Ողջույն։ Ես ապրում եմ Գեղարքունիքի մարզի Կալավան գյուղում։ Սովորում եմ տեղի միջնակարգ դպրոցի 12-րդ դասարանում։ Ուզում եմ քեզ պատմել, թե ինչպես էր կյանքը ընթանում Կալավանում մինչև covid-19-ի ի հայտ գալը։

Ճիշտն ասած՝ այնտեղ, որտեղ ապրում եմ, փողոցներում շատ մարդիկ չկան, ու մեքենաների ազդանշաններ էլ հաճախ չես լսի։ Իմ գյուղը՝ Կալավանը, զբոսաշրջության գոտի է, ու ամռան ամիսներին այստեղ են գալիս օտարերկրացի հյուրեր։ Գյուղի բնակիչները հյուրատներ են կառուցել, ու մեր օտարերկրացի բարեկամներին հյուրընկալում են։ Մենք բոլորս մեծ սիրով ենք սպասում նրանց գալուն ու հատկապես սպասում ենք ամռան գալուն, որ կազմակերպվեն հետաքրքիր միջոցառումներ։

Գյուղում կա մեկ դպրոց, ու դպրոցն ունի ընդամենը տասնինը աշակերտ։ Հա, մի զարմացիր, ես էլ այս տարվա միակ շրջանավարտն եմ, որը բոլորի պես սրտի թրթիռով էր սպասում վերջին զանգին։ Մնացած բոլոր տարիների վերջին զանգերին ես ունեցել եմ իմ մասնակցությունը ու միշտ անհամբեր սպասել եմ, թե երբ է իմը լինելու։ Ինչպես բոլորը, այնպես էլ ես, արդեն սկսել էի վերջին զանգիս սցենարի վրա աշխատել ու մտովի ամեն ինչ պատկերացնում էի՝ անգամ դահլիճի զարդարանքը։

Կյանքը այստեղ՝ Կալավանում, ուրիշ էր, մենք երբեք դասերից հետո տանը չէինք լինում, միշտ հավաքվում ու կազմակերպում էինք հետաքրքիր խաղեր՝ լցնելով գյուղի ամեն մի անկյունը մեր ճիչերով։ Փոքրիկ Կալավանը ունի իր փոքր բասկետբոլի թիմը։ Մի քանի ամիս առաջ էր, երբ խնդրեցինք ուսուցչուհուն մեզ տանել հարակից գյուղերից մեկի թիմի հետ խաղալու ու հաղթանակած վերադարձանք։

Այժմ ես քեզ կպատմեմ, թե ինչպես մեր կյանքը փոխվեց մի քանի օրվա մեջ։ Երբ արգելեցին տներից դուրս գալ, մարդիկ մեկուսացան ու փակեցին տան դռները։ Դռները փակելը Կալավանում մի փոքր հարաբերական է. մարդիկ չեն շփվում միմյանց հետ, բայց դուրս են գալիս բակ, զբոսնում, մշակում այգին։ Գյուղում ավելի հեշտ է իրականացնել մեկուսացումը, քան քաղաքում։ Մոռացա նշել, որ գյուղում խանութ չկա, ու մարդիկ գնումներ կատարելու համար պետք է յոթ կիլոմետր ճանապարհ կտրեն, որ մի ամսվա կամ մի շաբաթվա համար ուտելու բան գնեն։ Բացի այդ՝ աշխատատեղ չկա, ու գյուղացիները հիմնականում ամռան ամիսներին են կարողանում գումար աշխատել։ Հիմա, երբ վիճակը ծայրաստիճան ծանր է, հույս էլ չունեն, որ ամռանը աշխատանք կլինի։

Երբ վիրուսի պատճառով դասերը դարձան օնլայն, մենք յուրաքանչյուր ուսուցչի հետ կազմեցինք մեր գրաֆիկը ու առանց ժամանակ կորցնելու՝ սկսեցինք դասերը։ Ես՝ որպես ավարտական դասարանի աշակերտուհի, անհամբեր եմ սպասում ուսուցիչների զանգերին։ Ու ամենից անհամբեր սպասում էի կրթության և գիտության նախարարի որոշմանը, թե ինչպես են անցկացվելու ավարտական ու ընդունելության քննությունները։ Դպրոցն ավարտելուց հետո որոշել եմ ընդունվել ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետը։

Երբ օնլայն դասերն ու մի գլուխ տնայիններն արդեն արել ես, տանեցիների նյարդերի վրա ազդել ես ու սոցցանցերից արդեն հոգնել ես, էլ բան չի մնում անելու։ Ուղղակի հոգնել եմ, հոգնել եմ ուղղակի հոգնելուց, հոգնել եմ անվերջ անիմաստ ու իմաստալից բաների մասին մտածելուց, իրոք, էլ բան չի մնացել անելու։ Անգամ դրսում եղանակը ուղղակի զզվելի է, չես կարող գոնե դուրս գալ ու վայելել արևը։

Տան չորս պատերը դարձել են ձանձրալի ու հոգնեցուցիչ։ Տպավորություն է, թե թռչունին գցել են վանդակի մեջ, չեն թողնում թևերը բացի ու թևածի կապույտ ու սիրուն երկնքում։ Ես, դու, նա, մենք բոլորս ենք հիմա ազատություն ուզում։

Գիտեմ, որ աշխարհում ավելի վատ բաներ էլ են լինում, գիտեմ, որ սա էլ դժվարություն է, որ պետք է հաղթահարենք միասին։

Վստահ եմ, որ մի օր էլի ուրախ ժպիտով տանից դուրս ենք գալու ու տեսնելու ենք մեր ընկերներին։ Մնանք տանը ու ինքներս մեզ հետ պայքար տալով՝ հաղթենք վաղվա արևոտ ու լուսավոր օրվա համար։

Ողջույն։ «Լife of Pi» ֆիլմը դիտե՞լ ես, եթե չէ՝ մի փոքր նախաբանով պատմեմ։ Այն հնդիկ տղայի մասին է, որի ընտանիքը գազանանոցը տեղափոխելիս նավաբեկության է ենթարկվում, և Պին հայտնվում է փրկարար նավակում մի քանի կենդանիների հետ ու մի քանի օր անց ստիպված է լինում բաց օվկիանոսում մի լաստի վրա փորձել ողջ մնալ՝ վագրի հետ ապրելով։ Ու ոնց Պին է ներկայացնում, վագրի քաղցը բավարարելը ու դրան կեր չդառնալը գերնպատակ ու կյանքի իմաստ էր դարձել։ Հորից ստացած գիտելիքներով նա կարողանում է վագրին վարժեցնել ու առանց վախի (գրեթե առանց վախի) ապրել։ Վերջում միասին փրկվում են Մեքսիկայի ափերից մեկին հասնելով, ու եթե դիտել ես, հաստատ դու էլ ես տխրել, որ վագրը էդպես էլ չշրջվեց՝ որպես Պիին հրաժեշտի նշան։ Պին հետո պատմում էր, որ իր կյանքի ամենատխուր պահն է եղել առանց հրաժեշտի այդ բաժանումը։

Հիմա ֆիլմից սահուն քայլերով, աննշմար որպես քնքուշ մութի թև, անցում կատարենք դեպի համալսարան։

Համալսարանը առանձնապես երբեք չեմ սիրել, ֆիլմերի պես չի եղել, մոտիվացիա առանձնապես չեմ ունեցել, ամեն հնարավոր ու անհնար պատճառներով բացակայել եմ։ Ես ու համալսարանը իրար չսիրելով իրար գոյություն ենք քարշ տվել, համալսարանին դիմանալը իմ առաջադրանքն էր, ինչպես Պիի համար վագրի կեր չդառնալը։ Բայց այն իմ առօրյայի մի մասն էր, մեծ չզգալու միջոց էր ու պատրվակ։ Ու մոտ մեկ ամիս առաջ գնացի դասի, հետո պարզվեց՝ դա վերջին օրն էր իմ համալսարանական կյանքի։ Էդ գիտակցումը չեկավ, որ էլ քննություն չեմ տալու, ու ինձ համար ամենահավես պահը քննության՝ տեսնես բախտդ ինչքանով է բերել թեստի տարբերակի հարցում, եղել էր վերջին անգամ, ու ես նույնիսկ չեմ ֆիքսել այդ հիշողությունը՝ որպես վերջին։ Չեմ ֆիքսել կուրսով դասի չնստելն ու նույնիսկ միասին քննության պատրաստվելը։

Իմ ու համալսարանի հարաբերությունները էդպես էլ կիսատ ու չհասկացված մնացին։ Պիի ու վագրի նման էդպես էլ իրար հաջող չարեցինք։

Համաճարակը իմ ու ընտանիքիս վրա այնպես չի ազդել, ինչպես որոշ ընտանիքիների վրա: Երկու ամիս առաջ երազում էի 2 ամիս Ճամբարակ գալու ու ոչինչ չանելու մասին, հիմա անկեղծ՝ տանը մնալուց չեմ բողոքում, նույնիսկ հաճելի է, էնպես է, որ վիրուսի հետ ես մեծ հաշիվներ չունեմ՝ բացառությամբ իմ ու համալսարանի կիսատ հարաբերությունները։ Շուտով օնլայն կպաշտպանեմ դիպլոմայինս ու կիսատ վերջ։

Դե ինչ… Բարև հասուն կյանք, ես քեզ չէի սպասում։

Կան բժիշկներ, որ դեռ մարտ ամսին գնացել են հիվանդանոց, երևի ինֆեկցիոն բաժանմունք, ու էլ չեն վերադարձել տուն։ Իրենց առավոտները լուսացնում են հիվանդանոցի սենյակներում, գիշերները սրճում են հարկի ճաշարանում ու մեկուսացած են էդ մի քանի հարկում՝ զրկված իրենց տուն հետ գնալու հնարավորությունից։

Կան ուրիշ բժիշկներ, որ ամեն օր հետ են գալիս տուն։ Ես ապրում եմ իրենցից 3-ի հետ։

Մեր տանը առօրյան համարյա չի փոխվել, մենակ թե ես առհասարակ դուրս չեմ գալիս տնից։ Չնայած երբ հետ եմ գալիս Քյավառ, սովորաբար տնից դուրս չեմ գալիս, մենակ բակ եմ գնում, ծառի տակի ճոճին եմ պառկում։ Հիմա ցուրտ է ճոճի համար, սպասում եմ ամառ գա։ Էս տեմպերով երևի ամառը Քյավառում դիմավորեմ։ Հա, ինչ էի ասում, տան իրավիճակը չի փոխվել։

Ես շատ եմ դժվարանում հիմա պատկերացնել, թե ոնց են մարդիկ շաբաթներով տանը մնում բոլորով, անդադար նայում իրար դեմքի ու հաջողացնում չնյարդայնանալ դրանից։ Չեմ պատկերացնում էդ լուրջ կարանտինն ու խիստ սահմանափակումները, աշխատավարձ չստանալը, աշխատանքից զրկվելը։ Ու երևի կողքից կթվա, որ ամենահեշտը հենց մենք ենք ապրում էս օրերը, դե, ի՞նչ կա որ, կյանքի սովորական ռիթմի մեջ ենք։ Բայց եսիմ, եթե դուք հնարավորություն ունեք լինելու մարդկության էն 20%-ի մեջ, որ երբեք չի էլ վարակվի, որովհետև ամբողջ ընթացքում տան բոլոր անդամներով տանն էիք, ես հաստատ համոզված եմ, որ հիվանդանոցից մեր տուն վաղ թե ուշ կգա վարակը․ ժամանակի հարց է։

Բժիշկների ընտանիքի համար մենք շատ անլուրջ ենք վերաբերվում խնդրին։ Ամեն անգամ տուն մտնելուց ոչ ոք ոտքից գլուխ չի լվացվում, շորերը չի ախտահանում անմիջապես։ Սահմանափակվում ենք սովորական ջրով ու Safeguard կանաչ օճառով։

Իմ մտքում վարակը մեր տուն հասնելու է հետևյալ սցենարով․ կորոնայով հիվանդին տանում են ինչ-որ ԲԿ, նա վարակում է տեղի բժիշկներին, նրանք շփվում են Գավառի ԲԿ-ի բժիշկների հետ, իրենք իրենց հերթին՝  իմ տանեցիներին, ու բում, վարակը մտավ մեր տուն։

Երկու օր առաջ տանը քննարկում էինք Վարդենիսի 39 հիվանդներին, որոնց մի մասը բժիշկներ են հենց։ Արդեն հասել ենք իմ սցենարի 2-րդ դրվագին։

-Ըհը, բլեց Անուշը,- ասաց մամաս, որ տեսավ՝ ոնց եմ դանդաղ սղում աթոռի վրա։

Պապին ինձ ասում էր, որ թեթև տանեմ էդ լուրերը, որովհետև ես ջահել եմ, ոտքի վրա կտանեմ վարակը։ Մինչ այդ տանեցիները պապիս արգելեցին վարակվել, մինչև եկող շաբաթվա իր արձակուրդը։

Վերջերս շատ եմ նկատել, որ բոլորը փոխում են իրենց գլխավոր նկարները` անմոռուկ ու Եղեռնի հետ կապված ինչ-որ նկարներ են դնում։

Շատերը տարածում են նյութեր` այն բովանդակությամբ, որ մյուսներն էլ նույն կերպ վարվեն։

Գիտե՞ք՝ նկար փոխելով չի, որ պիտի հարգվի անմեղ զոհերի հիշատակը, անմոռուկի նկար դնելով չենք դառնում հայրենասեր, այլ մեր արարքներով…

Հայ լինելը պիտի մարդու հոգուց գա, այլ ոչ թե նկար փոխելով ապացուցվի, էն էլ՝ ընդամենը մեկ օրով դրված ժամանակավոր նկարի։ Հայ լինելն ու նախնիներիդ հարգելը էդ չոր ու ցամաք նկարով չի ամփոփվում, գրողը տանի։ Ի՞նչ իմաստ կա, եթե էդ նկարը դրվելու է մի օրվա համար, մի քանի ժամվա համար։ Հա՛յ եղիր արարքներովդ ու գործերովդ, ոչ թե մի քանի ժամով դրած անմոռուկի ու Ծիծեռնակաբերդի նկարով։

Վերջ ի վերջո նախնիներին ու նրանց հանդեպ գործած ոճրագործության մասին պետք չէ հիշել միայն օրենքով սահմանված հիշատակի օրը ու մնացած 364 կամ 363 օրը մոռանալ դրա մասին, անցյալը պիտի հարգվի ամեն օր ու առանց ավելորդ ձևականությունների։

 ***

Պատմությունը ուսումնասիրելիս անհնար է չկենտրոնանալ Հայոց հարցի վրա։ Հայերը պահանջում են, աշխարհը լռում է։ Հողերը մերն էին, բայց աշխարհը չցանկացավ մեզ օժանդակել։ Թուրքը կողոպտեց, ավերեց, ճնշեց, գրավեց։
Աշխարհը տեսավ, որ թուրքը հայ չի թողնի երկրագնդի վրա, նրան պետք էր հայոց հարցին վերջ դնել մեկընդմիշտ։ Բոլոր տարբերակներից ընտրվեց ամենադաժանը։ Ծրագրվող ջարդը Հայաստանում հայ չէր թողնելու, քարտեզի վրա՝ Հայաստան։
Մի ժողովուրդ, որը առաջինը ընդունեց քրիստոնեությունը, որը 4-րդ դարից աղոթում էր, այլևս չէր աղոթելու։ Հայը սակայն հայ մնաց, չենթարկվեց ոչ ոքի։ Հայի արյամբ ներկվեց իր հայրենիքը՝ Հայաստանը՝ պատերազմած, հաղթանակած: Հայը ծնկի չեկավ, գլուխը բարձրացրեց և արցունքները աչքերից սրբելով՝ նորից պայքարեց։
Մենք Անդրանիկի թոռներն ենք և պետք է իր և իր հետ կռված տղաների արյամբ ներկված հայրենիքը ամուր պահենք։
Արդեն 1 դար է անցել և մեր վերքերը չեն սպիացել, թեկուզ դարեր էլ անցնեն, մեր վրեժը չի մարի։

Փոքրիկ, նիհար, մեծ ու արտահայտիչ կանաչ աչքերով, կարճ մազերով, մեղավորի նման հոնքերը վեր բարձրացրած, անմեղ, մանկական հայացքով… Այս տեսքն ուներ իմ վաղ մանկության հետաքրքրությունը՝ մի սիրունիկ, ամաչկոտ աղջիկ՝ Մարիամը։

Ես չեմ հիշում մեր առաջին հանդիպումը, ինձ թվում է, որ դա ինչ-որ անհիշելի, նախապատմական ժամանակներում է կատարվել։ Բայց իմ միամիտ ընկերուհին պնդում է, որ ես հազիվ մի քանի օրական կլինեի, երբ իր մայրիկի հետ, որպես ամենակրտսեր հարևան, եկել է ինձ՝ նորածնիս տեսնելու։ Երևի այդ օրվանից Մարիամը դարձավ իմ ուղեկիցը, ով անգամ եթե իր ճանապարհը շեղեր, ինձ միշտ դեպի շիտակ ճամփան էր հրելու։ Մարիամը դարձավ այն մարդկանցից մեկը, ով կկարողանար հիշեցնել ինձ իմ ապրած որևէ դրվագ, որը չափազանց փոքր լինելուս պատճառով չէի մտապահի։ Նա եղավ իմ այն խորհրդատուն, ով միշտ իմանալով, թե մայրիկս ինչ խորհուրդ կտար տվյալ իրավիճակում, նույն բանն էր ասում, նույնիսկ երբ ինքը բնավ էլ այդ կարծիքին չէր։ Դարձավ այն մեկը, ով, այնուամենայնիվ, պատրաստ էր լսել բողոքներս նույնիսկ գիշերվա կեսին՝ իր ծանրաբեռնված օրվանից հետո քուն երազելով։ Նա, ով ինձ համար ժպտալ, ծիծաղել ու ուրախանալ կարողացավ։

Ես այդպես էլ չսովորեցի նրա տարիքը, որովհետև երբեք չեմ զգացել, որ նա ինձնից մեծ է։ Մեծի հետ մեծ է, փոքրի հետ՝ փոքր…

Ամեն քայլափոխիս ես ինչ-որ բան եմ սովորել նրանից։ Բայց դա միայն հիմա եմ հասկանում։

Մայրս պատմում է, որ փոքր տարիքում շատ աշխույժ երեխա եմ եղել, թմբլիկ՝ Գնդլիկ-բոքոնիկի պես, անընդհատ հարցեր տվող ու չափազանց շատախոս։ Բոլորին առաջարկել եմ լսել, թե ինչպես եմ արտասանում, երգում՝ գլուխս ինքնագոհ վերուվար անելով. «Վար-դա-գույն վա՜ր-դեր…», կամ թե ինչպես եմ հաշվում ու մի քանի բան ասում՝ անգլերեն, ռուսերեն…

Ի տարբերություն ինձ՝ Մարիամը միշտ լռակյաց էր։ Չէ, իմ հետ՝ երբեք։ Նրա դատող ու վերլուծող աչուկները շատ բան էին քաղում աշխարհից, բայց ոչ բոլորին էր հաղորդակից դարձնում իր աշխարհին։ Միայն, երբ մեր սիրած վայրերից մեկում՝ սեղանի տակ կամ իրենց հացատանը լավաշ կռթկռթացնելիս էինք լինում, նա պատմում էր ինձ իր վերլուծությունների, բացահայտումների ու մտադրությունների մասին։

-Մարիամիկ, մամադ տա՞նն է,- նրան հարցնում էր մայրս։

Մարիամն իր մեծ աչքերը էլ ավելի լայն բացած ու առանց ծպտուն հանելու բացասական տարուբերում էր գլուխը։ Մայրս ստիպված էր անվերջ հարցեր տալ՝ իր հարցի պատասխանը գլխի մի շարժումից գուշակելու համար։ Իսկ եթե դա էլ չստացվեր, ականջիս փսփսացող, ամաչկոտ Մարիամի միակ թարգմանիչը ես էի (երևի դեռևս այդ ժամանակվանից եմ հասկացել, որ արժի թարգմանչուհի դառնալ):

Ժամանակի ընթացքում դերերով փոխվեցինք՝ նա դարձավ մեր միջի ճարպիկն ու թիթիզը, ես՝ լռակյացն ու հանգիստը։ Մանկական իր վարքագծով անգիտակցաբար նա ինձ սովորեցրեց լռել։ Սովորեցրեց, որ պետք չէ աղաղակել ու ցույց տալ ամենն, ինչ ունես, անգամ երբ երգել ու հաշվել գիտես։ Պետք էր լռել, լսել, դիտարկել, հասկանալ և արտահայտվել միայն այն ժամանակ, երբ քե՛զ են լսել ուզում։

Մեր հորինած յուրաքանչյուր խաղի մեջ խրատ կար, որ խաղով միայն երեխան կարող էր արտահայտել։ Գնդակը դնում էինք ճանապարհի մեջտեղում, իսկ մենք թաքնվում դարպասի հետևում՝ դռան արանքից ժամերով լուռ ու ուշադիր հետևելով ճանապարհին։ Մարդկանց ազնվությունն էինք ստուգում։ Եթե մեկը գար, վերցներ գնդակը, որ իրեն չէր պատկանում ու գնար, մենք դուրս կգայինք թաքստոցից ու մի լավ ամոթանք ու քարոզ կկարդայինք նրա գլխին։ Բայց գյուղը բնավ էլ մարդաշատ չէր ու անցուդարձն այնքան քիչ էր, որ մի քանի ժամ իզուր անցկացնելուց հետո լսում էինք Մարիամի մայրիկի ձայնը, որ հուշում էր, թե տուն գնալու ժամանակն է։

Մի անգամ «Տունտունիկ» խաղի ժամանակ, երբ ըստ մեր նախօրոք մտածած սցենարի՝ չար տանտիկնոջ դեր խաղալով՝ ընկերուհիս պետք է հրեր ինձ, նա իր դերն այնպես հմտորեն խաղաց, որ հաջորդ ակնթարթին ես գետնից ուրախ-ուրախ վեր ելա, ձեռքս տարա գլխիս ու, մատներիս վրա արյուն նկատելով, ամբողջ կոկորդով սկսեցի գոռալ, չնայած բնավ էլ չէր ցավում։ Մինչ տնեցիք վախեցած կհասնեին, սառը թրջոց կդնեին, Մարիամն արդեն ծլկել էր։

Գլխիս վրա մի բրնձաչափ սպի ինձ հիշեցնում է այդ օրվա մասին, ու երբ մտահոգ ինչ-որ բան մտածելիս ձեռքս գլխիս եմ տանում, ու մատներս ակամա սպիին են հանդիպում, հիշում եմ այդ օրն ու տրամադրությունս տեղն է ընկնում։

Առհասարակ, Մարիամի լավագույն ընկերուհի լինելը հեշտ չէր տրված։ Ստիպված էի թաղում հանդուրժել շատ երեխաների, ովքեր խաղում էին նրա հետ՝ առանց մտքերով իսկ անցկացնելու, որ իմ միշտ դժգոհ (մունաթ) դեմքի պատճառը, խաղերին չմասնակցելու ու կամակորություններիս պատճառը իմ վախն է, որ ընկերուհիս հանկարծ նրանց ինձնից շատ կսիրի։ Բայց երբ բակային խաղերն ավարտվում էին ու բոլորի տուն գնալուց հետո Մարիամը ինձ իրենց տուն էր կանչում օրվա մնացած մասն էլ միասին անցկացնելու, ես մեղքիս թաքուն գիտակցումով էլի հասկանում էի ու սովորում, որ եթե նա ընկերս է, ուրեմն ընկերս է ոչ թե մեկ-երկու օրով, այլ այնքան ժամանակ, քանի դեռ մեր մտքերը մանկական, պարզ ու անդավաճան են միմյանց, քանի դեռ Նոր տարվա նախօրեին կհանդգնեինք միասին կտրտել ու փչացնել ամանորյա թխվածքը՝ մեր ուզած զարդարանքը տալով, քանի դեռ դու ինձ չնեղացնելու համար կհամաձայնեիր համտեսել իմ պատրաստած ավազե տորթը, քանի դեռ մի շիշ ջուրը օղի պատկերացնելով կուլ կտայինք ու հարբած կերգերինք. «Հայաստանի անո՜ւշ արաղը …», քանի դեռ մեռ հեռախոսակապը ժամեր շարունակ զբաղված կլիներ, մինչև կավարտեինք մեր տարօրինակ խաղերից մեկը, քանի դեռ հարցնողին կխաբեինք, թե հարազատ քույրեր ենք, քանի դեռ անգամ տասնյակ կիլոմետրեր հեռու ապրիլմեկյան դաժան կատակով կնյարդայնացնեինք իրար, քանի դեռ մեզ իրար հետ կապում են հիշողությունները…

Հ.Գ. Մարիա՜մ, կարոտել եմ քեզ, այ անջիգյար…

Կարծես մեկեն հայտնվել ենք չար վհուկի՝ կորոնավիրուսի կողմից կախարդված մի աշխարհում: Թվում է՝ ուր որ է կարթնանաս և անհետ կցրվի մղձավանջը. աշխարհն էլի կլցվի տաք ու հարազատ ձայներով, գարնանային վառ գույները շրջապտույտի մեջ կառնեն մեր մոլորակը, բայց… Անցնում են ժամերը, օրերը, շաբաթները՝ կրկնվող ու անգույն առօրյայի մեջ պարուրելով մեզ: Երանի թե շուտ ավարտվեր այս ամենը և վերսկսվեր ծանոթ կենսակերպը։

Մեր դասացուցակն իրար է խառնվել, համացանցային դասերի պատճառով ժամեր շարունակ չենք հեռանում համակարգչից: Այո՛, ամեն ինչ ասես գլխիվայր է շրջվել, բայց մենք նախկինի պես էլի հաճույքով ենք պատրաստում դասերը, թեև ամեն ինչ հիմա այնքան արտասովոր է։

Մեր հայ ժողովրդին այս ինչքա՜ն փորձություններ բաժին հասան. երկրաշարժ, բազում պատերազմեր… Երկար տարիներ կարոտով ենք նայում մեր Մասիսին և փորձում ենք շենացնել մեր սրբազան ու ազնիվ հողը։

Մենք՝ հայերս, միշտ էլ լավատես ենք եղել ու ապրել ենք հրաշքի ակնկալիքով: Այ, հիմա էլ մտմտում ու փորձում եմ «դասակարգել» այս իրավիճակի դրական կողմերը: Օրինակ՝ ընտանիքս միշտ կողքիս է, ես ավելի եմ մտերմացել եղբորս հետ: Ես նրանից մի քանի տարով մեծ եմ և, անկեղծ ասած, գերադասում էի տարեկիցներիս հետ ժամանակ անցկացնել, բայց հիմա ավելի լավ եմ հասկանում, թե ինչ հրաշալի է փոքր եղբայր ունենալը։ Պարզվում է, որ մենք կարող ենք նաև լավ ընկերներ լինել և շատ-շատ զրուցել՝ առանց ձանձրանալու։ Մինչդեռ առաջ քիչ էինք զրուցում: Այս օրերին ես հասկացա, թե որքան թանկ ու կարևոր է ինձ համար ընտանիքիս ամեն մի անդամը: Հիմա ավելի շատ եմ վայելում հայրիկիս ներկայությունը: Այնքան հետաքրքիր է նրա հետ տարբեր թեմաներով խոսելը, նրա խորհուրդները լսելն ու նրանից սովորելը։

Երբեմն թվում է, թե առաջ կյանքի ընթացքը մեզ իր հետ հապճեպ տանում էր ու չէինք հասցնում նկատել և զգալ շատ ու շատ կարևոր բաներ։ Հուսով եմ, որ այս չարաբաստիկ իրարանցումը շուտով կվերջանա և էլի կապրենք բնականոն: Բայց հուսով եմ նաև, որ այս փորձությունը մեզ կսովորեցնի նորովի արժևորել ամենը։