aniharutyunyanarm

Լավ կլինի

-Ես մինչև էս գյուղը չշենացնեմ, մեռնողը չեմ,- ասում էր Խաչիկը:

Առանձնապես ջահել չէր, կյանքը վաղուց թաղել էր ամեն խաղողի վազի հետ, բայց ասում էր, որ պատմությունը մի անգամ էդպիսի երկարակեցություն տեսել է` Սիմեոն ծերունու օրինակով: Մտածում էր, որ Սիմեոնի նպատակից մի քիչ է պակաս սուրբ իր նպատակը, որովհետև կյանքում մի գյուղ ուներ ու մի կիսակառույց տուն` մեջը լիքը սրբապատկեր:

Մի աղջիկ ուներ, վաղուց մարդի էր տվել, երբեմն գալիս էր, հիմնականում՝ չէ, բայց Խաչիկը չէր նեղանում՝ մարդի տվեցիր, էլ քոնը չի, պահանջելու բան էլ չունեմ: Իրեն իր հողն էլ էր հերիք, մի մարգ լոլիկը, մի քանի շիթիլ վարունգն ու լոբին: Կարևորը խաղողն էր, որ օղի ու գինի էր դառնում: Գյուղի քեֆչիները Խաչիկի մշտական հաճախորդներն էին. «Հոպար, ամենալավ արաղը դու ես սարքում, մահ ա»:

Փողոցի տղամարդկանց գլուխգովան խոսակցություններին չէր մասնակցում, երբեմն Գևորգն էր հունից հանում, չէր դիմանում.

-Այտա, դու մի հատ քո գոմի կրիշը սարքի․ մի տարի ա՝ չռում ա, նոր անցի երկրի տնտեսությանը:

Ամբողջ օրը ինքն ու Գևորգը միասին էին, բայց երբ տեսնեիր, վիճում էին: Հարցնում էին․

-Հերիք չի՞ իրար միս ուտեք։ Խաչի՛կ, ո՞նց ես մինչև հիմա Գևորգի հետ ընկերություն անում։

-Շան տղեն օղորմածիկ կնոջս ա հիշացնում. ամբողջ օրը ինքնամոռաց խոսում ա` մեջը իմաստ չկա:

Ամեն ինչ կտաներ, բայց երբ տեսնում էր, որ աղբ են թափում գյուղի փողոցներում, իրեն կորցնում էր: Բարկանում էր երեխեքի վրա, պատասխանում էին․

-Ձյաձ Խաչիկ, մենք էլ հո քո նման հայրենասեր չենք։

Ավելի էր բարկանում․

-Խո՛զ մի եղեք, խո՛զ, ձեր հայրենասիրությունը ձեզ կպնի:

Ինքն էլ առանձնապես երբեք չէր խոսում հայրենիքի մասին, առիթների ժամանակ ամեն երկրորդ բաժակին զինվորների կենացը խմողներին խեթ-խեթ էր նայում, մոտ ընկերներին երբեմն սաստում էր` նստի տեղդ, թիթի՛զ լակոտ, խմել եք ուզում, խմեք, հայրենիքն ու զինվորներին ձեզ մահանա մի արեք:

Գյուղի ծառուղու ծառերը ամեն ջրերը տալուն հետ ջրում էր: Որ անցնում էին կողքով, ասում էին` ապրես, ասում էր` դաշտս ջրելու չլինեի, հո չէի ջրի, գիտեք պե՞տքս ա: Բայց ավելորդ համեստությամբ միայն իրեն էր խաբում. իր դաշտը մեկ կիլոմետրանոց ծառուղու ամենասկզբում էր, ինքը մինչև վերջ ջրում էր: Գյուղապետին ամեն տեսնելիս ասում էր` լույսերը ե՞րբ եք քաշելու, մեր փողոցի Վահրամը ամեն իրիկուն խմած, փողոցի ստոլբաները հաշվելով ա հասնում տուն: Բայց հո դարդը Վահրամը չէ՞ր, ինքն էս գյուղը պիտի շենացներ, նոր գնար կնոջ մոտ:

Մի Խաչիկ, հազար ու մի խնդիր գյուղում, ո՞րը լուծեր: Բայց պայքարող տեսակ էր. հույս էլ չլիներ, ինքն ասում էր` լավ կլինի: Հենց էնպես չէր շպրտում էդ բառերը, սրտից էր ասում, հավատում էր: Ինքը հավատաց, իրեն չհավատացին, բայց էդ լավ լինելը ինքն էդպես էլ չտեսավ, իրեն չհավատացողները տեսան, բայց արդեն մի քիչ ուշ էր:

Փողոցի առաջին լույսերը Խաչիկենց տան բակից սկսած քաշեցին։ Չնայած՝ տունը լքված էր, բայց փողոցի երկրորդ տունն էր, գյուղապետն էլ ասում էր` թող տեսնի Խաչիկը, հոգին հանգստանա, փողոցի լույսեր ասելով գնաց էդ մարդը:

Գյուղը չհասցրեց շենացնել․ մի քիչ ուշ էր սկսել, բայց հարևանները որպես գյուղի նվիրյալ էին հիշում, Գևորգն էլ խոստովանում էր․

-Ինքը գոնե խոսում էր, բողոքում էր, մի բան ուզում էր անել, իսկ մենք ամբողջ կյանքում մենակ կենաց ասող մնացինք:

sona mkhitaryan

Կիրառական հոգեբանություն

Ներկայացնում եմ 10 փաստ մեր հոգեկանի, մտավոր կառուցվածքի, վարքային դրսևորումների մասին.

  1. Մեր ենթագիտակցական մակարդակում է պահվում մեր ապրած տարիների յուրաքանչյուր վայրկյանի մասին հիշողությունը (օրինակ` 4 տարեկանում ընկել եմ մեր բակում և վնասել ձախ ծունկս), և եթե մեր ենթագիտակցության և գիտակցության սահմանները խառնվեն իրար` մարդը կարող է հասնել խելագարության: Ենթագիտակցականում պահվող հիշողությունները կարող ենք հիշել հիպնոսի միջոցով:
  2. Մարդու աչքերի բիբերը լայնանում են, երբ նա ստում է կամ էլ տեսնում է իր սիրած էակին:
  3. Երբ փորձում եք պարզել` արդյոք դիմացինը ճի՞շտ է խոսում, խնդրեք նրան՝ իր ասած նախադասությունը վերջից և թարս փորձել կրկնել: Ստելու դեպքում ստողը չի կարողանում թարս կրկնել նախադասությունը:
  4. Չկա որևէ մարդ (բացառությունները շատ քիչ են), ով կարող է իր օրը հստակ պատմել՝ թե օրվա ընթացքում ինչ է արել, երբ (կոնկրետ որ ժամին), որտեղ և այլն: Իսկ այն մարդը, ով հստակ արագ-արագ պատմում է իր օրը, վստահ եղեք, որ ստում է:
  5. Տղամարդը միշտ պետք է կանգնի կնոջ ձախ կողմում, և պետք է երբեք չբռնի կնոջ պայուսակը:
  6. Եթե ձեզ ասում են, որ «ես ընդամենը ուզում էի օգնել», ապա այդ մարդը բամբասանքների սիրահար է:
  7. Դուք երբեք չեք ունենա երկրորդ հնարավորություն առաջին տպավորություն թողնելու համար:
  8. Մարդիկ սիրահարվում են այնպիսի մարդկանց, որոնց մեջ տեսնում են այնպիսի հատկանիշներ, որոնք կցանկանային իրենք էլ ունենալ:
  9. Եթե գիշերները Ձեզ տանջում են մղձավանջները, ուրեմն դուք մրսում եք քնած ժամանակ: Գիտական փաստ է՝ որքան ցուրտ է ննջասենյակը, այնքան վատ երազներ տեսնելու հավանականությունն ավելի մեծ է:
  10. Մարդու մասին կարծիքը ձևավորվում է հանդիպման առաջին 4 րոպեների ընթացքում` առաջին 10 վայրկյանների ընթացքում այն ձևավորվում է, մնացած ժամանակահատվածում` ստուգվում:

Հոգեբանության իմացությունը դժվարացնում է կյանքը, իսկ դրա կիրառումը հեշտացնում է այն:

estela voskanyan

Հատված «Բիթլզից» ու նոստալգիայից

Աչքերս փակելու ու քնել փորձելու անհույս ջանքերս անհաջողության էին մատնված: Անհաջողության էր մատնված նաև իմ՝ ինձ հաջորդ օրվա վաղ արթնանալն ու համալսարան գնալը հիշեցնելու միջոցով քնել ստիպելը։ Չէ, չէր ստացվում: Ուղեղս, մի տեսակ, չէր ուզում անջատվել: Կողքի սենյակից` Բիթլզի «Միշել»-ն էր լսվում․ երևի հեռուստացույցը միացրած էր մնացել, ես էլ կրկնում էի․

Michelle, ma belle

These are words that go together well,

My Michelle…

Ու էսպես երևի անընդհատ կկրկնեի, եթե չզգայի, որ երգը վաղուց ավարտվել է, հեռուստացույցն անջատվել, իսկ ես արդեն Yesterday-ին եմ անցել:

Զավեշտալի էր, ինչ խոսք։

Վեր կացա, անիմաստ պառկելուց ու գլխիս մեջ անընդհատ նույն բառերի կրկնությունից նյարդայնանում էի: Բայց Բիթլզն ինձ չէր լքում, իսկ ես արդեն փորձում էի համակերպվել նրա ներկայությանը: Հետաքրքիր է, ՄաքՔարթնին իր պացիֆիստական երգերը գրելուց առաջ մտածո՞ւմ էր, որ դրանք մի օր խանգարելու են 19-ամյա հասարակ աղջկան պառկել ու աչքերը հանգիստ փակել: Ես ասացի խանգարե՞լ, կներեք…

Հայացքս սահեց պատուհանից դուրս: Փողոցի լույսերը թույլ լուսավորում էին փոշոտ մայթերը, փոշո՜տ մայթերը: Դեմքիս աննկատ մի ժպիտ երևաց։ Ամեն անգամ էս փողոցին նայելիս՝ ինձ մոտ նոստալգիկ զգացումներ են առաջանում։ Ամեն անգամ հիշում եմ էս փողոցի վրա անցկացրած վայրկյանները, էն հույզերն ու զգացումները, որ ապրել եմ։ Աչքիս առաջ են մեր թաքստոցներն ու զենքերը, որ պատրաստում էինք, երբ հարևան թաղի երեխեքի հետ կռիվներ էինք անում, բայց աչքիս առաջից էդ բոլոր երեխեքը շատ աննկատ ցրվեցին, ու այժմ չգիտեմ էլ, թե որ կռիվներին մասնակցեցին…

Ու զգում եմ, որ մի օր մի անկյունում կամ գուցե ճոխ սեղանի շուրջ նստած՝ հիշելու ենք մեր խաղերը, կատակները, երազները, անուրջները, դժվար ու նեղ օրերը։

Հիշելու ենք, թե ինչպես էին մեր հույսերը՝ սահմանները կորցրած, թափառում, երազում, մեզ համար ապագա կառուցում: Հիշելու ենք լուսացրած գիշերներն ու առավոտները, մայրամուտներն ու հորիզոնները, ժպիտներն ու արցունքները: Հիշելու ենք էն բոլոր երդումները, որ իբր իսկական ընկերներ՝ անբաժան ենք մնալու։

Ավաղ, ժամանակը, գնալով առաջ, մեր երազանքներն էլ տարավ, ու անբաժան մնալու խոստումները փոշոտ փողոցում մնացին…

Աչքերս փակելու ու քնել փորձելու անհույս ջանքերս անհաջողության էին մատնված: Անհաջողության էր մատնված նաև իմ` ինձ հաջորդ օրվա վաղ արթնանալն ու համալսարան գնալը հիշեցնելու միջոցով քնել ստիպելը…

estela voskanyan

Համալսարանի և ուսանողական կյանքի մանրուքների մասին

Մինչ կհասնեի կանգառ, ուշացա ավտոբուսից։ Ստիպված էի 15 րոպե սպասել մյուսին, քանի որ նախկինը աչքիս դիմաց անցավ։ Մի քանի կանգառ ներքև կիջնեի, բայց նոր սկսվող անձրևը խանգարում էր։ Գնացի կանգառ։ Նստարանին մի պապիկ էր նստած․ հերթական օրաթերթերից մեկն էր կարդում, ես էլ ձև էի տալիս, թե իբր չեմ կարդում իրեն հավասար։ Երկուշաբթի առավոտ էր, կանգառն էլ՝ բավականին մարդաշատ։ Պետք է խոստովանել, որ առավոտյան ժամերին Երևանի գրեթե յուրաքանչյուր թաղամասում այսպիսի վիճակ է տիրում, և պիտի համալսարանին կից փողոցում ապրես, որ հանգիստ ու առանց գլխացավդ գրկելու՝ հասնես բուհ։

Ժամը ուղիղ 9։05 ավտոբուսը եկավ։ Լավ է, որ մեծ ավտոբուսներից էր ու կանգնելու տեղեր կային։ Պապիկն էլ գնաց ավտոբուսի ամենավերջը, թերթը մնաց կիսատ։

Արդեն գրեթե 9 ամիս է, ինչ նույն ճանապարհով եմ գնում դասի։ Սեպտեմբերից մինչ օրս ոչ մի էական բան չի փոխվել։ «Համալսարանական հրաշք» կամ «նոր փորձություններ» չեմ ապրել։ Չհաշված այն, որ սեպտեմբերի սթրեսային ու անկայուն վիճակը (կապված նորանոր պատասխանատվությունների ավելացման, գիրք գտնելու հնարավորության բացակայության, տրանսպորտային դժվարությունների, քննաշրջանի մասին գիտելիքների բացակայության, նոր շրջապատի ու դրա հետ կապված դժվարությունների հետ) վաղուց անցել է։ Համալսարանը, իրականում, ուսումնական կյանքի սպասելի շարունակություն է, կաղապարը նույնն է՝ դպրոցի փոխարեն՝ համալսարան, համադասարանցիների փոխարեն՝ կուրսեցիներ։ Միայն մթնոլորտն է տարբեր․ այստեղ չենք հանդիպում «հարրիփոթերյան» գիտելիքաշունչ պատկերների, բոլորը միայն զարգացած ու ինտելեկտուալ մարդիկ չեն, արիստոկրատական էթիկետը ընդհանրապես պետք է բացառել, բայց սրան զուգահեռ՝ կարող ես շփվել բազմաթիվ մարդկանց հետ, ունենալ հագեցած (ու ոչ այնքան) դասընթացներ, լսել բավականին բանիմաց դասախոսների, համալսարանից դուրս՝ մասնակցել գիտական-հասարակական դասընթացների, բայց եթե, իհարկե, ինքդ ես ուզում և եթե մոտիվացիադ դա է, իսկ եթե ոչ` ճաշարանն ու համալսարանական այգիները միշտ էլ կան, և քեզ այստեղ չեն ստիպելու սովորել։

Սա համալսարան է, ուղղակի համալսարան, այն «հանճարների ամրոց» չէ, և ոչ էլ «բաքոսի տաճար», այն ուղղակի ուսումնական հաստատություն է, որտեղ հավաքված են ամենատարբեր կրթական ու սոցիալական մակարդակի մարդիկ։ Սովորել կամ չսովորել, շփվել կամ չշփվել, անիմաստ վճարել ու ոչինչ չվերցնել, պարապել կամ մնալ վերաքննության, հարմարվել կամ հաստատվել, հաճախել կամ չհաճախել՝ դուք եք որոշում։ Իրականում ավելի ճիշտ կլինի մինչ համալսարան գալը իրատեսական սպասելիքներ ու համալսարանի առօրյայի հետ կապված պրակտիկ գիտելիքներ ունենալ, որպեսզի հետո ամեն ինչ սթրեսային ու դժվար չլինի։

Մոտ երեսուն րոպե տևեց ավտոբուսի ճանապարհը։ Լավ է, որ այսօր խցանումներ չկային, ստիպված չեղա ուշանալ։ Ավտոբուսի 20 տոկոսը, որը ինձ նման ուսանող էր, իջավ հենց իմ կանգառում։ Համալսարան տանող ճանապարհը օրվա այս ժամերին նորից մարդաշատ էր։ Եվս հինգ րոպե ու հասա համալսարանի հարակից շրջանին։ Հայացքս կոշիկներիցս բարձրացրի վեր, գրեթե բոլորը արագ էին քայլում․ անձրև պիտի սկսվեր։ Հասա մայր բուհի բակ։ Ունեի երկու տարբերակ՝ կամ գլխավոր մուտքով բարձրանալ երրորդ հարկ, կամ իրավաբանական ֆակուլտետի մուտքով գնալ։ Ընտրեցի առաջին տարբերակը։ Բարձրացա գլխավոր մասնաշենքի աստիճաններով, մտա համալսարան, ուր ես մտնում եմ արդեն ինը ամիս…

Media Behind the Scenes, Սլովակիա, օր 6-րդ

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Մեր թրեյնինգի վեցերորդ օրը սկսվեց շատ բարձր տրամադրությամբ։ Պատրաստվում էինք գնալ Կոշիցե, որը մեծությամբ երկրորդ քաղաքն է Սլովակիայում։ Ոգևորությունը նկատվում էր բոլորի մոտ, որովհետև 5 օր շարունակ լինելով սարերի ու գեղեցիկ բնության գրկում, մի տեսակ հաճելի էր նորից տեսնել քաղաքը՝ լի մարդկանցով ու խանութներով։ Եվ այսպես, նախաճաշից հետո բոլորս արդեն ավտոբուսի մեջ ենք՝ պատրաստ մեզ սպասվող փոքրիկ ճամփորդությանը։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Մոտ մեկուկես ժամ տևող ճանապարհը ավարտեցինք Կոշիցե քաղաքի կենտրոնում։ Սկզբում պետք է մի փոքր շրջեինք։ Այդ կարճ ժամանակում հասցրեցինք նկատել, որ քաղաքը շատ գրավիչ ու գեղեցիկ է։ Շրջելուց հետո գնացինք տեղական հեռուստաընկերություն, որտեղ տեղակայված էին նաև ռադիոկայան և խմբագրություն։ Այնտեղ աշխատակիցներից մեկը մեզ ծանոթացրեց իր աշխատավայրի հետ։ Թեև հեռուստաընկերությունը բավականին փոքր էր, այն շատ հարմարավետ ու ժամանակակից տեսք ուներ։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Երբ բոլոր խմբերը արդեն հեռուստաընկերության աշխատանքին ծանոթացել էին, կարող էինք արդեն քաղաքին ծանոթանալ։ Բաժանվեցինք տարբեր խմբերի և սկսեցինք շրջել։ Քաղաքի կենտրոնում մի շատ գեղեցիկ ու գոթական ոճով կառուցված տաճար կար, որը յուրահատուկ զարդ էր հանդիսանում Կոշիցեի համար։ Մի բան, որ ինձ հատկապես գրավում էր այդ քաղաքում սալահատակված փողոցներն էին, իրենց բազմազան գույներով։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

 

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Մի քանի ժամ հետո բոլորս հավաքվել էինք պայմանավորված վայրում, որ հետ վերադառնայինք Ստառա Լեսնա։ Զարմանալիորեն հասանք ավտոբուսին հենց այն պահին, երբ սկսվեց հորդառատ անձրևը, որը հատուկ է այս տարածաշրջանին։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Մի խոսքով, զբաղված և հաճելի օրը ավարտվեց ընկերական հանգիստ ու ջերմ մթնոլորտում՝ զրուցելով, խաղեր խաղալով ու ֆիլմ դիտելով։

aniharutyunyanarm

Իմ 17.am-ը 5 տարեկան է. Անի Հարությունյան

Գրադարակումս մի թղթապանակ կա, որ այդքան էլ հաճախ չի բացվում, բայց երբ բացվում է, մի աշխարհ հիշողություն` փոշու հատիկների հետ, տարածվում է օդում: Թղթապանակում 3 տարվա հիշողություններ են, որոնք դեռ շարունակում են համալրվել` ամեն անգամ նոր ամսագրով, նոր նոթատետրով ու ինչ-որ պատվոգրով: 17.am-ի, մեր 17-ի թղթապանակն է, որտեղ ամսագրերն են` ծալված էջերով, ծալված էջերի մեջ խելոք, հերթական անգամ բացվելուն ու կարդացվելուն սպասող իմ նյութերով: DSC_0203

-Երեխեք, մեր կայքը 5 տարեկան է, – գրել էր տիկին Ռուզանը: Նորից առիթ, որ բացեմ թղթապանակը, արդեն անգիր արած կազմերն ու թղթերը նայեմ, բայց ամեն անգամ առաջին անգամվա նման վերապրեմ գրկելու ու բաց չթողնելու զգացողությունները: Դատարկում եմ ամեն ինչ, ու թղթերի արանքից ընկնում է առաջին բեյջս, որ ստացել էի առաջին դասընթացների ժամանակ: Փռում եմ սեղանին ամսագրերը, գունավորում սենյակը ու սկսում կարդալ անգիր արած նյութերս: Առաջին տպագրվածն ու վերջինը հատկապես առանձնակի եմ կարդում, որովհետև դրանց համեմատությունը 17-ի հետ իմ` ավելի լավը դառնալու ամենալավ ապացույցն է: Չեք հավատա, բայց գտնում եմ 2016թ.-ի ամռանը Դիլիջանի մեդիա ճամբարի օրակարգը, սկսում եմ կարդալ ու հերթով հիշել ամեն հատվածի կարևոր իրադարձությունները` զվարճալի ու ջերմ, տեսնվելու ուրախ ու հրաժեշտի տխուր զգացողությունները: Օրակարգից հետո ճամբարի նոթատետրս է, ներսում` Սերոժի նկարած իմ դիմանկարը` գրիչով, արագ, առանց ուղղումների, բայց ամենաիսկական ու բնական: Հետո 17-ի առաջին մրցանակաբաշխության ամսագիրն է, ներսում ևս մեկ դիմանկար, որ նորից Սերոժն էր նվիրել` Դիլիջանից մեկ տարի անց, արդեն ավելի գեղեցիկ, պրոֆեսիոնալ, բայց նորից ամենաիսկական ու հարազատ: 

Երբ առաջին անգամ ծանոթացա 17-ին, իմ վառ երևակայությամբ անգամ չէի կարող մտածել, որ նրանց հետ հասնելու եմ Բեռլին: Այդ ժամանակ ինձ համար դեռ լավագույն արդյունքը գոնե դասընթացին մասնակցելուն ընտրվելն էր: Բայց թղթակցել սկսելուց 2 տարի 6 ամիս անց ես Բեռլինում էի: Թղթակցել սկսելուց 1 տարի 4 ամիս անց ես համալսարանում էի` լրագրության բաժնում, ու հենց առաջին օրվանից, երբ սկսեցին անդադար բոլոր առարկաներից նյութեր գրել հանձնարարել, դասեր բացատրել, ես նոր միայն լիարժեք ընկալեցի 17-ի ազդեցությունը լրագրողական իմ գիտելիքների վրա, որովհետև ես գրում էի ավելի համարձակ, գրում էի արդեն ձևավորված իմ ձեռագրով, գրում էի ինձ նման: 59286037_1676391332492988_7895505325892042752_n

Յուրաքանչյուրը, որ թեկուզ մի կարճ ժամանակ եղել է 17-ում, ինչ-որ մեծ փոփոխություն ունեցել է կյանքում, որովհետև 17-ը քո կյանքում թողնում է հիշողություններ ու գիտելիքներ, որոնք ամբողջ կյանքի համար են, 17-ը քեզ տալիս է ընկերներ, որ քո լավագույններն են դառնում: 17-ը քեզ տալիս է ջերմ միջավայր, որտեղ ամեն անգամ քեզ ժպիտով կընդունեն, կհասկանան, կօգնեն: 17-ը քեզ տալիս է ինքդ քեզ բացահայտելու ու արտահայտվելու հնարավորություն: 17-ը քեզ տալիս է սեր, որովհետև 17-ը տուն է, որտեղ ցուրտ օրերին մեզ ու մեր հետաքրքիր մտքերին միշտ մի բաժակ տաք թեյով սպասում են:

Գրկում եմ բոլորիդ:

sona mkhitaryan

Իմ 17.am-ը 5 տարեկան է. Սոնա Մխիթարյան

Առաջնահերթ նշեմ ամենամեծ ձեռքբերումս, որին հասել եմ 17-ի շնորհիվ, դա իմ համարձակ լինելն է ազատ արտահայտվելու մեջ: Ես կարող եմ գրել ամենատխուր թեմաներից, որոնք կարող են կապված լինել շրջապատի, ապրելավայրի, նույնիսկ ընտանիքի հետ: Կարող եմ գրել այնպիսի թեմաներից, որ ընթերցողը ինձ ասի` բա չե՞ս վախենում: 

17-ը, իսկապես, շրջադարձային եղավ իմ կյանքում` 16 տարեկանից սկսած: Հնարավոր է քաղաքում ապրողների համար ինչ-որ միջոցառումներին բեյջեր կախելը սովորական բան է, բայց էդ շրջանում,  երբ մասնակցում էի որքշոփի, ինձ էնքան էր պարտավորեցնում էդ բեյջը, որի մեջ իմ անունն էր, որն ուղղակի անունս հիշելու համար էր, ես ուզում էի միշտ կրեի, որ ինձ մեծ զգայի, կամ դա մեծ լինելու հետ հնարավոր է կապված էլ չի:

Երբ իմացա, որ ընտրվել եմ որպես մեդիա ճամբարի մասնակից, բառիս ուղիղ իմաստով 7-րդ երկնքում էի: «Մամ, ինձ ճամպրուկ ա պետք, մամ նոր բաներ պիտի առնենք, մամ էս բլուզը տանե՞մ, թե՞ էն կանաչը»:

«Մանանա», դու չես պատկերացնի, թե դու ինձ ոնց ես մոտիվացրել ամբողջ կյանքի համար, թե ինչքան էնտուզիազմ ես ներարկել ինձ:

Դու ինձ տվել ես լիքը ընկերներ Հայաստանի ամբողջ տարածքից, էնպիսիններին ես տվել, որ մենք երբեք չենք հանդիպել, բայց վիրտուալ հարթակում շփվելով բավականին մտերիմ ենք:

Դու ինձ տվել ես ճանաչում. «Վայ, մեր 17-ի Սոնան ա»:

Դու ինձ տվել ես կրեատիվ մտածողություն, զարգացած լինելու մակարդակ, 16 տարեկանից ուղի ես հարթել ու ձեռքս բռնած օգնել ես ինքնակերտման ճանապարհին:

Դու ինձ դարձրել ես քոնը, իսկ ես քեզ դարձրել` իմը, մերը:

Մեր 17, շնորհավոր բոլորիս 5 տարին:

anna  andreasyan

Իմ 17.am-ը 5 տարեկան է. Աննա Անդրեասյան

Ես ու 17․am-ը ծանոթացել ենք 3 տարի առաջ՝ մայիս ամսին։ Այդ ծանոթությունը ոգևորիչ էր ու խոստումնալից էր թվում։ Մի տեսակ ակնհայտ էր, որ այդ պահից սկսվելու էր իմ կյանքի մի նոր շրջափուլ։ Այդպես էլ եղավ։ Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցն ինձ միայն մեդիագրագիտության հմտություններ չի, որ տվել է։ DSC_127517-ին միանալուց հետո հասկացա, որ իրականում իմ կարողությունների համեմատ շատ քիչ բան եմ անում, հասկացա, որ կարող եմ և պետք է ավելին անեմ։ Հենց այդ նույն տարվա ամռանը գնացի Աղվերանի մեդիաճամբար, որտեղ էլ ավելի ոգևորվեցի նոր հնարավորություններ գտնելու գաղափարով։ Այնտեղ մասնակից աղջիկներից մեկը ֆլեքսի շրջանավարտ էր, ումից էլ իմացա ծրագրի մասին։ Դիմեցի ու դարձա ֆինալիստ։DSC_8583 Ամերիկայից էլ շարունակում էի գրել նոր նյութեր։ Վերադառնալուց հետո էլ սա արդեն երրորդ փոխանակման ծրագիրն է, որին մասնակցում եմ «Մանանայի» անունից։ 17-ը հոդվածներ գրելուց, ֆոտոներ անելուց ու ֆիլմեր նկարելուց ավելին է։ Այն մարդկանց առաջ է մղում դեպի ավելի լավը, մեզ սովորեցնում է ամեն ինչում գեղեցիկը նկատելու արվեստը։

Շնորհավորում եմ մեր բոլորի ծնունդը։

sona mkhitaryan

Արդեն պրակտիկանտ եմ

Այս նյութում ներկայացնում եմ իմ կուրսեցի հոգեբան-պրակտիկանտների կարծիքները պրակտիկայի, ներկայիս դպրոցների, մանկավարժական գործունեության վերաբերյալ։ Հետևելով գաղտնապահության սկզբունքին՝ չեմ նշում անուններ։

Պրակտիկանտ 1․ – Ես գնում եմ պրակտիկայի մի դպրոց, որը իր բարեկարգ տեսքով բոլորին այլ բան է ասում։ Դպրոցն ունի բավականին շատ աշակերտներ, դասարանները չեն բավականացնում դասի անցկացման համար, ու ստիպված ֆիզկուլտուրայի դահլիճում են դաս անցկացնում կամ բուժքրոջ սենյակում։ Ֆիզկուլտուրայի ուսուցիչը ոտքով հարվածում է տղաներին։

Պրակտիկանտ 2․ – Մեկ այլ դպրոցում եմ։ Մաթեմատիկայի ուսուցչուհին դասարանը չի կարողանում կառավարել, տետրով հարվածում է երեխաների դեմքին։ Դասի ժամանակ աշակերտի ինքնազգացողությունը վատացել էր, բուժքույրը եկավ, միայն ճնշումը չափեց, ավել՝ ոչ մի բան։ Միայն տնօրենն էր փորձում որոշակի օգնություն ցուցաբերել։

Պրակտիկանտ 3․ -Մինչ պրակտիկայի գնալը, ունեի բազմաթիվ մտքեր և սպասումներ թե՛ դպրոցի, և թե՛ պրակտիկայի ղեկավարների հետ կապված։ Սկսեմ դպրոցից: Պատկերացրեք մի դպրոց, որտեղ տիրում են «տերթոդիկյան» մեթոդներ, որտեղ հաշված ուսուցիչների կարելի է համարել մանկավարժ։ Ինչպե՞ս կարելի է աուտիզմով երեխային հարվածել հրահանգները չկատարելու համար։ Ես հատուկ հոգեբան չեմ, բայց բավականին ինֆորմացված եմ աուտիզմ ունեցող երեխաներից։ Դպրոցը չունի հոգեբան։ Պրակտիկայի ղեկավարներին որևէ հարցով դիմելիս ստանում ենք հետևյալ պատասխանը․

-Երեխեք ջան, սա պասիվ պրակտիկա է, մենք ձեզանից ոչինչ չենք պահանջելու։

Մենք տեսնում ենք այլ խմբերի, որոնք ունեն բավականին առաջադրանքներ, իսկ մենք ինչ ուզենք, դա կարող ենք անել (անորոշություն):

Դիտում եմ իրականացրել ֆիզկուլտուրայի դասաժամին․ ֆիզկուլտուրայի ուսուցիչը այնպես բղավեց ներառական կրթություն ստացող աշակերտի վրա, որ աշակերտը տևական ժամանակ վախենում էր խոսել (նշեմ, որ նման դեպքերում վախից երեխայի մոտ կարող է առաջանալ կակազություն)։ Բուֆետում հավաքվում են ուսուցիչները ու սկսում քննարկել աշակերտներին և նրանց ընտանիքները։

Պրակտիկանտ 4․ -Առաջին օրից էլ լավ ընդունելություն եղավ, ինքնահաստատվողների ու անկայունների չտեսանք։ Շատ պատրաստված են թե՛ ուսուցիչները, թե՛ տնօրենը, թե՛ պահակը, և թե՛ աշակերտները: Ուսուցումը բացառիկ կրեատիվ է, կան ուսուցիչներ, որոնք կարողանում են ներգրավել բոլորին դասապրոցեսի ընթացքում։

Պրակտիկայից ես իմ ձեռքբերումները կունենամ, իհարկե, բայց ի՞նչ է նշանակում՝ թարգմանեք այս թեստը, որպեսզի կարողանան կիրառել աշակերտների հետ, իսկ թարգմանելուց հետո էլ՝ վատ թարգմանություն էր, այն դեպքում, երբ դու նոր ես սկսում քայլեր անել, որպեսզի լեզվի իմացությանդ մակարդակը մի քիչ բարելավվի:
Սովորեցնում են, այլ ոչ թե ասում՝ մենք անցել ենք նույն ճանապարհով, դուք նույնպես պետք է անցնեք այդ նույն ճանապարհով: Ոչ, շնորհակալ եմ:

Մոտիվացիան էսպիսի դեպքերում գրեթե զրոյանում է, բայց դպրոցը, դասապրոցեսի անցկացման կարգը ուղղում են մեզ իրենց կողմ։

Այսքանը, իսկ մեզ՝ լավ, հաջող պրակտիկայի պաշտպանություն։

Երբ դասախոսները բողոքում են ուսանողների չսովորելուց, անպատասխանատու լինելուց, մոտիվացիա չունենալուց, ապա հարց՝ արդյո՞ք ուսանողները նույն պատճառաբանություններով բողոքելու տեղ չունեն։ Երբ պրակտիկանտին ասում են՝ մենք ձեզանից բան չենք պահանջելու, դա ի՞նչ է, եթե ոչ մոտիվացիայի ոչնչացում։ Կամ երբ ասում են՝ մի մտածեք ձեր գնահատականի մասին։ Ինչո՞ւ եք մտածում, որ ուսանողի մոտիվացիան միայն գնահատականն է, բա գիտելի՞քը։ Չէ՞ որ մենք գումար ենք վճարում։ Ես, իհարկե, ուսանողների մի հատվածի մասին եմ խոսում, որովհետև կան շատ ուսանողներ, որոնց նման վիճակը «ձեռք է տալիս»։

 

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Media Behind the Scenes. Սլովակիա, օր 1-ին

Վեց ամսվա ընդմիջումից հետո վերջապես նորից հնարավորություն ընձեռվեց փոխանակման ծրագրի մասնակցելու։ Այս անգամ ուղևորությունը դեպի Սլովակիա էր։ «Մանանա» կենտրոնը, որը Եվրոպայի երիտասարդական մամուլի (European Youth Press)   ցանցի անդամ է, Media Behind the Scenes ծրագրի շրջանակներում լրագրողական թրեյնինգների է ուղարկում  Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցի`  17.am-ի հինգ ակտիվ թղթակիցների` Սուրեն Կարապետյանին, Զարինե Կիրակոսյանին, Մարիամ Բարսեղյանին, Դավիթ Ասլանյանին և ինձ` Աննա Անդրեասյանիս: Մենք պետք է մասնակցենք թրեյնինգների, որոնք միտված են երիտասարդ լրագրողների մեդիագրագիտությունը զարգացնելու։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Նորից «Զվարթնոց» օդանավակայանում ենք։ Առաջին կանգառը լինելու է Բուխարեստում։  Եվրոպայում հնարավորինս շատ քաղաքներում լինել ցանկացող երիտասարդներս մեծ հույսեր էինք փայփայում, թե կկարողանանք Բուխարեստում գտնվելու 10 ժամը օգտագործել քաղաքը բացահայտելով ու զբոսնելով։ Սակայն մեզ հիասթափություն էր սպասվում։ Պարզվեց` մեր մեկանգամյա մուտքի վիզան  չէր թույլատրում վայելել այդ հաճույքը։ Հույս ունենք, որ Եվրոպայի հետ վիզային ռեժիմի դյուրացումը մի օր այդ հնարավորությունը մեզ կընձեռի ճամփորդել առանց սահմանափակումների: Իսկ մինչ այդ մենք տասը ժամ արգելափակված էինք մնալու օդանավակայանում:

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Օդանավակայաններում մի բան, որ տանել չեմ կարողանում, նստարանների կողքի բռնակներն են, որոնք քեզ սահմանափակում են մի նստատեղի սահմաններում և թույլ չեն տալիս հարմարավետ տեղավորվել։ Ու հենց դրանց առկայության պատճառով չէինք կարողանում հանգիստ քնել, անընդհատ մի տեղինց մյուսն էինք գնում։

Բարեբախտաբար, Զարինեն փոքր նստարաններին տեղավորվելու հատուկ մասնագետ է և մեզ սովորեցրեց «տիրապետել այդ արվեստին»։ Մի խոսքով, երկար ճիգերից հետո մենք սովորեցինք տարբեր դիրքերով տեղավորվել նստարանների վրա ու մեզ լիարժեքորեն զգալ ինչպես տանը։

Հիմա անցնում ենք երկրորդ կանգառին, որը Վիեննան էր։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Բնականաբար մենք առանձնակի ոգևորությամբ էինք սպասում այնտեղ հասնելուն։ Հենց ինքնաթիռից դուրս գալու պահից հասկացանք, որ այն մի քաղաք է, որտեղ մեծ հաճույքով կմնայինք՝ այն էլ երկար ժամանակով, բայց քանի որ մեր ճանապարհորդությունը դեռ չէր ավարտվել, պետք է ուղևորվեինք հաջորդ կանգառ։

Պատրաստվում էինք գնացքով գնալ Բրատիսլավա, այնուհետև Տռնավա։ Այնպես ստացվեց, որ մենք շտապելու և այս հարցերում մի քիչ էլ անփորձ լինելու պատճառով սխալ գնացք նստեցինք և միայն գնացքի շարժվելուց հետո հարցուփորձ անելով հասկացանք, որ ճիշտ գնացք չենք նստել։ Բայց դե ինչ կարող էինք անել, արդեն ուշ էր։ Բարեբախտաբար, երկու գնացքներն էլ նույն քաղաքը՝ Բրատիսլավա էին գնալու, ուղղակի տարբեր գնացքի կայարաններով էին անցնելու։ Հետևաբար մեր մյուս գնացքին հասցնելու համար, որի տոմսը արդեն գնված էր, պետք է գնացքի մի կայարանից մյուսը գնայինք և այն էլ մեծ արագությամբ։ Այդպես էլ արեցինք։ Մեզ այդ ընթացքում օգնեց մի սլովակ երիտասարդ, և մենք միասին գիշերվա կեսին գնացքի կայարանից մեր ճամպրուկներով վազեցինք դեպի ավտոբուսը, որը մեզ պետք է հասցներ գնացքի մյուս կայարանը։ Այստեղ պետք է նաև նշել, որ մեր սլովակ ընկերը հայ կոլեգա ուներ, այս փաստը մեզ ընդհանուր թեմա տվեց խոսելու և քննարկելու։ Վերջապես հասանք Տռնավա տանող գնացքին։ Ապահովության համար մի քանի անգամ ստուգեցինք և հավաստիացանք, որ այն հենց մեր գնացքն է, որից հետո տեղավորվեցինք և հանգիստ շունչ քաշեցինք։ Այս գնացքում սովորեցինք մեր առաջին սլովակերեն արտահայտությունը՝ «տու տու արաբատու», որը նշանակում էր «ճամպրուկները բարձրացրեք վերև»։

Լուսանկարը` Զարինե Կիրակոսյանի

Լուսանկարը` Զարինե Կիրակոսյանի

Մոտ մեկ ժամ հետո արդեն Տռնավայում էինք։ Այս քաղաքում մենք պետք է մնայինք մեկ գիշեր, որից հետո պետք է շարունակեյինք մեր ճամփորդությունը, որը կարծես մի ամբողջ հավերժություն էր տևելու։ Տեղավորվեցինք հոսթելում և վայելեցինք այդքան սպասված հանգիստը։

Լուսանկարը` Զարինե Կիրակոսյանի

Լուսանկարը` Զարինե Կիրակոսյանի

Առավոտյան շուտ արթնացանք ու որոշեցինք շրջել քաղաքով, քանի որ այն շատ գեղեցիկ ու հետաքրքիր էր։ Բազմաթիվ լուսանկարներ անելուց ու մի լավ շրջակայքը ուսումնասիրելուց հետո, նորից ուղևորվեցինք դեպի գնացքի կայարան՝ Պոպրադ հասնելու համար։ Գնացք նստելուց հետո ստիպված էինք մոտ 10 վագոն անցնել` մեր տեղերը գտնելու համար։ Այն բոլորովին էլ հիասթափեցնող չէր։ Մեզ հատկացված էր կուպե, որտեղ հարմարավետ տեղավորվեցինք ու սկսեցինք վայելել պատուհանից բացվող գեղեցիկ տեսարանները։ Գնացքը անցնում էր գեղեցիկ դեղին ծաղիկներով լեցուն դաշտերով ու տեղ-տեղ դրանք ընդհատող սարերով։

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Լուսանկարը` Սուրեն Կարապետյանի

Մեր հավատն էլ չէր գալիս, բայց հասանք Պոպրադ։ Գնացքի կայարանում հանդիպեցինք մյուս մասնակիցներին։ Նրանցից մի քանիսին արդեն գիտեինք նախորդ ծրագրերից։ Միասին ավտոբուսով ուղևորվեցինք դեպի մեր վերջին կայարանը` Ստառա Լեսնա, որտեղ առաջիկա շաբաթում պետք է մնանք։ Այն տեղակայված է սարերի մեջ, հետևաբար, երբ հասանք այնտեղ, մեր արդեն մեծ խմբով ոտքով փորձում էինք գտնել հյուրանոցը։ Վերջապես կազմակերպիչները եկան մեզ տանելու, ու մենք հասանք այդքան բաղձալի հյուրանոցը։

Եվ այսպես, այս երկար, արկածներով լի ու զվարճալի ճամփորդությունը ավարտվեց, ու մենք վերջապես հնարավորություն ունենք հանգստանալու և առավոտյան թարմ ուժերով սկսելու դասընթացը։