Ամենատխուր լուսանկարը

-Պապի՜կ, տատի՜կ, ես, մաման, քուրիկը ու ապերիկը Ռուսաստան ենք գնում` պապաjի մոտ:

Երեկվա պես հիշում եմ` ոնց էինք հավաքում մեր ճամպրուկները, ոնց էի ուրախանում ու բոլորին ասում, որ գնում եմ Հայաստանից, որ էլ չեմ սպասելու, թե երբ են ծառի տերևները դեղնելու, որ հայրիկս տուն գա: Որ արդեն ամեն օր տեսնելու եմ նրան:

Հիշում եմ նաև պապիկիս ու տատիկիս տխուր հայացքները, արցունքոտ աչքերը և լացի ձայնը: Հոնգուր-հոնգուր լաց էին լինում և մինչև մեր ինքնաթիռ նստելու վերջին վայրկյանը դեռ հույս ունեին, որ չենք գնալու, բայց…

Բայց մենք գնացինք: Փոքր էի, չէի հասկանում, որ իմ ուրախությունից տասն անգամ ավելի պապիկս ու տատիկս տխրություն էին զգում: Մի քանի օր էր, ինչ Ռուսաստանում էինք: Ու երբ մեր գյուղից այդ նույն քաղաք եկան մեր համագյուղացիներից, պապիկս ու տատիկս մեզ դեղձ ու ծիրան էին ուղարկել, իսկ հորաքույրս նրանցից գաղտնի մի նկար էր ուղարկել, որի վրա գրված էր. «Ձեր գնալու օրը այնքան էին լացել, որ հոգնել ու քնել էին»: Նկարում տատիկս ու պապիկս էին, ամեն մեկը բազմոցի մի անկյունում կուչ եկած քնած էին:

mane m sargsyan

Արդեն դու իմն ես

Դու իմ նոր տունն ես, իմ համալսարանը: Քեզ մոտ գալու համար ես երեք տարի անընդմեջ պարապել եմ: Եվ առանց պարապմունքի չեմ պատկերացրել իմ օրը: Իսկ հիմա արդեն պետք է հարմարվեմ մի նոր օրակարգի: Սովորեմ ապրել առանց պարապմունքի գնալու: Առավոտյան դպրոցի փոխարեն գնամ ամենատարօրինակ, ամենահետաքրքիր համալսարաններից մեկը, իսկ հինգից հետո ոչ թե գնամ պարապմունքի, այլ գամ տուն:

Իմ համալսարան, դու այնքան բարի և հոգատար ես: Քեզ դիմողներին ընդունում ես գրկաբաց, սակայն, եթե նրանցից մեկը փորձում է փոքր ինչ ծուլություն անել, դու նույն բարեհամբույր ձևով նրանց հաջողություն ես մաղթում:

Սակայն սկզբի համար հաջողություն ասելը դեռ շուտ է: Պետք է նախ ողջունել, իսկ ողջույն առանց ուրախության, դա ողջույն չէ: Ուսանողական խորհուրդը որոշեց, որ մերձեցման երեկո պետք է կազմակերպվի:

«Հարգելի առաջին կուրսեցիներ, ուրախ ենք տեղյակ պահել Ձեզ, որ շուտով` սեպտեմբերի 24-ին, վարչական մասնաշենքի առաջին հարկում տեղի է ունենալու«Բարի գալուստ բժշկական» երեկոն (welcome party)…»

Այդ միջոցառմանը նաև անակնկալ հյուր ունեցանք: Մեզ ողջունելու էր եկել ռեկտորը` Մ. Նարիմանյանը: Ողջույնի խոսքից հետո սկսեցինք լիաթոք ուրախանալ և երկու ժամով մոռացության մատնեցինք դասերը:

Հաճելի երեկոյից հետո հասկացանք, որ ոչ միայն գտել ենք նոր ընկերներ, այլ նաև համալսարանն է «մեզ ընդունել»: Ես հիմա հպարտությամբ կարող եմ ասել, որ ես Երևանի պետական բժշկական համալսարանի առաջին կուրսի ուսանող եմ:

greta khandanyan-2

Եղբայրս մաթեմատիկոս է

Ղազախստանում անցկացված Ժաուտիկովյան XI և XII, Թայլանդում և Հոնգ Կոնգում անցկացված IMO 56 և 57 օլիմպիադաներ: Մեր այսօրվա հերոսը, մասնակցելով այս չորս միջազգային օլիմպիադաներին, ամեն անգամ վերադարձել է՝ իր հետ բերելով մեդալներ: Երկու արծաթ և երկու բրոնզ. ահա եղբորս` Նարեկ Խանդանյանի հաջողությունների ապացույցը: 

-Կպատմե՞ս մի փոքր քո մասին: Որտե՞ղ ես սովորել, իսկ հետո առավել խորացրել մաթեմատիկական գիտելիքներդ:

-Ես Նարեկն եմ, Գավառից: Նախնական կրթությունս ստացել եմ Գավառի Ս. Քոչարյանցի անվան համար 1 դպրոցում: Ավարտելուն պես ընդունվել եմ Երևանի Շահինյանի անվան ֆիզմաթ դպրոցը և այնտեղ եմ խորացրել մաթեմատիկական գիտելիքներս:

-Ինչպե՞ս ընտրվեցիր միջազգային օլիմպիադաների մասնակից:

-Յուրաքանչյուր միջազգային օլիմպիադայից առաջ հանրապետությունով մեկ հայտարարվում է մաթեմատիկայի մրցույթ: Քաղաքային և մարզային փուլեր հաղթահարած մասնակիցներին հրավիրում են մասնակցելու հանրապետական մրցաշարին, որտեղ կարգ ստացած մասնակիցները մասնակցում են նախընտրական փուլին: Լավագույն արդյունք ցուցաբերած վեց աշակերտները հնարավորություն են ստանում մասնակցելու միջազգային օլիմպիադային:

-Ի՞նչ մեդալներ ես նվաճել այս չորս օլիմպիադաների ընթացքում: 

-Ղազախստանում անցկացվող «Ժաուտիկովյան» միջազգային մրցույթից և՛ 2015, և՛ 2016 թվականներին վերադարձել եմ արծաթե մեդալներով: 2015-ին Թայլանդում անցկացված IMO 2015 և 2016 թվականին Հոնգ Կոնգում անցկացված IMO 2016 միջազգային օլիմպիադաներից վերադարձել եմ բրոնզե մեդալներով:

-Օլիմպիադաներից ո՞րն է եղել քեզ համար ամենատպավորիչը:

-Յուրաքանչյուր օլիմպիադա ունեցել է իր յուրահատուկ ու տպավորիչ կողմերը: Սակայն կարող եմ առանձնացնել Թայլանդում անցկացված օլիմպիադան: Պատճառը հենց Թայլանդն էր՝ իր տպավորիչ ուտեստներով, մշակույթով, արհեստական լեռներով և ոսկեզօծ արձաններով:

-Ի՞նչ է տալիս միջազգային օլիմպիադային մասնակցելը:

-Օլիմպիադան օգնում է ավելի լավ աշխատել ընտրածդ ուղղությամբ և հասնել արդյունքի: Հաճելի է այլ երկրների մասնակիցների հետ կանգնել բեմում և ծածանել եռագույնը: Դրանից բացի, նոր երկրներ ես տեսնում, ծանոթանում այլ ազգերի մշակույթներին:

-Առաջիկայում ի՞նչ ծրագրեր ունես:

-Այժմ սովորում եմ Երևանի պետական համալսարանի Կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետում: Հետագայում ցանկանում եմ կրթությունս շարունակել արտասահմանում:

Հայաստանի գյուղերը. Կարմիրգյուղ, Գեղարքունիքի մարզ

Իմ առաջին կարթը

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Մեզնից շատերն են սիրում ձուկ ճաշակել, բայց քչերն են սիրում ձուկ որսալ: Ես դեռ մանկուց սիրել եմ ձուկ որսալ: Երբ առաջին անգամ տեսա, թե ինչպես է դա կատարվում, ինձ շատ հետաքրքրեց, և ես որոշեցի իմ ձեռքով մի ձկնորսական կարթ պատրաստել: Այն շատ էր տարբերվում իսկական ձկնորսական կարթից, և ես ոչինչ անել չէի կարողանում: Մի անգամ ամառային շոգ օր էր, ես էլ դեռ 7 տարեկան էի, հայրիկիս խնդրեցի, որ ինձ համար մի ձկնորսական կարթ գնի: Նա նայեց ինձ և գնաց՝ ոչինչ չասելով: Հաջորդ օրը վաղ առավոտյան հայրս ինձ արթնացրեց և խնդրեց տաք հագնվել և արագ դուրս գալ: Ես կարծեցի, թե մենք ինչ-որ տեղ ենք շտապում և արագ հագնվելով՝ դուրս եկա և նստեցի ավտոմեքենան: Մենք գնացինք Սևանա լճի ափ, որտեղ և ես տեսել էի, թե ինչպես են ձուկ որսում: Ասեմ, որ մենք լճափին ենք ապրում` Ծովազարդ գյուղում: Հայրս բեռնախցիկից հանեց երկու ձնկորսական կարթ և ասաց.

-Սա էլ քո խնդրանքը, տղաս, հիմա դու ունես քո իսկական ձնկորսական կարթը:

Ես անչափ ուրախացա, և հայրս ինձ սովորեցրեց, թե ինչպես պետք է ձուկ որսալ: Առաջին փորձս անհաջող էր: Ես իմ կարթը նետել էի մամուռների վրա, բայց երկրորդ անգամ կարողացա ճիշտ նետել: Երկար սպասեցի մինչև ձուկը կուլ տվեց խայծը: Ես քաշեցի նրան դուրս, բայց ճանապարհին խայծը նրա բերանից պոկվեց, և ձուկը ընկավ լճի մեջ: Ես շատ տխրեցի, նորից խայծը հարմարեցրի կեռիկի վրա և նետեցի ջուրը: Արևի շողերը ընկնում էին լճի մեջ, և ձկները շատ լավ էին երևում: Տեսնում էի, թե ինչպես են մոտենում խայծին, ինչպես է լողակը շարժվում ամեն անգամ, երբ ձնկերը դիպչում էին խայծին: Այդ պահին մի ձուկ կուլ տվեց խայծը: Ես սկսեցի քաշել, հանեցի նրան լճից դուրս և զգուշությամբ հանեցի կեռիկը նրա բերանից: Ձուկը փոքրիկ կարասիկ էր, և ես նրան բաց թողեցի՝ մտածելով, որ նա կմեծանա, և այդ ժամանակ ես նրան նորից կբռնեմ:

Ես մինչև հիմա մեծ սիրով եմ գնում ձկնորսության, բռնում եմ տարբեր չափի ձկներ: Եվ երբ ձուկը փոքր է լինում, ես նրան բաց եմ թողնում՝ հուսալով, որ մի օր ես նրան նորից կորսամ: Հիմա ունեմ շատ ձկնորսական կարթեր, բայց ինձ համար ամենանշանավորը իմ առաջին կարթն էր: Իմ բռնած ձկները ես բերում եմ տուն, և մայրիկիս խնդրում, որ մաքրի և տապակի: Այն շատ համեղ է ստացվում: Ամեն անգամ, երբ ձուկը պոկվում է և ընկնում լիճը, հիշում եմ, թե ինչպես տխրեցի, երբ առաջին անգամ ձուկը պոկվեց և ընկավ լիճը:

mariam tonoyan

Հայրիկիս անցած ուղին

Հարցազրույց Արցախյան ազատամարտի մասնակից Հակոբ Տոնոյանի՝ իմ հայրիկի հետ

-Հայրիկ, ե՞րբ է սկսվել քո մարտական ուղին:

-Մարտական ուղիս սկսվեց 1993 թվականի հունիսի 17-ից, երբ զորակոչվեցի բանակ: Հունվարի 1-ի առավոտյան հրաման ստացանք Քարվաճառ գնալ: Մինչև Քարվաճառը մնացինք ընդհանուր շտաբում: Դրանից հետո պարբերաբար տեղափոխվում էինք այլ բնակավայրեր՝ Յանշակ, Բուզլուխ, Յամշլու: Պայմաններն անտանելի ծանր էին՝ ցեխոտ, անանցանելի ճանապարհներ, անտանելի ցուրտ, հատկապես՝ Օմարի բարձունքում, սակավ փամփուշտներ, դրանց հետ միասին՝ ընկերների ու հրամանատարների կորուստներ: Օմարի բարձունքում շատերը ցրտահարվեցին, դրսում 20 րոպեից երկար դիմանալ հնարավոր չէր:

-Պատմիր պատերազմից հետաքրքիր հիշողություններ կամ տպավորություններ: 

-Սուտ չեմ ասի, եթե ասեմ, որ չնայած ամեն տեսակ դժվարություններին՝ ծառայողական տարիներս կյանքիս լավագույն տարիներն էին: Ինչպիսի՜ ընկերներ ունեինք՝ Տերենտը, Արտակը, Վաչեն: Ամեն օրը արկած էր դառնում: Ընկերներս հատկապես զարմանում էին, որ կարողանում էի որոշել արկի ընկնելու տեղը՝ սուլոցի ձայնից:

-Կարո՞ղ ես նշել պատերազմի օրերին ամենադժվար օրը քեզ համար:

-Է՜հ, դժվար հարց ես տալիս: Հիշելն ահավոր է: Այդ օրը զարմանալի էր, երբ զոհվեց մեր հրամանատար Գասպարյան Վովան, նույն օրը աչքից վիրավորվեց Արտակը՝ մոտ ընկերս, որը ևս մահացավ:

-Ե՞րբ ես վիրավորվել:

-Շատ անգամներ եմ փրկվել մահից. այդ օրերը ես վերածննդի օրեր էի անվանում: Մի անգամ կյանքս փրկեց Էդիկ Կարապետյանը, բայց վիրավորվեցի: Մայիսի 6-ին շարժվեցինք դեպի դիրքեր: 3-րդ դիրքը ամենավտանգավորն էր, որտեղ կամավոր էին գնում: Ես ևս կամավոր գնացի 3-րդ դիրք: Դիրքում էինք ես, եզդի Մաջիթը, Արմենը, Ռաֆիկ Ավետիսյանը և կազակ զինվոր Տամերլանը: Ռաֆիկը գնալ ուզեց, ասաց, որ հետը գնամ, շրջվեցի, որ պատասխանեմ, որ հիմա հնարավոր չէ, թե չէ կխփեն: Շրջվեցի ինքնաձիգս վերցնելու, երբ տեսա մոտ 20 մետր հեռավորության վրա մի ժայռ կար: Այդ պահին ականանետը խփեց ժայռին, բեկորները պոկվեցին և գլխիս խփեցին: Նույն պահին Տամերլանին խփեցին, վիրավորվեցին Ռաֆիկը և Արմենը. կտրվել էր Արմենի ոտքը: Մաջիթը վիրավորվել էր գլխից: Աչքերիս առջև մշուշ էր, մտածում էի, թե մահացել եմ: Միայն ձայներ էի լսում: Փորձեցի շարժվել, վեր կացա, բայց ոչինչ չկար, սպիտակ էր՝ մշուշ: Լսում էի միայն Ռաֆիկի ձայնը, որ ասում էր. «Տոնոյան, փախիր, թուրքերն եկան»: Քիչ անց վերականգնվեց տեսողությունս: Տեսա, որ թուրքը 7 մետրի վրա է, սկսեցի կրակել: Մաջիթը ռացիայով օգնություն էր կանչում: Մութն ընկել էր, երբ օգնությունը հասավ:

-Վիրավորվելուց հետո շարունակեցի՞ր ծառայությունը:

-Բուժում ստանալուց անմիջապես հետո վերադարձա դիրքեր:

-Պարգևատրումներ ունե՞ս:

-Այո, մի շարք պատվոգրեր, «Մարտական գործողությունների մասնակից» կրծքանշան, «Մարտական ծառայություն» մեդալով, «Հատուկ գունդ» շքանշանով, ԼՂՀ «Մարտական ծառայության արիություն» մեդալով, «Վազգեն Սարգսյան» գերատեսչական մեդալով:

Հայրիկիս հետ սա իմ առաջին զրույցն էր: Ես դեռ շատ բան չգիտեմ: Հուսով եմ, հայրիկս էլի հուշեր կպատմի:

Diana Karapetyan

Մի փոքրիկ պատառիկ

Հարցազրույց մայրիկիս՝ Իրինա Կարապետյանի հետ: Սումգայիթյան ջարդերից հետո մայրիկիս ընտանիքը ստիպված էր հեռանալ Ադրբեջանից:

-Մամ, ո՞նց տեղեկացաք, որ պատերազմ  է լինելու:

-Դե, արդեն Սումգայիթ քաղաքում 1988-ի փետրվարի ջարդերից հետո ադրբեջանցիները շարունակում էին  հայերին կոտորել, այրում էին նրանց տները, ավիրում էին ամեն ինչ: Եվ լուրերը հասնում էին նաև մեզ մոտ` Խանլար, որտեղ մենք էինք ապրում:

-Քանի՞ տարեկան էիր այդ ժամանակ: 

-Ես այդ ժամանակ 12 տարեկան էի:

-Ո՞նց որոշեցիք, որ պետք է հեռանաք Խանլարից:

-Մամաս հասկացավ, որ թուրքերը միայն Սումգայիթով չեն բավարարվի, և պատերազմ է սկսվելու, որոշում կայացրեց, որ հեռանանք Խանլարից ու գանք Հայաստան:

-Ընտանիքի բոլո՞ր անդամներն էին համաձայն, որ հեռանաք Խանլարից:

-Համենայն դեպս, ես համաձայն չէի: Ես սիրում էի մեր քաղաքը և չէի ուզում այնտեղից հեռանալ: Մամաս ինձ ստիպելով է նստեցրել մեքենա:

-Ի՞նչ ես հիշում ձեր հեռանալու օրվանից:

-Հիշում եմ, որ արդեն իրերը հավաքել էինք և դնում էինք մեքենայի մեջ, որ արդեն պիտի գնանք: Ես շատ խաղալիքներ ունեի, բոլորը հավաքել, լցրել էի մի պայուսակի մեջ, որն ուզում էի դնել մեքենայի մեջ: Բայց, արդեն տեղ չլինելու պատճառով մայրս խաղալիքներով լի պայուսակս գցեց աղբամանը: Ես լաց էի լինում, բղավում էի, ուզում էի վերցնել իմ խաղալիքները: Հիշում եմ՝ մի մեծ տիկնիկ ունեի, անունը Մոնիկա էր, երբ մայրիկս այն գցեց աղբամանը, թուրք երեխաները միանգամից այն վերցրին և ինձ ցույց տալով գոռում էին. «Քո խաղալիքը, քո խաղալիքը»: Իսկ ես չէր սիրում, երբ ինչ-որ մեկը ձեռք էր տալիս իմ խաղալիքներին: Հիշում եմ, թե ինչպես էի մեքենայի միջից դառը հայացքով հետ նայում, ոնց էի նայում մեր տանը, մեր բակին, բակի իմ ծաղիկներին:

-Առաջին տպավորությունդ Հայաստանից:

-Չգիտեմ, ես չհավանեցի Հայաստանը (ծիծաղելով):

-Ինչո՞ւ: Ինչ-որ պատճա՞ռ կար:

-Դե ոչ, ուղղակի երբ մտանք Հայաստան, շուրջս ամայի ճանապարհներ էին: Ճանապարհին ոչ մի մրգի ծառ չկար, բայց Ադրբեջանում այդպես չէր, Ադրբեջանը առատ երկիր էր: Նամանավանդ, երբ մտանք Գեղարքունիք, այն ընդհանրապես չհավանեցի, որովհետև շատ քարքարոտ տեղ էր: Բայց Սևանա լիճը շատ հավանեցի:

-Արդյոք հիմա ուզո՞ւմ ես հետ գնալ:

-Ես միշտ ուզեցել եմ հետ վերադառնալ: Ամենից շատ իմ շանն էի կարոտում: Նրա անունը Կաշտանկա էր: Հիշում եմ, մեր շենքերից վերև արևածաղկի դաշտեր կային, միշտ երեխաների հետ գնում էի և այդ դաշտերից արևածաղիկ էի գողանում: Ես հեռվից բարձր կանչում էի՝ Կաշտա՜ն, Կաշտա՜ն… Նա ինձ լսում էր և միշտ գալիս էր ինձ մոտ: Հետո մրցում էի Կաշտանի հետ, թե ով ավելի շուտ կհասնի տուն: Գիտե՞ս, մեկ էլ հիշում եմ, որ մեր հարևանի այգու ծիրանի ծառի ճյուղերը ցանկապատով անցնում էին մեր այգի, և ես մեր ծիրանները թողած, հարևանի այգու ծիրաններն էի քաղում: Շատ լավ ժամանակներ էին, հիմա կուզեմ գնալ ու մեր տունը տեսնել, մեր դպրոցը, իմ բակը, իմ ընկերներին:

Ես ուզում էի շարունակել իրեն հարցեր տալ, բայց նկատեցի, թե ինչպես մայրիկիս աչքերը արցունքով պատվեցին: Նրա համար դժվար էր հիշել այդ օրերը: Չէ՞ որ իր մանկության ամենավառ օրերը նա ապրել է այնտեղ, բայց մի օրվա ընթացքում կորցրել է ամեն ինչ՝ իր տունը, իր հավատարիմ ընկերոջը՝ Կաշտանկային: Յուրաքանչյուր երեխայի համար դա շատ դժվար է: Չէ՞ որ ծննդավայրից լավ տեղ չկա, կապ չունի, թե որտեղ ես ծնվել, մեկ է, քո ծննդավայրը միշտ ձգելու է քեզ:

Անակնկալ ծանոթություն

Վրանային ճամբարները շարունակվում են իմ համայնքում` Կալավանում: Ճամբարների ընթացքում շատ եմ ունենում հետաքրքիր ծանոթություններ տարբեր տարիքի, մտածելակերպի, հետաքրքիր նախասիրություններ ունեցող երեխաների ու պատանիների հետ: Այս անգամ ծանոթությունս փոքր-ինչ տարբեր էր: Ծանոթացա 17.am-ի Շիրակի թղթակից Շուշան Վահանյանի հետ:

Պատահաբար իմացա, որ ճամբարում «Մանանա» ընտանիքի անդամ կա ու շտապեցի առաջինը ծանոթանալ: Շատ հետաքրքիր անձնավորություն էր Շուշանը: Պատմեց, թե ինչպես է միացել «Մանանային» և սկսել թղթակցել: Ես էլ պատմեցի իմ պատմությունը: Ու հետաքրքիր էր, որ Ծաղկաձորում կայացած մեդիա ճամբարին և ինքն էր հնարավորություն ունեցել մասնակցելու և ես, բայց ցավոք երկուսս էլ չէինք կարողացել: Ու մտածեցինք, եթե մասնակցած լինեինք, ավելի շուտ ծանոթացած կլինեինք: Բայց ոչինչ, կարևորը ծանոթացանք: Ինչպես ասում են` լավ է ուշ, քան երբեք: Հետո պատմեց, թե ինչպես է «Վորլդ Վիժն» Հայաստանի կազմակերպության օգնությամբ ճամբար կազմակերպել իրենց մոտ, երեխաներին մի քանի օրով կտրել վիրտուալ կյանքից և պարգևել իսկական մանկություն:

Ես էլ մտածեցի այդ ուղղությամբ, և եթե ստացվի, եկող ամռանը ես նույնպես նմանատիպ ճամբար կկազմակերպեմ մեր համայնքում:

Հաճելի էր ծանոթանալ Շուշանի հետ ու կիսվել հետաքրքիր մտքերով: Հուսամ, սա մեր վերջին հանդիպումը չի լինի:

Էլյանորա Բալյան

***

Մենք գնացել էինք Գեղարքունիքի մարզի Կալավան գյուղ`«Վորլդ Վիժն»-ի կազմակերպած 3-օրյա վրանային ճամբարին, որի ընթացքում անցկացվեցին երեք տարբեր սեմինարներ, խաղացինք հետաքրքիր «Մամոնտ» խաղը: Կալավանում մեզ հյուրընկալեց «Թայմ Լենդ» հիմնադրամի տնօրեն Ռոբերտ Ղուկասյանը կամ, ինչպես մենք էինք ասում, ընկեր Ռոբերտը: Կալավանում անցկացրեցինք անմոռանալի օրեր: Առաջին անգամ գիշերեցինք վրաններում, ծանոթացանք բնության հրաշալիքներին, առաջին անգամ տեսանք քարեդարյան կացարաններ, չնայած դրանք կառուցվել էին մեր ժամանակներում: Կալավանում անցկացրած մեր երեք օրերը տպավորիչ էին, ավելի տպավորիչ էր երրորդ օրը: Այդ օրը մենք խաղացինք «Մամոնտ» խաղը: Մենք խաղացինք խաղի բարդության ամենապարզ` 3-րդ աստիճանը: Մենք նախորդ օրն արդեն բաժանվել էինք խմբերի:Առաջին փուլում մենք պետք է պեղումներ իրականացնեինք: Տարածքը մեզ արդեն տրամադրել էին, մեր խմբերը բաժանվեցին երկու մասի: Մի մասը գնաց պեղումների, իսկ մյուս մասը մնաց պեղած իրերը հաշվելու, գրի առնելու: Երկրորդ փուլում մենք գնացինք անտառ. պետք է սովորեինք ,թե ինչպես են նախնադարում մարդիկ իրենց կացարանների կտուրները ծածկել,տեսանք դասագրքերից հայտնի վանակատ քարը:
Կալավանում ամեն բան հրաշալի էր, ամեն ինչ մաքուր, զգում էինք, որ մարդիկ այստեղ բնության, կենդանիների նկատմամբ բարի էին, սրտացավ: Այստեղ ես հանդիպեցի 17.am-ի պատանի թղթակից Էլյանորային: Նա ինձ պատմեց, թե ինչպես է սկսել թղթակցել 17-ին, զրուցեցինք տարբեր թեմաներից: Էլյան պատմեց Աղվերանի մեդիա ճամբարի մասին: Կալավանում անցկացրած 3 օրերը անջնջելի հետք են թողել հիշողությանս մեջ: Շնորհակալ եմ, որ ինձ ընձեռեցին այդ հնարավորությունը` մասնակցել վրանային ճամբարին:
Եթե ուզում եք անցկացնել ձեր մյուս ամառն ավելի հանգիստ, միաժամանակ ակտիվ ու հետաքրքիր, այդ վայրը մի փնտրեք դրսում, այցելեք հրաշք Կալավան գյուղ

Շուշան Վահանյան

Վարսավիրանոցն ընդդեմ Barber shop-ի

Վարդենիսի կենտրոնական փողոցներից մեկում է գտնվում այս մետաղե տնակ-վարսավիրանոցը, որին նայելուց ասես տեղափոխվես 70-ական թվականներ։ Այն պատրաստված է մետաղե բազմաթիվ թիթեղների կտորներից։ Առաջին հայացքից զգացվում է, որ վերանորոգման փորձ է արված։ Այժմ այն ներկված է սպիտակ գույնով, բայց ներկի բարակ շերտի տակից երևում է նրա նախկին գույնը՝ կանաչը։ Արևի լույսը ներս է թափանցում մի փոքրիկ պատուհանից, որից դուրս է գալիս փայտե վառարանի ծխնելույզը։ Իսկ դռան և պատուհանի մեջտեղում կախված է մի ցուցանակ, որտեղ գրված է «Վարսավիրանոց»։ Քամուց ցուցանակն այնպես է շարժվում, ասես թե, ինքն էլ հոգնած լինելով այդտեղ կախված մնալուց, ուզում է պոկվել ու փախչել։

Լուսանկարը` Ժորա Պետրոսյանի

Լուսանկարը` Ժորա Պետրոսյանի

Օրեցօր ի հայտ եկող նոր barber shop-երը, կարծես չեն պակասեցնում այնտեղ աշխատող պապիկի գործերը։ Մի որոշ ժամանակ՝ 5-7 տարեկանում, նա է եղել իմ վարսավիրը, բայց հետո գտնելով ինձ ավելի հարմար տարբերակ, դասվել եմ դավաճան հաճախորդների շարքը։ Այնուամենայնիվ, ամեն անգամ ամենատարբեր պատճառներով, առիթներով մտնելով այդ վարսավիրանոց, հիշում եմ իմ մանկության մի փոքր հատված, հիշում եմ, թե ինչպես էր սև, կաշվե աթոռին դնում փայտե, ամուր տախտակ, ինձ նստեցնում դրա վրա, վառարանի վրա տաքացրած ջրով թրջում մազերս և կտրում։ Իմ քաղաքում ՝ Վարդենիսում, ես ունեմ մի պատմություն, որում եղած բոլոր հիշողությունները կապված են որևէ կառույցի, տարածքի կամ մարդու հետ։

mane m sargsyan

Սերը, անկախությունը և թագավորի տղան

Նա ունի սիրտ, ունի հոգի, զգացմունքներ: Եվ ես սիրում եմ նրան, գիտե՞ք: Բայց չգիտեմ` նա ինձ սիրո՞ւմ է: Իմ Հայաստանը ինձ սիրո՞ւմ է: Կներես, որ քեզ հետ «դու»-ով եմ խոսում, բայց կարծում եմ, դու դրանից չես նեղանա: Դու այն վայրն ես, որտեղ ես ծնվել եմ, ապրում եմ ու պատրաստվում եմ ապրել: Որտեղ ես դեռ մանկուց սկսել եմ երազանքներս ի կատար ածել, որտեղ նոր երազանքներ են ծնվել ու անցել իրագործման փուլ: Սակայն կան երազանքներ, որ այդպես երազանք էլ կմնան:

Ով ինձ ճանաչում է, գիտե, որ ես երազել եմ, և ինչու չէ, շարունակում եմ երազել ծառայելու, սահմանին կանգնելու և հայրենիքս պաշտպանելու մասին:

-Ես 60 երեխա եմ ունենալու: 60-ն էլ տղա: Եվ նրանք բոլորն էլ զինվորական են դառնալու,- ասում էի ես, երբ դեռ փոքր էի:

-Այդքանին ի՞նչ ես անում, մի քիչ շատ չե՞ն,- հարցնում էին բոլոր նրանք, ովքեր լսում էին իմ տարօրինակ երազանքի մասին:

-Նրանք բոլորն էլ հայրենիքին են ծառայելու, սահմանին կանգնելու: Ես իմ երկրի բանակը «կհզորացնեմ»:

Իմ, այսպես կոչված, երազանքից անցել է ավելի քան տասը տարի:

Մի քանի օր առաջ, սեպտեմբերի 21-ին, Հայաստանի անկախության 25- ամյակին նվիրված հանդիսավոր երթի ժամանակ, մի շատ հետաքրքիր դեպք եղավ: Փոքրիկներին ոստիկանները անցկացնում էին «սահմանը», որպեսզի կարողանան ավելի պարզ տեսնել երթը: Եվ ծնողներից մեկը իր երեխային նախօրոք «հրահանգել» էր:

-Թագավորի տղային ասեք` թող գա,- ասաց ծնողներից մեկը ոստիկանին:

-Թագավորի տղան ո՞վ ա,- զարմացած հարցրեց ոստիկանը, և այդ տարածքում գտնվող մարդիկ սկսեցին տարօրինակ նայել այդ մարդուն:

-Դուք ասեք, ինքը կիմանա` ում մասին ա գնում խոսքը:

-Թագավորի տղան ո՞վ ա: Կանչում են:

Եվ այդ պահին ոստիկանի ձեռքը բռնած մեզ է մոտենում «թագավորի տղան»:

Միայն նա չէ, որ թագավոր է, թագավոր են բոլոր նրանք, ովքեր կանգնած են սահմանին, ովքեր դեռ փոքր տարիքից երազում են սահմանին կանգնելու մասին, և ովքեր ուղղակի նվիրված են իրենց երկրին: