Գնացք նստել էի փոքր ժամանակ ու լավ չէի հիշում: Բայց մի անգամ գնացք նստելը հերիք էր նորից հիշողություններս թարմացնելու համար, մանկական քաղցր ու գեղեցիկ հիշողություններս:

Առհասարակ մենք միշտ ափսոսում ենք անցած-գնացած ժամանակների համար: Հետադարձ հայացք նետելով՝ հասկանում ենք, որ շատ հաճելի պահեր ենք ունեցել: Անընդհատ մտածելով՝ մենք չենք հասկանում, որ հենց այդ պահն է ամենաուրախն ու երջանիկը:

Ա՜հ, էլի շեղվեցի թեմայից: Ի՞նչ էի ասում: Հա, հիշեցի:

Գնացքում հարմար տեղավորվելուց ու հիշողություններին տրվելուց հետո, մտածեցի, թե ինչ կավելացնեի իմ փոքրիկ ճամփորդության ընթացքում, որը ընդամենը 2 ժամ էր տևելու: Ինչքա՜ն հաճելի կլիներ, եթե քարքարոտ լինելու փոխարեն՝ ճանապարհն անցներ անտառի միջով ու գեղեցիկ տեսարանը ուղեկցեր մեզ ամբողջ ընթացքում:

Մի խոսքով, գնացքով ինչ-որ տեղ գնալը հրաշալի է: Մանավադ, երբ ընկերներիդ հետ ես լինում: Այսուհետ առիթը բաց չեմ թողնի՝ այն կրկնելու համար:

Ինչպես ասել է հայտնի պապիկը. սովորել, սովորել, սովորել, որը մեր օրերում վերածվել է մոտավորապես մի այսպիսի արտահայտության. ալարում եմ, հավես չկա, ա, դե լավ, ի՞նչ դաս: 

Չգիտեմ՝ ինչն է նպաստում երիտասարդության մեջ այսպիսի մտքերին, միգուցե ավագ դպրո՞ցը: Չէ, եկեք չքննադատենք ավագ դպրոցներին, չէ որ ոչ ոք էլ չէր պլանավորել, որ այն այսպես պետք է անդրադառնա, մեզ վրա, և ոչ բոլոր դպրոցներում է, որ պատկերը վատն է:

Լավ հիշում եմ իմ առաջին մուտքը ավագ դպրոց: Մի քիչ վախեցած, մի քիչ շփոթված մտա, տվեցի փաստաթղթերս ու վերջ, ես դարձա ավագ դպրոցի աշակերտ: Եվ ի՞նչ, ինչ-որ բան փոխվե՞ց: Առանձնապես ոչինչ: Տրամադրվեցի, որ պետք է առաջին տարին քիչ աշխատել, ուժերը հավաքել, որպեսզի սկսեմ մասնավոր պարապմունքները: Հա, ու մեկ էլ ինձ արդեն մի քիչ մեծ սկսեցի զգալ: Երևի այսքանն էին փոփոխությունները: Ահա թե որն է մեր խնդիրը: Հարցին, թե ինչու չենք սովորում, կա մեկ պատասխան, և հիմնականում նույնը.

-Դե լավ, էլ ի՞նչ սովորեմ, մեկ ա, պետք ա պարապեմ:

Ո՞վ է ասել, որ ավագ դպրոցի ուսուցչին հաճելի չէ անցկացնել հետաքրքիր, նյութերով լեցուն, բանավեճներով հարուստ դասաժամ, այլ ոչ թե նստել ու անգիր անել շտեմարանի ամեն մի տողը: Միանշանակ մեզ նույնպես հաճելի կլինի այդպիսի դասապրոցեսը, բայց քանի որ մենք կարծում ենք, որ շատ զբաղված ու լուրջ մարդիք ենք, ու շուտով տանջվելու ենք պարապմունքների ձեռքը, ալարում ենք ու հանգստի ենք մատնում մեզ:

Իրականում ավագ դպրոցը շատ տալու ու սովորեցնելու բան ունի, ուղղակի մենք չենք ընդունում, քանի որ ալարում ենք կամ պատրաստվում ենք շտեմարանի էջերը հատ առ հատ անգիր անելուն:

Չեմ կարող չխոստովանել, որ ես էլ եմ դասվում ալարկոտների շարքին, բայց դե ինչ արած, արդեն ուշ է. մոտենում է տարեվերջը: Պետք է քիչ ալարել, որպեսզի հանձնենք քննությունները:

Իսկ վերջում ինձ և բոլորին մնում է կրկին հեշեցնել , որ պետք է՝ սովորել, սովորել, սովորել…

-Արագացրու։
-Լավ, դու էլ տորթը բեր։
-Էմ, Էմ, ձայները արդեն լսում եմ։
-Լավ, մի խառնվի իրար։ Հա, ճիշտ ա, ես քեզանից փոքր եմ, բայց մեկ ա, չեմ վախենում։
-Հա, բայց ի՞նչ կա վախենալու, ուղղակի լարվում եմ: Չէ՞ որ ես առաջին անգամն ա, որ շնորհավորում ենք մամային։

Գիտե՞ք, ես ընդամենը 9 տարեկան էի, իսկ քույրիկս՝ 7, երբ առաջին անգամ շնորհավորեցինք մայրիկիս տոնր՝ մարտի ութը։ Նեղվում էի, մտածում էի, որ մի բան էնպես չեմ անի ու կնեղացնեմ մայրիկիս (ուղղակի դա ինձ էր թվում)։ Հարևանուհիս, որի տարիքային տարբերությունը 7 տարի էր ինձանից, օգնեց պատրաստել մի փոքրիկ տորթ: Ճիշտ է, այդքան էլ համեղ չէր, բայց մայրիկի համար ամենահամովն էր (ինքն էր այդպես ասում), ու ես հավատում էի, քանի որ դա մեր առաջին անակնկալն էր։ Մենք՝ քույրերս, հաճախ ենք հիշում այդ օրը ու մեծ ուրախությամբ փորձում ենք մայրիկին նմանատիպ անակնկալներ մատուցել։

Այսօր մարտի 8-ն է, և մի անակնկալ ենք պատրաստել մայրիկիս։

-Եթե հանկարծ կարդաս այս նյութը, մա՛մ… Շնորհակալություն, իմ պատճառով անքուն անցկացրած գիշերներիդ համար։ Կներես ինձ բարկացած ժամանակ հետդ կոպիտ խոսելու համար։ Ուզում եմ միշտ առողջ ու երջանիկ լինես և միշտ ինձ ուղեկցես ճիշտ խորհուրդներով։

Ի վերջո, շնորհավոր բոլորիդ միամսյակը։

Ֆուտբոլ ասելիս տարբեր երևույթներ ենք պատկերացնում` հազարավոր երկրպագուներ, տարբեր երգեր՝ կապված ինչ-որ ակումբի հետ, գնդակ, միլիոններ… Լավ, շեղվեցի, հա, ֆուտբոլի կարևոր բաղկացուցիչ մասերից մեկը մեկնաբաններն են։ Նրանք կարևոր են հատկապես մարզադաշտերի պատերից այս կողմ գտնվող ու խաղերը հեռուստացույցով դիտող երկրպագուների համար։

Հայ ֆուտբոլասերների մեծ մասի քննարկման հիմնական առարկան մեկնաբաններն են. հերիք է մի սխալ կամ լեզվի սայթաքում, ու ամբողջ համացանցը կողողվի այդ սխալին վերաբերող ստատուսներով։ Իհարկե, եթե կոպիտ սխալներն ամեն խաղին կրկնվեն, այ, դա ուրիշ։ Բայց ես դեռ նման սխալներ չեմ լսել, ու կարելի է այդ ամենը մեծ խնդիր չդարձնել։

Նախ ասեմ, որ այդպես էլ չհասկացա այն մարդկանց, ովքեր իրենց սիրելի թիմի խաղերը դիտելիս ավելի շատ ուշադրություն են դարձնում մեկնաբանի խոսքին ու սխալներին։ Այդ ժամանակ ես ինքս այնքան լարված եմ լինում, որ հաճախ ինձ թվում է՝ ընդհանրապես չեմ լսում մեկնաբանին, միայն գոլի ժամանակ բացականչությունն է ստիպում «վերադառնալ»։

Սկսենք այնտեղից, որ գրեթե բոլոր ֆուտբոլասերները նախընտրում են ռուս մեկնաբաններին, բայց չեմ կարծում, որ բոլորն էլ այնքան լավ են տիրապետում ռուսերենին, որ հասկանում են նրանց խոսքն ամբողջությամբ, ու անսխալ մեկնաբանությունն է գրավում նրանց։ Նրանց գրավում է էմոցիան։

Իտալացի մեկնաբան Տիցիանո Կրուդելին, ով «Միլան» ֆուտբոլային ակումբի երկրպագու է, այդ թիմի խաղերը վարելիս ձայնը կտրվելու աստիճան գոռում է, բայց մենք միանշանակ չենք կարող փաստել նրա հիանալի մեկնաբան լինելը։ Էմո՞ցիա եք ուզում՝ Խաչիկ Չախոյան։ Մի քիչ սարկազմ, ոչ ստանդարտ մեկնաբանությո՞ւն եք ուզում՝ Էդուարդ Քալանթարյան։

Երիտասարդներ էլ ունենք, ովքեր ժամանակի ընթացքում փորձ ձեռք կբերեն, նրանց հնարավորություն է պետք տալ ու աջակցել․ աշխարհի առաջնության խաղերի մեկնաբանությունից ու պատասխանատվությունից Ռոբերտ Գասպարյանը չխուսափեց։ Ի դեպ, Կորեայի ու Ճապոնիայի հավաքականի մեկնարկային կազմերը ներկայացնելն իսկական տանջանք է թվում։

Իսկ Սուրեն Բաղդասարյանի ձայնի հետ տարիների փորձն է լսվում։ Չնայած հիմա նրա վրիպումները շատացել են, բայց պետք է հաշվի առնել նրա տարիքը, հարգել տարիների փորձը։ Բոլոր դեպքերում երիտասարդները նրանից սովորելու շատ բան ունեն (մի բան էլ, նրա անվան հետ կապված հումորները վաղուց ծիծաղելի չեն)։

Մեր բոլոր մեկնաբաններն էլ առանձնահատուկ են, ու կարելի է նախ լավ գծերը փնտրել ու տեսնել։

Իրոք, 90 րոպե անսխալ, առանց վրիպումների խոսելն այդքան էլ հեշտ չէ։

Հ.Գ. Ուրիշներին անընդհատ քննադատելու փոխարեն զբաղվենք ինքնաքննադատությամբ, որ ավելի լավը դառնանք։

Շուտով կրկին մեր դպրոցական բանավեճի խաղերից է լինելու։ Ընտրված թեման շատ հետաքրքիր է՝ «Դպրոցականների համազգեստները պարտադիր են», և ամենակարևորը՝ վիճելի: Դա մեզ թույլ կտա հետաքրքիր խաղ անցկացնել։

Ես ինքս մինչև հիմա չեմ կողմնորոշվում, թե ինչպիսին է իմ տեսակետը այս հարցի շուրջ, քանի որ երբ ինչ-որ ուղղությամբ մտածում եմ, հակառակը ևս միշտ գտնում եմ։ Օրինակ, եթե մտածենք, որ դրանք թանկ են, և ոչ բոլորին են հասանելի, կարող ենք դրան հակադրել նաև երեկ իմացածս տեղեկությունը՝ պետությունը համազգեստ է տրամադրում անապահով ընտանիքների երեխաներին։ Գրեթե ամեն մի պնդման կարողանում եմ «հակապնդում» գտնել, ինչն էլ ինձ վստահեցնում է, որ շատ հետաքրքիր խաղ է սպասվում։

Մի փոքր պատմեմ մեր մրցույթային խաղերից։ Ճիշտն ասած, պարտվեցինք մեր մարզային խաղում: Պարտության հետ ինքներս համաձայն էինք, քանի որ շատ ակնհայտ սխալներ արեցինք, որոնք էլ եղան պարտության պատճառը: Բայց պարտությունից հետո մի տեսակ ոգևորություն արթնացավ մեջս, որ պետք է անպայման հաջորդ խաղում հաղթենք, և դրա համար սկսել եմ էլ ավելի լուրջ մոտենալ բանավեճի ընկերական խաղերին։

Դե ինչ, մեզ հաջողություն մեր հետագա խաղերում։

-Ողջույն, դասարան, ողջույն, սփյուռք,- ասացի ես ու խիտ մառախուղից և ցրտից խիստ վիրավորված շտապեցի իմ նստարանի մոտ: Իմիջիայլոց, ողջույնի այս ձևը մեր դասարանի միտքն է, և հեղինակային իրավունքները պատկանում են դասընկերուհուս:

Դասընկերուհիներս կանգնած էին պատուհանի մոտ, ու Միլենան նայելով պատուհանից դուրս տարածված խիտ մառախուղին, սկսեց նվնվալ.

-Աաա, արդեն «փետրվարի 29-ը» եկավ, ու գարնան շունչ ընդհանրապես չի զգացվում:

-Ոչինչ Միլենիկս, հլը ժամանակ կա,- միխիթարեց Էլենը:

Արդեն երկու օր է, ինչ նախագարնանային վառ արևին փոխարինում է թանձր ու չսպասված մառախուղը: Ամեն տարի գարունը ինձ համար սկսվում էր, երբ մեր բակի ձնծաղիկների առաջին ծիլերը նկատվում էին, իսկ այս տարի դեռ պետք է սպասեմ մինչև ձյան հաստ շերտը կորոշի ի վերջո հալվել և հերթափոխել, չնայած նրան , որ այսօր գարնան առաջին օրն է:

Կեսօրին նստած էի պատուհանի մոտ ու նկատեցի դրսում կատարվող իրադարձություններին: Փաստորեն արև էր դուրս եկել, ձյունն էր քիչ-քիչ հալվում, իսկ բակի տատիկները որոշել էին բաց չթողնել արևի շողերը ու արդեն դրսում էին:

Գարնան առաջին նախանշանները նշմարվեցին, վերջապես հիշեցինք արևի գոյության մասին: