Փոքր տարիքից միշտ սիրել եմ երազանք պահել: Ինձ նույնիսկ ասում էին, որ ես չափից շատ երազկոտ եմ: Երբ ինձնից ավելի մեծ մարդկանց հարցնում էի իրենց երազանքի մասին, նրանք ասում էին, որ չունեն երազանք, ունեն նպատակ: Զարմանում էի, թե ոնց կարելի է երազանք չունենալ: Բոլոր անհավանական միջոցներով երազանք էի պահում. սկսած յասամանի տերևներից, վերջացրած նույն անունն ունեցող մարդկանց մեջտեղում կանգնելով:

Ես արդեն մոտ երկու տարի է, ինչ երազում էի ֆոտոխցիկ ունենալու մասին: Ամեն տոնից առաջ ինձ պատրաստում էի, թե երբ անակնկալ անեն ու նվիրեն, ինչպես պետք է արձագանքեմ: Բայց այս տարի իմ երազանքը դարձավ նպատակ և իրագործվեց: Ես որոշեցի գանձանակ՝ «կասսա» պահել ու ծնողներիցս ամեն օր գումար վերցնելով՝ լցնել:

Որոշումիցս մի քանի օր հետո ինձ աշխատանք առաջարկեցին: Այն այդքան էլ իմ երազած աշխատանքը չէր, բայց սիրով համաձայնեցի գնալ: Հայրիկս  դեմ էր, ինձ աշխատանքի գնալիս չէր պատկերացնում, բայց մի կերպ համոզեցի: Ես այնտեղ պետք է կիսաչոր ծիրանի միջից կուտ հանեի, երբեմն դժվար դուրս եկողները վնասում էին մատներս: Միակ սկսնակն էի այնտեղ, դանդաղ էի անում, ինձ հույս տալու  համար ասում էին՝ ոչինչ, դեռ նոր ես սովորում, բայց գնալով ես էլ սկսեցի արագ անել: Այդ օրերից մեկի ժամանակ ընկերուհուս ծննդյան տարեդարձն էր: Ես նվերը որոշեցի իմ վաստակած գումարով գնել: Բայց ասեմ, որ ամեն մի դրամը ծախսելը շատ դժվար էր: Դե, իմ աշխատանքն էր…

Շատ էի ուզում գնալ հանգստանալու, բայց վերջապես ինձ շանս էր տրված, ու ես չէի ուզում կիսատ թողնել այսքան տարի մտքումս պահած ծրագիրը: Օրեր էին լինում, որ շատ դժվարությամբ էի արթնանում ու գնում, չէի գնում, ոտքերս էին ակամա տանում:

Ինձ օրեկան 3000 դրամ աշխատավարձ էին տալիս, որը ես մեծ ոգևորությամբ բերում էի ու գցում գանձանակի մեջ:

Երբ աշխատանքը վերջացավ, ես որոշեցի հաշվել գումարս: Ի զարմանս ինձ՝ ես հավաքել էի բավակաչափ գումար նպատակս իրականցնելու համար: Ու հիմա ես հասկացա, թե ինչ է նշանակում երազանք, իսկ ինչ՝ նպատակ: Այսուհետև որոշել եմ, որ իմ կյանքում արդեն պետք է լինեն միայն նպատակներ, որոնց ես փոքր քայլերով, բայց պետք է կարողանամ հասնել: Երկու տարվա երազանքս ընդամենը երկու ամսում կարողացա դարձնել նպատակ ու իրականացնել:

Իմ աշխատած գումարը շատ դժվարությամբ կարողացա ծախսել ու նաև հասկացա սեփական քրտինքով վաստակելու գինը:

-Միլեն, Միլենա, լսո՞ւմ ես:

-Մամ ջան, եթե վերցրել եմ, լսում եմ:

-Միլեն, լվացքը կանես, չեմ հասնում ես, աղջիկ ջան:

-Լավ էր, էլի, մամ ջան, ի՞նչ լվացք, չեմ կարող ես հաստատ:

-Միլ ջան, կանես:

Ու անջատվեց հեռախոսը: «Ի՞նչ լվացք, է՞, ես՝ ուր, լվացքը՝ ուր,- մտածում եմ ես,- լավ է, սպասի՝ փորձեմ, թե չէ տուն գալուն պես կսկսվի. «Միլենա, դու մեծ աղջիկ ես: Մենք պահածո էինք փակում քո տարիքում: Ես հիմա տուն գամ, գործ պիտի չլինի, որ գնամ ու քնեմ: Ինձնից բոյով աղջիկ ունեմ, մի հատ էլ ես, հա՞, պիտի գործ անեմ»:

Սև, սպիտակ, գունավոր հագուստները լցրեցի իրար մեջ, փոշին ավելացրեցի և ուղղակի սեղմեցի լվացքի մեքենայի ռեժիմներից մեկը, իսկ լվացքն ավարտվելուն պես այն տարա պատշգամբ՝ փռելու: Ծուռ ու շիտակ, թաց ու չոր, երկար ու կարճ՝ առանց նայելու փռեցի, որ մայրիկիս ասածը կատարած լինեմ: Ինձնից գոհ նստել էի հյուրասենյակում ու սպասում էի, թե երբ պիտի դուռը թակեն, որ գլուխ գովեմ: Դուռը բացվելն ու մամայի՝ «Աղջի, դու խայտառակ ես»-ը, մեկ եղավ:

-Մամ, բայց ինչի՞:

-Միլենա, հագուստը հավասար են փռում, հագուստը գույներով են փռում, երկար հագուստները առջևում, կարճերը՝ վերջին պարանին, գեղեցիկ, թարս են փռում, որ ամրակի հետքը չմնա:

-Մամ, լվացք փռելը մշակույթի նոր ճյո՞ւղ ա, չեմ հասկանում, ես լվացքագիտություն չեմ անցել:

-Բա հարևաննե՞րը, այ խայտառակ, պիտի մտածեն՝ ես եմ փռել, վայ, Միլենա…

Երեք-չորս օր անընդմեջ մայրս դժգոհ էր՝ անհավասար է, երկար է, կարճ է, սխալ ես փռում:

Հերթական օրը կարծում էի, որ մայրս մտնելուն պես պիտի բողոքի:

-Մամ, գույները չէին սազում էս անգամ,- ասացի ես հենց նա բացեց տան դուռը:

-Չէ, աղջիկ ջան, էդ ինչ սիրուն էիր փռել, այ, ապրես դու, հիացած էինք ես ու հայրդ, շենքի են ծայրից տեսանք, հա:

Հիմա կարող եմ հանգիստ գրել՝ ժողովուրդ, ես լվացք եմ փռում:

Մենք՝ մարդիկս, որ կոչված ենք լինելու բանական էակ, ինչքա՜ն կոշտ ու պնդաճակատ ենք։ Մենք ստեղծել ենք մի բառ՝ անտանելի, բայց երբեք չենք հասկացել, մեր մաշկի վրա չենք զգացել այդ բառն ամբողջությամբ, տառ առ տառ։ Մենք ասում ենք՝ գրողը տանի, այս ատամի ցավն անտանելի է, բայց հեզ ու հնազանդ տանում ենք, դիմանում, ապրում ենք էդ ցավը։ Ասում ենք՝ անտանելի է էս կարոտը, չեմ դիմանում, բայց ստում ենք, դիմանում ենք։ Մենք չենք մահանում կարոտից, մինչդեռ ես անտանելին որպես մահի հոմանիշ եմ հասկանում։

«Անտանելի է քեզնից հեռու ապրելը, ես չեմ կարող», – ասում էր ինչ-որ մեկը, որ որքան ժամանակ է՝ կորել է։ Չէ՛, չի մահացել, ապրում է։ Ուրեմն անտանելի չէ նաև ինչ-որ մեկի բացակայությունը։

Ի՞նչ կարիք կա ամեն ինչ այնքա՜ն բարդ նեկայացնելու, ամեն անգամ «անտանելի»-ն օգտագործելու։ Չէ՛, անտանելին մենք ենք, հա՛, հենց մենք՝ մարդիկս։ Մենք անտանելի ենք դառնում, ու մեզնից ազատվելը հեշտ է։ Ինչ-որ մեկը անտանելի է դառնում, ու մենք լքում ենք նրան։ Մենք ամեն ինչ տանում ենք, բացի մարդկանցից։ Տալիս ենք մեզ զզվեցնողի հետույքին ու դուրս շպրտում մեր կյանքից։ Իսկ միգուցե ատամի ցավը բուժելն ավելի դժվա՞ր է, քան իրար տանելի դարձնելն ու հասկանալը։

Ես կարոտում եմ այն սուրճը, որը թեև դառն էր, բայց խմում էինք միասին։ Այն կերակուրը, որն այդքան էլ իմ սիրելին չէր, բայց եփում էր տատս։ Այն նամակները, որ հասցեագրել էի քեզ, բայց չէի ուղարկել։ Ես կարոտում եմ, բայց չեմ մահանում։

Գրեցի կարոտի մասին, բայց մտքիս դա չէր։ Կարոտի մասին չեմ մտածում, բայց ենթագիտակցությունս կարոտ է գոռում։ Այդ զգացումը, որ հասցնում է աշխարհի ծայրը՝ մի ակնթարթ միայն, ու երբ ուզում եմ գրկել, դեռ չդիպած հետ է քաշում։

Մեր ամենամեծ թուլություններից է կարոտը, եթե ոչ ամենամեծը։

Ուզում ենք դառնալ ամենակարող, ձգտում ենք ամենաբարձր կետերին, բայց հասարակ մի գոյական մեզ ծնկի է բերում։

Մի օր ես կարտը կսպանեմ, ու հեռավորությունն էլ ինձ չի վախեցնի։

-Ալլո, Ջե՞մ:

-Հա, Ժեն, ասա, զանգե՞լ էիր:

-Հա։ Կգա՞ս՝ գնանք մեր ներքևի բոստանը. համ միրգ կուտենք, համ էլ խնձոր կհավաքենք:

-Սպասի՝ մամային հարցնեմ, եթե թողեց, ես քեզ կզանգեմ։

-Լավ, դե արագացրու։

Առավոտյան ժամը տասն անց էր, երբ ընկերուհիներիցս մեկը, ինձ արթնացնելով, փորձեց համոզել, որ իր հետ իրենց հողամասը գնամ։ Սկզբից ես ու ինքն էինք։ Մեզ հետ վերցրինք չորս արկղ և գնացինք։ Գիտե՞ք, այդ «ներքևի բոստան» գնացող ճանապարհով անցել ենք նաև «Մանանայի» թիմի հետ, ֆոտոներ ենք արել:

Երբ տեղ հասանք, ընկերուհուս մոտ գլուխ էի գովում, թե՝ աչքդ չես հասցնի բացել, ու ես ծառ բարձրանալով՝ կլցնեմ 4 արկղերը։ Այդ ժամանակ նա լուռ լսում էր՝ ինձ հետ համաձայնելով, բայց երբ ճանապարհին հանդիպեցինք Ժենիկ տատիկին՝ սպասելիքներն անհետացան։

-Երեխե՛ք։

-Ասա, տատ։

-Մանրերը չքաղեք։

-Եղավ, տատ ջան։ Բա դու չե՞ս գալու։

-Ետ կամ՝ Սամսոնից նառդիվան վերցիմ ու գամ։

-Դե, մեր հետ արի, կզանգեմ պապային, կասեմ՝ կբերի։

-Չյե։ Համ էլ մի բաժակ «կոֆե» կխմեմ։

Հը՜մ, հիմա արդեն հասկացանք, թե ինչ աստիճանի մասին էր խոսքը, բայց ամեն դեպքում՝ շատ աշխատող տատիկին չի խանգարի մի բաժակ սուրճը։

Հասանք տեղ, ու մի քիչ միրգ ուտելուց հետո որոշեցինք արագ գործի անցնել, քանի դեռ Ժենիկ տատին չէր եկել ու մեզ չէր նախատել։

-Հը՞ն, Ջեմ, կբարձրանա՞ս ծառը:

-Ո՞վ, ե՞ս։

-Հա, դու, թե՞ դու չէիր, որ խոսում էիր։ Ասում էիր՝ կբարձրանամ ու արագ-արագ կհավաքեմ։

-Չէ, փոշմանեցի։ Ավելի լավ ա՝ ես քեզ ներքևից օգնեմ։ Դու բարձրացի, ես էլ ստեղից կհավաքեմ, համ էլ, որ ամանը տաս՝ դատարկեմ։

Ճիշտ է՝ ես սիրում եմ ծառ բարձրանալ, իմ ձեռքով քաղել, բայց սա այդ դեպքերից չէր. մանր ճյուղերը շատ էին, վախեցա։ Մինչև օգնեցի Ժենին ծառ բարձրանալ, նորից հայտնվեց Ժենիկ տատիկը.

-Մանրերը չքաղեք։

-Լավ:

-Այ Ժենիկ տատի, «կոֆեդ» խմեցի՞ր։ Բա «նառդիվանը» ո՞ւր ա:

-Հա, խմեցի, չկա, իրենք գործ ունեին։

Հիմա համոզվեցի, որ Ժենիկ տատին գնացել էր սուրճ խմելու։ Ամեն քայլից հետո կրկնում էր՝ մանրերը չքաղեք։ Մի փոքր ավելի ուշ, երբ դեռ մի արկղ խնձոր էինք հավաքել, մեզ միացան նաև ընկերուհուս ծնողները, որոնք, բոլոր գյուղացիների նման, դաշտից էին եկել ու դեռ մեկ գործը չվերջացրած՝ անցան մեկ ուրիշ գործի։ Սկսեցինք հինգ հոգով արագ-արագ հավաքել, որպեսզի հասցնեն շուկա տանել։ Մոտ երկու ժամ հավաքելով՝ ես ընդհանրապես չհոգնեցի, քանի որ Ժենիկ տատը մեզ հետ էր՝ իր հրամաններով ու, միևնույն ժամանակ, արկածային ու հետաքրքիր խոսքով։

-Ըհըն, իս խնձյորն էլ՝ ստեղ,- ասաց տատը՝ ձեռքը մեկնելով իր ձեռքով խոզերի համար հավաքած խնձորներին։