Մեր ծանոթության առաջին օրը նա լուռ էր: Նստած դպրոցական վերջին շարքի նստարանին՝ հայացքով լուռ տնտղում էր մեզ՝ իր նոր դասընկերներին: «Ինձ նման դժվար է հարմարվում նոր շրջապատին»,- մտածեցի ես ու ակամա քայլեցի դեպի այն նստարանը, որտեղ նա էր նստած: Նստեցի նրա կողքին: Դարձյալ լուռ էր, մինչև որ հարցրի նրա անունն ու, ի զարմանս ինձ, նա միայն ասաց անունն ու կատարյալ անտարբերությամբ երեսը շրջեց դեպի պատուհանը: Հաջորդ օրերին ինձ հաջողվեց փոքրիշատե մտերմանալ նրա հետ ու հասկանալ նրա՝ շրջապատից մեկուսանալու պատճառը:

-Ես մանկատնից եմ,- մի օր հանկարծ իր խոսքին հատուկ լակոնիկ ոճով ասաց նա՝ հազիվ իրեն զսպելով, որ հայացքն անբնականորեն չփախցնի աչքերիցս: Այն փաստից, որ ես դա անմիջական ու ժպիտով ընդունեցի, նա զարմացավ.

-Կարծում էի, թե էլ ընկերություն չես անի ինձ հետ…

Այդ փոքրիկ դժվարությունը հաղթահարելով՝ շուտով մտերմացավ ողջ դասարանի հետ ու ամրապնդեց վստահությունը մեր նկատմամբ:

-Ես շատ երազանքներ ունեմ,- պատմում էր նա, երբ դասամիջոցին զրույցի էինք բռնվում,- ամենամեծ երազանքս լավ մարդ լինելն է, իսկ հետո՝ տաղանդավոր ու ճանաչված նկարչուհի: Կարծում եմ՝ ցանկացած մարդ նախքան մասնագիտություն ընտրելը պետք է մարդ լինելու արվեստին տիրապետի՝ լինի հարգալից, շնորհքով, դաստիարակված, արդար, լավությունը գնահատող ու բարեհոգի: Ժամանակ առ ժամանակ բոլորս էլ կանգնում ենք ինչ-ինչ դժվարությունների առաջ, որոնք մարդուն որոշ չափով ընկճում են: Նման դեպքերում ես խորհուրդ եմ հարցնում ինձնից մեծ մարդկանցից, քանի որ գիտեմ, որ նրանցից շատ բան կարելի է սովորել, բայց երբեք չեմ կոտրվում: Եթե մեզ ի վերուստ տրված է դժվարություններով լեցուն կյանքի ճանապարհ, մենք պարտավոր ենք հաղթահարել դրանք պատվով՝ առանց դժգոհությունների, ու մեր համառ կամքի շնորհիվ կհասնենք մեր բոլոր երազանքներին:

-Ես շատ դեպքերում անհամարձակ ու վախկոտ եմ,- շարունակեցի ես,- դա երբեմն խանգարում է իմ առաջընթացին: Իսկ դու վախեր ունե՞ս:

-Ցանկացած վախ հաղթահարելի է: Ես ամենաշատը վախենում եմ սխալներ թույլ տալուց ու մենակությունից: Բայց դա քո պատկերացրած մենակությունը չէ: Ես կարող եմ լինել հազարավոր մարդկանց մեջ, բայց, միևնույն է, ինձ մենակ զգալ: Իսկ քո պատկերացրած մենակությունը ես շատ եմ սիրում, երբ կարող ես նստել ու անվերջ մտածել:

-Բայց ինչո՞ւ մենության մեջ:

-Մարդիկ հաճախ ինձ չեն հասկանում, երբեմն նեղացնում են խտրական վերաբերմունքով՝ մոռանալով, որ բոլորս էլ Աստծո առաջ հավասար ենք, երբեմն բարձրից են նայում:

-Ինչպե՞ս բարելավենք մեր հասարակության վատ կողմերը,- տխրեցի ես:

-Կարծրատիպեր են, ի՞նչ կարող ես անել: Մարդիկ իրենց երեխաներին ուսման են տալիս, բայց մոռանում զուգահեռաբար դաստիարակել, բարձր գնահատականներ են պահանջում, փոխարենը մեծամիտ են դարձնում: Եթե դա մի փոքր այլ լիներ, ոչինչ էլ բարելավելու կարիք չէր լինի:

Հենց սկսում ես մենակ ապրել, շատ արագ հասկանում ես վիճակիդ բոլոր առավելություններն ու թերությունները։ Ոնց որ մինչև էդ էլ էիր գիտակցում, որ քեզ համար ճաշ չեն սարքելու, դասի գնալուց չեն արթնացնելու, լվացքդ էլ մի օր թե մի շաբաթ կախած մնա դուրսը, մեկ է՝ քո տեղը չեն հավաքելու։ Բայց մենակ էս ամեն ինչի մեջ ընկնելուց հետո ես հասկանում, թե ինչը ինչից հետո էր։

Օրինակ՝ ինձ պես մենակ ապրող մեկին շատ հաճելի է, որ ցանկացած սենյակում ու ցանկացած տեղում կարող ես շպարիդ պարագաները թողնել, չհավաքել դրանք, որ ժամանակին կանգառ հասնես, 58-դ չգնա։

Կամ էլ որ նոութբուքի բացելն ու երգի սկսվելը մեկ են լինում, ու ամենաբարձրի վրա ամեն անգամ երգում է քո դրած ռուսական ռեփը, որը, իրականում, ոչ մի կարևոր իմաստ չի բերում հետը, բայց դրա տակ տանը շարժվելը առանձնակի հաճույք է։

Լավ կողմ է, որ թաքուն-թաքուն կարող ես Կիևյան 9 հասցեում գտած կատվի ձագին պահել (եթե լավ կնայեք` տարեք, էլի, էդ կատվին, աննման երկնագույն աչքեր ունի), բայց որ բերես տուն, մաման հաստատ կիմանա, ու հետո լավ բան չի ստացվի։ Կատվի հետ կլինես, բայց ոչ թե տանը, այլ երկուսով՝ դրսում։

Ու նման լիքը լավ կողմեր, որ ինչքան պատմես, էնքան ավելի շատ են լինելու։

Բայց ես միշտ չէի մենակ, ոչ էլ երկար էսպես կմնամ։ Բայց էս էլ հերիք էր ինձ, որ շատ-շատ կարևոր բան հասկանայի։ Եթե եղբայրդ հետդ չի մնում, մաման ուտելու բան քիչ է դնում ու չի հարցնում, թե ինչ կա տանը։ Մոր սիրտը հանգիստ է արդեն։ Ըստ նրա՝ դու քո գլխի ճարը շատ էլ լավ տեսնում ես։ Դե, սուտ չէ, լավ էլ մնում եմ։

Բայց պահ կա, որ հասկանում ես՝ ինչ վատ դրության մեջ ես, եթե քո տեղը խանութ իջնող չկա դեղերդ բերելու համար։

Սենյակով ման ես գալիս, կողքդ մարդ չկա, ձայն չի գալիս, ու դու կարողանում ես հստակ լսել, թե ոնց ես Դարթ Վեյդեռի պես շնչում։ Չգիտեմ՝ ինքը փնչացնելով ներշնչում էր, թե արտաշնչում, բայց ես արտաշնչում էի հաստատ։

Հետո էլ էսքան հիվանդանալու արդյունքում սկսում ես հասկանալ օրգանիզմդ, հարմարվել ինչ-որ ձևով։ Անձեռոցիկի տուփը հետդ ես ման տալիս, օրինակ, որ հենց պահը գա, ձեռքիդ տակ լինի։ Կամ անցնում ես ջրակայուն շպարի, որ արցունքների հետ սևաներկդ էլ հետը չհոսի։ Բայց ամեն դեպքում, ինչպես միջին վիճակագրական ցանկացած «21-րդդարցի», մտնում ես համացանց ու գանգատներդ գրում, մի լավ ման գալիս, վերլուծում բոլոր հավանական-անհավանական հիվանդությունները, ընտրության արդյունքում թողնում մի երկու հատ, որ կարող են լինել մոտդ։ Հետո էդ երկուսն էլ համեմատում ես, քեզ ավելի համապատասխանը գտնում ու եզրակացնում, որ սենց-սենց հիվանդ ես դու, բուժումն էլ, դե, տակի մասում միշտ գրած կա։ Ուղղակի հիմնականում, չնայած էդքան կարդալուն, մեկ է՝ չես էլ հետևելու խորհուրդներին։ Էդպես մի քանի օր հիվանդ ես մնում ու սկսում ես մտածել, որ մենակ լավ չի, խնամող չկա։ Զանգում ես հերթով բոլորին, տեղեկացնում, որ ծանր օրեր ես քաշում։ Այ, էս պահին մոր սիրտն անհանգստանում է, ահազանգում տատիկին ու կանչում տուն։ Տատին էլ դեղերով ու մրգերով գալիս է, գիշերով գլուխդ կապել տալիս, որ «շուտ լավանաս, Անուշի՛կ ջան»։

Տատիկի դեղերն էլ հրաշքներ են գործում։ Նախորդ օրվա գլխացավն ու գրիպը լրիվ հանում են մեջիցդ, լավացնում, տեղը դնում քեզ։ Դարթ Վեյդեռին ուղարկում են երկարատև հանգստի, որ էլ ձայնը դուրս չգա։

Տատիկը գնում է իրենց տուն, դու մնում ես էլի մենակ, բայց արդեն հաջորդ երեք օրվա համար սարքած ուտելիքով ու մրգերի մի շաբաթվա պաշարով զինված։

Մենակ մնալը շատ առավելություններ ունի։ Օրինակ, որ միայն քո հետևից պիտի հավաքես, երբ ուզես, ինչքանը ուզես, որ մասը ուզես։ Որ կարող ես ծնունդը տանը նշել ու մի քանի հոգու էլ հրավիրել։ Բայց դա մի շարք էլ թերություններ ունի։ Օրինակ՝ ինչքան էլ մենակ մնաս, խիզախությունդ չի հերիքի, որ տանը կենդանի պահես («քեզ պահի հլը», ինչպես կասեր մաման)։

Մի խոսքով՝ քանի դեռ մենակ եմ, դաս անելու տեղը հոդվածներ եմ գրում, ու խանգարող չկա, «չէ» ասող չկա։ Երևի խիղճս տանջի, որ ծուլանում եմ, կամ քունս տանի, որ ուշ եմ քնում՝ մինչև գիշերվա հազարը դաս անելու համար։ Թե չէ, նորմալ է ամեն ինչ։ Դիմանում եմ դեռ։

Վերցրո՛ւ, սա քո կյանքն է: Ուզում ես՝ կախի պատից ու նայի կամ ճմրթի գցի… Կամաց, նայի՝ ուր ես քցում, ուրիշի վրա մի գցիր: Ձախ նայիր, պուճուր քայլող բաներ են, կարող ես նրանց վրա գցել, կտանեն: Կամ եթե չես ուզում, նրանց վրայով թռի՛, էնտեղ քեզ ոտքեր կտան, ուր ուզում ես՝ գնա:

Մի քիչ զգո՜ւյշ, ինչ ես գնդակի նման էս պատով, էն պատով տալիս, դու էլ էդքան մի փայփայի, մի քիչ ձախ կողքինիցդ օրինակ վերցրու:

Տե՛ս, նա էլ որոշել է ոսկի շրջանակի մեջ դնել, նոր կախել պատից: Հեյ, վեր կաց քնից ու էդ էլ գլխիդ տակից հանի, տվածս բարձ չի:

Մոռացա ասել. կարող եք երկու հատը բարակ թելով իրար կարել: Մի րոպե, չէ, մի տուր նրան: Ախր, ընդամենն ասացի՝ իրար կարեք։

Էն մեկն առած ո՞ւր ա վազում, դիմացդ նայիր, փոս է: Ի՞նչ կլինի՝ էն բոյովին ասա՝ ձեռքինդ խաղալիք չի: Այ, էն մեկին տեսնում ես, չէ՞, կողքինը, հաշվել եմ՝ արդեն 6-րդ անգամ է խազում, վրան գունավոր ներկ լցնում, մեկը չկա ասի՝ մեկ է՝ փոսերը երևում են:

Դու ի՞նչ ես հետս կանգնել ուրիշներին նայում: Արագ կյանքդ վերցրու, գնա՛ մի անկյունում զբաղվի:

Դպրոցից տուն եմ գալիս: Էլի լսվում է հարազատ ձայնը կամ գուցե մեղեդին: Մինչև օրս էլ ինձ դուր է գալիս այդ նվագը՝ նրա նվագը: Չգիտեի, թե ով էր:

Փոքր էի: Ամեն անգամ այդ ձայնը լսելուց տարօրինակ զգացողություն էի ունենում: Հետո սկսեցի նկատել, որ այն ինձ դուր էր գալիս, և ինձ համար այլևս սոսկ ձայն չէր, այլ նվագ: Չգիտեի, թե ով էր նվագում, ինչով և որտեղ:

Էլի սկսվեց. նորից նույնը: Դուրս էի վազում, լսողությունս լարում ու քայլում այս ու այն կողմ: Չէի գտնում:

Նա ուշ-ուշ էր գալիս: Իսկ ես սպասում էի նրան՝ չգիտեմ, թե ում:

Սովորական մի օր էր, կամ գուցե անսովոր, որովհետև որոշել էի գտնել նրան: Էլի նույն խառը, կցկտուր նոտաներն էին լսվում: Քայլերս ուղղեցի դեպի նվագը և այս անգամ մոտեցա կտուրից իջնող խողովակին, որին երբեք ուշադրություն չէի դարձրել: Զարմանքս մեծ էր: Մինչ այդ տեսել էի միայն, որ խողովակով անձրևաջուր է հոսում, իսկ այդ պահին նրանով հոսում էին նոտաներ: Քամին էր նվագում: Դժվար էր հավատալ, որ այդ ամենն ընդամենը քամին էր, և ես չհավատացի:

Այդ նա է: Չգիտեմ՝ ով է, որտեղից և ինչով է նվագում, բայց միևնույնն է՝ ինձ մինչև հիմա էլ դուր է գալիս նրա նվագը: