Այո սա 21-րդ դարն է տեխնիկայի ու զարգացման ժամանակաշրջան: Շատերի համար գիրք կարդալը դարձել է հնաոճ: Երբ հարցնում ես. «Ի ՞նչ գիրք ես սիրում», «Սիրո՞ւմ ես կարդալ», այդ հարցերին մեծ մասամբ տրվում է նմանատիպ կարճ ու սուր պատասխան. «Էս ո՞ր դարն ա, որ գիրք կարդամ»: Եվ այդտեղ ես ընկնում եմ երկմտանքի մեջ: Ի՞նչ կապ ունի դարը գիրք կարդալու հետ: Դարը հո չի՞ վերցնում ձեռքից գիրքն ու ասում` մի կարդա, և ձեռքը տալիս պլանշետը, համակարգիչը, հեռախոսը, որ ապրի վիրտուալ կյանքով: Նա, ով ցանկանում է կարդալ, կարող է այդ նույն պլանշետով, հեռախոսով կամ համակարգչով կարդալ: Իհարկե, այն չի կարող փոխարինել գրքին, բայց գոնե միտքը քաղցած չի մնա :

Մի պատճառաբանեք դարն և նրա զարգացումը: Ինչքան էլ այն զարգանա, գիրքը երբեք չի հնանա, որովհետև այդ նույն գրքի շնորհիվ է զարգանում դարը:

Ահա և սկսվեց նոր ուսումնական տարին։ Երեխաներ, ովքեր առաջին անգամ ոտք դրեցին դպրոց, բացեցին Այբբենարանը…

11 տարի առաջ՝ սեպտեմբերի մեկին, ես նույնպես մտա դպրոց, ծանոթացա այն երեխաների հետ, որոնց հետ պետք է անցկացնեի իմ կյանքի հիշարժան ժամանակահատվածներից մեկը՝ դպրոցական 12 տարին։ Չեմ ասում` ծանոթացա իմ առաջին ուսուցչուհու հետ, որովհետև նա իմ հարևանուհին է, ու ծնված օրվանիցս գիտեմ նրան։ Դե «ծնված օրվանիցս» ասվածը փոքր-ինչ չափազանցված էր։

Ստացա իմ առաջին գրատետրը, որտեղ ուսուցչուհուս ձեռագրով գրված էր.

«Անհամբերությամբ ու շատ ջերմությամբ

սպասում էի սեպտեմբերի առավոտին,

Ու այդ օրը ողջունեցի իմ առաջին ուսուցչին,

Ու նա ասաց. «Լսեցե՛ք»,

Մեր այս Ժորան նկարիչ է, իմացե՛ք»։

Այո՛,այո՛, ի՞նչ մեղքս թաքցնեմ, փոքր ժամանակ, երբ հարցնում էին, թե ինչ եմ ուզում դառնալ, բարձր, խրոխտ ու հպարտ ձայնով ասում էի.

-Նկարի՛չ։

Փոխվեցին ժամանակները, փոխվեցի ես, փոխվեց մտածելակերպս և, բնականաբար, մասնագիտություն ընտրելուս պատկերացումները։

Դպրոցում գերազանց առաջադիմությամբ սովորելը դարձավ իմ լավ ապագայի հիմնաքարերից մեկը։ Իմ առաջին ուսուցչուհու, իմ այսօրվա դասղեկի և բնականաբար ծնողներիս պահանջկոտությունն առիթ դարձավ իմ լավ ապագայի համար։

Տարիները անցան ակնթարթի նման։ Անցան տարիները, բայց հիշարժան պահերը մնացին։ Մնացին ու գրվեցին իմ կյանքի պատմության գրքի մեջ։

Ուսումնական տարվա հետ սկսվեցին նաև պարապմունքներս։ Մի տղա, ով սովոր էր ազատ կյանքին, օրվա մեծ մասը անցկացնում էր համացանցում, այժմ պետք է մոռանա ամեն ինչ։ Նպատակներ դնի լավ ապագայի համար ու հասնի դրան։ Այդ տղան հենց ես եմ։

Թվում էր, թե համացանցից կտրվելը դժվար կլիներ։ Բայց… Բայց դա միայն թվում էր։ Երբ ունես կամքի ուժ, նպատակասլացություն, հանուն քո նպատակի ամեն ինչի պատրաստ ես։

Արդեն պարապում եմ կենսաբանություն, քիմիա առարկաները։ Ընտրել եմ բժշկի պատասխանատու մասնագիտությունը, որովհետև ես ինքս այդպիսին եմ։ Ունեմ բժիշկ-վիրաբույժին ամենաանհրաժեշտ գործիքը՝ «նուրբ ձեռքերը», որոնցով կկարողանամ նյարդը նյարդին կպցնել, անոթը՝ անոթին։

Հա՜, մի բան էլ. ես արդեն վարժ տիրապետում եմ բժշկական ձեռագրին, և իմ գրած տեքստերը բացի ինձնից, ոչ ոք չի կարող կարդալ:

Դու ունես 6 կյանք մինչև հասունացում: Դե այդ կյանքերը այնքան էլ քոնը չեն, բայց ցանկացածի կորուստը քեզ ավելի են հեռացնում մանկությունից ու տանում դեպի հասունացում: Մի քանի օր առաջ այդ կյանքերից ևս մեկը կորցրեցի: Այժմ ինձ մնացել է 4 կյանք՝ մեկ տատիկ, մեկ պապիկ, հայրիկ ու մայրիկ:

Տատիկներ ու պապիկներ… Նրանք ապահովում են քո մանկության մի ամբողջ 4 կյանք: Երբ դու թոռնիկ ես, դու չես կարող մեծ լինել: Նրանք դա թույլ չեն տա: Պապիկս պատմում է, որ քույրս խնձոր ուտում էր միայն այն դեպքում, երբ իր ձեռքով քաղում էր ծառից: Պապս էլ ձմռանը թելերով խնձորները կապել է իրենց ծառերից, իսկ մյուս պապս խոստանում էր մեդալ այն թոռանը, ով առաջնը իր ճաշը կվերջացներ: Այդպես էլ չտվեց…

Նրանք քեզ կպատմեն զվարճալի պատմություններ, մի  մասը միգուցե հորինված: Նրանք նույնիսկ  քո ներկայությամբ վիճում են զվարճալի կերպով, տատիկները չմոռանալով հիշեցնել, որ իրենք «լիքը ուզողներ ունեին» ու զարմանում են , թե ինչի են պապիկիս ընտրել: Պապիկներն էլ իրենց հերթին հետ չեն մնում, ասելով, երևի խմած են եղել նրանց ընտրելիս:  Ափսոս, մայրական տատիկս ու հայրական պապիկս մենակ են ու էլ չեն կարող այդպես վիճել…

Տատիկներ ու պապիկներ…Նրանք ապահովում են քո մանկության 4 կյանքերը:

Տապակած կարտոֆիլ: Ամենահեշտ պատրաստվող ճաշատեսակներից է: Վերցնում ես թավան, մեջը լցնում ձեթ, կարտոֆիլը մաքրում, լվանում, կտրատում և լցնում ես թավայի մեջ ու սպասում մինչև տապակվի: Երկար ժամանակ հարկավոր չէ տապակվելու համար: Այս ամբողջ գործընթացը ձեր ժամանակից խլում է ընդամենը 15-20 րոպե, եթե ոչ ավելի քիչ: Սակայն, երբ մտքերդ անցնում են հարձակման, ճաշը պատրաստ է լինում ավելի ուշ, քան կմտածեիր. 15-20 րոպեն կարող է դառնալ 30, կամ էլ մեկ ժամ:

Սեփական փորձով համոզվել եմ, ուղիղ հինգ ժամ առաջ ընդամենը վերցրեցի մաքրած կարտոֆիլը և սկսեցի կտրատել: Մեկն ավելի հեշտ էր կիսվում, մյուսն ավելի դժվար: Մարդկանց են նման, գիտե՞ք: Կան մարդկանց տեսակներ, որոնց կարող ես շատ հեշտ վիրավորել, «դանակով անցնել նրա միջով», կոտրել սիրտը, խառնել ներսը և դժբախտացնել: Կան մարդիկ, որոնք արդեն կոփվել են և պատրաստ են «դանակի» հարվածին, բայց միևնույն է, այս դեպքում միայն մտնելու սկիզբն է դժվար: Մտնելուց հետո արագ «բաժանվում է» երկու մասի, և կրկին կրկնում նախկին ապրածը:

Ուղղակի մի նմանվեք կարտոֆիլի կիսվելուն: Պաշտպանվեք: Մարդիկ կարող են, կարտոֆիլն է անպաշտպան:

Հ.Գ. Մանեն արդեն ուսանող է: Ապրում է Երևանում: Ինքներդ կռահեցիք. ստիպված է ճաշն ինքնուրույն եփել:

Ես ուղղակի վստահ եմ,  որ բոլորդ էլ լսել եք այսպիսի ազգանուններ,  որոնք շատ տարօրինակ ու յուրօրինակ են։ Ես էլ եմ ձերոնցական։ Իմ ֆեյսբուքյան ընկերներում կան այնպիսի մարդիկ,  ովքեր ունեն այդպիսի ազգանուններ։ Չկարողացա անտարբեր անցնել իմ այդ ընկերների կողքով  որոշեցի բացահայտել,  թե ու՞մ անվան հետ է կապված իրենց ազգանունը. և ո՞վ է եղել նրանց պապու պապը կամ պապու պապու պապը։

Եվ այսպես.

Բլոգեր Արգամ Ուստյան

Իմ պապիս պապը եղել է Ավագ Ուստյանը: Ազգանունս առաջացել է ոչ թե անունից, այլ մասնագիտությունից, եթե կարելի է այդպես ասել: Եղել է մի մարդ, ով ունեցել է ձեթի գործարան ու հմուտ մասնագետ է եղել: Նրան ուստա են դիմել, այդտեղից էլ  առաջացել է Ուստյան ազգանունը։ Պապուս պապի մասին հետաքրքիր պատմություններ չեմ լսել,  բայց պապուս հորը վերաբերող մեկ հետաքրքիր պատմություն կարող եմ հիշել։

Նրա անունը Դանիել է եղել: Բավականին հարգված ու գրագետ մարդ է եղել: Ապրել է Լոռու մարզի Մեծ Պարնի գյուղում։ Նրա գրագետ լինելու փաստը տեղի գյուղացիների շրջանում հումորով է ընդունվել, քանի որ Մեծ Պարնի գյուղում հանդիպել է մի պաշտոնյա մարդ, ով խոսել է միայն մաքրամաքուր հայերենով: Տեղյակ եմ, որ գրագետ լինելուն զուգահեռ շատ  խիստ մարդ ու պաշտոնյա է եղել։ Մի անգամ մտնում է գյուղի միակ խանութը,  որը մեր օրերում կարող է փաբ հիշեցնել: Տեղացի տղամարդիկ տեսնելով, որ իմ պապիկի հայրը մոտենում է  խանութին, պայմանավորվում են,  որ Դանիելի բարևը չառնեն, ուղղակի հասկանալու համար, թե ինչպես կարձագանքի այդ փաստին Դանիելը պապը։

Մարդը մտնում է խանութ, գլխարկը հանում ու բարևում է համագյուղացիներին, սակայն բարևն անպատասխան է մնում։ Թարս նայելով նստածներին՝ մոտենում է վաճառողին ու մի շիշ օղի պատվիրում  մեկ բաժակի հետ։ Էդ շրջանում սովորաբար մենակ չէին խմում ու, ըստ դրվածքի, նա պետք է նստածներին էլ հյուրասիրեր։ Բայց դե նա մեկ բաժակ էր ուզել։ Վաճառողը բացում է շիշը, լցնում բաժակը։ Վերցնելով բաժակը,  այն մոտեցնում է օղու շշին ու ասում.

-Խմենք կենդանի մեռելների կենացը, ովքեր լսում են բայց չեն խոսում։

Կարատեի հրահանգիչ, WSKF Եվրոպայի երեք մրցանակակիր և Ասիայի WSKF 2 մրցանակակիր Ալբերտ Թեվատրոսյան

Մեր ազգանունը ստացել ենք իմ պապի պապու անունից՝ Թեվատրոսից։ Պապիս պապը եղել է Պարսկաստանի Խոյ քաղաքից։ Ազգանունս իսպաներենից թարգմանած նշանակում է Աստվածափայլ։ Ցավոք որևէ հետաքրքիր պատմություն չգիտեմ կապված նախնիներիս հետ։

Հանրային հեռուստաընկերության «Բենեֆիս» ծրագրի խմբագիր Սոսի Խանիկյան

Ըստ իս,  իմ ազգանունը կոնկրետ ոչ մեկի անվան հետ կապված չէ։ Ուղղակի իմ մեծ պապիկը անհավանական հարուստ և իշխանական մարդ է եղել։  Նրան աղա Սեդրակ  են ասել։ Կարծում եմ ազգանունս՝ Խանիկյան,  կազմված է հենց աղա բառի հոմանիշ հանդիսացող «խան»  արմատից։ Նա գաղթեցրել է ամբողջ Կողբը,  այսինքն կարողացել է այնպես անել,  որ ի տարբերություն մյուս վայրերի,  այդտեղ հայերին չկոտորեն։  Նա բոլորին ապահովել է տներով և նրանց անվնաս հասցրել է այնտեղ։ Չնայած այն հանգամանքին,  որ եղել է դաշնակցական՝ շատ մոտ է եղել Աղասի Խանջյանի հետ։

«Համազգային Թատրոն» ստուդիայի ուսանող, մշակութաբան ու ապագա դերասան Արտավազդ Կլեկչյան

Ազգանունս որևէ մեկի անվան հետ կապ չունի։ Արմատներով Տավուշի Թովուզ ցյուղից ենք։ Իմ նախնիները Թովուզում զբաղվել են կլեկությամբ (պղինձ,  ալյումին փայլեցնել)։ Կլեկել նշանակում է` փայլեցնել։  Էդտեղից էլ եկել է ազգանունս։ Երեք եղբայր կլեկչիներ են եղել։ Կլեկչյանների ցեղը սկիզբ է առել այդ երեք եղբայրներից ու հետագայում ճյուղավորվել։ Իմ ճյուղի սկզբնավորողը Հովհաննեսն է եղել։ Իրեն նաև Օգան (քանի որ ռուսերենը ավելի տարածված է այդ կողմերում,  օգտագործել են Օհանի ռուսերեն տարբերակը)։ Օգանի ճյուղի վերջին ու միակ տղա Կլեկչյանը ես եմ։ Կլեկչյաններս շատ քիչ ենք ու բոլորս իրար ինչ-որ կերպ բարեկամ ենք գալիս,  բայց դե բոլորս իրար չենք ճանաչում։ Օգանի մյուս եղբայրների անունը անկեղծ ասած չգիտեմ։ Օհանի (Օգան) հետ կապված գիրք կա գրված։ Լեգենդներ են պտտվում իր անվան շուրջ։ Ասում են,  իբր ինքը ամիսներով անտառներում է եղել ու առանց զենքերի,  օգտագործելով միայն ձեռքերը,  գայլ ու արջ է սպանել։ Բոլոր Կլեկչյաններիս աչքերը շատ սիրուն ընդգծված է ու իրար շատ նման։

Իրանագետ Հասմիկ Գյոզալյան

Մեր ազգանունը վաղնջական ժամանակներում  Հաճի-Կյուզելյան է եղել։ Մերոնք Հաճի են անվանվել, որովհետև գնացել են Երուսաղեմ ուխտի։ Հետո ջարդի տարիներին Կ.Պոլսից գաղթել են Երևան ու ստիպված են եղել ազգանունը փոխել Գյոզալյան։  Բայց թե որտեղից է եկել այդ ազգանունը, չեմ կարող ասել,  չգիտեմ։ Պապիս՝ Գրիգորը, երաժիշտ է եղել, պապիկիս պապան՝ Սուրենը, մսավաճառ,  իսկ պապիկիս պապիկը՝ Հարությունը,  վաճառական։ Ճիշտն ասած,  ես փոքր եմ եղել,  որ պապիկս մահացել է, ու շատ բան չեմ հասցրել լսել նախնիներիս մասին։

Չեխիայի Թոմաս Բատայի համալսարանի ուսանող և տուրիստական խորհրդատու Արսեն Ջոմարդյան

Ջոմարդը պարսկերեն բառ է։ Այդ ազգանունը բացառիկ է, ու միայն մեկ տոհմի է պատկանում, այսինքն` բոլոր Ջոմարդյաններն իրար բարեկամ են։ Պատմությունը կարծեմ սկսվում է 1819 թվականից, երբ իմ նախապապը (մոտ 20 տարեկան) գութան անելու սեզոնի ժամանակ իր  գութանի գործը թողնում ու  օգնում է հարևանին վերջացնել իր գործը՝ իրենն անտեսելով։ Դա չլսված բան է եղել գյուղում։ Հարևանը այդ ժամանակ ասել է. «Էս ինչ ջոմարդ մարդ ա», այսինքն, էս ինչ առատաձեռն է, որ ամեն հարցով օգնում է։ Դրանից հետո բոլորը սկսում են իրեն դիմել ջոմարդ։ Ջոմարդը հետագայում դառնում է Ջոմարդյան։ Ջոմարդ պարսկերենից թարգմանած նշանակում է առատաձեռն:

Տատիկիս բացօթյա պատշգամբում ամեն տարի գարնանը իրենց բներն են հյուսում մեր փոքրիկ հարևանները՝ ծիծեռնակները: Ամեն օր նստում եմ այդտեղ ու երկար նայում նրանց: Շատ հետաքրքիր թռչուններ են. գեղեցիկ ու հիանալի ձայն ունեն: Երբ այս գարնանը եկան, բները նորոգեցին, ձու ածեցին ու երկար տաքացրին, մինչև դուրս եկան ձագերը: Իսկ հետո տեսնում էի, թե ինչպես են հոգատար ծնողները հերթով կեր բերում դեռ անփետուր ձագուկներին: Մի օր էլ լսեցի ձագուկների ծլվլոցը և տեսա, թե ինչպես են գլուխները հանել փոքրիկ բնի միջից, ու սպասում իրենց ծնողներին: Իսկ նրանք, ինչպես միշտ, հերթով կեր են հասցնում փոքրիկ ձագերին:

Այդ ժամանակ հասկացա, որ փոքրիկ թռչունները ոչնչով չեն տարբերվում մարդկանցից: Նրանք էլ հոգատար ծնողներ են: Մարդու նման կարող են գուրգուրել ու փայփայել իրենց ձագերին և, հարկ եղած դեպքում, դուրս գալ թշնամու դեմ ու պաշտպանել նրանց: