Ուշ-ուշ եմ գրում, գիտեմ: Չեմ ստի՝ ասելով, թե ժամանակ չկա: Իրականում ժամանակն այնքան շատ է, որ հաճախ անիմաստ եմ վատնում: Մի խոսքով: Չեմ եկել՝ մեղքերս քավելու: Ուզում եմ տարին ամփոփել:

Սկսեմ սկզբից:

2016-ից հետո 2017-ից սպասումներս ահագին մեծ էին ու, ի զարմանս ինձ, գրեթե ամբողջովին կատարվել են:

Տարվա առաջին ու ամենակարևոր իրադարձությունը հայոց լեզվի օլիմպիադայի մարզային փուլին մասնակցելն էր: Օլիմպիադան ինձ չտվեց նոր գիտելիքներ, նոր ծանոթություններ և ոչ էլ չգիտեմ՝ ինչ: Բայց… Բայց տվեց նրան (կարող եք ծիծաղել, ռոմանտիկ ստացվեց): Նրան, այսինքն՝ Տաթևին, բոլորի Տաթոյին (մի քիչ էլ իմ) ու իմ Տաթևիկին:

Հաջորդը 17-ի մեծ ընտանիքի մի փոքր անդամ դառնալն էր: Մարտի 16-ին առաջին նյութս հրապարակվեց: Էսօրվա պես հիշում եմ: Չնայած շատ տխուր օրվան՝ այդ մի առիթով ուրախ էի: 17-ի մասին պետք չի երկար խոսել, որովհետև հիմա սա կարդացողների մեծ մասը, եթե ոչ բոլորը, գիտեն 17-ի դերն ու նշանակությունը ցանկացած 17-ցու կյանքում:

Երևի հաջորդը պիտի լիներ քննությունների հաջող կամ անհաջող հանձնումը, բայց դա չի լինի, ի վերջո՝ ի՞նչ քննություն, եթե կան շատ ոււ շատ գեղեցիկ երևույթներ:

Գլօ Հայաստան: Եթե անկեղծ, ապա ասեմ, որ ճամբարի գրանցման հայտը լրացնելուց արդեն 2 օր հետո լրիվ մոռացել էի, մինչև այն օրը, երբ մի աղջիկ զանգեց և ասաց, որ ընտրվել եմ ճամբարի մասնակից: Երկար-բարակ չխոսեմ, ուղղակի ասեմ, որ Գլօ-ն ինձ փոխեց ամբողջովին, դարձրեց լրիվ այլ մարդ, ում նույնիսկ ես չեմ մեկ-մեկ ճանաչում, և իհարկե տվեց շատ կարևոր մարդկանց:

Հիմա, որ պատկերացնում եմ, թե ինչ կլիներ ինձ հետ, եթե չմասնակցեի Վիքիճամբարին, ուզում եմ ինձ սպանել: Եթե չմասնակցեի, ոչինչ էլ չէր լինի, ու ամենասարսափելին կլիներ դա: Բայց մասնակցել եմ, ու արդեն էլ «ոչինչ չկատարվելու» վախը չկա, ու ես դրա համար անչափ ուրախ եմ: Վիքիի մասին խոսելը դժվար է: Վիքին էնքան պարզ, անկեղծ, խելացի միջավայր է, որ դժվար է նկարագրել: Թե ինչ տվեց ինձ Վիքին՝ ես գիտեմ, ու հիմա գրելու կարիք չկա, պարզապես հիմա, էս պահին էս տողերը գրելու հնարավորությունն ունենալու համար ուղղակի ասեմ. ընկեր Առուշանյան ու միս Հռիփսիմե, Դուք չեք էլ պատկերացնի, թե ինչքան կարևոր ներդրում եք ունեցել իմ կյանքում: Շնորհակալ եմ:

Այո, թող չներեն բոլոր այն մարդիկ, որոնց ես չհիշատակեցի, ուղղակի իմացեք, որ հնարավոր չի մի նյութում գրել բոլորի ու ամեն ինչի մասին: Ես ուղղակի շնորհակալ եմ 2017-ին, որ ինձ տվեց էսքան հնարավորություններ ու էսքան հրաշք մարդիկ: Թե ինչքան եմ ես բոլորիդ սիրում, անգամ ես եմ վախենում պատկերացնել: 18-ի հետ ավելի մեծ հույսեր ու նպատակներ ունեմ, բայց ամենակարևորը՝ արի 17-ի տվածները պինդ, շա՜տ պինդ բռնենք ու ոչ մի տարում բաց չթողնենք, տանենք մինչև վերջ, տեղավորենք ամեն մի տարում ու ուղղակի երջանիկ լինենք:

2017 թվականին իմ ցանկությունների ու երազանքների մի մասը կատարվեց, իրականություն դարձավ, մի մասն էլ մնաց ուղղակի երազանք: Բայց ես գոհ եմ իմ 2017-ից, գրեթե ամեն ինչ դրական կերպով անցավ, ճիշտ է՝ եղան չնչին դժվարություններ, բարդություններ, ինչ-որ բան նաև չկատարվեց, սակայն դրանք արդեն մնացել են անցյալում, և 2017-ն արդեն փակել է այդ էջը: Մնաց մի քանի օր, և 2017 թվականը կանցնի պատմության գիրկը և այլևս երբեք չի կրկնվի, չեն էլ կրկնվի նրանում եղած բոլոր պատմությունները, իսկ 2018-ը մեզ համար կլինի ավելի կատարելագործված տարբերակ, ուղղակի պետք է վերցնել ամուր զամբյուղ և օգտվել այդ բարիքներից, հավաքել դրանք ու քիչ-քիչ օգտագործել հարկ եղած ժամանակ:

2018 թվականը թող կատարի ողջ հայության ամենամեծ բաղձանքը՝ խաղաղություն լինի, չլսվեն ոչ մի արտառոց ու տխուր լուրեր:

Ասում են, որ եթե ինչ-որ բանի մասին շատ ես մտածում, խոսում, ապա այն իրականություն է դառնում, և այսպիսով ուզում եմ հանրայնացնել իմ մեծագույն երազանքը՝ դառնալ լավ ուսանող և կարողանալ իմ մասնագիտության շնորհիվ կերտել իմ ապագան:

Ամեն ինչի մասին սկսում ես մտածել գիշերը, երբ մութ է: Բոլոր մտքերդ ու իղձերդ կատարելագործվում են գիշերը, երբ պառկած ես կամ էլ մթության մեջ ես գտնվում: Մթությունը ամբողջ գիշեր հավաքում, գտնում ու բերում է ողջ երազանքներդ և ստիպում մտածել դրանց մասին: Առանց քեզ հարցնելու, դուռը թակելու՝ մտնում է ներս, նվաճում ուղեղդ ու սիրտդ և սկսում է ծակծկել ու տանջել քեզ: Այնուհետև վարում մեքենան ու քեզ տանում է դեպի ապագա՝ երազելու, կամ էլ անցյալ՝ մտածելու: Անգամ մթության մեջ խորհում ես անհնարինի մասին, փորձում այն իրականացնել, հասանելի դարձնել ու ապացուցել բոլորին, որ այն իրագործելի է:

Մթության ծովը շատ խորն է ու անծայրածիր: Մի փոքր իրավիճակ հիշելով՝ վերհիշում ես մի հսկա պատմություն: Մի բառը մտաբերելով՝ հիշում ես ողջ անցյալին վերաբերող փաստերը: Ահա, թե ինչ է մթությունը: Մթության ծովի մեջ մարդիկ խեղդվում են երազելուց ու մտածելուց:

Մթությունն էլ ունի իր պայծառությունը, գեղեցկությունն ու լուսաշողը, որը տեսնելով՝ արագ ձեռք ենք մեկնում, որ բռնենք, բայց ավա՜ղ, նա մեզ բռնեց և գցեց հուշերի գիրկը: Նույնիսկ մթության մեջ կարելի է երջանկություն գտնել, միայն չպետք է մոռանալ լույս վառել: Բայց եկեք մտովի վառենք լույսը, որպեսզի իղձերը չփախչեն:

Մթությունն էլ ունի իր դրական կողմերը: Միայնակ ես մնում մտքերիդ հետ ու ավելի խորն ես մտածում: Երբ մթության մեջ ես լինում ու մտածում ես ինչ-որ բանի իրագործման մասին, ապա հաջորդ օրը այն արագ իրականանում է, իսկ ցերեկը հակառակն է՝ օրերով մտածում ես ու դժվարությամբ ես կարողանում իրականացնել: Չգիտեմ՝ ուրիշների մոտ ոնց, բայց ինձ մոտ հենց այդպես է: Նույնիսկ երբ փորձում եմ նյութ գրել, բոլոր մտքերս գիշերն են գալիս, գնում, փոփոխվում, իսկ ցերեկը կա՛մ անհետանում են, կա՛մ էլ դժվարությամբ եմ վերհիշում:

Գիշերն ուրիշ է: Նստում ես քո համարի ավտոբուսն ու ուղևորվում քո ուզած հասցեով: Անգամ քնելդ էլ չես հիշում՝ ոնց եղավ: Ախր, դու ողջ գիշեր երազում ու երազում, մտածում ու մտածում էիր, և մեկ էլ հոպ. արդեն առավոտ է:

Ցերեկն էլ լավն է, բարի: Մի մոռացեք, որ եթե ցերեկը չլիներ, ապա ձեր գիշերվա իղձերը չէիք կարողանա ցերեկը կատարել: Ցերեկն էլ կարող եք մտածել, հիշել, բայց գիշերվա մթության համն ու հոտն ուրիշ է: Պետք է լավ գնահատենք «գիշերվա լույսի» և «ցերեկվա մթի» արժեքը:

-Մա՛մ, էս անգամ ես մենակ եմ գնալու, պլաններս չխառնես, հա՞: Հենց մեկնումեկդ որոշի հետս գալ, միանգամից ասեմ՝ ես չեմ գնալու:

-Վերջացրու, մենակ ոչ մի դեպքում, կա՛մ ես եմ գալու հետդ, կա՛մ չես գնալու:

Այս խոսակցությունն ամեն անգամ ծագում է մեր միջև ինչ-որ տեղ գնալուց առաջ, ինչն ինձ աննկարագրելի զայրացնում է: Կարծում եմ՝ բոլորի մոտ էլ ինչ-որ տարիքում ինքնուրույն լինելու ցանկություն է առաջանում: Վերջին տարիներին ես շատ եմ ցանկանում ինչ-որ չափով ինքնուրույն լինել, շրջապատում ինքնուրույն կողմնորոշվել, ունենալ անձնական կարծիք, գործել որոշ չափով ծնողներիցս անկախ: Սակայն բոլորս էլ գիտենք, որ մեր ծնողները, հատկապես՝ մայրիկները, դժվար են համակերպվում այդ փաստի հետ՝ մոռանալով, որ այդ տարիքում իրենք էլ են ձգտել ինքնուրույնության: Նրանք կարծում են, որ դա ուղղակի մեր կողմից ավելորդ ինքնավստահություն է: Սակայն դա այդքան էլ այդպես չէ: Իմ կարծիքով՝ կյանքի այդ հատվածում ինքնուրույնությունը շատ մեծ ու որոշիչ դեր է խաղում, քանի որ հաշված տարիներ հետո դուրս ենք գալու մեծ կյանք, որն էլ պահանջելու է ինքնուրույնություն ու ինքնավստահություն:

Իսկ ինքնուրույնությունից զուրկ մարդը երբեք չի կարողանա հեշտությամբ հարմարվել օտար կյանքին, գտնել իր տեղը անծանոթ շրջապատում: Նա կսկսի թերագնահատել սեփական ուժերը, ինչն էլ պատճառ կդառնա որոշակի տարիքում ծնողներից կախվածություն ունենալուն:

Սակայն ծնողներին էլ է պետք հասկանալ: Նրանց համար մենք միշտ երեխա ենք, նրանք երբեք չեն դադարում հետևողական լինել, նրանց մոտ մեր հանդեպ հոգատարությունը, վստահ եմ, երբեք չի մարի: Համենայնդեպս, չեմ կարող ճշգրիտ բնութագրել ծնողական զգացողությունը զավակների հանդեպ, մինչև ինքս էլ ծնող չդառնամ: Այնուհանդերձ, ես ըմբռնումով եմ մոտենում ծնողներիս անհանգստությանը և ինքնուրույնության ձգտելու հետ մեկտեղ՝ աշխատում եմ զերծ մնալ ավելորդ քայլերից, փորձում եմ յուրաքանչյուր արարք կատարել մտածված և իմ պահվածքով անհանգստություն չպատճառել նրանց, խուսափել նրանց հետ ավելորդ բախումներից:

Հունիսի 13-ն էր՝ ճամբար գնալու երկար սպասված օրը: Նախորդ երեկո արդեն հավաքել էի իրերս, ֆեյսբուքում ճամբար գնացող երեխաներով զրուցարան էինք ստեղծել և քննարկում էինք դեռ չեկած, սպասումներով լի վաղվա օրը։ Բոլոր այն երեխաները, ովքեր պետք է գնային վիքիճամբար, հավաքվելու էին Երևանում, իսկ այնտեղից մեկ ընդհանուր ավտոբուսով գնալու էինք Աղվերան։ Ավտոբուսի մեջ բոլորը ժպտերես, մի քիչ զննող հայացքներով նայում էին իրար։ Մեքենայում մի աղջկա նկատեցի՝ փոքրիկ, գեղեցիկ Սյուզիին: Ճամբարում իմ հարևան սենյակում էր մնում, իրար տեսնելիս գոչում էինք «Հարևա ՜ն», իմ ջոկատից էր՝ ամենափոքրիկն ու ամենաաշխույժը։ Եվ ահա, վերջապես հասանք Աղվերան՝ «Ոսկե Գետակ» հյուրանոց։ Շուտով բարձրացանք մեր սենյակները, տեղավորվեցինք, այնուհետև կրկին հավաքվեցինք նախասրահում։ Ծանոթացա երեխաների հետ, զրուցեցինք մեր ջոկատավարի՝ ընկեր Աշխենի հետ։ Այնուհետև դուրս եկանք զբոսնելու և որոշեցինք, թե մեր ջոկատում ով ինչ «պաշտոն» է զբաղեցնելու։ Ես ընկեր Աշխենի օգնականն էի, բայց հենց առաջին օրն ուշացել էի։ Ճամբարում ձեռք բերեցի նոր ընկերներ, ովքեր կարճ ժամանակում դարձան ինձ հարազատ մարդիկ։ Մեր ջոկատն ունի անվանում և կարգախոս՝ «Վիքի առաջնորդներ», որը Աննայի առաջարկած տարբերակն է: Հիշում եմ՝ այնքան մեծ սիրով և բարձր ձայնով էինք արտասանում այս խոսքերը։

Ճամբարում իմ ամենասիրելի պահը խմբագրելու ժամերն էին։ Խմբագրում էի մեծ հաճույքով։ Յուրաքանչյուր ջոկատ ուներ իր վիքիօգնականը, որը մեզ օգնում էին ամեն հարցում՝ կապված խմբագրելու հետ։ Ինձ ամենաշատը ճամբարում դուր են գալիս վիքիօգնականները, շատ մեծ ցանկություն ունեմ ինքս վիքիօգնական դառնալու, բայց, ցավոք, դեռ տարիքով փոքր եմ։ Իմ ջոկատի վիքիօգնականը ընկեր Նարեկն էր, որը կարճ ժամանակում դարձավ ինձ հարազատ մարդ։

Անմոռանալի են այն պահերը, երբ ընկերներով հավաքվում էինք մի սենյակում, զրուցում, ֆլեշմոբի փորձեր անում: Յուրաքանչյուր օր անցնում էր նորովի: Նախավերջին օրը տեղի ունեցավ ճամբարի փակման արարողությունը, որից հետո դրսում խարույկ վառեցինք։ Դժվար էր հրաժեշտ տալը, միմյանցից բաժանվելը: