Կոտայք
lilit grigoryan
Ինչն է ինձ հուզում Կոտայք

Նրա հետ և առանց նրա

«Մի կողմ դիր հեռախոսդ», «Աչքերդ ափսոս են, բալա ջան», «Ախր մեր ժամանակներում, որ չկար, ի՞նչ էինք անում», «Հերիք ա, էլի, ո՞նց չես հոգնում» արտահայտությունները ուղղակի տանել չեմ կարողանում, թեև ամեն վայրկյան դրանք ականջիս են հասնում իմ հարազատներից: Հեռախոսով քիչ զբաղվել, իսկ եթե հնարավոր է, էլ չօգտագործել: Իսկ հետո՞: Հետոն կասկածելի է, ավելի ճիշտ՝ չմտածված ու անկանխատեսելի: «Հետոյի» մասին խոսք չկա այդ արտահայտություններում: Դժվար է հասկանալ:

Առաջ չկար հեռախոս, ինտերնետ նույնպես: Մարդիկ, հա, ապրում էին, ես չեմ հակառակվում, ապրել են, բա ինչ են արել: Իսկ հիմա կա հեռախոս ու համացանց, բայց էլի ապրում են մարդիկ՝ արդեն քիչ-քիչ զարգացնելով թե՛ իրենց կյանքը, թե՛ այդ կյանքն ապրելու միջավայրը: Շատերը սկսում են տեսողության հետ խնդիրներ ունենալ (ես ինքս կարճատես եմ), շատերն օրը անգամ 12-13 ժամ համակարգչով կամ հեռախոսով զբաղվելուց հետո ուժեղ տեսողությամբ և առանց առողջական խնդիրների ապրում են: Սրանից կարելի է, չէ՞, եզրակացնել, որ մարդու տեսակից, օրգանիզմից են կախված նրա առողջական խնդիրները: Բայց խնդիրը բարդված է հեռախոսի վրա: Կարճ ասած՝ հեռախոսն ու համակարգիչը մեր կյանքը կրճատում են, էլի: Բա ինչո՞ւ ստեղծվեցին, ինչո՞ւ ենք մենք հիմա ավելի հեշտ ապրում: Բայց մի բանի մեջ վատը տեսնելուց, թեկուզ հետո էլ նայենք ու տեսնենք, գուցե էդ խեղճը գոնե մի փոքր դրական բա՞ն ունի: Պարզվում է, որ ունի: Սեփական օրինակով կպարզաբանեմ:
Ես քիչ թե շատ հաջողակ մարդ եմ: Մեծ շրջապատ ունեմ, բոլոր մարզերից լավ-լավ ընկերներ, արտասահմանից լիքը ծանոթներ: Մասնակցել եմ 30-ից ավելի ծրագրերի ու հաջողություններ գրանցել: Ծրագրերի մեծ մասի մասին ինձ օգնել է իմանալ ֆեյսբուքը: Համացանցը թույլ է տվել գրանցվել, իսկ էլեկտրոնային հասցեիս եկել են դրական պատասխանները: Բարեկամներս հպարտ են ինձնով, ինքս ինձ չեմ գովում, ինչ կա՝ ասում եմ: Գիտեն, որ միշտ խառը ծրագրերի մեջ եմ, որ ազատ ժամանակ շատ քիչ ունեմ, որ չեմ սիրում հանգստանալ: Հպարտ են մարդիկ: Բայց սա չի արդարացնում, մեկ է՝ հեռախոսով պետք է քիչ զբաղվել: Այս ամենին հասել եմ օրը 24 ժամ օնլայն լինելով ու ամբողջ համացանցը փորփրելով, անընդհատ ընկերներիս հետ հաղորդագրություններով կապ հաստատելով: Իսկ եթե ես քիչ զբաղվեմ, կկորցնեմ լիքը հնարավորություններ: Հասանք ճիշտ կետին, որին հասնելու էինք էսպես թե էնպես:
Ես հասկանում եմ, որ հարազատներս իմ լավն են ուզում, ուզում են, որ տեսողությունս վերականգնվի, բայց և դրա հետ ախր ասում են, որ հեռախոսը ու համացանցը լավ բաներ չեն, է: Նեղվում եմ, որ իմ հաջողությունների հարթակը վիրավորանքների է ենթարկվում:

Ես բոլորից շատ եմ ուզում լավ տեսողություն ունենալ, բայց դրանից վեր լիքը գաղափարներ ունեմ, առաջնայինը՝ ապագայիս հետ կապված լիքը բաներ պլանավորել ու այս տարիքից սկսել գործել: Տեսողությունը վիրահատությամբ հետ կգա, բայց այ, հնարավորություններ բաց թողնելը քեզ ու սիրտդ շատ ուժեղ կցավեցնեն, ու այդ ցավը երբեք չի անցնի:
Ու այսքանից հետո մի քանի օր առաջ մի ծրագրի համար հարցազրույց տալիս «Մի բան, որ 10-րդ դարից կբերեիք 21-րդ դար» հարցին պատասխանեցի. «Առանց համացանցի, հեռախոսի ու համակարգչի լիարժեք ապրելը»: Ինչո՞ւ: Ես էլ չգիտեմ:

anahit gasparyan charencavan
Ազատ տարածք Կոտայք

10.4-ի հասարակությունը

Ավագ դպրոց տեղափոխվելու համար յուրաքանչյուր աշակերտ պետք է ընտրի իր հոսքը՝ այն բաժինը, որտեղ խորացված ուսումնասիրելու է իր ընտրած առարկաները: Ընտրության հարցում դժվարություն չկար, ես որոշել էի՝ հաստատ ընտրելու էի տնտեսագիտականը, սակայն, իմ կարծիքով՝ դժվար էր լինելու հարմարվել նոր միջավայրին, նոր դասարանին, նոր ապրելակերպին: Իմ մտավախություններն զուր էին: Առաջին իսկ վայրկյանից հասկացա, որ «10.4 հասարակության» անդամներին Դիոգենեսը առանց վարանելու մարդ կկոչեր:

Ամեն ինչ սկսվեց այն հոկտեմբերյան օրից, երբ մեր նորաթուխ դասարանի ավագը հայտնեց, որ հաջորդ օրը մեր դասարանի Աստղի ծննդյան տարեդարձն է: Քանի որ ժամանակը սուղ էր, և մեծ անակնկալ չէինք հասցնի անել, քսաներեք աշակերտ որոշեցին դպրոց գալ մեկական փուչիկով՝ գեղեցիկ ու վառ (կարո՞ղ եք պատկերացնել մյուս աշակերտների զարմացած հայացքներն ու անվերջ հարցերը):

Այդ օրվանից ի վեր մենք ձեռք բերեցինք յուրահատուկ մի ավանդույթ՝ հնարավորության սահմաններում տոն դարձնել յուրաքանչյուր դասարանցու ծննդյան տարեդարձը:

Օգոստոսի սկիզբն էր, տարվա ամենաշոգ օրերից մեկը: Գիտեինք, որ շուտով մեր սիրելի դասղեկի ծննդյան տարեդարձն է: Պետք էր մի բան որոշել:

-Երեխե՛ք, առանց ընկեր Ղազարյանի մեր դասարանը ինչ-որ անավարտ բանի նման կլիներ, ոչ թե 10.4-ի: Պետք ա մի բան անել: Ի՞նչ առաջարկներ կան:

-Եկե՛ք մեր նկարներով օրացույց նվիրենք:

-Ի՞նչ կասեք «миллион алых роз»-ի մասին:

-Եկե՛ք Օսկարի արձանիկ նվիրենք՝ լավագույն դասղեկ անվանակարգում հաղթող ճանաչվելու համար:

Ու այսպիսի տարբերակներից հետո, որոնք հատուկ են մեր խենթ դասարանին, մենք կանգ առանք մի դասական տարբերակի վրա և որոշեցինք բոլորով հավաքվել և անակնկալ մատուցել ընկեր Ղազարյանին:

-Ժամը 11:00-ին, ում հարմար ա՝ թող գա դպրոցի բակ: Տեղում մնացածը կորոշենք:

Նշանակված ժամին, նշանակված վայրում հանդիպեցի մեր աղջիկներին: Հանդիպումը հուզիչ էր՝ սիրելի ընկերներ, կարոտած հայացքներ: Բայց ծագում էր մի շատ հետաքրքիր հարց.

-Իսկ ո՞ւր են տղաները:

Լիանան որոշեց գտնել հարցի պատասխանը: Էրիկի քնաթաթախ «ալո՜»-ն լսելուց հետո ամեն ինչ պարզ էր: Տղաները քնով էին անցել: Պետք էր ժամանակ չկորցնել: Բոլորով հավաքվեցինք մեր դասղեկի տան շենքի բակում:

- Եկեք այսպես պայմանավորվենք: Ա՛ն, ավագի իրավունքով դու բարձրացիր վերև, տո՛ւր նվերը և խնդրիր, որ ընկեր Ղազարյանը պատուհանից նայի: Մենք էլ ներքևից կշնորհավորենք, կերգենք: Կավիճ էլ ունենք, հեսա արագ մի բան կմտածենք:

Ծրագիրը լավն էր, բայց թեթև շտկման կարիք ուներ: Մենք հաշվի չէինք առել այն հանգամանքը, որ մեր դասղեկը հնարավոր է, որ տանը չլիներ: Դիմեցինք հեռախոսի օգնությանը: Լսելով նրա «ի՜նչ տիպն եք դուք» արտահայտությունը՝ թեթևացած շունչ քաշեցինք ու աշխույժ, կենսուրախ վերադարձանք տուն: Առաքելությունը կատարված էր:

Շուտով սկսվելու է նոր ուսումնական տարին: Թեպետ մեր դասարանի անվանումը փոխվելու է՝ դառնալով «11.4», բայց ոգևորությունը, ուրախ տրամադրությունը, համախմբվածությունը, յուրակերպությունն ու խենթությունները մնալու են նույնը: Եվ ամենակարևորը՝ մենք որոշել ենք առաջնորդվել նույն սկզբունքով. «Լավագույն ավանդույթները շարունակվում են»:

anahit mkrtchyan
Սպորտ 17.am Կոտայք

Ֆուտբոլ, նույնն է, թե՝ կյանք

Ֆուտբոլն իմ տարերքն է: Դրա հետ կապված ամեն բան ինձ հետաքրքրում է: Ունեմ նախընտրած թիմ՝ Ռեալ Մադրիդը, որի բոլոր խաղերին հետևում եմ:

Ամռանը ընկերներս շատ հաճախ էին վիճում ինձ հետ, քանի որ գրեթե դուրս չէի իջնում և ժամանակ չէի տրամադրում իրենց, այլ տանը նստած՝ Եվրոպայի առաջնությանն էի հետևում: Նրանք հաճախ էին ինձ ասում.

-Անահի՜տ, լավ, վերջացրու՜: Ի՞նչ ես ժամանակդ զուր վատնում: Ֆուտբոլը հիմարություն է, ուղղակի 22 հոգի վազում են մի գնդակի հետևից:

Իսկ իմ ընկերուհին՝ Լիլիթը, հոգուս հետ խաղալու համար ասում էր.

-Ռեալ Մադրիդը ուղղակի խաղալ չգիտի, իսկ այդ տգեղ ֆուտբոլիստները…

Տանն էլ ինձ հանգիստ չեն տալիս: Հաճախ երեկոները, երբ բազմոցին նստած՝ վայելում եմ սիրածս թիմի հաղթանակները կամ հազվադեպ պարտությունից արտասվում, մայրս բարկացած ասում է.

-Վե՛ր կաց, գնա քնի՛ր, Անահի՛տ: Առավոտյան դասի ես:

Նա նաև բարկանում է, որովհետև իմ սենյակի պատերը զարդարում են Ռեալ Մադրիդի պաստառները:

Բոլորի այն հարցին, թե ինչու եմ սիրում Ռեալ Մադրիդը, չեմ զլանա և մեկ անգամ էլ կպատասխանեմ.

-Ռեալ Մադրիդն իսկական խաղ է ցուցադրում, որից հոգեկան մեծ բավարարվածություն եմ ստանում: Այնտեղ կա պայքար, ինչպես և կյանքում, կան արցունքներ, հիասթափություն, անակնկալներ, հաղթանակ և ուրախություն:

lida armenakyan
Իմ էջը Կոտայք

Ես հումանիտար եմ

Բարև, ես հումանիտար եմ:

Եթե դու կարծում ես, որ ես բացարձակ գլուխ չեմ հանում մաթեմից կամ տեղյակ չեմ, թե ինչեր են գուանինը, ադենինը, ցիտոզինն ու թիմինը, շտապեմ քեզ հիասթափեցնել:

Ես հումանիտար եմ ու շատ եմ սիրում մաթեմատիկան: Բոլոր շանսերն ունեի՝ մաթեմատիկոս դառնալու, բայց ցանկություն չունեի: Ես սիրում եմ ժամերով նստել ու մի խնդրի շուրջ մտածել, գտնել մեկից ավելի լուծումներ: Սիրում էի նաև Միլուշի հետ փորձել իր տնայինները լուծել ու դասարանում էլ սիրում էի ուսուցչիս հետ լուծման լավ տարբերակներ մտածել: Ու մինչև հիմա էլ սիրում եմ տանը նստել, 1-ին 1 գումարել ու ստանալ 3:

Կենսաբանություն ու քիմիա առարկաները առհասարակ չէի սիրում, բայց դպրոցում դրանք չսովորելու ոչ մի տարբերակ չունեի: Իրականում մինչև հիմա էլ հիշում եմ սովորածներս: Դե էն ամենակարևորները, որ հաստատ:
Ֆիզիկան ուղղակի պաշտում էի: Չափազանց շատ էի հավանում էդ առարկան: Անգամ ավագ դպրոցում, երբ հումանիտար պատմական հոսքում էի, տանը ֆիզիկա էի բզբզում: Բայց ես հումանիտար եմ:

Անկեղծ ասած, ժամանակի, տարիքի ու նախասիրությունների հետ հասկացա, որ հոգով հումանիտար եմ, որ ես չեմ ուզում մասնագիտությամբ բժիշկ լինել կամ հաշվապահ աշխատել:

Լսիր, կներես, չգիտեմ՝ համեստությունս որտեղ եմ թողել, բայց ես հիանալի հասկանում եմ տեխնիկայից, ունեմ նորմալ ու հլը մի բան էլ նորմալից մի քիչ ավելի լավ տրամաբանություն, կարողանում եմ շատ արագ եռանիշ թվերից երկնիշ թվեր հանել մտովի ու ճիշտ պատասխան ստանալ, չնայած նրան, որ ես հումանիտար եմ: Ուրեմն կորցրու էն կարծրատիպդ, թե մենք՝ հումանիտարներս, զբաղվում ենք ինչ-որ անիմաստ բաներով ու էս կյանքից բան չենք հասկանում:

Հարգելիս, ախր, մենք նույն հարթության վրա ենք գտնվում: Գրկում եմ քեզ ու հիշեցնում, որ ես հումանիտար եմ, բայց համ մաթեմատիկներին եմ շատ սիրում, համ էլ բնագիտականներին:

Լավ մնա:

Ազատ տարածք Կոտայք

Աղվերան, հրաժեշտ, հիշողություններ

-Էս բաժակով ուզում եմ մաղթել քեզ բարի ճանապարհ, տղես, բարով գնաս ու բարով գաս: Դուխդ ոչ մի րոպե չգցես, մենք միշտ քեզ հետ ենք։
Ու սա այն օրն էր, երբ ես, մորաքույրս, իր ամուսինը և իրենց աղջիկը, բարեկամների մի մեծ կազմով ճանապարհեցինք եղբորս բանակ։ Այս օրը միշտ աչքիս առջև է, հիշվում է իր կենացներով, արցունքներով և ժպիտներով։

Դա մոտ մեկ ամիս առաջ էր, բայց դեռ հիշում եմ այդ օրվա ամեն րոպեն։ Թե ինչպես էինք որոշում՝ որտեղ նշել, ինչպես հասանք, ինչպես նոր ծանոթություններ ձեռք բերեցի։
-Եկեք հաց ուտելուց հետո գնանք ֆոտոարշավի, Էլիզան ապարատով կնկարի, իսկ մենք՝ հեռախոսով։ Ես հաստատ գիտեմ, Էլիզա, որ քեզանից լավ կնկարեմ, թեկուզ հեռախոսով։
-Ա՜խ, էդպե՞ս, լավ, ես համաձայն եմ։
-Սաքու՜լ, մի հատ ժպտա՛։
-Սաքուլ չի, Սարգիս, բանակ ենք ուղարկում, ի՞նչ Սաքուլ,- Իմ սխալը էլի ու էլի ուղղեց մորաքույրս։
Օրվա մեջ մոռացվեց պատճառը հավաքույթի, իսկ արդեն վերջում…
-Էլի՜զ, կսպասենք ֆոտոներին։
Չէ՛, իրականում բոլորը լավ հիշում էին հավաքույթի պատճառը, բայց բարձրաձայնելու կարիքը էլ չկար…

artyom safaryan
Ինչն է ինձ հուզում Կոտայք

Կյանքը ֆուտբոլի պես սխալներ չի սիրում

Այսօր հերթական անգամ նստած էի ինքս իմ մտքերով տարված, երբ իմ ամենօրյա զրույցն ընդհատվեց մի շատ շաբլոն հարցով, որը ես ինձ երբեք չէի տվել: Ու այդ հարցը ինձ գցեց դժվար կացության մեջ, ու ակամայից սկսեցի մտածել այդ հարցի շուրջ:

Է՜, սիրելի ընթերցող, քեզ շատ եմ շփոթեցնում: Դրա համար կանցնեմ բուն թեմայիս: Իսկ հարցը հետևյալն էր. «Ինչպե՞ս դառնալ որակյալ սպորտային մեկնաբան»: Ուղեղս երկար աշխատեց, բայց չգտավ լուծումը: Հանկարծ զգացի, որ ճակատիս վրա տեղակայվել է Անխել ջրվեժը, որը քրտինքի տեսքով իջնում էր դեպի սարսափած աչքերս: Լավ, այ մարդ, մի բան կհնարես, էդքան մի թուլացրու ոտքերդ»:

Միացրեցի հեռախոսս՝ լավ օգնականս է, պիտի մի բանով օգնի ինձ: Նայում եմ հոլովակներ, որոնք  պիտի տային իմ հարցի պատասխանը, բայց ապարդյուն: Սկսեցի մտածել, որ լավ մեկնաբանը պետք է լավ իմանա ֆուտբոլի պատմությունը ու հասկանա բոլոր ֆուտբոլային երևույթներից: Մտքովս անցավ, որ կարելի է վավերագրական ֆիլմերով վերադառնալ անցյալ և տեսնել Զիդանի, Մարադոնայի, Պելեի փառահեղ հանդիպումները և Ռոբերտո Կառլոսի ֆանտաստիկ գնդակը Ֆրանսիայի դարպասներին:

Սկսեցի դիտել. զգում եմ, որ դունչս կամաց-կամաց «վայրէջք է կատարում», և ակամայից բացվում է ուտելիքի դարպաս համարվող բերանս: Նայեցի բոլոր առաջնությունները և հասկացա, որ ֆուտբոլը նման է կյանքին, քանի որ ոչ միշտ է ներում սխալները, իսկ շատ հաճախ հակագրոհի ժամանակ ջախջախում է մեր ողջ դիմադրությունը:

Այդ պատճառով ես եկա մի պարզ համոզման, որ լավ ֆուտբոլ մեկնաբանելու համար պետք է նաև կյանքի փորձ, քանի որ ֆուտբոլը մեր կյանքն է, որի ընթացքում մենք անընդհատ վազում ենք մեր ժամանակի հետևից, որպեսզի այն կարողանանք ուղղել մեր նպատակին: Եվ թե դա ինչքանով կստացվի, կախված է մեր կամքի ուժից:

Կյանքը ֆուտբոլի պես սխալներ չի սիրում:

elada petrosyan
Իմ էջը Կոտայք

Տասնյոթերի շքերթ

Դժվար այսպիսի համընկնում լինի երբևէ, երբ 2017 թվականի օգոստոսի 17-ին դառնում ես 17 տարեկան ու 17.am-ի թղթակից ես: Այ, սա իսկապես «գոլդ» է և կրկնակի տոն ինձ համար, քանի որ ուղիղ մեկ տարի առաջ էր, երբ անսպասելի ներխուժեցի 17.am-ի ներաշխարհ: Վախվորած աչքերով նայում էի «Մանանա» կենտրոնի տնօրենին, քանի որ ինձ թվում էր, որ նա էլ բոլոր տնօրենների նման պետք է ջղայն լինի: Բայց երբ սկսեց զրուցել ինձ հետ, կարծես մի փոքր թեթևացա, սիրտս ընկավ տեղը, աչքերս փայլեցին և մտածեցի, որ վերջ՝ արդեն ես այս ընտանիքի անդամ եմ:

Վախեր կային. դեռ չգիտեի, թե ինչ է լրագրությունը: Այդ հարցում ինձ օգնեց Շուշանը: Նա մանրակրկիտ բացատրում էր ինձ լրագրությանը վերաբերող բոլոր մանրամասնությունները: Դե, ես էլ խելոք լսողի դերում էի: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ այնքան էր խոսել Շուշանը, որ կոկորդը չորացել էր, չէր կարողանում այլևս խոսել: Այդ դասերից հետո, բնականաբար, մենք բաժանվեցինք իրարից, բայց ես պարտաճանաչ կերպով նյութեր էի գրում, հարցազրույցներ անում, գնալով ավելի ու ավելի էի հմտանում և խորանում այս բնագավառում: Այսպես, մի շարք նյութեր գրելուց հետո՝ ես անսպասելի կերպով հայտնվեցի 100 լավագույն պատանի թղթակիցների շարքում: Դրանից հետո էլ ավելի մեծ ոգևորությամբ սկսեցի աշխատել… Այս ամենի հետ էլ որոշում էի, թե ապագայում ինչ պետք է դառնամ: Կողքից մարդիկ ինձ ասում էին. «Միանգամից լրագրող դարձիր, պրծնենք, գնա», «Հիմա ինչ անում ես՝ արա, բայց հանկարծ լրագրող չդառնաս, շատ վտանգավոր գործ ա»:

Այս երկու տարբեր կարծիքներն ինձ շփոթության մեջ էին գցում, և կատակով ասում էի՝ անգամ ես իմ մեռնելու օրը գիտեմ, բայց մոտավոր չգիտեմ, թե ինչ մասնագիտություն եմ ընտրելու, և արդեն ամեն կարծիքից և մտքից հոգնած՝ ծնողներիս հետ որոշեցի՝ վե՛րջ, ես պետք է լրագրող դառնամ, և դա ընդհանրապես վտանգավոր գործ չէ: Բացի դա էլ՝ ես լրագրության բոլոր գործընթացները կատարում եմ սիրով, 17.am-ի շնորհիվ էլ դարձել եմ էլ ավելի զրուցասեր և հետաքրքրասեր, կարող եմ վստահ ասել, որ իմ բնավորությունը փոխվել է 180 աստիճանով: Առաջ խուսափում էի մարդկանց հետ զրույցի բռնվելուց և չէի էլ կարող պատկերացնել, թե ինչ է սպասվում ինձ ապագայում, մտքիս ծայրով էլ չէր անցնում, որ այսօր կարող եմ ցանկություն հայտնել լրագրող դառնալ: Շնորհակալ եմ, «Մանանա» թիմ:

elada petrosyan
Կրթություն Կոտայք

Աշակերտը պետք է սովորի ռուսաց լեզու

Վերնագրին ինչպիսի՞ կետադրական նշան դնեմ՝ հարցակա՞ն, թե՞ շեշտ, չեմ կարողանում կողմնորոշվել: Ընկերուհուս հետ խոսակցությունից հետո ինձ համար պարզ դարձավ, որ դպրոցներ կան, որտեղ ռուսաց լեզվի ուսուցումը այդքան էլ լավ հիմքերի վրա չէ, և դա ոչ միայն աշակերտների, այլ նաև ուսուցչի մեղավորությունն է: Ընկերուհիս մեր զրույցում պատմեց.

-Ես ռուսերեն ինչ գիտեմ՝ ֆիլմերից, համակարգչից և երգերից եմ սովորել, այսինքն՝ մի քանի բառ:

Մարիամը նաև պատմեց, որ ռուսաց լեզվից թելադրություն գրելիս ուսուցիչը գրքից տեքստ է տալիս, որ արտագրեն, բայց վերևում պարտադիր պետք է գրվի «Диктант»: Ես ապշած էի. ինչպե՞ս է հնարավոր այդպես վարվել և հետո մեղադրել աշակերտներին, որ ռուսերեն չգիտեն: Եվ գնալով ավելի ու ավելի շատ մարդկանց հետ եմ գործ ունենում, ովքեր ոչ թե ռուսերեն վատ են խոսում, այլ ընդհանրապես ռուսերեն չգտեն: Ընդ որում, որքան ավելի երիտասարդ է դիմացինս, այնքան ավելի քիչ հավանական է, որ նա ռուսերեն խոսել գիտի: Ակամա հիշեցի մի այսպիսի խոսք՝ անգլերեն չիմանալը վատ է, ռուսերեն չիմանալը՝ ամոթ: Իրոք, ինչպես կարելի է այդքան անտարբեր լինել մի լեզվի հանդեպ, որին դեռևս քսան տարի առաջ տիրապետում էր երկրի բնակչության իննսունհինգ տոկոսը: Մինչ օրս էլ բացի ռուսական ալիքներով հեռարձակված հաղորդումներից և ֆիլմերից՝ նաև հայկական որոշ ալիքներով հեռարձակվող ֆիլմերը ռուսերեն լեզվով են: Ըստ ծնողներիս պատմածի՝ անգլերենի, ռուսերենի իմացությունը նույնիսկ այն ժամանակ համարվել էր հասարակ և բնական մի բան: Իսկ այսօր «հին» մասնագետները աստիճանաբար թողնում են դպրոցը, բայց ոչ ոք առանձնապես չի էլ մտածում նրանց փոխարինելու մասին: Արդյունքում մենք այսօր ունենք այն, ինչ մի ժամանակ չի եղել՝ աշակերտների խիստ բարձր տոկոս, որը չի տիրապետում կամ շատ վատ է տիրապետում ռուսաց լեզվին, իսկ ռուսական դասական գրականության մասին անգամ խոսելն իմաստ չունի: Շատ ցավալի եմ համարում այս երևույթը, ու մեծ բացթողում եմ համարում այն հանգամանքը, որ այսօր մենք՝ աշակերտներս, չենք օգտագործում գոնե ռուսերեն սովորելու այն լայն հնարավորությունները, որոնք ընձեռում են մեր տեխնոլոգիական դարաշրջանի բարիքները` հեռուստատեսությունն ու համակարգիչը: Ըստ ընկերուհուս՝ Մարիամի պատմածի, իրենց մյուս օտար լեզվի ուսուցչի կարծիքը հետևյալն է. «Մեր ժամանակ ուրիշ էր, մենք այն ժամանակ շատ էինք գնում տարբեր երկրներ, և բոլորը սովորում էին ռուսերեն։ Իսկ այսօր երեխաները գրեթե երկրից դուրս չեն գալիս, իսկ եթե անգամ դուրս են գալիս, անգլերենը նրանց ավելի շատ է պետք գալիս: Մենք փորձում ենք այդ սերն արթնացնել նրանց մեջ՝ լեզվի և գրականության, ընթերցանության հանդեպ։ Ուզում ենք, որ աշակերտները հասկանան, որ ինչ-որ բանի հասնելու համար նրանց նաև ռուսերենն է անհրաժեշտ։ Մեր ներկա քաղաքական դրությունն էլ է հուշում, որ ռուսերենը դեռ շատ է պետք գալու: Այսօրվա աշակերտներն անգամ հայերեն գրագետ չեն խոսում, ուր մնաց՝ ռուսերեն խոսեն»:

Ես ճանաչում եմ նաև մեկ այլ աշակերտուհու մեր դպրոցից: Աննան անգլերեն, ֆրանսերեն, ռուսերեն լեզուներից բացի ուսումասիրում է նաև կորեերենը, որը, կարծես սերնդի հիվանդությունն է դարձել: Դժվար գտնենք նմանատիպ մարդկանց, ովքեր երեք լեզվի տիրապետելուց բացի՝ համակարգչի միջոցով փորձում են սովորել նաև կորեերեն: Այս ամենը ողջունելի է դառնում հասարակության կողմից, երբ բացի ինքնուրույն լեզու սովորելուց՝ նա ցանկանում է նաև ուսումը շարունակել Կորեայում: Հրաշալի է, որ այսպիսի մարդիկ կան մեր շրջապատում, ովքեր անընդհատ ձգտում են նոր լեզու սովորել: Չէ՞ որ իզուր չեն ասում, որ որքան լեզու գիտես, այդքան մարդ ես:

lilit grigoryan
Ինչն է ինձ հուզում Կոտայք

Ինչ ուզում են՝ թող ասեն, մեկ է

«Կարծրատիպ է. եթե աղջիկ ես, ի՞նչ կարճ մազեր: Ինչ-որ մեկը, երբ ուզում էր նորաձև մի բան անել, դիտվում էր որպես «շատ ազատ» աղջիկ, որին ոչ ոքի կարծիքը չի հետաքրքրում: Բայց էդ, ինչ-որ մեկն ունի իր սեփական ու տարօրինակ աշխարհը: Երբ մեր գյուղում դու սկսում ես տարբերվել կամ այլ կերպ ես մտածում, դա նորմալ չի ընդունվում, անգամ դպրոցում էդպիսի խմբեր կան ձևավորված, որ սկսում են իրենց քննադատությունը: Սկսում են քո մասին վատ բաներ խոսել, տարածել, քեզ կոտրում են, հետ կանգնեցնում քո որոշումներից, նպատակներից: Բայց մեկ էլ մտածում ես, որ պիտի անես այն, ինչ ուզում ես, ուշադրություն չդարձնես նման բաների, քո կյանքն ապրես ու ոչ մեկից էլ չկառչես: Բայց մեկ էլ մի ժամանակ է գալիս, որ հոգնում ես բոլորից այն պատճառով, որ բոլորն իրար նման են, նույնն են, ձանձրալի կյանքով են ապրում, նույն դեմքերը, նույն քայլերը: Էս ամենը քեզ ուղղակի խեղդում է, որովհետև նորություն ես ուզում, ուզում ես հավես բաներով զբաղվել, ոճդ փոխել:

Էդպես մի օր որոշեցի մազերս կտրել: Կտրեցի: Սկսեցին քննադատել ինձ, ճնշել: Նեղվում էի, որ փողոցով քայլելիս ինձ տարօրինակ էին նայում: Իմ մասին իմ մազերով էին կարծիք կազմում: Բայց ես հավես ընկերներ ունեի, որոնք միշտ կողքիս էին, ինձ շատ էին սիրում: Սա ինձ հնարավորություն տվեց իմ մեջ ուժ գտնելու ու առաջ գնալու: Նրանք անգամ իրենց մազերն էին կտրում, որ ես ինձ վատ չզգամ: Ես սթափվեցի:
Ես տարբերվում եմ մեր գյուղում ապրող մնացած մարդկանցից: Ուղղակի՝ սանրվածքով: Ես ոչ մի վատ բան չեմ արել: Ես կոտրել եմ կարծրատիպ, չնայած այն սկզբում ավելի ուժեղ կոտրեց ինձ»:

Սա ընկերուհուս պատմությունն էր: Ես երբեք չեմ թողնի նրան, միշտ կողքին կմնամ, որովհետև ես իմ շրջապատում ունեմ առավել քան ուժեղ մարդ, բոլորից տարբերվող և՛ արտաքինով, և՛ ներքինով: Թող կորչեն քննադատողները, որովհետև նրանք կյանքի իմաստը ընկալելու և այն ուղղակի ապրելու հետ խնդիրներ ունեն: Իսկ մենք՝ չէ:

Ինչն է ինձ հուզում Կոտայք Վայոց Ձոր

Իսկ դու գիտե՞ս, թե ինչ է կոռուպցիան

Լուսանկարը` Սամվել Մքոյանի

Լուսանկարը` Սամվել Մքոյանի

Մենք հաճախ ենք լսում «կոռուպցիա» բառը: Բոլորը հիմա պայքար են մղում կոռուպցիայի դեմ, ասում են՝ ամեն ինչի համար մեղավոր է կոռուպցիան, սրա մեջ կոռուպցիայի վտանգ կա… Իսկ իրականում գիտե՞ն արդյոք մարդիկ, թե ինչ է կոռուպցիան: 

17-ի մեր թղթակիցները տարբեր տարիքի, սեռի, զբաղմունքի, տարբեր մարզերում ապրող մարդկանցից փորձել են իմանալ այդ մասին: Քեզ հետաքրքի՞ր է, ուրեմն ծանոթանանք միասին մարդկանց պատկերացումներին: Եվ այսպես.

-Գիտե՞ք, թե ինչ է կոռուպցիան: 

-Դե հա, որ տանում ես մեկին փող ես տալիս, որ քո տեղը օրենքից դուրս մի բան անի: Կաշառք, էլի: (Արամ Մանուկյան, Վայոց ձոր, 47 տ., բանվոր)

-Այո, գիտեմ: (Ալինա Ալեքսանյան, Վայոց ձոր, 14 տ., աշակերտ)

-Հա, բալա ջան, կաշառք տալն ու վերցնելը, գողությունը: (Ջուլիետա Մնացականյան, Վայոց ձոր, 72 տ., թոշակառու)

-Այո: (Սոնա Վարդանյան, Վայոց ձոր, 83տ., թոշակառու)

-Կոռուպցիան լատիներենից թարգմանած նշանակում է ծախված, վաճառված լինել: (Էդուարդ Բագրատունի, Վայոց ձոր, 63տ., տնտեսագետ, լուսանկարիչ)

-Այո, իհարկե: (Պողոսյան Տիգրան, Վայոց ձոր, 60տ., գործազուրկ)

-Հասկանում եմ, բայց չեմ կարող բացատրել: (Մերի Առաքելյան, Վայոց ձոր, 15տ., աշակերտ)

-Այո: (Ժեննի Կարապետյան, Վայոց ձոր, 15տ., աշակերտ)

-Էն, ինչը կերել ա Հայաստանը: (Տաթև Հովսեփյան, Վայոց ձոր, 46տ., ուսուցչուհի)

-Կոռուպցիան օրինական խախտում է, երբ որևէ գործ կատարվում է շահադիտական նպատակներ հետապնդող անձի կողմից, անօրինական ճանապարհով: (Անահիտ Բադալյան, Երևան, 17 տարեկան, ուսանողուհի)

-Կաշառակերությունը: (Աննա Առաքելյան, Կոտայք, 17 տարեկան, ուսանողուհի)

-Կոռուպցիան պաշտոնավարող անձի դիքի չարաշահումն է` որոշակի բարիքի կամ պաշտոնի համար: (Վարդան Հովհանիսյան, Կոտայք, 16 տարեկան, աշակերտ)

-Կոռուպցիան հովանավորչությունն է, կաշառակերությունն է: (Սուսաննա Մանասյան, Կոտայք, 63 տարեկան, նախկին մանկավարժ, թոշակառու)

-Կաշառակերությունն ա: (Արման Թադևոսյան, Կոտայք, 31 տարեկան, շինարար)

-Կոռուպցիան, ինչքանով, որ ես գիտեմ, կաշառք տալ, վերցնելն է, պաշտոնի չարաշահումը, որը կոնկրետ ոլորտի չի վերաբերվում: (Սեդա Մուրադյան, Կոտայք, 22 տարեկան, ուսանողուհի)

-Դե, կաշառք, կաշառակերություն: (Աննա Մնացականյան, Կոտայք, 18 տարեկան, ուսանողուհի)

-Կոռուպցիան կաշառակերությունն է: (Դիանա Երանոսյան, Կոտայք, 14 տարեկան, աշակերտուհի)

-Հավատու՞մ եք, որ Հայաստանում մի օր կվերանա կոռուպցիան: 

-Որ օրը վերացավ, մարդիկ էլ կվերանան, տենց բան չի լինի: (Արամ Մանուկյան, Վայոց ձոր, 47 տ., բանվոր)

-Կոռուպցիան գալիս ա շատ հին ժամանակներից, կա ու կլինի: Եթե անգամ անունը փոխվի, մեկ ա՝ երևույթը մնալու ա: (Ալինա Ալեքսանյան, Վայոց ձոր, 14 տ., աշակերտ)

-Երբեք. երազում կտեսնեք: (Ջուլիետա Մնացականյան, Վայոց ձոր, 72տ., թոշակառու)

-Ձուկը գլխից ա ավեր, վերևները որ փոխվեն, կոռուպցիան էլ կվերանա, մնացած բաներն էլ: (Սոնա Վարդանյան, Վայոց ձոր, 83տ., թոշակառու)

-Եթե այսօրվա իշխանությունները մնան, ցավալիորեն կասկածում եմ: (Էդուարդ Բագրատունի, Վայոց ձոր, 63տ., տնտեսագետ., լուսանկարիչ)

-Ոչ, քանի որ մարդը իր բնույթով էդպիսին է, մենք ուզում ենք վերցնել, անշահախնդիր ոչ մի բան չենք անում, ուզում ենք պաշտոն զբաղեցնել, որ էդ մենակ մեր օգտին օգտագործենք, այլ ոչ թե ի շահ ժողովրդի: (Պողոսյան Տիգրան, Վայոց ձոր, 60տ., գործազուրկ)

-Իհարկե չէ: (Մերի Առաքելյան, Վայոց ձոր, 15տ., աշակերտ)

-Մոտակա 50 տարին հույս չունեմ: (Ժեննի Կարապետյան, Վայոց ձոր, 15տ., աշակերտ)

-Բացարձակ չեմ հավատում: (Տաթև Հովսեփյան, Վայոց ձոր, 46տ., ուսուցչուհի)

-Եթե յուրաքանչյուր անձ հասկանա, որ կոռուպցիոն երևույթի մասնակցելով՝ վնասում է հենց ինքն իրեն, այո, միանշանակ կվերանա: Սակայն դրա համար, կարծում եմ, դեռ շատ ժամանակ կա: Եվ հարկավոր է, որ կառավարությունը այդ դաշտը խոչընդոտելու համար շատ ավելի լուրջ քայլեր ձեռնարկի, եթե կաշառք վերցնողը հասկանա, որ իրեն սպասվում է իր վերցրածից կրկնակի, եռակի անգամ շատ պատիժ` կարծում եմ՝ իրեն «ձեռք չի տա» նման քայլի գնալը: (Անահիտ Բադալյան, Երևան, 17 տարեկան, ուսանողուհի)

-Ո՛չ: (Աննա Առաքելյան, Կոտայք, 17 տարեկան, ուսանողուհի)

-Այո: (Վարդան Հովհանիսյան, Կոտայք, 16 տարեկան, աշակերտ)

-Այնպիսի երկիր չկա, որտեղ կոռուպցիոն երևույթներ չլինեն, բայց կա նվազագույնը և կա առավելագույնը, ցավոք սրտի, մեզ մոտ դեռ առավելագույնն է և ո՛չ, չի վերանա: (Սուսաննա Մանասյան, 63 տարեկան, նախկին մանկավարժ, թոշակառու)

-Չէ՛, քանի որ կարգն ա տենց: (Արման Թադևոսյան, Կոտայք, 31 տարեկան, շինարար)

-Հա, որքան էլ շատ են կեղծ և կաշառակեր մարդիկ, չպետք է նաև մոռանանք, որ հիմա իրոք լավ, խելացի ու պայքարող տարեկիցներ ունենք: (Սեդա Մուրադյան, Կոտայք, 22 տարեկան, ուսանողուհի)

-Դե, եթե ամեն մեկը մյուսներին քննադատի, անընդհատ խոսի դրա մասին ու իր արածները չքննադատի, դժվար թե: Բայց եթե ամեն ոք առաջինը իր վրա աշխատի ու զերծ մնա դրանից, հնարավոր է: Չեմ կարծում, որ դա մոտ ապագայում կլինի, որովհետև հասարակության մտածելակերպը մի փոքր այլ է: Խոսում են, քննադատում, բայց հենց քննադատողները չեն հավատում դրան: Ինչքան էլ անհնար լինի, պետք է փորձել, այսինքն՝ եթե «միակ» ելքը կոռուպցիայի միջոցով «գործը առաջ տանելն» է, այնուամենայնիվ պետք է դեմ գնալ և չդիմել այդ քայլին: Ուղղակի հրաժարվել և՛ տալուց, և՛ վերցնելուց, փորձել սեփական ուժերը: (Աննա Մնացականյան, Կոտայք, 18 տարեկան, ուսանողուհի)

-Ես հավատում եմ, որ ոչ միայն Հայաստանում, այլև աշխարհում կվերանա կոռուպցիան, եթե, իհարկե, պայքարենք դրա դեմ: (Դիանա Երանոսյան, Կոտայք, 14 տարեկան, աշակերտուհի)

-Ինչո՞ւ չի վերանա: 

-Որ ուզում եք իմանալ՝ կոռուպցիան ամենալավ բանն ա: Հայաստանում ոչ մի օրենք չի գործում, բա գոնե մի բան պիտի գործի՞, որ մեր գործերն առաջ գնան: Բա որ համ էդ չլինի, համ օրենք, ի՞նչ ա անելու ժողովուրդը: (Արամ Մանուկյան, Վայոց ձոր, 47 տ., բանվոր)

-Բագիրովը էթալ Ստալինի մոտ, Ստալինն ասել՝ «կաշառակերությունը տարածվել մեր երկրում, մե պան արա, վերացրու մեր երկրեն: Բագիրովն էլ թե բա՝ «ի՞նչ կտաս, որ վերացնեմ»: Ուզես եմ ասեմ, որ կաշառակերությունը չի վերանա, էդ մարդու արյան մեջ ի: (Ջուլիետա Մնացականյան, Վայոց ձոր, 72տ., թոշակառու)

-Որովհետև էդ էնքան ա մտել հայերի էության մեջ, որ անհնար ա վերացնել: (Մերի Առաքելյան, Վայոց ձոր, 15տ., աշակերտ)

-Ներկա քաղաքական գործիչները էլ չեն լինի: Մարդիկ, չմտածելով թե ինչ են անում, էդ քայլին գնում են ապրելու միջոց գտնելու համար: Մի երկրում, որտեղ բնակչության 50 տոկոսից ավելին աղքատ է, չի կարող գողությունը վերանալ: (Ժեննի Կարապետյան, Վայոց ձոր, 15տ., աշակերտ)

-Որովհետև գնալով ավելի ա խորանում, որովհետև յուրաքանչյուր մարդ իր նպատակին հասնելու համար ամեն քայլի դիմում ա, կաշառք ստանալը, տալը, կաշառքի միջնորդությունը, կաշառքի շորթումը, պաշտոնական դիրքի կամ կապերի չարաշահումը, սովորական մարդն էլ տուժում ա: (Տաթև Հովսեփյան, Վայոց ձոր, 46տ., ուսուցչուհի)

-Որովհետև Հայաստանը օրենքի երկիր չի, ու մեր տնտեսական ու սոցիալական աճին խանգարում է կոռուպցիան: (Աննա Առաքելյան, Կոտայք, 17 տարեկան, ուսանողուհի)

- Ի՞նչ է պետք անել, որ կոռուպցիան վերանա: 

-Դրա համար հարկավոր է պատասխանատվություն, հետևողականություն: (Վարդան Հովհանիսյան, Կոտայք, 16 տարեկան, աշակերտ)

-Պայքարել, նման բան չանել առաջին հերթին, հետո՝ թույլ չտալ, որ ուրիշներն անեն: Դպրոցը, հիվանդանոցը, բուհերը և նման այլ կառույցները վերցնել խիստ հսկողության տակ: (Սեդա Մուրադյան, Կոտայք, 22 տարեկան, ուսանողուհի)

Հարցումներն անցկացրեցին Աստղիկ Հունանյանը, Անի Շահբազյանը, Էլլադա Պետրոսյանը