Ցամաքաբերդի լքված ու մոռացված հյուրանոցի մոտ բուսնող միակ ծաղիկները կարմիր կակաչներն են: Հյուրանոցի կառուցման հստակ տարեթիվը ինձ հայտնի չէ, և դա այդքան էլ էական չէ: Կառույցը ունի գեղեցիկ և տարօրինակ տեսք և անցորդներին միշտ գրավում է հաղթանդամ դիրքով, որքան էլ որ այն ավերված լինի:

Ցամաքաբերդի լեռների մառախուղի մեջ հպարտ ցցված շինությունում նախկինում աշխատում էր տեղի բնակչության զգալի մասը, և այն շատ մեծ հնարավորություն էր տալիս զբոսաշրջիկներին` տեսնելու լիճը բարձրությունից, զգալու նրա մոգական ազդեցությունը ու կատարյալ մաքուր օդը: Հյուրանոց եկող զբոսաշրջիկների մեծ մասը ծանոթանում էր նաև Ցամաքաբերդի հանճարեղ, իմաստուն, հյուրասեր բնակչության հետ, և վստահ կարող եմ ասել, որ երբեք չէին մոռանում Սևանի յուրօրինակ ուրցը, սառնորակ, բնական աղբյուրները և այդ փոքրիկ թաղամասում գտնվող չքնաղ եկեղեցին, որի կողքին էլ գտնվում էր տեղի միակ միջնակարգ դպոցը (որը այժմ իմն է): Ես քայլում էի այդ ճանապարհով, և հանկարծ վայրագ քամին քշեց նուրբ կակաչների թերթիկները, հետո նկատեցի, որ մի կակաչ համառորեն պայքարում էր քամու դեմ, հյուրանոցի պատի տակ:

-Այս հյուրանոցում տատիկս է աշխատել,- ասացի ես:

-Այս հյուրանոցում բոլորս ենք աշխատել,- ինձ դիտողություն արեց մի պապիկ:

-Իսկ ինչո՞ւ հիմա չի գործում,- հարցրի ես:

-Հյուրանոցը գնել էր մի արտասահմանցի և փորձում էր այն վերանորոգել և շահագործման հանձնել, բայց մեր նախկին իշխանությունը ցանկացավ ևս մասնբաժին ունենալ հյուրանոցից, իսկ գնորդը չհամաձայնեց, քանի որ մեր իշխանությունը ուզում էր մասնաբաժնի մեծ մասը: Եվ այդպես մոտ երկու հարյուրից ավելի մարդ զրկվեց աշխատանքից:

-Իսկ եթե հիմա վերանորոգվի ու շահագործման հանձնվի՞:

-Օ՜,- հառաչեց պապիկը,- դա շատ լավ կլինի, միայն թե մեկը խոսի սրա մասին:

-Ես կփորձեմ մի բան անել:

-Ցամաքաբերդի՞ց եք,- հարցրեց պապիկը:

-Ո՛չ, այստեղ տատիկս է ապրում, և բացի դրանից` ես այս դպոցում եմ սովորել,- մատով ցույց տվեցի դպրոցս. այն հյուրանոցից ներքև էր գտնվում,- այս տարի ավարտեցի,- շարունակեցի ես:

-Հա՜, մեր գյուղը լավն է, մեր դպրոցը լավն է, որ հյուրանոցն էլ բացվի, շատ լավ կլինի, մեկ էլ ճանապարհները պիտի վերանորոգվեն: Բա ինչի՞ ես կանգնել էդտեղ, քամի է, տուն գնա:

-Կգնամ, ուզում եմ տեսնեմ` քամին կպոկի՞ կակաչը, թե՞ չէ:

-Իմ աղջիկ, կակաչը հայի պես է՝ ամեն դժվարության դիմանում է, մի անհանգստացի, քամին չի պոկի, գնա տուն, ուշ է: Ես էլ տեսնեմ` ուր է կովս, ինձ չի լսում, թե սենց շարունակվի, վայթեմ ծախեմ, հաա՜, բա ես ոտք ունե՞մ, որ դրա հետևից վազեմ,- բարկացավ պապիկը,- հենա՛, դու հլը նայի` էն փոսի մեջ է, սաղ գյուղը խոտ է, ինքը գնացել մտել է փոսը, վա՜յ, նայի՛ր, այնտեղ կակաչներ էլ կան , տեսնո՞ւմ ես:

-Այո՛, բայց քիչ են, հյուրանոցի կողքի բլուրների վրա ավելի շատ կան:

-Ճիշտ ես նկատել, բայց կակաչների համար դժվարություններ չկան, նրանք դիմանում են ամեն ինչին, դրա համար էլ բլուրի վրա են բուսնել, էլ ուրիշ որտե՞ղ:

-Ինչպես հայե՞րը:

-Ինչպե՛ս հայերը:

Այն, որ Ցամաքաբերդը Սևան քաղաքի թաղամասերից մեկն է, դա փաստ է, բայց տեղացիները փոքրիկ տարածքին գյուղ են անվանում, և դա ոչ մի փաստաթուղթ չի կարող փոխել, ինչպես և չի կարող փոխվել այն, որ Սևանա լճին ծով ենք անվանում: Իսկ եթե բացվեր հյուրանո՞ցը, անկասկած, եկվորներն էլ կտեսնեին երկրային դրախտը ու աշխարհի ամենաբարի մարդկանց:

-Մա՜ր, գիտե՞ս, 3 շաբաթ ա արդեն` խանութիս կողքը նորածին շունիկ կա: Կերակրում եմ, էնքա՜ն լավն ա:

-Պապ, մոռացե՞լ ես, ես շներից վախենում եմ…

Ասացի ու հորս բարի գիշեր մաղթելով գնացի իմ սենյակ: Մտածում էի, թե ինչու եմ մանկության տարիներին երազել շան մասին: Միգուցե հիմա՞ էլ հոգուս խորքում երազում եմ շուն ունենալու մասին:

Անցավ մի քանի օր, և հայրս որոշեց նրան մեր բակ բերել: Ես շատ վախեցած էի և չէի ցանկանում նրան մոտենալ: Բայց անհնար էր ուղղակի արհամարհել նրան, ու ես որոշեցի նրա հետ ընկերանալ: Ես մոտեցա նրան (այդ ժամանակ դեռ անուն չուներ), շոյեցի, հետո կերակրեցի և որոշեցի, որ Բալի կկոչենք: Անցան ամիսներ, և Բալին դարձավ իմ լավագույն ընկերը: Իմ առավոտը սկսվում էր նրան այցելելով, օրս նույն կերպ ավարտվում էր: Ես նույնիսկ նստում էի նրա կողքին և զրուցում նրա հետ, ինչպես կխոսեի մտերիմ ընկերոջ հետ: Ես այցելում էի նրան, երբ լաց էի լինում, նա մոտենում էր, իր փոքրիկ աչքերը հառում ինձ ու կարծես ուզում էր խոսել ինձ հետ, բայց չէր կարողանում… Ես շատ կապվեցի Բալիին, և հասկացա, որ շանը լավագույն ընկեր չեն դարձնում ո՛չ նրա ցեղատեսակը, և ո՛չ էլ նրա ծագումը:

Անցան ամիսներ, մենք շատ զբաղված էինք և նրան առաջվա պես ուշադրություն չէինք դարձնում: Հայրս որոշեց, որ նրա համար ավելի լավ կլինի, որ նոր տերեր ունենա:
Իհարկե… Նա ավելի շատ ուշադրության է արժանի, իսկ մենք շատ զբաղված էինք: Հայրս նրան հանձնեց իր հին ծանոթներից ինչ-որ մեկին: Իսկ իմ աշխարհը դատարկվել էր: Առաջին օրն առանց Բալիի անցավ ծանր: Ինձ համար աշխարհն այլևս գոյություն չուներ: Մտածում էի, որ շուտով կհամակերպվեմ նրան կորցնելու հետ, բայց սխալվում էի: Բոլորն էին տանը նրան կարոտում:

Մի քանի օր անց ես տխուր վերադարձա դպրոցից, և իմ առջև ելավ իմ լավագույն ընկերը, իմ շունը: Ես լաց էի լինում, չէի գտնում տեղս, չէի կարողանում հավատալ: Հետո հայրս ասաց, որ այն մարդիկ, ովքեր տարել էին նրան, չէին ցանկացել նրան հոգ տանել և վերադարձրել էին:

Երբ Բալին հայտնվեց իմ կյանքում, ես սկսեցի շատ անհանգստանալ փողոցային կենդանիների ճակատագրի համար, որովհետև հասկացա, ինչպիսի՜ հրաշալի արարածներ են նրանք:

Անցած ամիս էր, որ հայտարարեցի.

-Ես երջանիկ եմ։ Ունեմ երկու հատ կակտուս ու շուն։ Ես երջանիկ եմ։

Շոգերից չէ, բայց փախնում էի Քյավառ, որ շանս տեսնեմ։

Հիշում եմ վերջին իրիկունը, որ տեսա։ Գրկած բերել էի տուն, դրել էի գիրկս ու սիրում էի։ Պապին եկավ, գրկիցս առավ ու սկսեց փորը մերսել։ Բոբը նվնվում էր, բայց զգում էինք, որ չէր ուզում պապին կանգ առնի։

-Ի՞նչ ա, շո՜ւնս,- պապին առաջին անգամ ասաց «շունս» Բոբին, ու մի պահ ինքն էլ զարմացավ ու քաշվեց իր ասածից, բայց հետո դուրն եկավ, նորից ասաց։

Տատին կողքի բազմոցին էր, բարեկամի ուղարկած նկարներն էր նայում։ Թեմայից դուրս բան ասեմ։ Տատիս տեխնիկայի հետ շատ լավ է, հա. մենակով միկրոալիքային վառարանն էլ կմիացնի, սերիալն էլ կդնի, երեխու նկարներն էլ կնայի։

-Արի երեխո՛ւն նայի։

-Ես ստեղ իմ երեխուն եմ նայում,- ու էլի փորը մերսում էր պապին։

Մի 5 րոպեից Բոբը ակտիվացավ, պապիկի վրայով ման էր գալիս, լպստում էր ձեռքերը։ Ահավոր շատ էի ուզում գիրկս վերցնեմ, սիրեմ։ Բայց ավելի հաճելի էր նայել, թե ոնց է պապին խաղում հետը։

Առաջին օրը, որ տեսա Բոբին, փոշու ու ներկի մեջ կորած էր։ Լողացրի, չորացրի, դարձել էր սև փրչոտ գունդ։ Ավելի փափուկ իրեն չեմ հիշում, քան էդ պահին էր։ Բոբն ուներ ուղիղ երեք օր՝ ինձ համոզելու, որ ինքն իմ տեսած ամենահիմար շունն էր։

Էն շունը, որ փոսն ընկավ, տեսավ՝ չի կարողանում դուրս գալ, սկսեց ուղղակի պտտվել փոսի մեջ։ Կողքը կանգնած մոտիվացնում էի, դուրս էի կանչում, մի կերպ քաշեց հանեց իրեն։ Ու երկու րոպե հետո փոսի բերանին կանգնած ներքև էր նայում։ Հաջորդ վայրկյանին արդեն փոսի մեջ էր։

Բոբը երկու ճանապարհ ուներ այգի մտնելու, երկուսին էլ քաջածանոթ էր։ Մեկը՝ յասամանի ծառերի կողքով էր, որտեղով մենք էինք մտնում սովորաբար, մյուսը՝ գետի կողմից էր, էդտեղով պապան էր գնում, երբ գործ էր անում։ Բայց Բոբը վարդերի թփի մեջ մտավ, խրվեց ու մնաց փշերի մեջ, մինչև հանեցի։

Բոբը էն քիչ շներից էր, որ վերջը բռնեց իր պոչը, բայց էդ իրեն բան չասաց։ Բռնում թողնում էր անընդհատ, հետո գլորվում էր կողքի, ու նորից նույնը։ Հիշում եմ, որ պոչի հետ երկար խաղալուց հետո գալիս, պառկում էր ոտքերիս կողքը, ես էլ ընտրյալ էի ինձ զգում, մտածում էի, որ ինձ իր տիրոջ պես է ընդունում արդեն։

Բոբը գնդակով խաղալ չգիտեր։ Չէ, լուրջ, ոչ թե չէր սիրում, այլ չգիտեր։ Նայում էր գնդակին, գնդակը նայում էր Բոբին, ու ոչ մի բան։ Մենակ թե մի անգամ մեջքի վրա փռված էր, մատներս էր փորձում կծել, ես էլ գնդակը բերանը դրեցի։ Երևի էդ պահին հասկացավ, որ գնդակը առհասարակ կարելի է բերանը դնել ու խաղալ։ Բայց դրանից հետո էլ երբեք մոտիկ չգնաց գնդակին։

Գիտե՞ք՝ ինչի Բոբ։ Որովհետև Թաթիկն ու Կրեմիկը բավականաչափ առնական չթվացին մնացածին, իսկ Բոբը գինով կուտվեր։ Հետո Բոբ անունը շատ հավես է երկարացվում։ Սենց ասում ես Բո՜բ, ու «ո» տառը ձգելու ժամանակից կախված զգացվում է՝ էդ ջղային ասած էր, թե՝ ոնց։

Մի անգամ էի շատ ուժեղ վախեցել Բոբի համար, երբ տիզ էի գտել մաշկին կպած։ Էդ ինչ ահավոր էր։ Ճմռթված ու անհասկանալի ինչ-որ մարմնագույն պարկ կպած էր շանս վզից ու արյունն էր խմում։ Տզից համ զզվում էի, համ վախենում։ Տարա պապիկի մոտ, մտածեց կեղտ էր ուղղակի, բայց որ ձեռք չտվեցի ու էդ «ուղղակի կեղտը» ոտքերը չբացեց։ Սարսափ։ Ես Բոբին էի բռնել, պապին՝ դանակը։ Դրեց մաշկին ու քերելով պոկեց։ Գետնի վրա արդեն դրա հարցերը լուծեցինք։ Բոբի հեչ պետքն էլ չէր, երկու րոպե հանգիստ էր մնացել, հիմա էներգիա էր կուտակվել մեջը, սկսեց վազել էլի։

Շատ հիմարն էր Բոբս, բայց իմ երազանքների շունն էր։ Որ իմացա՝ էլ չկա, հարմար պահ չեղավ, որ լացեմ իր հետևից, իսկ Բոբի հետևից արժեր լացել։ Ու եթե Собачья жизнь-ի գոնե կեսը ճիշտ է, Բոբս հետ կգա մի ուրիշ շան տեսքով։ Ու պապին էլի կխղճա, կվերցնի, գրկած կնստի ու կասի` շունս։

Հ.Գ. Բոբի հիշատակին։ Կսպասեմ քո վերադարձին։

ԼԻՆՈՒՄ Է

Լինում է, երբ ինքս ինձնից խռով մնամ,

Ամիսներով ես-իս ատեմ, չհիանամ,

Չհասկանամ, չհասկանա սիրտս` մտքիս

Ու փոթորկվի ու չարանա անդեմ հոգիս։

Լինում է, երբ իմ անցյալից փախչել ուզեմ,

Էնտեղ թողած խուլ ցավեր թաղել ուզեմ,

Բայց չարախինդ ուրվականը նրանց հանկարծ

Հայտնվում է անհրավեր, անժամ, անդարձ։

Լինում է, երբ հոգնում եմ ես մարդ լինելուց,

Իմ դատավորն ու դահիճը չ՛լինելուց,

Իմ` ձեր սիրած դիմակներին զոհ լինելուց,

Իմ հրեշին ու հրեշտակին կալանելուց,

Ինքս ինձնից ու ուրիշից թալանելուց…

Լինում է, երբ մրսում եմ իմ չլինելուց,

Ինչ որ մեկի մի ժամանակ հայտնվելուց,

Անժամանակ ու անողոք չքանալուց.

Լինում է, երբ ինքս ինձ հետ ես հաշտ մնամ

Ու ամեն ինչ, ու ամենքին ներեմ… Մնամ…

 

 

 

Թվում էր միայն…

 

Ամեն ինչ այնքան հեշտ էր ու սիրուն,

Ամեն ինչ այնպես երազ էր թվում,

Թվում էր միայն…

Ամեն ինչ այնքան հավերժ էր թվում,

Ամեն բան այնպես սիրով էր տրվում,

Խլվում էր միայն…

Ամեն ինչ այնքան անմեղ էր հնչում,

Ու նման էինք մենք ամեն ինչում,

Հնչում էր միայն…

Իսկ իրականում…

Իսկ իրականում ես նոր խաղ էի,

Քո սրտի համար ես դեռ վաղ էի…

Իսկ իրականում ես դեռ խակ էի,

Քո ջերմ խոսքերից, սիրուց տաք էի,

Ինքս իմ հորինած սիրով փակ էի,

Երազ էր միայն…

Իսկ իրականում դու մեղավոր չես,

Իմ երազները թագադրեցին քեզ.

Դու հիմա ուրիշ թագերս ես կրում,

Իսկ ես սրտիս դեմ դանակ եմ սրում,

Որ հիշի միայն` թվում էր միայն…

Դեռ սեպտեմբեր ամիսն էր, երբ դպրոցում քննարկումներ սկսվեցին:

-Տեսնես` էս տարի էքսկուրսիա կգնա՞նք:

-Հուսով եմ` այո, – մեկս մյուսին հույս էինք տալիս:

Արդեն գարուն էր, ու հույս էլ չունեինք, որ մեր երազանքը իրականություն կդառնա, բայց արի ու տես, որ մեր համայնքի վարչական ղեկավարն ու դպրոցի տնօրենը մեզ համար անակնկալ էին պատրաստել:

-Հավաքվեք ուսուցչանոցում, տնօրենը ձեզ կարևոր բան ունի ասելու:

-Երեխաներ, ամբողջ տարի ձեր աշխատասիրության և ուսման մեջ առաջադիմելու համար մայիսի սկզբին գնում ենք էքսկուրսիա, ուղևորությունը` դեպի Երևան: Կալավան համայնքի վարչական ղեկավարն ասաց, որ համայնքապետարանը հոգում է ողջ ճանապարհածախսը:

Դպրոցի երեխաներս շատ էինք ուրախացել: Երբ տանն ասում էինք, որ ուզում ենք էքսկուրսիա գնալ, ծնողները ուրախանում էին, սակայն գյուղից Երևան հասնելու համար  անհրաժեշտ էր ճանապարհածախս, ինչ որ մի բան ուտելու համար գումար ու նման շատ բաներ: Եթե դրանք բոլորը գումարում էինք իրար, հսկայական գումար էր ստացվում, չնայած ծնողների մեծ ցանկությանը, չէին կարողանում այդքան մեծ գումար տալ:

Էքսկուրսիային նախորդող օրը ծնողները հավաքվեցին դպրոցում: Հենց այդ   ժամանակ էլ իմացանք, որ մնացած ծախսերը հոգում է «Թայմ Լենդ»  հիմնադրամի տնօրեն Ռոբերտ Ղուկասյանը:

Դե, մեզ էլ ի՞նչ էր մնում, եթե ոչ` վայելել մեր հիասքանչ օրը:

Առավոտյան ժամը ութին շարժվեցինք Դպրաբակ գյուղից: Գնացինք Հաղթանակի զբոսայգի, իջանք Կասկադի աստիճաններով, քայլելով հասանք Հանրապետության հրապարակ, հետո գնացինք Պատմության թանգարան: Լավ տպավորություններ ստացած, մի փոքր հոգնած ու քաղցած գնացինք «Տաշիր պիցա», այնտեղ ճաշեցինք և ուղևորվեցինք Կենդանաբանական այգի: Նոր էինք ներս մտել, երբ անձրև սկսվեց:

-Ուֆ, էս անձրևն էլ ժամանակ գտավ գալու:

-Անձրև՞ն է, որ մեզ պետք է խանգարի,- ասացինք մեկս մյուսին ու գնացինք առաջ:

Կենդանաբանական այգուց դուրս եկանք թրջված ու մրսած, նստեցինք մեքենաներն ու վերադարձանք Կալավան:

Զարմանալին էլ այն է, որ ոչ մեկս չհիվանդացավ:

Մենք բոլորս շատ շնորհակալ ենք  համայնքապետարանին, Ռոբերտ Ղուկասյանին և ողջ ուսուցչական կոլեկտիվին մեզ անմոռանալի օր պարգևելու համար:

Աշոտիկը ոչ մեկի հետ չի խոսում. մենակ նստել է դեզի կողքին, մռութները կախ ու մեկ-մեկ էլ քար է շպրտում քուջուջ անող հավերի ուղղությամբ։ Որոշում է. «Տատիկի հետ չեմ  գնա ո՛չ կանաչի ջրելու,  ո՛չ հավերի կերը առնելու. չեմ գնա ու վերջ։ Տատին ինչ ուզում է ասի, չեմ խաբվելու, հետը դաշտ չեմ գնալու»:

Հանկարծ լսվում է մոր ձայնը (կեսօրվա ծանր աշխատանքից հետո հազիվ է քայլում).

-Աշոտի~կ, Աշոտի~կ։

Աշոտիկը, ձեռքերը խաչած կրծքին, չի պատասխանում։

-Աշոտի՛կ, ո՞ւր ես, այ տղա. տատդ քո սիրած ճաշն է սարքել, մեջը սոխ չի լցրել։ Ու՞ր ես, դուրս արի։

Աշոտիկը շարունակում է նստած մնալ. խորն է նեղացել բոլորից։ Աշխարհում բոլոր բոլորից է նեղացել։ Մայրը խորը շունչ քաշեց, գլուխը տարուբերեց ու քայլեց դեզի ուղղությամբ։

-Ա՛յ տղա, ես էսքան ձեն եմ տալիս, չես էլ պատասխանում, հա՞։

Աշոտիկը ուղիղ նայեց մոր աչքերին.

-Հա՛, չեմ պատասխանում։ Ձեր հացը կերե՛ք, ինձնից գործ չունեք։

-Էտ մենք քեզ ի՞նչ ենք արել. թանիդ թթո՞ւ ենք ասել, որ մեզ հետ գործ չունես։

-Դուք թողեցիք, որ պապան գնա, հետը հաց դրեցիք, խանութում պարտք արեցիք ու թողեցիք, որ գնա… Էտ… Էտ…,- Աշոտիկը շփոթվեց. անունը չգիտեր,- էտ հեռու տեղը՝ Վրաստան է, ի՞նչ է։

Մայրը ժպտաց.

-Վրաստան չէ, Ռուսաստան։

-Ի՞նչ տարբերություն. մե՞ր հայրենիքն է։ Ասում եք՝ մեր հայրենիքը մազի չափ է, բա որ մազի չափ է, ինչի՞ են  բոլորը գնում։ Էրեկ ձյաձ Արշակը գնաց, նախորդ օրը՝ Սուրեն հոպարը, վաղն էլ Վազգեն հոպարը կգնա ու Արուսիկին էլ հետը կտանի (Արուսիկը իր միակ խաղընկերն էր ողջ թաղամասում)։

Մայրը մի պահ չիմացավ ինչ ասի. սրտի խորքում լավ էլ համաձայն էր։

-Աշոտիկ ջան, դու սիրում ես, չէ՞, Նոր տարին, ձյունը, ձմեռը։ Քո սիրելի եղանակին  ձյունը դնելուն պես հերդ հետ կգա ու հետն էլ քեզ խաղալիքներ կբերի։

-Ո՞նց… Բա սեպտեմբերին մենա՞կ եմ  դպրոց գնալու,- սա անսպասելի ու տխուր բացահայտում էր Աշոտիկի համար, ուստի ձայնը փոխվեց, ավելի աղերսական դարձավ։

-Ես քեզ կտանեմ։

-Դու պապան չես։

-Հա~, դե մենակ դու ու քո հերը,- նեղսրտեց մայրը։

-Հա՛, հա՛, ես ու իմ հերը,- գոռաց Աշոտիկը արդեն լացելով։ Հրեց մոր՝ իրեն ուղղված ձեռքը ու վազեց պատի ուղղությամբ։ Իր լղարությունն անտեսելով՝ բարձրացավ պատին, որ փախչի բոլորից, չխոսի ոչ մեկի հետ։

Հանկարծ ոտքը սայթաքեց ու  պատից ցած ընկավ…

Բացեց աչքերը. տատը գլուխն էր շոյում` դեմքը թաքցնելով։ Նայեց կողքին նստած մորը, ով արցունքներն աչքերին հազիվ էր ժպտում։ Աշոտիկը առաջին անգամ երիտասարդ մոր դեմքին կնճիռներ տեսավ։ Հիշեց, որ հայրը ձյան հետ նոր գալու է, հարևան Արուսիկը վաղը գնալու է…  Հասկացավ, որ բակում երկար ժամանակ չի կարողանա խաղալ, ու լցվեց սիրտը։ Առաջին անգամ մանկան բռունցքի չափ սիրտը կարոտով, ցավով ու սպասումով լցվեց։ Տատին գրկելով՝ լաց եղավ բարձրաձայն, երկա~ր-երկա~ր…