածիս հետ մեր իսկ արահետը պայծառացնելու ու խավարի անորոշությունը ցրելու համար։

Մոմերը օգտագործելու պատրաստակամությունը միայն իմը չէր, միակողմանի չէր։ Նա էլ էր այրում իր մոմերը մեր իսկ ընդհանուր արահետի համար։ Արահետից թավուտ, թավուտից արահետ ճանապարհները կարճ էին ու աննկատ թվացող, թավուտում եղած ժամանակ մտքումս արահետն էր ու բոլոր այն հնարավոր միջոցները, որոնցով կկարողանայի այն ավելի պայծառ ու հարատև դարձնել։ Մտքումս արահետը պահելով՝ նույնիսկ չէի էլ նկատում թավուտում հայտնվող մոմերը։

Օրեցօր արահետը լուսավորվում էր ու խորանում անտառի մեջ. արահետից թավուտ գալու միակ շարժառիթս նորից արահետ վերադառնալն էր։ Արահետում գտած անիրական ու իրականությունից կտրող արարածի մոտ մի օր սպառվեցին մոմերը՝ նախատեսված համատեղ արահետի լուսավորման համար․․․

Կիսախավար արահետում մնացած արարածիս այլևս իմ մոմերն էլ պետք չէին ինձ ու մեզ տեսնելու, արահետը շարունակելու համար։ Շրջվեց ու, անցած արահետի մոմերը հանգցնելով, հետ գնաց։

Արահետի մասին մտքերը, որ իմ պատկերացումների ապագայի անտառում այն լինելու էր լուսավոր ու դառնար անտառ անտառի մեջ, ստիպեցին ինձ էլ ետ շրջվել, վառել ինձ մոտ մնացած մոմերը ու ետ գնալ արահետով՝ նրան գտնելու ու իր հանգցրածը կրկին վառելու համար։

Ծախսելով մնացյալ բոլոր մոմերը ու լուցկիները` ներկա ու ապագա համատեղ արահետների համար ու ետ վերադառնալով՝ գտա քեզ խավարում․․․

Кончилось вино в бокале
Свет погас во всём квартале
И мы с тобой остались в темноте

Земфира – Мелодрама 

Աչքերիդ փայլը կորել էր ու մթնած արահետի պես խավարել։ Ամենավերջին մոմս վառելուց հետո այն հանգցրիր՝ չթողնելով «փնտրել ու փրկել մի բան, որը էլ չկա»։ Եղած մոմերի փոխարեն միացրիր մոտդ թողած մի անգույն, անշուք ու արհեստական լապտեր։ Լապտերը չէր կարող լուսավորել արահետը, ինչպես մոմը, ոչ էլ կտաներ դեպի անտառ անտառի մեջ․ երկուսս էլ գիտեինք։

Мы останемся друзьями
И как в дурацкой мелодраме
Я, конечно, вызову такси

Земфира- Мелодрама

Թողնում եմ քեզ այնտեղ, որտեղ գտել էի․․․ Առանց մոմ ու լուցկի մութ արահետը անցնելու, նոր մոմեր գտնելու ու նոր արահետներ բացահայտելու հույսը չսպանած խարխափում եմ:

Օրագիր, 6 տարի անց, էջ 355

Գրիչս քեզ շատ է սիրում, ու ես էլի շարունակում եմ իմ սենտիմենտալ ապուշությունը։

Ես սիրում եմ քո ներսն ու դուրսը, անգամ՝ լռությունդ։ Սիրուն լռություն ունես։

Անբացատրելի ես, բայց բացատրման կարիք էլ չունես, ինձնից լավն ես, խելացի ես, իրատես ես, բայց կույր ես, կամ էլ արհեստական ինքնակուրության մեջ ես։

Գրածներիս լուրջ մի վերաբերվիր, սա ընդամենը սենտիմենտալ ապուշություն է, բայց մինչև վերջ կարդա. գուցե քեզ էնտեղ գտնես։

Ամեն փոփոխվող տարվա, տարիքի, ժամանակի, բանականության հետ կռիվների մեջ մտածում եմ՝ ի վերջո կսկսեմ ինքնակառավարվել, բայց չի ստացվում։ Չեմ հասկանում՝ ե՞ս եմ պարտվում ժամանակին, թե՞ ժամանակը իր առաքելությունը կիսատ թողած առաջ է գնում։ Ամեն դեպքում՝ տխուր է կիսատը։ Իմ աչքերում դու շատ լրիվ ես, բայց ես անգամ քո կիսատն եմ սիրում։ Չէ, սա սիրո խոստովանություն չի, ընդամենը սենտիմենտալ ապուշություն, բայց շարունակիր կարդալ։

Քեզ մանկուց գիտեմ,  պիտի ասեմ, որ փոքր ժամանակ ավելի լավն էիր, որովհետև ես էլ էի փոքր ու շատ բաներ իրապես չէի հասկանում։ Ժամանակի հետ սկսում ես սեփական սպասելիքներիցդ հիասթափվել ու շարունակ դժգոհել ամեն ինչից։ Իմ սցենարները սենտիմենտալ չեն, բայց իրական էլ չեն։ Ես ուղղակի կորցրել եմ իրական իրականությունը։

Շարունակելի…

Թե երազ ես դու,

Թույլ տուր երազեմ քեզ,

Որ երազանքս կիսատ չմնա։

Թե իրական ես դու,

Թույլ տուր, որ դիպչեմ քեզ,

Որ իրականը պատրանք չթվա։

Թե մեղեդի ես դու,

Թույլ տուր նվագեմ քեզ,

Որ նոտաներս աներգ չմնան։

Ու թե գիրք ես դու,

Թույլ տուր, որ գրեմ քեզ,

Որ իմ տառերը անտեր չմնան։

Ո՞վ ես դու՝ ասա,

Գուցե դու գիտես, թե ով է ապրում

քո կիսամաշված դիմակի ներսում…

Գուցե բառերն իմ աղքատ են այնքան,

Որ չեն համոզում պատասխանել

այսքան ժամանակ ինձ տանջող հարցին.

«Ո՞վ ես դու…»