Տունը ձմռանը

2018/12/23 Անի Հարությունյան

-Էհ, Աստված, գոնե շատ ցուրտ չանի էս տարի, ցախը յոլա տանի,-բակում կանգնած մառախլապատ երկնքին նայելով խոսում է ծերուկը։

Մի քիչ մրսելով նայում է բակին. ամեն ինչ դասավորված է, պահոցի դուռը պինդ փակված է. պահածոները չեն սառչի, շունը տաք բնում քնած է։ Գյուղացի ծերուկը տուն է գնում. հանգստանալու ժամանակն է։ Կոտրատած ու պահեստավորած ցախը արդեն քիչ-քիչ տուն է տանում, թափ տված վառարանն արդեն դրված է, ցախը վառարանում ճարճատում է, տաքությունը հաճելի է, երբեմն՝ շատ, որ կողքին երկար կանգնել չի լինում։ Ձմռան համար նկուղում պահվող կարտոֆիլը վառվող վառարանի վրա պլեճ է դառնում, կողքին փոքրիկ տեղ է բացված թեյնիկի համար, ջուրն արդեն եռում է, թեյի բաժակները կողքի փոքրիկ աթոռին են դրված, այգուց հավաքած, մի քիչ ցուրտը տարած ծիրանի մուրաբան անպակաս է, մի քանի կոնֆետ ու թխվածքաբլիթ է դրված ափսեի մեջ, բայց դրանք մնում են տեղում, մուրաբայի ափսեն միշտ դատարկվում է. իրենց ձեռքով պատրաստած մուրաբան ուտում են ավելի սիրով։

Գյուղի տունը շատ մեծ է, թոռները տանը չեն, մեծ տունը ձմռան ցրտից ավելի լքված է թվում, դրա համար ծերուկները վառարանը դնում են փոքր միջանցքում, մեծ հյուրասենյակի դուռը փակում, որ դատարկությունը շատ չզգացվի։ Թե բախտները բերի, թոռները ձմռանը կգան, մի քանի օր էլ կմնան, բայց այդ ժամանակ էլ հյուրասենյակի դուռը չեն բացի, որ փոքր միջանցքում իրար ավելի մոտ նստեն, վառարանի ջերմությունից շատ թոռների ջերմությամբ տաքանան։ Երեկոյան պապը՝ թոռների աղմուկից հոգնած, բազկաթոռին կքնի, ֆուտբոլը այդպես կմնա միացրած, բայց տատը հերթական սերիալը նայելու համար ալիքը չի փոխի, որովհետև թոռների համար թաքցրած ամենահամեղ ուտելիքները պիտի հանի և ուշադիր հետևի, որ հանկարծ ինչ-որ բան ափսեներում չմնա։ Պապը ամեն անգամվա նման երկրորդ խաղակեսից առաջ չի գնա պառկելու, նա գիտի, որ եթե մնաց, անպայման կքնի, բայց գոնե թոռներին մոտ կլինի, միգուցե վազվզելիս միամիտ դիպչեն իրեն, արթնանա, ձևական բարկանա, բայց սրտում ուրախանա՝ մի քիչ էլ կանցկացնի երեխեքի հետ։

Առավոտյան թոռները ուրախ-ուրախ կգնան քաղաք, որովհետև տատն ու պապը ժպիտով կճանապարհեն, կճանապարհեն ու կգնան վառարանի մոտ, պապը դիտմամբ ծուխ կթողնի վառարանից, որ արդարանա, թե ծխից են աչքերը լցվել, տատն էլ թեթևացած կհամաձայնի` իմն էլ:

Ձմեռը կգա ու քուն կբերի տներին, դաշտերին ու գյուղացուն, տուն կբերի տղաներին, թոռներին ու գյուղացուն, ձմեռը կգա, որ մնացած երեք եղանակի համար հանգիստ ու նոր ուժ բերի գյուղացուն:

Ինչն է ինձ հուզում Արմավիր

Եկեք փոխվենք

2018/12/11 Սոնա Մխիթարյան

Ուզում եմ հասկանալ ուսանողների մի զանգվածի (խոսքս իմ համալսարանի` մանկավարժականի մասին է), որը միշտ դժգոհ է ամեն ինչից, ամեն պարագայում:

Մեր համալսարանը ուսանողներին մեկ կիսամյակ անվճար ուղարկում է լողի պարապմունքների «Ակվատեկում»: Մատների վրա կարելի է հաշվել այն ուսանողներին, որոնք դրական են վերաբերվում այս ամենին: Առանձնացնեմ այն ուսանողներին, որոնք առողջական խնդրից ելնելով չեն կարող գնալ` ներկայացնելով համապատասխան թուղթ: Իսկ ինչ վերաբերվում է այն ուսանողներին, որոնք ասում են՝ ի՞նչ լող, է, իրենք ուղղակի պիտի նույն «Ակվատեկին» ամսական խոշոր անդամավճար վճարեն ու հայտարարեն` ես լողի եմ գնում, էդպես էլ արեք: Ուղղակի ես միշտ նկատել եմ, որ մեր ուսանողների համար ինչ լավ բան էլ անեն, միևնույնն է, դժգոհ են:

Կամ, օրինակ, «classroom» հավելվածը: Այն ունի որոշակի բացասական կողմեր, բայց դրանք միայն տեխնիկական են: Հավելվածի միջոցով դասախոսները գնահատվող առաջադրանքներ են տեղադրում, որոնք ուղղակի շատ հեշտ ակտիվության գնահատական են ապահովում: Եթե ուսանողը սեմինարի ժամանակ գնահատական չի ստացել, ապա առաջադրանքը կատարելով՝ կունենա ակտիվության գնահատական: Իրենք էլի պիտի բողոքեն` իմաստը ո՞րն է այդ առաջադրանքի, բան չեմ հասկանում, դժվար ա: Ախր, դու եկել ես համալսարան, ոչ թե դպրոց, ու այստեղ քեզ շատ դժվարություններ են հանդիպելու, իսկ այդ առաջադրանքի հիմքում ընկած սլայդ պատրաստելը կամ ճիշտ պատասխանի տարբերակն ընտրելը դժվար չէ, ուղղակի դու սովորել ես երևի, որ ամեն ինչ պատրաստի պետք է լինի:

Կամ, նույն հավելվածում դասախոսության տեղադրումը շատ դրական կողմ ունի: Նույն դասախոսությունից օգտվելով՝ կարող ես ռեֆերատ գրել: Բայց դուք էլի եք բողոքում, որ չկա իմ թեման, չեմ գտնում: Իսկ եթե մենք ապրեինք մեր դասախոսների ուսանողական տարիներին, ու մեզ ուղղակի թեմա տրամադրեին, նույնիսկ գրքերի ցանկ չտային, որ հիմա տրամադրվում է պարտադիր, մենք դա էլ չէինք անելու: Բա նրանք ինչպե՞ս են արել: Ես անկեղծ, շատ կդժվարանամ, իսկ այսօրվա ուսուցման համակարգը խաղ ու պար է: Այսքանը:

Ինչն է ինձ հուզում Արմավիր

Բայց սա ուրիշ պատմություն է

2018/11/25 Անի Հարությունյան

Ամեն ինչից անկախ` յուրաքանչյուր ընտրությունից առաջ ժողովուրդը միշտ էլ որոշակի հույս ունենում է` մի քիչ, շատ քիչ, հոգու էն ամենախորքում, որ այս անգամ ուրիշ է լինելու, որ մարդիկ իրոք իրենց ընտրությունն են կատարելու, որ նորից չեն հիասթափվելու ու խաբվելու: Խնդիրներն ամենուր են, լուծումներին սպասում են բոլորը, բայց գյուղում ավելի շատ են սպասում, ավելի շատ են ուզում հավատալ, որ հաջորդ տարի բերքը գետնին ու ծառերին չի մնա, ջուրը ժամանակին կլինի, հարկերը աշխատածից ավելի շատ չեն լինի, ու հավատում են` ուզած-չուզած, որքան էլ բողոքում են, մեկ է, ընտրությունից առաջ էլ, հետո էլ, իրենք իրենց հողի հետ են, ծառերի ու այգիների, կենդանիների հետ են: Բողոքում ու ցանում են, բողոքում ու բերքահավաք են անում ու ամեն սերմի հետ հավատ են ցանում, որ բերքը առատ է լինելու, բերքահավաքին հույս են հավաքում, որ բերքը ամբողջությամբ վաճառելու են ու ձմեռն ավելի ապահով են դիմավորելու:

Այս տարի բերքը այդքան էլ լավ չի վաճառվել, ճանապարհներին է մնացել, բայց Ռաֆիկ պապը, անկախ ամեն ինչից, ձմռանն է պատրաստվում: Փայտը կոտրատելու ձայն եմ լսում իրենց բակից, գնում եմ ու թակում դարպասը, բայց կացնի ձայնն ավելի բարձր է: Հենց այդպես ներս եմ մտնում, որովհետև Ռաֆիկ պապի բակ մտնելիս դարպասը թակելը կարևոր ու պարտադիր չէ. դռներն ու սրտերը միշտ բաց են:

-Ռաֆիկ պապ, ի՞նչ կասես, ի՞նչ ես սպասում ընտրություններից, մի բան կփոխվի՞:

Հարցիցս հետո ծիծաղելով ասում է․

-Էլի թուղթն ու գրիչն առած եկա՞ր,- ու շարունակում,- ամեն անգամ բարձրանում, սիրուն-սիրուն խոսում են, վերջում տեսնում ենք` սայլը տեղից չի շարժվում, ես ի՞նչ գիտեմ` էս անգամ էլի տարբեր մարդիկ նույն պատմությունը չե՞ն կրկնի: Ինչ էլ լինի, ես հո ուրիշ տարբերակ չունե՞մ: Էլ էս երկրից, էս գյուղից գնացողը չեմ, ով էլ գա` պիտի հարմարվեմ: Ես իմ հողի ու անասունի տերն եմ, ինձ հերիք ա, որ գոնե մի քիչ հարկերը թեթևացնեն, որ գյուղացին իրա տանջանքի դիմաց գոնե իրա բերքից մի քիչ օգուտ ունենա:

Որոշում եմ շատ չխոսեցնել Ռաֆիկ պապին, որ ցախի օրվա բաժինը շուտ կոտրի` գնա տուն, որ հասցնի հանգստանալ, թեյ խմել, մի քիչ լուրեր նայել ու քնել` հաշվելով, որ երեք օրից արդեն կվերջացնի, չորրորդ օրը կոտրած փայտը կպահեստավորի ու վառարանը կդնի:

Փողոցի վերևից իջնում եմ դեպի մեր տուն ու հարևան Հրաչի երգելն եմ լսում: Մեր ու իրենց բակը բաժանող պատի մոտ կանգնում ու հանգիստ խոսում եմ, փոքր տարիքում անգամ այդ պատով իրենց բակ էի մտնում: Իսկական հարևանություն եմ ասել, է՜: Միշտ ընդդիմադիր Հրաչն էլի դժգոհ է, ասում է, որ մոտակա 4-5 տարին հույս չունի, որ ինչ-որ փոփոխություն կլինի կամ փոփոխությունը կհասնի գյուղին.

-Բոլոր երկրներում գյուղացիներին 2 տոկոսով վարկեր են տալիս, դուք մեր վարկերի տոկոսները տեսե՞լ եք: Գյուղացին մի վարկը փակելու համար մյուսն է վերցնում, իրեն էլ ոչ մի բան չի մնում: Շատ կուզեի, որ երբ բերքը հասներ, ոչ թե գյուղացին ընկներ շուկաները, որ իր բերքը ծախեր, այլ գային, դաշտից մեծ մեքենաներով գնեին ու տանեին, որ գյուղացին ժամանակ ունենար ամբողջ օրը ծառերով ու բերքով զբաղվելու, որովհետև էդ բոստանը մշտական խնամքի կարիք ունի:

Եկա, Հրաչին նորից խոսեցրի, դարդերը խառնեցի ու թաքուն հեռացա, որ ընկերուհուս հետ թեյ խմեմ: Մենք ամեն ինչից խոսում ենք, բայց քաղաքականությունից, ընտրություններից` հազվադեպ: Իրենց ծառերի նուռն ուտելով, թեյով տաքանալով կամաց-կամաց թեման բացում եմ.

-Նար, ընտրության գնալո՞ւ ես, իրար հետ գնանք:

-Չգիտեմ, որ գնալու լինեմ` կասեմ քեզ:

-Ի՞նչ ես մտածում, բա:

-Գիտես, որ քաղաքականությունն ինձ չի հետաքրքրում, բայց հավատում եմ, դե, գոնե ուզում եմ հավատալ, որ ինչ-որ բան կփոխվի, կամ արդեն փոխվել ա, ոնց դու ես հավատում ու շատերը: Առաջին անգամ ես, չէ՞, ընտրելու: Կգնանք, կընտրես, որ քո ընտրությունը հաղթի, կհասկանաս, որ փոխվել ա, որ հավատալդ իզուր չէր: Ես առաջին անգամ չեմ գնում, բայց էս անգամ ես էլ հույս ունեմ, որ իմ ընտրությունը տեղ կհասնի:

Իմ գյուղում ու մնացած գյուղերում մեծահասակների մտածմունքի թեման հողն ու ջուրն են, կանայք խոպանից ամուսիններին ու որդիներին են սպասում, աշխատատեղերի բացվելուն են սպասում, երիտասարդները գյուղում հետաքրքրությունների են սպասում, ես էլ եմ սպասում, որ գյուղերին կնկատեն, որ այնպես կանեն, որ ուսանողները հաճույքով վերադառնան գյուղ դասից, իմանան, որ երեկոյան արդյունավետ ժամանց են ունենալու, բոլորով մի տեղ հավաքվելու տեղ են ունենալու:

Ու էսպես գյուղում ու Հայաստանում ամեն ընտրությունից առաջ նոր հույսեր են վառվում: Այս անգամ հույսերը մեծ են, սպասումները` շատ, ու որքան շատ ենք սպասում, հիասթափությունն այնքան մեծ է լինում:

Բայց սա լրիվ ուրիշ պատմություն է, այս անգամ մենք հիասթափությունը տան ամենախորը դարակում պահելու ու նոր ընտրության ենք գնալու:

Միջազգային համագործակցություն Արմավիր

How to Read Media in the Post-Truth Era, Բեռլին. Օր 5

2018/11/17 Անի Հարությունյան