Երբևէ չեմ մտածել լրագրությամբ զբաղվելու կամ լրագրողի մասնագիտություն ընտրելու մասին, ավելին՝ լրագրողներից խուսափել եմ՝ համարելով նրանց չափից դուրս պնդաճակատ մարդիկ։ Բայց արի ու տես, որ ճակատագրի հերթական կատակի շնորհիվ այժմ փոխել եմ մտածելակերպս։

Մասնագիտության ընտրության հարցում շատ փոփոխական էի, չէի սիրում մրցույթներ, մրցակցություն, սիրում էի մենությունը, իսկ բանավոր արտահայտվել մինչ այժմ էլ դժվարանում եմ։ Լրագրությունն իմ կյանք մտավ անսպասելի, ինչպես կյանքում կատարվում է ամեն լավ բան։ Զբաղվելով քաղաքացիական լրագրությամբ՝ հասկացա, որ դա մեկն է այն մասնագիտություններից, որին լիակատար տիրապետելու համար պետք է նաև տիրապետես մնացած մասնագիտություններին, քանի որ միշտ գործ ես ունենում տարբեր ոլորտների ներկայացուցիչների հետ ու հարցեր ուղղելու համար պետք է տեղեկացված լինել։ Տարբեր մարդկանց հետ զրուցելն օգնում է ծանոթանալ նրանց առօրյային, խնդիրներին, հասկանալ պաշտոնավորին ու հասարակ գյուղացուն մտահոգող խնդիրները ու ինչն ամենակարևորն է՝ բարձրաձայնել դրանք։
Լրագրությունը մտել է իմ ենթագիտակցության մեջ։ Նույնիսկ գրականություն ընտրելիս փորձում եմ գտնել այնպիսի գրքեր, որոնք կա՛մ լրագրության հետ առնչություն ունեն, կա՛մ գրողն իր առաջին քայլերը գրական ասպարեզում արել է լրագրության միջոցով։ Գուցե այն պատճառով, որ ես էլ միշտ մի թաքուն ցանկություն եմ ունեցել սեփական գիրք հրատարակելու։
Հաճախ դպրոցում՝ դասամիջոցներին, դասընկերներիցս հարցազրույցներ եմ վերցնում։ Մեկից՝ որպես ապագա լեզվաբան կամ քաղաքական գործիչ, մյուսից՝ որպես ապագա իրավաբան կամ դիվանագետ։
-Սուսաննա՛,- հարցնում եմ,- իսկ Ձեր ապագան պատկերացնո՞ւմ եք Հայաստանում։
-Ոչ,- լսում եմ պատասխանը ու ստանում արդեն քանի՜ անգամ լսած պատճառաբանությունը, որ Հայաստանում մեծ հաջողության հասնելու համար պայմաններ չկան։
Ափսոսում եմ, որ այս կարծիքն արդեն խորը արմատներ է գցել երիտասարդության շրջանում, որ մեզնից յուրաքանչյուրը հեշտությամբ կլքի հայրենիքը, որպեսզի կառուցի իր ապագան՝ ինչպես սեփական, գունավոր պատկերացումներում է, իսկ Հայաստանն այնտեղ դեռ մնում է գորշ ու անհույս։

Մարդ  շատ հաճախ չգիտի, պարզապես չի կարողանում որոշել, թե իրոք ում կարող է նմանվել: Մտածում եմ ու զգում եմ, որ ես միայն ինձ եմ նման: Մտածում եմ` չգիտեմ, թե որն է սահմանը վեհության, և ինչին պետք է ձգտեմ: Յուրաքանչյուր մարդու հոգու խորքում նստած է մի թաքուն պահանջ, ստուգել իր լավն ու վատը, ստուգել ինքն իրեն, իր մտածածն ու արածը, ճիշտն ու սխալը, արդարն ու անարդարը, ստուգել իր տեղը կյանքում՝ այս արևի տակ, և իր նմանների կողքին, ստուգել իր ապրելու իմաստն ու նպատակը:

Չեմ սիրում նմանվել նրանց, ովքեր նայելով մարդկանց աչքերի մեջ ստում են, խաբում և անտարբերություն ցուցաբերում բոլոր պարագաներում:

Մեծ փիլիսոփա Ռոժե Գարոդին ասել է. «Ինքնակատարելագործման երեք ուղի կա. առաջինը խորհրդածությունների ճանապարհն է, որն ամենաազնիվն է, երկրորդը՝ նմանակելը՝ ամենահեշտը, և երրորդը՝ փորձ ձեռք բերելու ճանապարհն է, որն ամենադժվարն է»: Հենց այս դժվար ճանապարհն է, որին ես պետք է հասնեմ, նմանվելով նրանց, որոնք ունեն կամքի ուժ և մեծ համբերություն:

Ինչքան մտածում եմ, թե իրոք ում եմ նմանվում: Նմանվում եմ և՛ մայրիկիս, և՛ հայրիկիս, որոնց մեջ  զարգացած են բնավորության այնպիսի գծեր, որոնք ինձ թև են տալիս, որ հասնեմ իմ նպատակին: Հայրս իսկական տղամարդ է մեր տանը, մայրս՝ բարության մարմնացում, արվեստը լավ ընկալող և վերարտադրող, մի բան, որ ժառանգել եմ ես:  Ինչքան էլ ուզում եմ չնմանվել որևէ մեկին, այնքան ավելի եմ սկսում նմանվել և ձեռք բերել ծնողներիս բնավորության գծերը: Եվ եթե դա այդպես է, ուրեմն դա ամենալավ նմանակումն է, որ  ես երբևէ  կարող եմ անել լավ մարդ  դառնալու համար:

Մարդն առեղծված է, Երկրի վրա գոյություն ունեցող ամենաանկանխատեսելի հանելուկը։ Նրա էության բացահայտումն ընկած է հազարավոր փիլիսոփաների տեսությունների հիմքում, քանի որ մարդը բոլոր ժամանակներում մնում է չբացահայտված։ Դարերի ընթացքում վերլուծությունների են ենթարկվել մարդկային մտածողությունը, տարբեր իրավիճակներում նրա գործած քայլերը, արդյունքում ի հայտ են եկել հոգեբանությունը, հոգեվերլուծությունը, որոնք օգտագործվում են նաև բժշկության մեջ:

Մարդու մասին գերմանացի փիլիսոփա Ֆրիդրիխ Նիցշեն յուրահատուկ պատկերացումներ ուներ։ Նա ասում էր. «Մեծ մա՞րդ։ Ես դեռ միայն իմ սեփական իդեալի դերասանին եմ տեսնում»:
Մարդն ինձ համար մշտապես զարմանալի է եղել, հատկապես, երբ գոյություն ունի «բնավորություն» տերմինը։ Իմ ինքնամփոփ բնավորության շնորհիվ հաճախ մարդկանց խմբերին կողքից՝ որպես դիտորդ եմ հետևել ու հատկապես ուշադրություն եմ դարձրել նրանց շարժումներին, որոնք արել են թե՛ միտումնավոր, թե՛ ենթագիտակցաբար։ Ծանոթանալով մարդու կազմախոսությանն ու ուսումնասիրելով հոգեբանական գրքեր՝ հասկացա, որ մարդկանց շարժումները տարբեր նշանակություններ ունեն։
Հաճախ տարբեր կոլեկտիվներում, երբ հարմար զրուցակից չեմ գտնում, ակամա կա՛մ խաչում եմ ձեռքերս, կա՛մ մի ձեռքով բռնում եմ թևիցս։ Երբ սկսեցի հոգեբանություն ուսումնասիրել ու հետևեցի այլ մարդկանց նման իրավիճակներում, հասկացա, որ դա ինքնապաշտպանական ժեստ է, որով ենթագիտակցորեն ձեռքերի հետևում մեզ թաքցնում ենք շրջապատից։
Մի անգամ, երբ հետևեցի մրցույթի ժյուրիի անդամների շարժումներին, նկատեցի, որ այն ելույթների ժամանակ, երբ մասնակիցները սխալներ էին թույլ տալիս, նրանցից մեկը գլուխը հենում էր կիսաբռունցքված ձեռքին, ցուցամատն էլ այտին դրած` սևեռուն հայացքով նայում էր ելույթ ունեցողին։ Մի քանի տարբեր վայրերում այդ ժեստը նկատելով՝ գլխի ընկա, որ այդ շարժումն օգտագործում ենք քննադատորեն մտածելու ժամանակ։
Բոլորիս ծանոթ Անգելա Մերկելի հայտնի ժեստը՝ մի ձեռքի մատների ծայրերը մյուսին միացնելը, շատ հաճախ նկատել եմ ինքնավստահ մարդկանց շարժումներում։
Խոսելու ընթացքում ձեռքերը դանդաղ շփելը խոսում է մարդու խորամանկ մտադրությունների մասին, իսկ արագ շփելը՝ ուրախության, ինչ-որ գործի դրական արդյունքների ակնկալիքի մասին։
Եթե ուշադիր լինեք, կնկատեք, որ այն մարդիկ, ովքեր սովոր չեն ստելու, ստելիս հաճախ ձեռքը դեմքին են տանում։ Ուղեղի ազդակների ազդեցությամբ՝ բերանին տանում են այն պատճառով, քանի որ սովոր չեն սուտ խոսքեր արտաբերել։ Կանայք այդ ժեստը կարողանում են հեշտությամբ կեղծել՝ քիթը քորելով ու զբաղված ձևանալով։ Երբ մարդը ստելով ամաչում է դիմացինի աչքերին նայել, ձեռքը աչքերին է տանում ակամա, իսկ երբ ամաչում է իր սուտը լսելուց՝ ականջներին։
Չնայած նման ժեստերը օգնում են մարդու արարքները որոշ չափով ընկալելուն, այնուամենայնիվ, մարդը մնում է առեղծված, և լիովին բացահայտել մարդկային էությունը անհնար է, այն հանգեցնում է մի շարք հակասությունների։

Պարզություն, մաքրություն, սեր ու ջերմություն եմ զգացել ամեն տարի գարնանը։ Արդեն գարուն է՝ մարտ ամիսը, ինքս ինձ ստիպում եմ նայել օրացույցին՝ հասկանալու, գիտակցելու համար, որ արդեն սկսվել է տարվա ամենապայծառ եղանակը։ Երբեմն միտքս կանգնում է այն գաղափարի վրա, որ ինձ կորցրել եմ, ինձ թողել եմ ինչ-որ հարազատ վայրում, ինչ-որ տեղ մոռացել եմ ինձ։ Միայն հասկանում եմ, որ գարուն է, երբ արդեն մի կողմ եմ դրել տաք գլխարկս ու ձեռնոցներս, երբ ծաղկել են ծառերն, ու շուրջբոլորը կանաչ է։ Ինչքան ուրիշ են զգացողություններս, ինչքան խորթ է ինձ համար գարունը։ Երբ հիշողության գիրկն եմ ընկնում, մտքի թռիչքով գնում եմ գարունս։

Իմ գարունը, իմ հիշողության գարունը ձնառատ է, բայց այնքան կատարյալ, անթերի, լուսավոր ու ջերմ։ Հիմա էլ եմ քայլում դասի՝ ձեռքիս պայուսակս է, ու շտապում եմ, որ չուշանամ, գրեթե նույն պատկերն է, ինչ հիշողությանս մեջ, բայց այնտեղ կողքովս քայլում է ընկերուհիս, առավոտյան 7-ին շտապում ենք պարապմունքի։ Վազում ենք դատարկ փողոցներով, գոռում, որ երջանիկ ենք ու սիրում ենք մեր ցուրտ գարունը։ Ցրտից կարմրած հասնում ենք պարապմունքի, մեր ընկերներն արդեն սպասում են մեզ, նստում ենք ու երազում ուսանող լինելու մասին, իսկ դասի գնալու ճանապարհին պատմում մեր ակնկալիքների, մեր նպատակների ու երազանքների մասին ու ժպտում ենք լայն ու անկեղծ ժպիտով, սառած հասնում դասի, մեր գարնան ցուրտն էլ էր արդեն հաճելի լինում։

Հիշողություններս լքում են ինձ, երբ հասնում եմ համալսարան, հուզմունքս թաքցնելու համար ժպտում եմ, պարզապես ժպտում ու հասկանում եմ, որ իմ ձնառատ գարունն եմ ուզում, իմ ընկերներին, իմ մաքուր ու անկեղծ ժպիտներով մարդկանց։ Հասկանում եմ, թե որտեղ եմ թողել ինձ, գիտակցում ու կարոտում եմ։

Ասում են՝ գյուղումս արդեն գարուն է…