Հուսով եմ, հիշում եք, որ իմ հոդվածներից մեկում գրել էի շների և նրանց հանդեպ իմ անսահման վախի մասին։ Ճիշտ են ասում, էլի, որ ինչքան մի բանից վախենում ես, այնքան հավանականությունը մեծ է, որ կբախվես այդ խնդրին։ Ես էլ ինձ համար ուրախ-ուրախ պատրաստվում էի ԱՄՆ գալուն, երբ իմ հյուրընկալ ընտանիքի ֆեյսբուքյան էջում տեսա շների նկարներ, ընդ որում, նրանցից մեկը ամերիկյան բուլդոգ, դե, չափսերը պատկերացնում եք։ Հիմա մի պահ պատկերացրեք իմ վիճակը։ Ես վախեցած մտածում էի, թե ինչպես եմ ապրելու այդ շների հետ նույն հարկի տակ այն դեպքում, երբ հեռվից հեռու շուն տեսնելիս վախից դողում էի։ Կարծում եմ, էլ կարիք չկա շարունակելու նկարագրել իմ վիճակը և վախերը։ Անցնենք առաջ։

Եվ այսպես, ես Ամերիկայում եմ և առաջին անգամ հանդիպեցի մեր շներին՝ Թենքին և Բեթսիին։ Խոստովանում եմ՝ վախեցած էի, բայց ոչ այնքան, որքան պատկերացնում էի՝ կլինեմ։

Հենց  առաջին օրը պարզվեց, որ նրանք այնքան էլի վախենալու չեն։ Իսկ մի օր հետո արդեն Բեթսիին գիրկս՝ ֆիլմ էի դիտում։ Ես էլ չնկատեցի թե ինչպես սկսեցի սիրել այդ շներին, ու ի զարմանս ինձ, հիմա արդեն ընդհանրապես չեմ վախենում նրանցից։ Հիմա արդեն մի տեսակ ինձ մեղավոր եմ զգում ու զարմանում ինքս ինձ վրա. ինչպես կարող էի հեռվից հեռու վախենալ այդ անվնաս շներից, որոնք ավելի շատ վախենալու պատճառ ունեն մարդկանցից, քան մարդիկ՝ իրենցից (խոսքս բոլոր շներին չի վերաբերվում, ես նույն կարծիքը չունեմ մեր գյուղի շների մասին): Իրար կողք նստում ու ֆիլմ ենք դիտում։ Դա մի ուրիշ տեսարան է, թե ինչպես է Թենքը (հսկա ամերիկյան բուլդոգը) նստում իմ գիրկը, մոռանալով, որ ինքը փոքրիկ շունիկ չէ և որ չափից դուրս մեծ և ծանր է՝ ինչ-որ մեկի գիրկը նստելու համար։

Բայց շների թեման սկսեցի ոչ միայն ձեզ պատմելու իմ հաջողության և այդ վախից ազատագրվելու մասին, այլ նաև պատմելու, թե ինչպես են ամերիկացիները վերաբերվում շներին և, առհասարակ, ընտանի կենդանիներին։

Այստեղ երևի թե չկարողանաս գտնել մի ընտանիք, որտեղ ընտանի կենդանիներ չլինեն, առնվազն մեկը պետք է լինի (հիմնականում շուն): Մենք՝ հայերս էլ ենք, իհարկե սիրում ընտանի կենդանիներին, բայց ամերիկացիների հետ համեմատվել անգամ չենք կարող այս առումով։ Նրանք շատ, չափից շատ են սիրում իրենց կենդանիներին, ընտանիքի անդամի պես։ Եթե ուզում ես ինչ որ պատմությամբ հուզել դիմացինին՝ գերադասելի է, որ պատմությունը լինի ընտանի կենդանիների մասին։ Այդ դեպքում, վստահ եղիր, հաջողությունդ ապահովված է։

Ես ոչ մի բան չունեմ ընտանի կենդանիների դեմ։ Ինքս էլ կողմ եմ, որ ընտանի կենդանի պահելիս պետք է լավ խնամք հատկացնել նրանց, բայց չեմ կարողանում ընդունել այդ չափից շատ կարևորությունը ու դերը, որ տալիս են նրանց։

Ահա մի օրինակ, որով կավարտեմ այս հոդվածս։ Նկարչության ժամին կողքս նստող աղջկան հարցրեցի, թե ինչ է ուզում անել դպրոցից հետո և ստացա հետևյալ պատասխանը․

-Ուղղակի ապրելու եմ բոլորից հեռու, իմ կենդանիների հետ։

Կարծում եմ արդեն պատկերացնում եք։

Հ․Գ․ Իհարկե նաև չեմ կարող չնշել, որ ոչ բոլորն են այսքան ծայրահեղ այս հարցում։

Մեծ հորաքրոջս տանը միշտ էլ հավես էր անցնում, արկածներով լի, հետաքրքիր: Ամեն անգամ մի դաս քաղում էինք: Երբ փոքր էի, ամառային արձակուրդներին նրանց հյուր էի գնացել՝ Երևան:

Երեք որդի ունեն, բայց այդ ժամանակ երկուսն էին՝ Մարգարը և Գոռը:

Շատ լարված և խաղերով լի օրվա վերջում որոշեցինք մի բան ուտել: Սառնարանը բացելուն պես մեծ տարայով մածունն ընկավ աչքներովս: Իսկույն վերցրինք, ագահաբար լցրինք ինչքան կարող էինք, վրայից էլ՝ շաքարավազ և լավաշ:

Հորաքրոջս ամուսինը մտավ խոհանոց: Տեսնելով մեր ձեռքի գործը՝ ասաց.

-Եթե մինչև վերջ չուտեք, խոհանոցից դուրս չեք գալու:

Այ քեզ բան, դրանից էլ հեշտ բա՞ն: Հիմա կուտենք:

Կերանք, կերանք, չի վերջանում և վերջ: Մեկ գդալ մածուն էինք ուտում, երեք բաժակ ջուր խմում, որ կուլ գնա:

Լավ, էլ ինչ անենք, չենք կարողանում: Ես և Մարգարը Գոռից խորամանկ էինք. մածունը լցրինք անձեռոցիկների մեջ և պատուհանից դուրս նետեցինք: Իսկ Գոռը մինչև վերջ կերավ ու չէր կարողանում շարժվել ստամոքսի ցավից:

Այդ դեպքից վեց տարի է անցել, բայց ես մինչև հիմա ատում եմ մածունը:

Փոքր քույրս՝ Եվան, ուղղակի խելագարվում է մածունի համար: Երբ ծննդյան տարեդարձին տիկնիկ էի գնել, նայեց աչքերիս մեջ և ասաց.

-Միլ, էս գումարին քանի՞ բանկա մածուն կգնեինք:

Հիմա տանը բոլորը սիրում են մածուն, նստում և միասին ուտում են, իսկ ես, անգամ, երբ հոտն եմ առնում, սիրտս խառնում է:

Գոռն էլ չէր ուտում մածուն, երեկ խոստովանեց, որ արդեն սկսել է ուտել, բայց ես չեմ կարողանում և վերջ:

Սրանից դաս քաղեցի, որ պետք է զուսպ լինել, էլ երբեք ագահություն չեմ անի:

Քայլում եմ փողոցով ու ինչ-որ բան ինձ հուշում է, որ տարվա երրորդ եղանակն է արդեն: Չէ՛, դա ո՛չ թափվող տերևներն են, ո՛չ անձրևն ու դրա թողած հետքերը, ո՛չ էլ մարդկանց՝ արդեն մրսած դեմքերն ու տաք հագուստը: Դա օդում կախված աներևույթ, մարմնիդ թեթև դիպչող ու իրեն զգացնել տվող տրամադրությունն է, արտասովոր օդը, որ միայն այս եղանակին է այսպիսին լինում:

Շարունակում եմ քայլել: Մարդկանց դեմքից թախիծ է կաթում, իսկ ես ոտքերով ինչքան հնարավոր է վերև եմ շպրտում տերևներն, ու դա ինձ ուրախացնում է: Աշունն այնքան էլ իմ սիրելին չէ, բայց էլ ե՞րբ պետք է տերևները խշխշացնելով, վատ մտքերս հետը փշրելով՝ քայլեմ մինչև տուն: Էլ ե՞րբ անձրևից պաշտպանվելու համար պիտի ավելի արագ վազեմ կանգառ, իմ կանգառից՝ տուն ու սովորականից էլ շուտ հասնեմ: Ախր, էլ ե՞րբ այդքան կարոտեմ:

Այս եղանակի գալու հետ տուն են գնում այգում նստած ու կյանքի մայրամուտը վայելող ծերուկները: Ճանապարհով անցնելիս լսում եմ միայն իմ քայլերը: Այլևս ո՛չ մի խաղաքարերի շխկոց, ո՛չ մի արդար կամ անարդար խաղի պարզաբանում: Ինձ համար աշնան տխրությունը ոչ թե կոտրված սրտերն ու հիասթափություններն են, այլ ինձ հարազատ դարձած պապիկներից շատերին գարնան գալուստի հետ նորից իրենց տեղում չտեսնելը: Աշունը կգնա ու կտանի նրանց:

Նկատում եմ, որ սիրահար զույգերն ավելի ամուր են գրկում իրար. չէ՛, չեն սկսել ավելի շատ վախենալ իրար կորցնելուց. մրսում են: Ու, երևի, հենց այս ջերմությունից ելնելով են աշունը սիրո եղանակ համարում: Մինչդեռ սիրո համար չկա եղանակ ու ժամանակ: Սերն ինքն է եղանակ՝ ամենալուսավորը, հինգերորդը:

Թող գունավոր այս եղանակը քամիների հետ քշի ու տանի մեր հոգում նստած մութը, որ ես չվախենամ առաջին քայլն անելուց, դու չվախենաս բարձր ու ինքնավստահ խոսելուց, որ մենք չվախենանք իրար չգտնելուց: