-Օ՛յ։
-Ի՞նչ պատահեց։
-Սիրահարվեցի…
-Ո՞ւմ վրա (դե, փոքր էինք, չգիտեինք, որ ինչ-որ մեկի վրա չեն սիրահարվում)։
-Խնձորի։
Շատերը հասկացան, բայց «էս դարի երեխեքը» (այս նախադասությունն ասելու իմ պահն էլ հասունացավ) հիմա հարցական հայացքով կարդում են արդեն որերորդ անգամ ու փորձում կռահել, թե ինչի մասին է խոսքը։ Այո՛, ես ծնվել եմ 20-րդ դարում։ Ճիշտ է, 20-րդ դարում մեկ տարի եմ հասցրել ապրել, բայց նախորդ դարն իր հետքն ինձ վրա էլ է թողել։
-Անի՛, Վարդգեսի՛կ, տո՛ւն եկեք…
-Մա՜մ, ախր, մի քիչ էլ խաղանք։
Բայց ի՞նչ մի քիչ։ Կեսօրից մինչև ուշ գիշեր դրսում էինք՝ բակում։ Գնում, խառնվում էինք մեծ երեխաներին, մեզ էլ թողնում էին «ճուտիկ», մեկ-մեկ էլ՝ չէին խաղացնում (ես դա դեռ նրանց կհիշեցնեմ)։ Բայց դա էլ էր մեզ համար շատ մեծ նվաճում։ «Գործնագործ», «Հալամուլա», «Կարմիր կոճակ», «Այգեպան», «7 քար»… Չգիտեմ՝ ո՞րն ասեմ, ո՞րը թողնեմ։
-Գովենք, գովենք, ո՞ւմ գովենք, ջա՜ն Գյուլում, ջա՜ն, ջա՜ն…
Հավաքվում էինք փողոցի երեխաներով (մեծ երեխաներն էին կազմակերպում) հարս ու փեսա էինք ընտրում, մեծերը գնում էին դաշտային ծաղիկներ հավաքելու, ու սկսում էինք հերթով բոլոր հարևանների բակերը մտնել ու երգել։ Փող կամ ձու էին տալիս։ Վերջում հավաքած ձվերը մեծերը տանում էին խանութ, փոխում քաղցրեղենի հետ ու հավաքվում էինք երեխաներից մեկի բակում՝ քեֆ անելու։ Բոլորիս կողմից սպասված տոներից էր՝ վերջում ուտելու գործ կար։
Բա ճամբա՜րը․․․ Գունավոր թղթերից իրար հավասար փոքրիկ ուղղանկյուններ էինք կտրտում, կապում բակում։ Նախապատրաստական աշխատանքները սկսվում էին։ Կարելի է ասել՝ մինի ճամբարներ էին։ Մի քանի ժամ։ Տարբեր մրցույթներ էինք կազմակերպում. ո՞վ ավելի արագ մի քանի վարունգ կուտի, կամ մեծ բաժակով ջուր կխմի, հագուստի ցուցադրություններ էինք կազմակերպում, պարում։
-Վա՜յ, ինձ մի՛ ջրեք՝ հարբուխ ունեմ։
Իհարկե, միշտ կային երեխեք, որ ամառվա շոգին՝ հենց Վարդավառի օրը, հիվանդ էին լինում։ Կամ իբր «գրիպ»։ Միշտ զարմանում էի՝ ինչպե՞ս կարելի է այդ օրը պատճառ գտնել ու տանը նստել։
Հետո արդեն այդ արտահայտությանը փոխարինեց սա.
-Ինձ մի՛ ջրեք, մոտս հեռախոս կա։
Սկզբում անսովոր էր նման բան լսելը։ Հեռախոս, պա՛հ, չէ՛ մի։
Բացառապես բոլորս՝ մեծ, փոքր, աղջիկ, տղա․ դուրս էինք գալիս ջրվելու։ Տարբեր բակերում ծորակից խողովակներ էին միացնում՝ հա՛մ ջրի աղբյուր էր, հա՛մ էլ՝ լավ էին ջրում դրանցով։ Ի՜նչ ակտիվություն էր մեր թաղում։ Ուժասպառ լինելու չափ խաղում էինք, խաղում էինք երկու փուլով՝ առավոտից մինչև կեսօրի կիզիչ արևն ու երեկոյան։ Միշտ նույն աշխուժությունն էր տիրում։
-Երեխե՛ք, շո՛ւտ արթնացեք, ձյուն է եկել։
Տնեցիները ինձ ու եղբորս արագ արթնացնելու լավ տարբերակ էին գտել։ Հաճախ վազում էինք դուրս, նայում պատուհանից ու հուսահատվում։ Հերթական խորմանկ քայլը մերոնց կողմից։ Բայց որքան մեծ էր լինում ուրախությունը, երբ իրոք գետինը սպիտակով ծածկված էինք տեսնում։
Ձեռնոց, գլխարկ, տաք հագուստ… «Շորե մարդ» դարձած՝ դուրս էինք գալիս՝ ձնեմարդ սարքելու։ Մեծահասակները բակերն էին մաքրում, մենք էլ մեր գործին էինք։ Էլի աղմուկ, շատ մարդիկ փողոցներում։
Կարոտով ու տխրությամբ եմ հիշում այդ օրերը։ Խաղերից շատերի մասին հիմա ընդհանրապես երեխաները տեղյակ չեն։ Որ ասեմ, եկեք «Ջան Գյուլում» կազմակերպենք, 10-15 տարեկան երեխաները կծիծաղեն ու կանցնեն։
Վարդավառին դուրս եմ գալիս փողոց՝ որևէ մեկին գտնելու հույսով, բայց այդպես էլ իմ առաջվա փողոցը չեմ գտնում։
Հիմա ասեք՝ ո՞ւմ մեղադրեմ և ասեմ՝ որ հետ բերեն ու մեր մանկությունից մի կտոր տան համակարգիչներին գերի դարձած երեխաներին։
