Սկսվեց ամառային զորակոչը։ Որպես արդեն հին ու հետհաշվարկը համարյա թե ավարտող զինվոր՝ ցանկանում եմ այս նյութում կիսվել մի քանի խորհուրդներով, որոնք կօգնեն ավելի հեշտ համակերպվել ծառայության հետ։ Նախքան կարդալը, սիրելի նորակոչիկ, կխնդրեի՝ մոռանայիր այն ամենի մասին, ինչ պատմել են քեզ սովետի տարիներին ծառայած «մեծերը»։

Ասեմ, որ բավականին լավ ժամանակ ես գալիս ծառայության։ Սնվելու ես շատ լավ ճաշարանում: Ամեն օր համտեսելու ես 7-9 ճաշատեսակ, ընդ որում՝ մեկը մեկից համեղ։ Չես հասցնելու կարոտել մամայի եփած համով ճաշերը, որովհետև խոհարարները ամեն ինչ անում են, որ դու համի պակաս չզգաս։ Ստանալու ես բավականին լավ, որակյալ ու հարմարավետ համազգեստ։ Էլ չես տեսնելու «բաստուրմա» համազգեստը կամ «3 ծականոց» ծանր կոշիկները։

Սկսենք զորամաս մտնելուց։ Հենց մտար զորամաս, առաջին տեղը, որտեղ քեզ ուղեկցելու են, լինելու է զորամասի շտաբը, որտեղ քեզ կտան մի քանի հարց՝ անձնական տվյալները լրացնելու համար։ Այնուհետև գնալու ես բուժկետ։ Բուժկետում լրացվելու են քո առողջական տվյալները, տալու են հետևյալ հարցերը.

1) ծխո՞ւմ ես,
2) խմո՞ւմ ես,
3) սպի, դաջվածք ունե՞ս,
4) վիրահատություններ տարե՞լ ես,
5) խոզուկ, կարմրախտ, ջրծաղիկ հիվանդություններ ունեցե՞լ ե՞ս։

Չափելու են ճնշում և ջերմություն, անցնելու ես կոնսուլտացիա ատամնաբույժի մոտ, որը նշելու է, թե որ ատամների հետ կապված խնդիր ունես։

Բուժկետից հետո գնալու ես զորանոց, ծանոթանալու ես վաշտիդ հրամանատարի ու սերժանտների հետ։ Հետո, ամենայն հավանականությամբ, շարվելու եք։ Այդ ընթացքում անընդհատ կհնչեն անուններ։ Էդ էլ արդեն էն պահն ա, երբ սկսում են հարազատները զանգել սրան-նրան, որ լավ նայեն ձեզ ու հարմար «տեղավորեն»։ Օրվա վերջում՝ երեկոյան անվանականչը (պրավերկա) ավարտելուց հետո գնալու ես քնելու։

Օր 1-ին, ժամը՝ 06:00․

Օրապահը 3 անգամ բացականչելու է «Վա՛շտ, վեր կաց», հետո կսկսի քնից դժվար արթնացողներին հատիկ-հատիկ «բզել»։ Խորհուրդ կտամ «ոտ կախ չգցել»։ Հենց քնից արթնանում ես, միանգամից հագնվիր, անկողինդ հավաքիր ու գնա սափրվելու, դա ամենահարմար ժամն է սափրվելու համար, թե չէ հետո լվացարանում մեծ հերթ է գոյանալու, որովհետև վաշտը մոտ 90-120 հոգի է լինելու։ Այնուհետև շարվելու ես «ֆիզոյի» համար։ Մինչև 7:30 րոպե անելու ես ֆիզիկական նախավարժանքներ, արագացումներ։ Այնուհետև գնալու ես քեզ կարգի բերելու ու միանգամից շարվելու ես ճաշարանի համար։ 9:00-ին շարվելու ես առավոտյան տողանի՝ «ռազվոդի» համար։ Իսկ հետո սկսվելու են պարապմունքները:

Հավսա՛ր, զգա՛ստ, քայլո՛վ մարշ, ե՛տ դարձ, վազքո՛վ մարշ…
Ամեն կլոր ժամից 15 պակաս ունենալու ես դասամիջոց, որի վերջում ենթարկվելու ես «հոգեբանական բռնության», երբ լսես «վաշտը շարվավ» տողը։

Էլ չեմ ասում «զենք-բռոնի-կասկով (զենք-զրահ-սաղավարտ)» հրաձգարան բարձրանալու մասին։ Հրաձգարանում (պոլիգոն) ամենահավես պահը կրակելն է։

Օրվա էս մի քանի դրվագի մասին մի քանի բան ասեմ։ Հիշի՛ր, քնելու տեղով ոչ մի բան չի որոշվում, կապ չունի՝ քնելու ես առաջին, թե երկրորդ յարուսում (հարկ), անկյունում, համարյա անկյունում, թե միջանցքի վրա, մեկ ա՝ դու նույն մարդն ես։ Ու մի կարևոր բան էլ. մաքրություն անելը ամոթ բան չի։

14։00 մտնելու ես ճաշարան։ 15:00-16:00 հետճաշյա հանգստի ժամն է, որին հաջորդելու են շարային պարապմունքները, զենքի մաքրման ժամը ու նորից ֆիզոն։

Ունենալու ես նաև հատուկ ժամ բուժկետ դիմելու համար՝ 16:00-18:00։ Բուժկետ գնում են վաշտի հերթապահի հետ, վաշտի հիվանդների գրանցման մատյանով։ Խորհուրդ կտամ բժիշկների հետ վեճի չբռնվել, որովհետև նրանց դու դիմելու ես քո ծառայության 2 տարիների ընթացքում։ Խորհուրդ կտամ ամեն չնչին բանի համար բուժկետ չդիմել, չփորձել բուժկետի միջոցով «քերվել» ինչ-որ միջոցառումից։ Հավատա, դա նորմալ չի դիտվում բուժկետի կողմից։ Չփորձես նաև «սաչկավատ» լինել (խուսափել, ձև բռնել, իբրև լավ չես), բժիշկները շատ լավ են նկատում դա։ Մի՛ փորձիր խաբել բժիշկներին։

19:00 մտնելու ես ճաշարան, դուրս գաս ու, արդեն եթե չկան հավելյալ միջոցառումներ, ապա մնացած ողջ օրը մինչև «պրավերկա» քո տրամադրության տակ է։ Փորձիր այդ ժամանակը խելացի օգտագործել ու ավելորդ խնդիրների առաջ չկանգնել։

Ծառայողական որևէ խնդիր չունենալու համար փորձիր պահպանել զինվոր-հրամանատար հարաբերությունը։ Հիշի՛ր, որ հրամանները կատարում են արագ և ճիշտ, իսկ դիմում, բողոք, առաջարկությունները ասում են հրամանը կատարելուց հետո։
Ինչքան էլ խորհուրդ տամ, միևնույնն է, քո ծառայությունը կազմակերպողը դու ես։ Փորձիր գնահատել քո լավն ու վատը, փորձիր կշռադատել ճիշտն ու սխալը, փորձիր լինել առողջ հոգով ու մտքով, որ կարողանաս անփորձանք անցկացնել ծառայությանդ 731 օրը, քանի որ տանը քեզ սպասող կա։

Բազմազանության ընկալումները բոլորիս մոտ տարբեր են։ Մենք լույս աշխարհ ենք գալիս առանց որևէ ընտրություն կատարելու։ Մենք չենք ընտրում թե որտեղ, ումից ու երբ ծնվենք։ Չենք ընտրում մեր մաշկի գույնը, սեռը, աչքերի գույնը, մազերի գանգուր կամ ուղիղ լինելը։ Որոշ ընտրություններ բնությունը արդեն կատարել է մեր փոխարեն, որի դեմ պայքարելու, հանդգնելու, կռվելու կամ բողոքելու կարիք բացարձակապես չկա։ Ամեն բան երբևէ այսքան ներդաշնակ ոչ ոք չէր ստեղծել։ Ոչ ոք մեղավոր չէ, որ բնությունը քեզ այդպիսին է ստեղծել, ինձ՝ այսպիսին։ Բնության այս օրենքը չխախտելու համար մեկս մյուսին ուղղակի սիրել ու ընդունել է պետք։ Դե, իհարկե, խախտողները կհայտնվեն, բայց միգուցե բնությունը իրենց էլ այդպիսին է ստեղծել։ Բնությունը ինձ հանդուրժող ու անգամ ինձ չսիրողին սիրող է ստեղծել, բայց ի՞նչ մեղավոր է ինձ չսիրողը, երբ հնարավոր է, որ իրեն էլ ուղղակի այդպիսին է ստեղծել։ Ասեցի, չէ՞, մենք ուղղակի բազմազան ենք, բոլորս էլ մարդ ենք, բայց տարբեր արժեքներ, մաշկի գույներ, սեռեր, տաղանդներ, մեզ բաժին հասած հնարավորություններ ու զգացմունքներ ենք կրում մեր մեջ։ Ոչ ոք երբևէ չի կարող տեսնել, թե ինչքան բազմազան ենք մենք՝ մարդիկս, կամ ուղղակի բազմազանության շատ տեսակներ կան, կամ էլ դա խիստ անձնական է։ Եկեք սիրենք իրար՝ ինչպիսին կանք։ Եկեք կոտրենք մարդկությանը բաժին հասած ամենամեծ ու կործանիչ կարծրատիպը։ Վերջ ի վերջո, մարդ ենք, չէ՞։

Էսօր գրելու եմ մարդկանց մասին, որոնց չեմ ճանաչում, բայց չգիտես՝ ինչու, հիշում եմ։ Համաձայն եմ, ավելորդ ինֆորմացիա է, ուղեղս էլ երևի մի օր էդպես կմտածի ու կջնջի հիշողությունիցս, բայց մինչ այդ եկեք այս նյութս նրանց նվիրենք։

Այսպիսով, նվիրվում է այն աղջկան, ով համերգի ժամանակ եկավ նստեց կողքիս ու ասաց, որ ուղղակի մենակ է եկել, եթե կարելի է՝ մեզ միանա։

Նվիրվում է միասնական երկու քննություններին էլ ներկա դեղին շորով տղային, որի քթի ծալքերը նույն ձևով կրկնվում էին, ինչ հանձնաժողովի անդամինը (շատ նման էին, երևի հայրն էր):

Նվիրվում է ամեն օր նույն 15 համարը նստող կնոջը, որի ծոծրակն էի միայն տեսնում, ու շատ նման էր հորաքրոջս՝ նույն սանրվածքն ու ականջօղը։ Նաև 15 համարի 4 աղմկոտ տղաներին, որին ես ու Զարինեն պայմանականորեն անվանում էինք «Միքոն և ընկերները»։ Մեր օրը նրանցով էր սկսում, իրենց շատախոսությունից իրենց մասին գիտեինք այնքան, ինչքան մեր շերլոքյան հոտառությունն էր թույլ տալիս, իսկ կատակներից, իհարկե, «ստացած չի, կթռնես»-ը արդեն հաջողի նման մի բան էր։

Չեմ մոռանում նաև իհարկե մեր դեղինի վարորդներից բարի բեղերով պապիկին ու անդադար հեռախոսով խոսող երիտասարդ վարորդին։ 15 համարից կհիշատակեի նաև մեր տան հաջորդ կանգառում նստող Անիին ու Տաթևին, միայն թե նրանց հետ ծանոթացել ու ընկերացել ենք, իսկ այս նյութը դրա մասին չէ:

Նյութը մեր թաղամասից էն աղջկա մասին է, որը միշտ ականջակալներով է ու ոչ թե քայլում, Մերլինի մորուքը վկա, այլ թռվռալով է առաջ գնում։

Նաև համալսարանի կանգառի էն աղջկա մասին է, որը անձրևի տակ թրջվում էր, ու որին անձրևանոց առաջարկեցի։

«Սիթիզն» եկած էն պուճուրի մասին է նաև գրածս, որը երբ իմացավ 20 տարեկան եմ, զարմացավ, որ այդքան մեծ եմ, ու ասաց, որ ես պետք է արդեն մահացած լինեի։

էն տղաների մասին է, որոնք տրանսպորտում Թաջ Մահալի պատմությունն էին ուզում հիշել, ես էլ նրանց պատմում էի (մտքումս)։

Թումոյի էն սիրուն մարզիչներից մեկի մասին է, որը մոտեցավ ինձ ու ընկերուհուս ու հարցրեց, թե ինչ-որ անհասկանալի երաժշտությամբ ու բառերով երգը կարող ա՝ հիշենք՝ որտեղից է։

Քանի որ գիտեմ, որ 17-ի նյութերը Չինաստանում նույնպես կարդում են, գրում եմ նաև էն չինացի տղայի մասին, որը «Լավ էլի»-ի համերգի ժամանակ մի լավ ուրախացավ ու արդեն մեզ հետ երգում էր։

«Avengers»-ը նայելիս հետևի շարքում նստած տղայի մասին է նյութս, որը մինչև ֆիլմի սկսվելը ասաց, որ «եթե Ստարկին բան ա եղել, վերջ, էլի չի նայելու»։ Կինոթատրոնից տուն գնալիս էն հեծանվորդի մասին է, որի հետ իրար աչքերի նայելով անընդհատ աջ ու ձախ էինք գնում, որպեսզի իրար չբախվենք, բայց ամեն դեպքում ոտքս մոտիկից ծանոթացավ նրա անվադողի հետ (ի դեպ, իմ վրա ջղայնացավ, չնայած երկուսս էլ մեղավոր էինք)։

Իհարկե, նյութս նաև նվիրում եմ իմ վիրտուալ ծանոթներին՝ copypaste-ցի sherloch, երևակայող 007, miss devil, Լիան, Անի, ես չեմ հիշում 6 տարի առաջ ինչ էինք խոսում, բայց էս նյութը ձեզ էլ է նվիրվում, չգիտեմ՝ ձեզնից ով էր, բայց ապրես Arctic monkeys խմբի համար։

15 համարից ակնոցով տղային մոռացա, նույն կանգառում մենակ մենք էինք իջնում, ու ամեն անգամ մեկս մյուսին էինք սպասում, որ ասի՝ կանգառում կպահեք։

Գրում եմ էն ոստիկանի մասին, որ եկել էր մեր տուն ինչ-որ տվյալներ ճշտելու, բայց կեսից որոշեց, որ իմ ու սենյակակցիս դպրոցական գիտելիքները ճշտելը ավելի հետաքրքիր զբաղմունք է։

Բարևներս Ռեյ Չարլզին էնքան նման կույր պապիկին ու իր կնոջը, Զեյն Մալիկին նման երկար թարթիչներվ տղային ու Գերմանիայում հանդիպած հայ կնոջը, որն իր աղջկա վրա էր բարկանում խանութում։ Բարևներ նաև առաջին դասը սովորած համադասարանցուս՝ Արտյոմին, որի մասին միայն հիշում եմ, որ շատ սպիտակամաշկ էր, ու ճաշարանում ով իր ճաշը չէր ուզում, ինքն ուտում էր։

Եթե ձեզ մոռանամ, դուք արդեն ապահով տեղում եք։

Գիտե՞ք՝ ինչ, մարտահրավեր եմ նետում բոլորին, հիմա էդպես ընդունված է։ Դուք էլ գրեք ձեր անծանոթների մասին, միգուցե ես էլ ինձ էդտեղ գտնեմ։

Փոքր ժամանակ որ լսում էի` «գնում ենք կարտոշկեն սրսկենք», ինչպես գրված է, էդպես էլ պատկերացնում էի.  մեկը ներարկիչը վերցրած բժշկի գործ է անում։ Ճամբարակում շատ արագ են պատկերացումները իրականություն դառնում, քանի որ խիստ կլիմայի պատճառով հիմնականում կարտոֆիլ են աճեցնում: Ու երբ մի օր ականատես եղա, թե ինչպես են կարտոֆիլը սրսկում, մի քիչ հիասթափվեցի: Եվ ինչի՞ են սովորական շորեր հագած, մի երկու կաթիլ էդ բույսերը ջրելու արարողակարգը էդպես կոչել:

Իսկ սա եղբայրս է` Մամիկոնը, իմ մանկության պատկերացրած «դոկտոր» կարտոֆիլ սրսկողը։ Սրսկելու դիմաց խոստացա ֆոտոսեսիա անել համարյա ապոկալիպտիկ ֆիլմերի ոգով: