Բացահայտելով մեր մեջ ապրող տաղանդներին

Կարենը խոսելուց մի փոքր լարվում է, արվեստագետին բնորոշ կերպով ավելի շատ զգում է, քան արտահայտվում:
Ասում է, որ իր համար երգը մարդկանց հետ շփվելու լավագույն միջոցն է: Զրուցակիցս իմ լավ ու տաղանդավոր
ընկեր Կարեն Կարապետյանն է (չշփոթել ՀՀ վարչապետի հետ):

-Ինչպե՞ս ստացվեց մուտքդ երաժշտության ասպարեզ:
-Պրոֆեսիոնալ երգով զբաղվում եմ 10 տարեկանից: Դրա համար շնորհակալ եմ պապիկիս, որը, իմ մեջ տեսնելով
երաժշտական տաղանդ, քաջալերեց և օգնեց ոտք դնել երաժշտական ասպարեզ:

-Դժվա՞ր է արդյոք գյուղի երեխաների համար զբաղվել արվեստով, և կա՞ն բավարար պայմաններ դրա համար:
-Մեր Քարակերտ գյուղում հնարավորությունները սուղ են, գրեթե չկան: Ես քայլերս սկսել եմ Արմավիրի արվեստի
պետական քոլեջից: Երևի պատկերացնում եք, թե որքան բարդ է համատեղել երաժշտությունը դասերի հետ,
հատկապես, երբ ստիպված ես տեղից տեղ գնալ:

-Ո՞ր իրադարձությունն է եղել բեկումնային քո կարիերայում:
-Ինձ համար նշանակալից է եղել «Դոից-դո» հաղորդումը, որի ամանորյա նկարահանումներից հետո սկսվեցին
երաժշտական առաջարկները: Իմ հաջողությունները շարունակվեցին «Խենթություն և ընկերներ» նախագծի
ընթացքում, որտեղ ձեռք բերեցի տաղանդավոր ընկերներ և հետագա նոր հնարավորություններ: Դրական արձագանք
ստացավ նաև մեր «Հայ զինվոր» խորագրով տեսահոլովակը:

-Ունե՞ս արդյոք սեփական երգ կամ տեսահոլովակ:
-Իմ առաջին երգը կոչվում է «Սերը հեքիաթ է», որի խոսքերի և երաժշտության հեղինակը իմ շատ սիրելի Օֆելյա
Մկրտչյանն է, իսկ գործիքավորման համար շնորհակալ եմ Վահան Նահապետյանին:

-Ովքե՞ր են աջակցում քեզ այս չափազանց աշխատատար գործում:
-Մշտապես իմ կողքին են ընտանիքս, ընկերներս, համադասարանցիներս և մի շարք այլ մարդիկ, ովքեր օգնում և
քաջալերում են ինձ ամեն հարցում:

-Ո՞րն է քո ոգեշնչման աղբյուրը:
-Իսկական արվեստագետին ոգեշնչման աղբյուր պետք չի: Ինձ համար ոգեշնչող է բնությունը, սերը, մարդիկ, ամեն
ինչ: Ես էությամբ փոփոխական մարդ եմ, և ամեն բան կախված է իմ տրամադրությունից:

-Ի՞նչ ծրագրեր ունես ապագայի հետ կապված:
-Առաջիկայում նախատեսվում է նոր երգ: Պլաններում կա նաև բարեգործական համերգ, որից ստացված հասույթը
ուղղվելու է զորամասերին: Շուտով կունենամ նաև նոր երգ հայտնի երգչի հետ:

-Որտե՞ղ ես տեսնում Կարենին 20 տարի հետո:
-20 տարի հետո Կարենը իր սեփական ատամնաբուժական կլինիկայում երգելով իր գործն է կատարում:

Թբիլիսյան օրագիր. օր 2

Երկրորդ օրը կրկին լիքն էր զգացմունքներով ու կարևոր դեպքերով։ Այսօր ցուցադրվում էին բոլոր մասնակից երկրների ֆիլմերը։ Բացումը հայերինն էր։ Առաջին ֆիլմը կրկին հայկական էր՝ անիմացիա: Հետո մեր կենտրոնի ֆիլմերի ցուցադրության հերթն էր։ Հանդիսատեսն ուշադիր նայում էր: Մեզ շատ հետաքրքրում էր, որ պահին ինչպես կարձագանքեն, արդյո՞ք կհասկանան: Բայց մութ դահլիճում դա նկատելն անհնար է, ուստի երբ հայտարարեցին ընդմիջում, միջանցքում մոտեցանք այլ երկրների ներկայացուցիչներիի՝ իմանալու նրանց կարծիքը, տպավորությունները:Ուկրաինայից Նադեժդա Կուչմանը, ով ներկայացնում էր «Վիսնյանկա» կենտրոնը, հավանել էր «Խայտաբղետ աշխարհը» ֆիլմի գաղափարը, գույները, երաժշտությունը։ Գերմանիայի ներկայացուցիչներից Նատիա Ռոթիի կարծիքով, «Մի սիրո պատմություն» ֆիլմը մարդու իրավունքների շատ նուրբ հարցերից մեկն է բարձրաձայնում։ Մարգարիտա Նագիբինան Յարոսլավից հավանել էր «Խայտաբղետ աշխարհը» ֆիլմը, և նրան շատ էր դուր եկել ֆիլմից անիմացիա անցումը։ Վրաստանից Էթեր Պրչուկիձեն ևս հայտնեց իր կարծիքը, ասելով, որ իրեն նույնպես դուր է եկել «Խայտաբղետ աշխարհը» ֆիլմը, որովհետև այն բարձրացնում է տրամադրությունը, գույները շատ տրամադրող են և հենց ֆիլմը իրենով շատ գրավիչ և ուրախ է։ 

Մեզ համար շատ կարևոր և հուզիչ էր ժյուրիի անդամներից մեկի՝ Գերմանիայից ժամանած Մուրադ Ատշանիի կարծիքը, ով շատ տպավորված էր «Մի սիրո պատմություն» ֆիլմից: Ի դեպ, նա անձամբ մեզ գտավ՝ իր կարծիքը հայտնելու համար, որը ինչ խոսք շատ պարտավորեցնող էր և կարևոր։

Չմոռանամ ասել, որ ինձ ընտրեցին որպես երիտասարդական ժյուրիի անդամ, և ցուցադրվող ֆիլմերից հետո ես պետք է հայտնեի իմ կարծիքը և ընտրեի ամենից շատ դուր եկած ֆիլմը։

Անուշ Հովհաննիսյան 

***

Կինոփառատոնի երկրորդ օրը պետք է դիտեինք ու քննարկեինք տարբեր երկրների ներկայացրած ֆիլմերը։ Առաջին ֆիլմը ներկայացնում էր Երևանից ժամանած մյուս խումբը։ Սակայն այդ ֆիլմը իրենք չէին նկարահանել։ Երկրորդը, արդեն Անուշը գրեց, մեր ֆիլմերը ցուցադրվեցին: Տպավորությունների մասին արդեն Անուշը գրել է, ես կշարունակեմ պատմել ցուցադրության մասին:Մեր ֆիլմերից հետո ցուցադրեցին Գերմանիայի, Դանիայի, Վրաստանի և մի քանի այլ երկրների անիմացիոն և դոկումենտալ ֆիլմեր։ Ֆիլմերը դիտելուց հետո ժյուրիի անդամները առանձնացան քննարկումների համար։

Ֆիլմերը դիտելուց հետո մենք պետք է հանդիպեինք փառատոնի երեխաներից մեկի ընտանիքի հետ և նրանց հետ շրջեինք Թբիլիսիով։ Մեր ուղեկցի անունը նույնպես Դավիթ էր: Դավիթենց ընտանիքի հետ եկել էր նաև մի կին, ով շատ լավ կարողանում էր խոսել հայերեն։ Սկզբում նրանք մեզ փոխանցեցին իրենց պատրաստած նվերները, հետո գնացինք Թբիլիսիում կառուցված ամենամեծ եկեղեցին։ Մտանք, ուսումնասիրեցինք եկեղեցին և դուրս եկանք զբոսնելու եկեղեցու շրջակայքում։ Զբոսանքից հետո միասին գնացինք վրացական ուտելիքներ համտեսելու։

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Ծանոթացանք վրացական խոհանոցին,ընթրելուց հետո գնացինք Մտատամինդա կոչվող այգի զբոսնելու: Այնտեղից շատ պարզ երևում էր Թբիլիսին իր ողջ հմայքով։ Այս ամենից հետո հոգնած, բայց շատ բարձր տրամադրությամբ վերադարձանք հյուրանոց։

Դավիթ Ալեքսանյան

Թբիլիսյան օրագիր, օր 1

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Ինչպես արդեն տեղեկացրել էինք, նոյեմբերի 1-5-ը Թբիլիսիում անց է կացվում Tbilisi Sunrise մանկապատանեկան միջազգային կինոփառատոնը, որին ներկայացված են նաև «Մանանա» կենտրոնի երեք ֆիլմեր: Մեր պատվիրակությունը՝ Անուշ Հովհաննիսյանը, Դավիթ Ալեքսանյանը և Լիլիթ Կարապետյանը հրավիրված են փառատոնին և պարբերաբար մեզ կհաղորդեն փառատոնային օրագիրը: Եվ այսպես.

Թբիլիսյան հագեցած օրվա մասին խոսելը մի քիչ բարդ է, քանի որ շատ բաներ կան պատմելու ու տեսնելու, բայց սկսեմ։ Ծանոթություններ ՝ ինձ համար ամենահետաքրքիր պահերից մեկը։ Հաճելի է օտարերկրացուն, ով նույնպես քեզ պես է ֆիլմեր է նկարահանում, պատմել հայրենիքից, ներկայացված ֆիլմերից ու մշակույթից։

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Առաջին օրը, կարելի է ասել, շատ հագեցած էր եւ մի քիչ բարդ, քանի որ ներկայանում էին բոլոր մասնակից երկրները, ու պետք է ինչ-որ չափով հիշես նրանց մասին, ով գիտի, կարող է հաջորդ օրը նրա հետ անձամբ ծանոթանաս։ Կազմակերպիչները մեզ ուղեկցեցին դեպի Թբիլիսիի Երիտասարդական պալատ: ։ Աստիճանների մոտ մեզ դիմավորեցին Չարլի Չապլինի հանդերձանքով շատ երեխաներ, ի միջի այլոց, շատ գեղեցիկ էր մտածված։ Երբ արդեն բարձրացել էինք, մեզ ասացին, որ այսօր Չարլի Չապլինի արձանի բացման արարողությունն է։ Չապլինյան ոգի ու շունչ կար մի տեսակ։ Բացման արարողությունից հետո մեզ հրավիրեցին դահլիճ, եւ փառատոնը շարունակվեց այնտեղ։ Մի աղջիկ ՝դաշնակահարուհի, նվագեց հետաքրքիր միքս, մասնակից բոլոր երկրներից երգերի հատվածներ։ Շվեդիայի համար հնչեց ABBA հայտնի խմբի երգերից մեկը, Ուկրաինայի համար՝ «Տի ժ մենե պիդմանուլա»-ն, իսկ Հայաստանի պատվին դաշնակահարուհին կատարեց «Երեւան դարձած իմ Էրեբունի» երգի մեղեդին։ Շատ հետաքրքիր մի բան նույնպես եղավ։

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Մեզ ցուցադրեցին մի քանի կարճ ֆիլմեր, իսկ վերջում ցուցադրվեց 35 տարի առաջ նկարահանված մի ֆիլմ։ Ֆիլմում ներկայացված էր մի բազմազավակ ընտանիքի պատմություն: Նրանք ունեին 9 երեխա՝ 8 աղջիկ, իսկ վերջում երկար սպասված 1 տղա։ Ֆիլմի վերջին հատվածը նկարահանել էին արդեն վերջերս, ցուցադրելով նույն ընտանիքը, բայց արդեն ֆիլմի երեխաները մեծացել էին ու իրենց ընտանիքներն էին կազմել։ Իսկ վերջում՝ անակնկա՜լ, նրանք բոլորը դահլիճում էին։ Ընտանիքի միակ տղան փոքր ժամանակ հեծանիվ էր ուզեցել, ու քանի որ նա արդեն բավականին մեծ է, հեծանիվ նվեր ստանալու համար, նրա փոխարեն իր տղան ստացավ այն։

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Շատ գեղեցիկ էր նվերի հանձման պահը: Հեծանիվը իջեցրին վերեւից։ Ըհն, արդեն ժամանակն է մեզ՝ մասնակիցներին ներկայացնելու։ Բոլորիս հրավիրեցին բեմ։ Հնչում էր փառատոնի հիմնը, որի ներքո բարձրացվեց փառատոնի դրոշը։ Լույսեր, հրավառություն ՝շատ-շատ գեղեցիկ էր։ Հետո Թբիլիսիի մշակույթի տան երեխաները ազգային պարերն ու երաժշտությունը ներկայացրին, որից հետո կինոսենյակ գնացինք, որտեղ պետք է ներկայացնեինք մեր երկիրն ու կազմակերպությունը, ժյուրիին ու մասնակիցներին։ Քանի որ Հայաստանից մեզ հետ մեկ ուրիշ կազմակերպությունից մարդիկ կան, որոշեցինք, որ նրանք կներկայացնեն երկիրը, իսկ մենք՝ մեր կենտրոնը։ Բացումը արեցինք մենք, մեզ ողջունեցին հայերեն «Բարեւ»-ով, ինչ խոսք՝ շատ հաճելի էր։ Մեր խոսքից հետո ներկայացան եւ մյուս բոլոր երկրների ներկայացուցիչ կազմակերպությունները, պատմեցին, թե ինչով են զբաղվում, ինչ ֆիլմեր կամ անիմացիաներ են նկարում։

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Ամեն ինչ արված էր, բոլորս արդեն միմյանց ճանաչում էինք, մնում էր ճաշել ու գնալ քնելու։ Ճաշի սեղանի շուրջ ծանոթացա ուկրաինացիների հետ. պատմում էի մեր ավանդական ուտելիքների, մեր ֆիլմերի ու իմ մասին, նույնն էլ՝ իրենք։ Իսկ հիմա սպասում ենք վաղվան, քանի որ մեր ֆիլմերը պետք է առաջինը ցուցադրվեն, հուսանք ամեն ինչ շատ լավ կանցնի։

Անուշ Հովհաննիսյան

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

***

-Ձեզ Մեյդան իջացնեմ՝ լա՞վ ա,- տաքսու վարորդն էր, ով մեզ հասցրել էր Թիֆլիս։

Տաքսուց իջնելուց հետո սկսեցինք շարժվել դեպի «Բաբիլինա» հյուրանոց, որտեղ պետք է մնանք մոտակա մի շաբաթը։ Մենք մեկ օր շուտ էինք եկել Թբիլիսի, ազատ օր ունեինք, ուստի որոշեցինք մեր ազատ օրը անցկացնել զբոսնելով եւ քաղաքին ծանոթանալով։

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Քայլում եմ նեղ փողոցներով, որտեղ հանդիպում եմ հին-հին, բայց նոր լուսամուտներով ու դռներով տների։ Ամեն երեք տունը մեկ հանդիպում են եկեղեցիներ։ Դրանցից որոշները հին են, եւ միայն հեռվից նայելուց կարելի է հասկանալ, որ եկեղեցի է։ Որոշներն էլ նոր են կառուցած, բայց թեև այդքան շատ եկեղեցիներին, կան այնպիսիները, որոնք դեռ կառուցվում են։

Թբիլիսիի փողոցներում, այգիներում եւ պուրակներում հանդիպում են օտարազգի մարդիկ, ովքեր միմյանց հետ խոսում են ինձ համար տարօրինկ հնչող լեզուներով։ Կհանդիպեք նաեւ այնպիսի մարդկանց, ում կողքով անցնելիս, պետք է ձեր հայացքը մի լավ բարձրացնեք, որ գոնե դեմքը տեսնեք։

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Մի երկու ժամ զբոսնելուց հետո վերադարձանք հյուրանոց, որտեղ տեսանք մեր հայրենակիցներին, ովքեր նոր էին ժամանել։ Ծանոթացանք, զրուցեցինք, նրանք ներկայացնում էին Ռոլան Բիկովի հիմնադրամը։ Միասին նորից դուրս եկանք զբոսնելու գիշերային Թբիլիսիով։

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Վերադարձանք հոգնած ու մրսած, բայց տպավորություններով լի։ Հա, մեկ էլ մոռացա ասեմ՝ էս Թիֆլիսը շատ ցուրտ է ու քամոտ, ու հեչ կապ չունի, որ արեւոտ է։

Դավիթ Ալեքսանյան

«Երկու հակադիր կարծիք օրվա թեմայով»

Լուսանկարը՝ Աննա Անդրեասյանի

Լուսանկարը՝ Աննա Անդրեասյանի

Երեկ մեր կայքում այս վերտառությամբ հրապարակված բանավեճին արձագանքում են նաև փոխանակման ծրագրով ԱՄՆ-ում սովորող 17-ի թղթակիցները: Նրանք մասնակցել են տոնակատարությանը և, կարելի է ասել, Հելոուինի տոնի մասին պատմում են ականատեսի աչքերով

Տոնի քաղցրահամ հուշերը

Երեկ ամբողջ Հայաստանում (ինչու չէ նաև ամբողջ աշխարհում) քննարկվում էր Հելոուինի հարցը: Նայում էի ֆեյսբուքում ծավալված գաղափարական պատերազմին ու մտածում՝ «Ախր, որ ասեմ իմաստ կա, չէ, էլի: Երկու սահմանափակ ծայրահեղականների բախում ա ընդամենը»:

Սկզբից բացատրեմ Հելոուինի բուն նպատակն ու խորհուրդը: «Հելոուին» բառն առաջին անգամ հիշատակվում է 16-րդ դարում ու թարգմանաբար նշանակում է՝ «բոլոր սրբերի երեկո»: Տոնի ամենակարևոր դետալները քաղցրավենիքներն ու դդումներն են: Լուսատու դդումների պատրաստման ավանդույթն ունի  կելտական ծագում: Ըստ կելտերի՝ լուսավորված լապտերների միջոցով հոգիները գտնում էին մաքրագործման ուղին: Երեկ ազգակիցներիս շրջանում նկատեցի Հելոուինի վերաբերյալ տարբեր սխալ կարծիքներ ու մեկնաբանություններ: Խոսեմ նրանց մասին, որոնք տպավորվել են:

1.«Հելոուին» նշանակում է՝ «բարև, ձյուն»: Էդ տոնի մեջ ոչ մի վատ բան չկա, մարդիկ հագնում են սպիտակ հագուստ և ուրախանում ձյան առթիվ (Հը, ժպտո՞ւմ եք: Ես էլ եմ ժպտում):

2. Հելոուինը խաղ է, որի ժամանակ մարդիկ հագնում են սարսափելի հանդերձանքներ, որ վախեցնեն չար հոգիներին: (Ավելի զվարճալի՞ է, համաձայն եմ):

3. Բոլոր Հելոուին նշողները ջհուդ վհուկներ են: Վառել ա պետք էդ սատանիստներին: (Ըհ…էս մեկն էդքան էլ ծիծաղելի չէր…)

Ասելիքս այն էր, որ տոնին կողմ կամ դեմ արտահայտվողների մեծամասնությունը գաղափար չունի բուն տոնից:

Իսկ հիմա ձեզ կտանեմ Ուիլլոուբենդ փողոց, ու միասին կքայլենք Հելոուինյան շնչով լցված թաղամասով:

Նախ, Հելոուինն ունի չգրված օրենքներ: Առաջին՝ թակել միայն այն տների դուռը, որոնց շքամուտքի լույսը վառ է: Վառ լույսը նշանակում է, որ տվյալ տան բնակիչները նշում են Հելոուին ու ձեզ տալու կոնֆետ ունեն: Երկրորդ՝ կոնֆետի կարող են գնալ մինչև 15 տարեկանները: Կոնֆետ հավաքելու ավանդույթը երեխաների համար է:

Մութն ընկնելուն պես վառում ենք դդումների մոմերը, միացնում շքամուտքի լույսը, կոնֆետներով լցված թասը դնում դռան մոտ ու պատրաստվում անվերջ զանգերին: Լսվում է դռան առաջին զանգը: Բացում ենք դուռը, արքայադստեր հագուստով, խուճուճ մազերով մի աղջնակ կանգնած է դռան առաջ: Մի բուռ կոնֆետ եմ հանում, տալիս աղջնակին, գրկում ու ճանապարհում: Երկրորդ զանգի ժամանակ դռան առաջ հավաքվում են մի խումբ երեխեք: Առաջին աղջիկը, համեմատաբար ավելի մեծ, մոտենում է կոնֆետ վերցնելու: Մազերի մեջ մազերի փաթաթաններ (բիգուձիներ), դեմքին դիմակ, հագին՝ խալաթ ու հողաթափեր: Աղջիկն արագ վերցնում է կոնֆետներն ու առաջնորդում իր շքախումբը դեպի հաջորդ տուն: Շարքի վերջինը պիցայի հագուստով, կոնֆետներից փայլող մեծ բարի աչուկներով, բարակ ձայնով տղա է:

-Բարև Ձեզ, քանի՞ հատ վերցնեմ:

-Լրիվ, ջան, լրիվ վերցրու:

Տղան կոնֆետները լցնում է տոպրակն ու հետևում խալաթով տանտիրուհու դերի մեջ մտած առաջնորդին:

Որոշ ժամանակ անց որոշում ենք ինքներս գնալ “trick or treating”-ի: Քայլում ենք փողոցով: Մոտենում ենք առաջին տանը: Տան դիմաց նստած է հաշմանդամի սայլակով մի տարեց տղամարդ: Երևում է, որ դժվարությամբ է շարժվում, բայց ամեն մոտեցող երեխայի համար իր ձեռքով մի լավ բուռ կոնֆետ է հանում ու լցնում տոպրակի մեջ: Եո մոտենում եմ նրան: Գրպանիցս մի հայկական կոպեկ եմ հանում:

-Որ ինձ հիշեք,- ասում եմ ես ու կոպեկը դնում նրա ձեռքերի մեջ:

Շարունակում ենք քայլել: Մոտենում ենք հաջորդ տանը:

-Թույլ տվեք հարցնել, օրիորդ: Էս ձեր ո՞ր տարիքն ա կոնֆետի գնալու:

Ու ինչպես միշտ, ես իմ լավագույն արդարացումով եմ պատասխանում:

-Ես փոխանակման աշակերտ եմ, առաջին անգամ եմ էստեղ:

-Էդ ուրիշ բա՜ն,- ծիծաղելով ասում է տղամարդն ու երկրորդ անգամ մի մեծ բուռ կոնֆետ լցնում տոպրակս:

Որոշ ընտանիքներ հավաքվում են բակում իրենց հարևանությամբ ապրողների հետ, խարույկ վառում, ու շուրջը նստած բաժանում կոնֆետները:

Մեկ ժամ հետո մի մեծ տոպրակ կոնֆետներով հետ ենք գալիս:

Գիշերվա 10-ին անջատվում են լույսերը: Բոլորը վերադառնում են տուն:

Եվա Խեչոյան

***

Խորամանկությո՞ւն, թե՞ հյուրասիրություն 

Հայաստանում ապրելով ու մեծանալով երբեք հնարավորություն չեմ ունեցել Հելոուին տոնը նշելու, իսկ ինչ կարծիքներ էլ որ լսել եմ տոնի մասին շատ բացասական են եղել։ Կարծիքները հիմնականում այսպիսինն են եղել, որ Հելոուինը սատանայական տոն է, և այն նշելը հարիր չէ քրիստոնյաներին։

Լուսանկարը՝ Աննա Անդրեասյանի

ԱՄՆ-ում առնչվելով այս տոնի հետ և նշելով այն, միայն դրական տպավորություն ու լիցքեր եմ ստացել։ Այնքան ջերմություն, ժպիտներ, ուրախ ու հաճելի պահեր կան այս տոնի հետ կապված, որոնք միշտ իմ հիշողության մեջ կմնան։  Այն մարդիկ, ովքեր թյուր կարծիք են կազմել այս տոնի մասին, նախ, կխնդրեի, որ մի քանի րոպե տրամադրեն իրենց ժամանակից և կարդան, թե ինչ է իրենից ներկայացնում Հելոուինը։

Իսկ հիմա ուզում եմ մի քիչ պատմել Հելոուինի ամենահետաքրքիր անվանդույթներից մեկի՝ Trick or treat-ի մասին։ Trick or treat թարգմանաբար նշանակում է՝ խորամանկությո՞ւն, թե՞ հյուրասիրություն։ Զգեստավորված երեխաները այցելում են տնից տուն և կոնֆետներ խնդրում, հարցնելով.

-Խորամանկությո՞ւն, թե՞ հյուրասիրություն։

Ես էլ որոշեցի փորձել, չէ՞ որ դժվար էլ այդպիսի հնարավորություն ունենայի։ Հավատացեք, որ սա իսկապես շատ հետաքրքիր, ուրախ ու հաճելի սովորություն է, մանավանդ, երբ դա փոքրերի հետ ես անում։

-Թըխկ, թըխկ։

-Օ՜, ինչպիսի գեղեցիկ հանդերձանք։

-Խորամանկությո՞ւն, թե՞ հյուրասիրություն։

Քաղցրավենիքը արդեն պայուսակի մեջ է, իսկ լայն ժպիտը բոլորիս դեմքին։

-Շնորհակալությու՜ն։ Ուրախ Հելոուին։

-Ուրախ Հելոուին։ Հաջորդ տարի կտեսնվենք։

-Ափսո՜ս, հաջորդ տարի էլ այստեղ չեմ լինի։ Սա իմ առաջին ու վերջին trick or treat -ն էր։

Հ. Գ. Կարևորը հիմա շա՜տ քաղցրավենիք ունեմ։

Սոնա Զաքարյան

***

Թե ինչպես ես դու այն ընդունում

Հելոուինը շատ սպասված տոն է այստեղ, հատկապես երեխաների համար։ Նրանք անհամբերությամբ սպասում են այս տոնին։ Տոնից դեռ շաբաթներ առաջ բոլոր խանութներում կարող ես տեսնել տարատեսակ իրեր Հելոուինի հետ կապված։ Ամեն տեղ սկսում են զարդարել տոնին համահունչ դեկորատիվ իրերով։ Հա, մոռացա ասել, որ Հելոուինից առաջ բոլորը դդումներ են փորագրում ու դնում տան դիմաց։

Շատերը կազմակերպում են խնջույք տոնին նախորդող հանգստյան օրերին և ընդունում տարբեր կերպարներ։ Իսկ Հելոուինին նախորդող երեկոյան բոլոր երեխաները տարբեր կերպարների պես հագնված գնում են տնից տուն, ինչ որ կատակ ասում և ստանում են իրենց կոնֆետը։ Այն ընտանիքները, որոնք Հելոուինին կոնֆետներ են տալու երեխաներին, վառում են բակի լույսերը, որպեսզի երեխաները իմանան, թե ուր գնան։ Տոնը հարուստ է շոկոլադով ու բոլոր տեսակի այլ կոնֆետներով։

Այնպես որ Հելոուինը, որ այդքան բանավեճերի առիթ է տալիս, իրանակում ուրախ տոն է։ Դա կախված է նրանից, թե ինչպես ես այն ընդունում։

Աննա Անդրեասյան

milena sedrakyan

Հանցագործը երկու շենք այն կողմ

Երեկ մեր շենքից երկու շենք այն կողմ կատարվում էին իրադարձություններ, որոնք ցնցեցին ամբողջ Հայաստանը:

Ոչ ոք չգիտեր՝ ինչ կլինի, ոչ ոք չէր սպասում, որ երեխային մանկապարտեզ ուղարկելն անգամ կարող է վտանգ պարունակել իր մեջ, որ ընտանեկան հարցերն ու միջադեպերը կարող էին ազդել երեխաների վրա: Չեմ ուզում պատմել Արմավիրում երեկ պատանդ վերցված մանկապարտեզի երեխաների շուրջ ծավալված դեպքերի մասին, քանի որ անգամ ուղիղ եթերով բոլորը հետևում էին դրանց: Փառք Աստծո, որ երեխային էլ վտանգ չի սպառնում, և հանցագործը չեզոքացվել է:

Ասել, որ արմավիրցիները մեծ շոկ ապրեցին, նույնն է, թե ոչինչ չասել: Տղամարդիկ բոլորը դրսում էին, շրջապատել էին մանկապարտեզի շենքը: Հայրիկս էլ դեպքի վայրում էր: Ծանոթ-անծանոթ, բարեկամ ու հարևան բոլորն այնտեղ էին և բոլորն էլ պատրաստ էին ամեն վայրկյան ներս մտնելու և օգնություն ցուցաբերելու, զայրացած ու լարված ամբոխը դեմ գնալով հորդառատ անձրևին, համառորեն սպասում էր: Երկու կրակոցներից հետո ուժգին ծափողջյուններով դիմավորեցին ողջ ու առողջ դուրս հանված փոքրիկին: Ոչ մեկին էլ չէր հետաքրքրում. ով է ճիշտ, ով է մեղավոր: Կարևոր էր միայն մեկ բան. ոչ ոք իրավունք չունի երեխաների կյանքը վտանգել, ընտանեկան հարցերը երեխաների կյանքի հաշվին քննարկել:

Փառք Աստծո, ամեն բան լավ վերջացավ, սակայն պարապ մարդիկ մինչև ուշ գիշեր կանգնած էին մանկապարտեզի տարածքում, խանգարելով փրկարաների աշխատանքը և վտանգելով իրենց իսկ սեփական կյանքերը՝ հայկական ձևերով քննարկելով եղածը: Ոստիկանության աշխատանքը, խոստովանեմ, բավականին ծանր էր, որովհետև մի կողմից՝ փորձում էին վնասազերծել հանցագործին, մյուս կողմից էլ՝ պարապ ամբոխին փորձում էին հեռու պահել հանցագործության վայրից, որպեսզի չխանգարեն աշխատանքներին: Եվ երևի ամենաշատը դրա վրա էին չարչարվում…

Հիմա, երբ ամեն բան հետևում է, ես էլ ուշ գիշերին գրում եմ այս մասին, մտածում եմ, որ կարող էր այսպես չլինել, եթե…

Եթե իսկապես մեծահասակներն այդքան մտածում են երեխաների մասին, ինչո՞ւ մանկապարտեզների անվտանգությունը չեն ապահովում: Եթե փորձես մտնել որևէ վարչական շենք, որտեղ պաշտոնյաներ են աշխատում, ապա հազար ու մի արգել պետք է հաղթահարես, հաճախ չես էլ կարողանա հաղթահարել: Իրենք իրենց լավ պաշտպանում են: Իսկ մանկապարտեզ, խնդրեմ, մտեք, բաց է, որ անկյունն ուզում եք, պահա՞կ, ի՞նչ պահակ… Չգիտեմ՝ ուրիշ մանկապարտեզներն ինչպես, բայց հենց այդ մանկապարտեզը, որը մեզնից երկու շենք այն կողմ է գտնվում, վաղուց վթարային է, չվերանորոգած, կոտրված պատուհաններով: Սակայն ծնողները իրենց երեխաներին ստիպված են այս մանկապարտեզ բերել, որովհետև ի վիճակի չեն վճարելու ավելին, ցավոք անգամ այս դեպքից հետո էլ:

Ինչո՞ւ է այսպես, ինչո՞ւ ենք ասում՝ ամենալավը երեխաներին, բայց նրանց մասին մտածում ենք վերջին հերթին: Հիմա շատերը մտածում են՝ լավ է, ամեն բան լավ վերջացավ, ոչ մի երեխայի վնաս չեղավ: Բայց վա՞խը, չէ որ այդ երեխաները հոգեկան մեծ ապրումներ ունեցան, և այդ տարիքում դրանք շատ երկար հիշվելու են:

Կասեք՝ էլի բողոքում ես, բայց ինչպես չբողոքեմ, երբ վտանգն ինձնից մի քանի մետր էր հեռու: Համ էլ գոնե հիմա մեծերը դասեր քաղեն:

Anna Andreasyan

Մի քիչ էլ եղանակից

-Բա եղանակը ո՞նց ա։

-Եղանակը… Եսիմ, չգիտեմ, մամ։

-Ո՞նց, այդտեղ ես ապրում ու չգիտե՞ս։

Ինչպես գիտես կամ գուցե և չգիտես՝ ես ապրում եմ Այովա նահանգում։ Ուրեմն բացատրեմ. դպրոցում օդորակիչ է միացված ամբողջ օրը, նույնը՝ տանը, մեքենայում։ Իսկ այստեղ մեզ պես քայլելով ինչ-որ տեղ չեն գնում, ամբողջ օրը միայն վարում են։ Չես հավատա, բայց նույնիսկ կողքի փողոց գնալու համար վարում են։ Այնպես որ, ես եղանակը զգալու հնարավորություն ունենում եմ մեքենայից տուն կամ տնից մեքենա կարճ ճանապարհին։ Ու եթե քո հարցին՝ ինչպիսին է այստեղի եղանակը, ասեմ՝ չգիտեմ, չզարմանաս։ Չնայած՝ անհոգ եղիր, արդեն ուշադրություն եմ դարձնում դրան և դուրս եմ գնում՝ հատուկ եղանակը ստուգելու։

Բայց եղանակի հետ կապված պատմությունս չվերջացավ։ Ինչքան էլ քիչ եմ տեղյակ եղանակից, բնականաբար, չեմ կարող չնկատել կտրուկ փոփոխությունները։ Այստեղ եղանակը շատ փոփոխական է։ Քեզ համար հանգիստ նստած ես ու հանկարծ վեր ես թռչում ամպրոպից։ Շատ հաճախ են կայծակ և հորդառատ անձրևներ լինում, բայց մի մտածիր, տաք ու արևոտ օրեր էլ են լինում, ես կասեի՝ շատ շոգ, բայց դա առանձնապես չես էլ զգում, եթե, իհարկե, դրսում չես։ Մի խոսքով՝ եղանակը իր բազմազան դրսևորումներով իմ նահանգում է։

Բայց սա էլ դեռ պատմության վերջը չէ։ Հիմա ընդհանուր պատկերացում ունես եղանակի մասին, այնպես որ կարող եմ անցնել բուն ասելիքիս։ Մտնում ես դպրոց ու կարող ես կողք կողքի տեսնել ամառային հողաթափերով ու շորտերով մեկին և վերարկու հագած մյուսին։ Հայաստանում եթե ցուրտ է, բոլորս տաք ենք հագնվում, իսկ եթե շոգ է՝ թեթև։ Պարզ ու հասարակ։ Իսկ այստեղ օդորակիչների պատճառով կամ շնորհիվ (նայած՝ ում համար) եղանակը առանձնապես չի ազդում հագնվելուդ վրա։ Ընդհակառակը, եթե դրսում շոգ է, խորհուրդ կտամ շատ տաք հագնվել, որովհետև հենց նստեցիր ավտոմեքենա, մտար տուն կամ դպրոց, մրսելու ես։ Նայում ես՝ դրսում արև է, իսկ ներսում ձմեռային եղանակ են ստեղծում։ Իսկ երբ ցուրտ է, պետք է շատ թեթև հագնվես, որովհետև ներսում ամառ է դառնում։

Երբ ասում ես Ամերիկա, պատկերացրու մի հսկայական բազմազանություն ու այնպիսի անսովոր բաներ, որ անսովոր է պատկերացնելը։

anush hovhannisyan

Կարապետյանից Հովհաննիսյան

Ամեն ընտանիք ունենում է իր անցյալն ու պատմությունը: Ոմանցը կապված է տիեզերական հարստության հետ, որը հիմա չկա, ոմանցը Ցեղասպանությունից է սկսվում, իսկ ոմանցն էլ ստալինյան դաժանությունների հետ է կապված:

Իմ պատմությունը եկել է Ցեղասպանությունից, իսկ հետո բռնադատվածության ծանր տարիների միջով անցել: Մինչ բռնադատվածությունը և աքսորի տարիները, մենք ունեցել ենք Կարապետյան ազգանունը, սակայն վերադառնալուց հետո ստիպված ենք եղել այն փոխել ու դարձնել Հովհաննիսյան: Բայց ինչպես հայրիկս է ասում` մեր արյան մեջ Կարապետյանն է ու կմնա:

Ինձ բախտ չի վիճակվել գիտակից տարիքում հանդիպել պապիկիս: Ես երկու տարեկան էի, երբ նա մահացել է: Երևի հենց դժվար կյանքը դարձավ պատճառը, բայց շատ կուզենայի, որ հենց նրանից լսեի իմ ընտաիքի տխուր անցյալի մասին: Ես այս ամենը լսել եմ հայրիկիցս, տատիկս էլ է շատ պատմել, բայց ամենաարժեքավոր հուշը, որ պահպանվել է, պապիկիս հոր ձեռագիր մատյանն է, որում պատմվում է, թե ինչպես են 1918 թվին կարողացել փախչել և փրկվել: Նա պատմում է, թե ինչպես իրենց վերջին հացահատիկն անգամ տվել են անասուններին, որ թուրքը չկարողանա դա իրենցից խլել: Նրանք փախել են, ու փրկվել է ողջ ընտանիքը, եկել ու հաստատվել են Թալինի շրջանի Արեգ գյուղում: Անցել են տարիներ, ու երբ պապիս հայրը իր սեփական ընտանիքն է կազմել ու մտածել, որ ամեն ինչ մնացել է հետևում, նա անգամ չի էլ պատկերացրել, որ մի դաժան ճակատագիր էլ իր երեխաներին է սպասվում:

1947 թվին վրա է հասել բռնադատվածությունն ու աքսորը: Չդիմանալով սիբիրյան ցրտին՝ պապիկիս երեք եղբայրները և քույրերից մեկը մահացել են: 6-7 տարի դիմանալուց հետո վերջապես նրանց արդարացրել են ու թույլ տվել վերադառնալ հայրենիք: Գալով հայրենիք՝ նրանք փորձել են հարմար հանգրվան գտնել ու սկզբում գնացել են Եղվարդ, հետո՝ Աշտարակ, իսկ վերջում եկել են Արմավիր ու մնացել հենց այստեղ: Պապիկս իր սեփական ուժերով կառուցել է մեր տունը, և երբ առաջին պատը կիսով չափ կանգնեցված է եղել, պապիկս հրաժարվել է ուրիշ տեղ գիշերելուց, ու ասել է, որ հենց այդ կիսատ պատն է իր տունը ու կմնա հենց այդտեղ: Օր օրի շատ դժվարությամբ կառուցել են մեր տունը, որը մինչ օրս կա, ու մենք հենց այդտեղ էլ բնակում ենք ու ամեն անգամ մեծ հպարտությամբ ենք պատմում տան կառուցման պատմությունը:

Պապիկս ինձ շատ է սիրել, քանի որ իր միակ աղջիկ թոռնիկն եմ եղել: Շատ են պատմում պապիկիցս, ու միշտ նույն պատմությունը լսելիս հուզվում եմ: Պատմում են, թե ինչպես եմ հազիվ խոսելով նրանից պաղպաղակի գումար խնդրել: Ասում են՝ բնավորությամբ էլ ենք նման: Դե հա, ես հայրիկիս պատճենն եմ, հայրիկս էլ՝ պապիկիս, ու ինչպես ասում են` պտուղը ծառից հեռու չի ընկնում: Ու քանի հիշում ենք և կարոտում, նրանք բոլորը մեզ հետ կլինեն ու կապրեն մեր մեջ:

Anna Andreasyan

Շնորհավոր տոնդ, սիրելի դպրոց և գյուղ

Մի քանի օր առաջ իմ գյուղը և դպրոցը տոնեցին իրենց հիմնադրման 85-ամյակը։ Ես էլ հեռվից հետևում էի իրադարձություններին ֆեյսբուքի միջոցով։ Նայում էի իմ դպրոցի նկարները և այնքան դրական ու ջերմ զգացումներ ունեի։ Ահա տեսնում եմ նկարներում ընկերներիս, որոնց հետ կապված այնքան հիշողություններ ունեմ, այնքան հաճելի պահեր, որ եթե սկսեմ թվարկել, այսօր չեմ ավարտի։ Նկարները նայելիս ինձ ներկա էի զգում, թվում էր, թե այնտեղ եմ։

Իմ Մայիսյան գյուղը և դպրոցը 85 տարվա պատմություն ունեն, ու ես, իմ սերնդակիցների հետ միասին, այդ պատմության մի մասն եմ կազմում։ Իմ կյանքի 16 տարին անցել է այդ գյուղում, իսկ 11-ը՝ դպրոցում։ Իմ բոլոր հիշողությունները, բոլոր հաճելի պահերը կապված են դպրոցի և գյուղի հետ։

Ու այս պահին հասկանում եմ, որ մենք պատմություն ենք կերտում՝ ապրելով ու սովորելով այնտեղ։ Ուրիշների համար դա մի փոքրիկ, սովորական գյուղ է իր փոքրիկ դպրոցով, բայց ոչ ինձ համար։ Ինձ համար դա իմ ծննդավայրն է, իսկ դպրոցը, իրոք որ, երկրորդ տունը, որտեղ առաջին քայլերս եմ արել կրթության ոլորտում, ունեցել առաջին հաջողություններս։ Հաճախ բողոքում ենք, որ դպրոցը փոքր է, բայց դրա լավ կողմն էլ կա. բոլորս իրար ճանաչում ենք և ասես մի ընտանիք լինենք։ Այդ փոքրիկ դպրոցը, որի մասին շատերը նույնիսկ տեղյակ էլ չեն, օգնել է ինձ դառնալ այն, ինչ ես այսօր կամ։

Շնորհավո՛ր տոնդ, սիրելի դպրոց և գյուղ։ Եվ շնորհակալություն:

Արիանա Կաոլին ու շախմատային աշունը

Լուսանկարը` Անուշ Մկրտչյանի

Լուսանկարը` Անուշ Մկրտչյանի

Հոկտեմբերի 21-ին Մասիս քաղաքում անցկացվում էր «Շախմատային աշուն» խորագիրը կրող միջոցառում, որի հատուկ հյուրն էր ՖԻԴԵ-ի կանանց միջազգային վարպետ Արիանա Կաոլին՝ Լևոն Արոնյանի կինը:

Զրուցակիցս Արմեն Նազարյանի անվան մարզադպրոցի շախմատի մարզիչ Անահիտ Վարդանյանն է:

-Պատմեք միջոցառման գաղափարի և ֆորմատի մասին: 

-Միջոցառումը, որը կրում է «Շախմատային աշուն» խորագիրը, այս տարի անցկացվում է առաջին անգամ, բայց նպատակ ունի դառնալու ամենամյա: Միջոցառման նպատակն է՝ պատանի շախմատիստներին հնարավորություն ընձեռել խաղալ փորձառու շախմատիստի հետ և նոր հմտություններ ձեռք բերել:

Լուսանկարը` Անուշ Մկրտչյանի

Լուսանկարը` Անուշ Մկրտչյանի

-Այսօր ձեր հյուրն է Արիանա Կաոլին: Ինչպե՞ս հաջողվեց նրան դարձնել օրվա հյուրը: 

-Երբ նպատակ կար միջոցառումն իրականացնելու, մենք փնտրում էինք հարմար թեկնածու, ով կհամաձայներ անցկացնել խաղի միաժամանակյա սեանս երեխաների հետ: Մի օր ես համացանցում տեսա, որ Արիանան շախմատային սեանս է անցկացրել բանտարկյալների հետ և որոշեցի, որ հենց նա կարող է դառնալ մեր հյուրը: Օգոստոս ամսվանից սկսած համագործակցում ենք նրա օգնականի հետ, և այսօր դուք տեսնում եք արդյունքը:

-Ըստ ձեզ՝ ի՞նչ կտա երեխաներին այս միջոցառումը:

-Կարծում եմ՝ երեխաները առաջին հերթին կունենան փորձի փոխանակում: Սա երեխաների համար կարևոր է, քանի որ նրանք կհասկանան, որ պարտությունը աշխարհի վերջը չէ, և որ յուրաքանչյուր կայացած շախմատիստ իր հաջողություններին է հասել պարտությունների գնով:

Լուսանկարը` Անուշ Մկրտչյանի

Լուսանկարը` Անուշ Մկրտչյանի

Արիանան անցնում է ավելի քան 20 խաղատախտակների մոտով և խաղում տարբեր տարիքային խմբերի երեխաների հետ: 10-ամյա Լիլիան Արմավիրի մարզի Քարակերտ գյուղից է: Նրան հինգ տարեկանում խաղալ է սովորեցրել եղբայրը, որը 13 տարեկանում արդեն շախմատի առաջին կարգ ունի: Լիլիան, իր հաջորդ քայլը մտածած, սպասում է Արիանային:

Լուսանկարը` Անուշ Մկրտչյանի

Լուսանկարը` Անուշ Մկրտչյանի

Աչքերում տեսնում եմ լարվածություն, հույս ու հավատ, որ մի օր ինքն էլ Արիանայի տեղում կանգնած կասի՝ շախ և մատ:

anush mkrtchyan

Նամակ թշնամի ընկերոջս. մաս 2

Բարև: Երկար ժամանակ է անցել նախորդ նամակիցս: Ես այն քեզ ուղարկել չկարողացա, որովհետև ես չգիտեմ մի փոստ, որը կապում է թշնամիներին: Դե, պարզ է, ա՜խր, ո՞վ է գժվել թշնամուն նամակ գրի, որ մի բան էլ փոստ լինի:

Մայրս շաբաթը մեկ անգամ վերընթերցում է նամակս: Ձևացնում եմ, թե չեմ տեսնում, իսկ նա իրոք հավատում է: Հավատում է ինձ ու քեզ, մեր ընկերությանը:
Արի՝ մի ամսից հանդիպենք Արաքսի մոտ: Արաքսը մեզ չի խանգարի, նա գիտի լռել: Նա մեզ կմիացնի, ինչպես բաժանել է:
Գիտեմ, որ քեզ կարգելեն գալ, ինձ էլ: Եթե հարցնեն, թե որ ընկերոջս հետ եմ հանդիպելու, ի՞նչ պատասխանեմ: Միգուցե ասեմ քո անունը, ներիր, բայց ես քո անունն էլ չգիտեմ:
Ես երկար եմ պատկերացրել մեր հանդիպումը, այնտեղ ես միայն լռում եմ:
Ա՜խր, ինչի՞ց խոսենք, իսկ եթե առաջին բառից վիճե՞նք, բայց մենք նոր ենք ընկերացել, չէ՞:
Իսկ միգուցե չհանդիպե՞նք: Իսկ ի՞նչ է փոխվելու դրանից: Միևնույնն է՝ մենք թշնամիներ ենք, թշնամի ընկերներ:
Ես ավարտում եմ նամակս ու անգամ անունս չեմ գրում: Թշնամին թշնամի է՝ առանց անունի, իսկ իսկական ընկերները առանց անունի են սիրում իրար: