Աշակերտական խորհրդի անձնակազմով որոշեցինք պատվիրել «1 բացիկը 1 բնակարան է 1 անօթևանի համար» բացիկ նամակները, վաճառել և գումարը հատկացնել Գյումրիի անօթևան որևէ ընտանիքի: Պատվիրելու և ձեռք բերելու հոգսը վերապահեցինք ընկեր Հոխիկյան Արաքսին: Ամբողջ հարցերով զբաղվում էր նա: Երբ նա մեզ ասաց, որ արդեն պատվիրել է, մենք գրեթե ամբողջ շաբաթը դասասենյակից դուրս չէինք գալիս և ամեն րոպե նրանից հարցնում էինք, թե արդյո՞ք լուրեր չկան բացիկների մասին, թե ե՞րբ պատրաստ կլինեն, ե՞րբ կսկսենք վաճառել:

Պատրաստվում էինք Ամանորին, երբ տեսանք բացիկները: Սկսեցինք հետաքրքրվել և փորձեցինք ծրագիր կազմել, թե ինչպես կարելի է դրանք վաճառել: Նշեմ, որ բացիկը Գյումրու Յոթ վերք եկեղեցու բարեգործական խումբն է իրականացնում, որից գոյացած հասույթը տրամադրվում է 1988թ. երկրաշարժի հետևանքով մինչև օրս անօթևան մնացած ընտանիքների համար բնակարանների գնմանը: Ստացանք մեր հասանելիք բացիկները: Նախ սկսեցինք վաճառել դպրոցում, հետո նաև մեր շրջապատում: Բացիկն արժեր 400 ՀՀ դրամ: Ուսուցիչներն առանց գումար խնայելու գնում էին, երբ լսում էին, որ դա Գյումրիի անօթևան ընտանիքների համար է արվում: Իսկ մենք, երբ վաճառում էինք, շտապում էինք դասասենյակ, բոլորին ներկայացնում գնորդի անունը և գումարը լցնում տարայի մեջ: Բոլորս շատ էինք ուրախանում ամեն մի հաջողությունից, որովհետև իրականանում էր մեր երազանքներից մեկը՝ օգնել անտուններին: Մենք շատ էինք չարչարվում, սակայն ոգևորվում էինք, երբ մեզ գնահատում և գովում էին: Կային աշակերտներ, ովքեր սկսեցին գնել և օգնել, որ վաճառվեն բացիկները: Երբ տեսանք, որ դպրոցում այլևս հնարավոր չէ վաճառել, սկսեցինք արդեն մեր` Լիճք գյուղում վաճառել: Հաշվեցինք տարայի գումարը և տեսանք, որ մեր ակնկալիքները գերազանցել են…

Երբ արդեն բոլոր բացիկները վաճառել էինք, ուրախանում և հպարտությամբ էինք լցվում մեկս մյուսի նկատմամբ: Հաջորդ օրը ընկեր Հոխիկյան Արաքսի հետ գումարը փոխանցեցինք բարեգործական կազմակերպության հաշվեհամարին: Ասեմ, որ բացի մեզանից կային նաև այլ մարզերի երիտասարդներ, ովքեր զբաղվում էին այդ ծրագրով, իսկ կազմակերպությունը հասույթը ամբողջացնում է ու զբաղվում բնակարան գնելու և տրամադրելու հարցերով:

Այս տարի, երբ հերթական ընտանիքը նվեր կստանա բակարան, մեր ուրախությունը կրկնակի կլինի. չէ որ մենք էլ մաս կունենանք այդ ուրախությունից:

Երբ դեռ փոքր էի, ամեն Նոր տարվա առավոտյան արթնանում վազում էի տոնածառի մոտ: Տեսնելով տոնածառի տակ դրված նվերները՝ շտապում էի դեպի դուռը, որ հասցնեմ տեսնել Ձմեռ պապին: Բայց ամեն անգամ չէի հասցնում: Բայց չէի էլ դադարում հավատալ նրա գոյությանը: Ճիշտն ասած՝ հիմա արդեն մեծ եմ, բայց դեռ հավատում եմ:

Արդեն մի քանի տարի է, ինչ մեր տանը հայտնվել է մեկը, ով բոլորից շատ է հավատում և սպասում Ձմեռ պապիկին՝ փոքրիկ քույրս է… Ամեն տարի, ամբողջ ընտանիքով առանձին-առանձին տարբեր նվերներ ենք գնում նրա համար։ Առավոտյան, երբ արթնանում է և տեսնում նվերները, շա՜տ-շատ է ուրախանում: Կարծես մոռանում է ամեն ինչ և տարվում նոր խաղալիքներով և հագուստներով։ Ժամը 12:00-ին հայրս լցնում է բաժակները և մի հայկական կենաց ասում, շնորհավորում ենք միմյանց և շարունակում տոնը՝ զանգահարելով մեր` երկրից դուրս ապրող բարեկամներին:

Բայց մեր օրն այդքանով չի ավարտվում՝ ես և մեծ քույրս էլ ենք նվերներ ստանում ու չնայած, որ արդեն գիտենք, թե ովքեր են այդ նվերների հեղինակները, մեկ է՝ շատ ենք ուրախանում։ Այդ ամենին հաջորդում է հարազատներին հյուր գնալու հին սովորույթը: Նաև հյուրեր ենք ընդունում մեր տանը։ Թեև Ամանորի համար շատ գնումներ ենք անում, բայց միևնույն է, մթերքը շուտ է վերջանում: Դա գալիս է նրանից, որ հայերը շատ հյուրասեր են: Ես կարծում եմ, որ Սուրբ ծննդյան տոները ամենալավը Հայաստանում են նշում։

Նոր տարին գալիս է՝ իր հետ բերելով խնդիրներ: Խնդիրներից մեկն այն է, որ մեծերը դժվարանում են հոգալ այս ծախսերը։ Մարդիկ կան, որ պարտքով գումար են վերցնում և նշում Նոր տարին: Մի՞թե մի քանի հոգու զարմացնելու համար ճիշտ է այդքան մեծ ծախսեր անել: Նաև, երբ ձյուն է գալիս, ճանապարհները գրեթե չեն մաքրում, իսկ դա դառնում է պատճառ, որ միմյանց հյուր գնացող մարդիկ ընկնեն սառույցի վրա, և ավտովթարներ տեղի ունենան: Չէ՞ որ այդ օրերին բոլորը գնում են միմյանց շնորհավորելու։

Ես, իմանալով, որ 17.am կայքը շատ են կարդում, որոշեցի գրել այս մասին՝ խնդրելով մեր իշխանությանը, որ այս տարի լինեն ավելի ուշադիր և զգոն, քանի որ այս օրերին լինում են ավելի շատ պատահարներ, քան սովորաբար։

Խնդրո՛ւմ եմ, այնպես արեք, որ երեխաների ամենասիրելի տոնը չփչանա…

Մի քանի ամիս առաջ էր, երբ իմացանք, որ հորաքույրս ՌԴ-ից փոքրիկ հրաշքի և ամուսնու հետ Հայաստան է գալու: Շատ-շատ էինք ուրախացել: Դե, պատկերացրեք, երեք տարի ապրելով իրարից հեռու, ոնց էինք  անհամբեր սպասում,  թե երբ է գալու դեկտեմբերի 17-ը:

Ճիշտ է, ես էլ անչափ կարոտել էի և սպասում էի նրանց գալուն, բայց… Բայց ինձ համար ամենահետաքրքիր և ամենասպասված պահը առաջին հանդիպումն էր  հորաքրոջս փոքրիկ  հրաշքի` Սիմայի հետ, ում այդքան տարիների ընթացքում տեսել էի միայն լուսանկարներով և սքայփով:

Շատ դժվար անցան այդ մի քանի ամիսը, բայց ավելի դժվար էին այն մի քանի ժամերը, երբ օդանավակայանից նրանք տուն հասան: Բոլորս մեծ սիրով և ուրախությամբ դիմավորեցինք նրանց: Եվ ես հանկարծ մայրիկիս թաքուն ասացի.
-Է, մամ, մինչև Սիմուլը սկսի ճանաչել մեզ, մինչև խաղա մեզ հետ, իրենք հետ կգնան:
Եվ այդպես տխուր ու չլսելով մայրիկիս պատասխանը, կրկին շտապեցի, որ թեկուզ մեկ անգամ ավելի գրկեմ զարմուհուս:

Արդեն սովորել ենք նրանց ներկայությանը, և չեմ պատկերացնում` ինչքան դժվար է լինելու մեր բաժանումը:

Չեմ սիրում Նոր տարին: Հա բա ինչ, թեկուզ փոքր ժամանակ սիրում էի, էն էլ դե Ձմեռ պապիկի համար էի սիրում, բայց մի օր մայրիկին «բռնեցրի» Ձմեռ պապիկի տոպրակ սարքելիս, ու մայրիկս էլ ստիպված խոստովանեց, որ Ձմեռ պապիկ չկա: Թեկուզ սկզբում ասաց, որ Ձմեռ պապիկը չի հասցնում մեր տուն գա, դրա համար իրեն է կարգադրել, որ մեզ նվեր տա: Հա, հիշում եմ, ես էլ հլը սկզբում նեղվել էի, թե բա բոլորի տուն հասցնում է գնալ, մերն էլ չի հասցնում, ու հետո էլ որոշել էի, որ Ձմեռ պապիկին պիտի բռնեմ ծեծեմ, որ մեր տուն չի գալիս:

Ամեն Նոր տարվա գիշեր մի փոքրիկ ավել ունեի, վերցնում էի, նստում էի անկողնուս մեջ ու Ձմեռ պապիկին էի սպասում, իբր թե, հեսա կգա, ես էլ կբռնեմ ու կծեծեմ: Հա, բա ինչ, Ձմեռ պապիկը եկավ` ես էլ ծեծեցի: Հիմա, որ մտածում եմ, ասենք, գիժ էի` ի՞նչ Ձմեռ պապիկ: Հիմա փոքր երեխային ասում ես` խելոք մնա, որ Ձմեռ պապիկը քեզ նվեր բերի, թեքվում ասում է. «Դեբի՞լ ես, ի՞նչ Ձմեռ պապիկ: Ձմեռ պապիկ չկա»: Հա, լավ, բա ես ինչո՞ւ էի հավատում: Լավ, մոռանանք Ձմեռ պապիկին: Ի՞նչ էի ասում. ես Նոր տարին չեմ սիրում, քանի որ անիմաստ ենք նշում: Մինչև դեկտեմբերի 20-ը պիտի հասցնեն առևտուր անեն, թե չէ ամեն ինչ կամաց-կամաց թանկանում է (թանկանալն էլ հո թանկանալ չի, կրկնակի չէ, եռակի գին են դնում ապրանքին): Խանութներում շնչելու տեղ չի լինում, ու ամեն կողմից լսվում է. «Չարազը մոռացանք, թեկուզ ստեղ թանկ ա, ներքևից կառնենք», «Կնիկ, էլ ի՞նչ պտի առնինք», «Էս ի՞նչ թանկ ա», ու էլի նմանատիպ արտահայտություններ:

Հունվարի մեկից սկսվում է բարեկամ-հարևան գրոհը, գալիս են Նոր տարի շնորհավորելու: Էն, որ էդ մարդուն ամբողջ տարին չես տեսնում, մեկ էլ Նոր տարվան տեսնում ես: Դե, որ իրենք եկել են, դու էլ պիտի գնաս, բայց ամենավերջին պահն այն է, որ բոլորը երանի են տալիս, որ այդ օրը բուք ու բորան լինի, ու ոչ մեկը չգա: Հետո սեղանը դնում են ու ասում են, որ սեղանին ձեռ չտաք` չգան տեսնեն մի բան պակաս է, չարազին ձեռ չտաք, կգան-կգնան` հետո կուտեք: Բայց ով էլ գալիս է, չարազից մենակ չամիչը չի ուտում, ես էլ չամիչ չեմ սիրում: Ամեն տարի նույնը` տոլմա, բլինչիկ, «խոզի բուդ», աղցաններ… Տանջվում-տանջվում պատրաստում ես, վերջում մնում փչանում է: Դե իմա՞ստը:

Բա էն, որ սեղանը հավաքում ես, մտածում ես, որ վերջ, մեկ էլ, հոպ, մեկը գալիս է հյուր: Դե, Դիանա ջան, ոնց տարել ես` էնպես էլ հետ բեր: Գոնե Նոր տարին էլ օլիմպիական խաղերի նման 4 տարին մեկ լիներ, գոնե մի տարի շունչ կքաշեինք:

Շատերը անգամ գումար են բանկից վերցնում, որ Նոր տարի նշեն, հետո էլ ամբողջ տարին աշխատում, տանջվում են, որ այդ վարկը փակեն, ու այդպես ամեն տարի: Իմա՞ստը:

Երբ կոշիկդ մաշված է, և անձրևոտ օրերին ջուրը ոտքերդ է լցվում ու թրջում, այդ ընթացքում կարծես ջուրը միանգամից թրջի քեզ ամբողջությամբ ու հասնի մինչև մազերիդ ծայրը:

Փողի, հարստության մասին երբեք չէի մտածել:

Վերջերս այցելեցի մենակյաց Համեստ տատիկին, ում հաճախ ենք այցելում թաղի երեխաներով ու զրուցում նրա հետ: Նա ժամերով պատմում է Արցախյան պատերազմում զոհված որդու` Զավենի մասին, ցույց տալիս նկարները: Համեստ տատը ծեր, թոշակառու կին է, այրի է, ապրում է Գավառ քաղաքում: Որդիներից մեկը զոհվել է պատերազմում, երկրորդը ապրում է Ռուսաստանի Դաշնությունում: Մասնագիտությամբ հաշվապահ է եղել, միաժամանակ, աշխատել տարբեր գործարաններում: Հերթական զրույցներից մեկի ժամանակ, Համեստ տատիկը ցույց տվեց որդու` Զավենի  թղթապանակը, որի մեջ որդու ձեռքով գրված թղթեր էին, դպրոցական տետրեր, թղթե հետաքրքիր մարդուկներ ու կենդանիներ, որոնք հավանաբար պատրաստել էր մանկության տարիներին: Թղթերի կույտի մեջ հետաքրքրությունս շարժեց մի ճմռթված թուղթ, որը պարզվեց` Համեստ տատիկի որդու գրառած մտքերից էր: Տետրից պոկված թղթի կտոր էր, որը ամեն կողմերից զննելուց հետո սկսեցի կարդալ. «Ես ամեն վայրկյան փախել եմ ինձնից ու հիմա, կարծես սթափվելով, նայում եմ հետ ու ափսոսում ապրածս կյանքի, ավելի ճիշտ` չապրելուն հավասար կյանքի սխալների համար: Հիմա պետք է ծառայեմ հայրենիքիս, նմանվեմ մարդկանց, որոնք արյուն են թափել այն հողի համար, որի վրա ես վայելում եմ կյանքը` օրական մի մեքենա եմ փոխում: Հա, վախկոտ եմ, վախենում եմ հայտնվել աղքատիկ մի վայրում, որտեղ չգիտեմ` կդիմանամ, թե կմեռնեմ: Բացի վախկոտը, նախանձ էլ եմ: Նախանձում եմ աղքատներին, ովքեր մի կտոր հացի համար կյանք են տալիս, բայց պաշտպանվել գիտեն: Իսկ մենք` հարուստներս, կդիմեինք մեր մեծ շրջապատին, որ մեր հարցերը լուծեն: Մեկ-մեկ անգամ ցանկացել եմ լաց լինել, բայց հպարտությունս չի թողել: Հոգնել եմ այս թատրոնից: Երբ մնում եմ մենակ իմ ու իմ ճշմարտության հետ, զգում եմ, թե ով եմ ես իրականում`մի թույլ ու անօգնական տղա»:

Համեստ տատիկն ասաց, որ որդին սիրում էր դպրոցում, դասի ընթացքում գրել տետրի վերջին էջերին այն, ինչ մտածում էր. մտքեր, դժգոհություններ, քառատողեր…

Կարդալուց հետո սկսել եմ ավելի շատ մտածել փողի արժեքի մասին, փողով տարված, անձնուրաց ու մոլորված մարդկանց մասին, որոնք փողը համարում են կյանքի գերագույն արժեք ու մոռանում իրական արժեքների մասին…