artyom safaryan

Դալլաքյանի վկաները

Երեկ մի ուրախալի լուր ստացանք. 17-ի պատանի թղթակից Եվա Խեչոյանը հաղթել է ՖԼԵՔՍ ծրագրով, և մեկ տարի ուսանելու է ԱՄՆ-ում: Շնորհավորանքների հեղեղի մեջ կարդացինք. Եվան շնորհակալություն է հայտնում իր ուսուցչուհուն՝ ընկեր Դալլաքյանին: Հետո հիշեցինք, որ մեր թղթակից Արտյոմն էլ մի գեղեցիկ պատմություն էր գրել նրա մասին: Ավելի ճիշտ, այն մասին, թե… Ավելի լավ է՝ կարդաք և բարի ծառայություն մաղթեք Արտյոմ Սաֆարյանին, որն այսօր ծառայում է Հայոց բանակում:

Արտյոմ, հրապարակում ենք առանց քո թույլտվությունը հարցնելու:

-Արտյոմ, վեր կաց, արդեն ժամը 12-ն է,- լսվում է մայրիկիս ձայնը, որը կարծես ջնջում է երազիս և իրականության մեջ եղած այն նուրբ սահմանը, որը չէի էլ հասցրել գծել:

-Հա, մամ, հեսա` վեր կկենամ, մի քիչ էլ:

-Այ տղա, ընկերներդ են զանգել, վեր կաց, տես` ի՞նչ է եղել:

-Է, մամ, էլի պիտի ասեն` արի Դալլաքյանենց շենք, ոնց որ Դալլաքյանի վկաները լինենք: Լավ, տեսնեմ` ի՞նչ է եղել:

Եվ արդեն առանց գիտակցելու ձեռքիս մեջ հավաքում եմ ընկերոջս համարը: Երկու անգամ լսեցի ինձ համար անտանելի դարձած ազդանշանը և հետո զգացի ընկերոջս քնաթաթախ ձայնի ելևէջները:

-Հա, իմ մարմելադ ախպեր, ի՞նչ է պատահել:

-Զանգել էիր:

-Հա, ասեցի` մի քիչ ման գանք:

-Էլի Դալլաքյանենց հայաթ:

-Հա, ինչի՞:

-Դու չե՞ս հոգնել: Ախր, անգլերենի պարապմունքներն արդեն մի ամիս է` վերջացել են, իսկ մենք ֆանատիկների նման գնում ենք առավոտից իրիկուն նստում այնտեղ:

-Դե, տենց դժգոհ ես, դու տեղ առաջարկի:

-Չբռնենք` գնանք այգի՞:

-Հա, բա ոնց, գնանք էդ դատարկ այգին, որտեղ վերջին անգամ Նոյի ժամանակ է մարդ ոտք դրել: Չէ, այ ախպեր, ուրիշ տեղ ասա:

-Արի գնանք մշակույթի տուն:

-Արտյոմ, եթե դու հավես ունես փոշու ու դատարկ պատերի մեջ նստես ու սեփական արձագանքիդ հետ զրույց անես, խնդիր չկա:

-Լավ, հավեսu եկել է կինո դիտեմ, արի գնանք կինո:

-Ո՞ւր, Երևա՞ն:

-Չէ, մեր մոտ` Չարենցավան:

-Այ ախպեր, դու ուզում ես գնաս աղբի հատիկների կինեմատիկ դասավորությանը նայե՞u դատարկ ու կեղտոտ գետնի վրա, թե՞ նախորդ ընտրության ցուցակներն են հետաքրքրում:

-Լավ, ախպեր:

-Դե հագնվի, գալիս եմ` քեզ վերցնեմ, գնանք:

-Լավ:

Քաղաքում էլ ուրիշ տեղ չկա: Մնաց Դալլաքյանենց բակը:

Ովքեր են մեր նոր թղթակիցները

milana gevorgyanԵս Միլանան եմ` հասարակ մի աղջիկ, ով ապրում է իր ստեղծած աշխարհում: Ես սիրում եմ իմ աշխարհը: Սիրում եմ մարդկանց, սիրում եմ կյանքը, ամեն բան սիրում եմ: Արմատներով մաքրամաքուր արցախցի եմ ու հպարտ եմ դրանով: Թեև ես երբեք չեմ եղել Արցախում, բայց այն ինձ համար հարազատ տուն է: Չեմ հարգում կեղծավոր մարդկանց ու իրենց բոլորից վեր դասողներին: Ինքս անկեղծ մարդ եմ ու համոզված եմ` ինչպես ես լինեմ դիմացինիս հետ, նույնը նրանից ստանալու եմ: Չեմ բողոքում ոչ մի բանից, բացառությամբ՝ մեր իշխանություններից: Ընկերասեր եմ: Ունեմ թե՛ տղա, թե՛ աղջիկ ընկերներ: Սիրում եմ նրանց անչափ: Սիրում եմ աշխույժ կյանքը, սիրում եմ շատ աշխատել, գալ ու հոգնած, ինձանից գոհ պառկել մահճակալին, նայել աստղերին ու երազել: Ինչպես ընկերներս են ասում՝ կյանքին նայում եմ «վարդագույն ակնոցով» ու դրա համար մի օր, միգուցե, թևերս կկոտրվեն: Չեմ հավատում, որ երբևէ կարող եմ կոտրվել, որովհետև որքան լավ տրամադրվես, այնքան առաջ կարող ես գնալ, ու կյանքը հենց նրանով է կյանք, որ այստեղ թե՛ դժվարություններ կան, թե՛ ուրախ պահեր:

Չնայած նրան, որ ես ունեմ «վարդագույն ակնոց», նաև ռեալիստ եմ: Ամեն բան անելուց առաջ տասը չափում եմ, մեկ՝ կտրում: Սիրում եմ դիտել ֆիլմեր: Ամեն ֆիլմից հետո «գողանում» եմ լավ մտքերն ու պահում ինձ: Անկեղծ կլինեմ՝ ես չեմ կարողանում կարդալ պատմական գրքեր: Դրա փոխարեն դիտում եմ պատմական ֆիլմեր ու դրանցից ավելի շատ բան սովորում: Ճիշտ է, բարկանում եմ ինձ վրա, որ չեմ կարողանում կարդալ դեռևս 7-րդ դասարանում հանձնարարված «Վարդանանքը», բայց խոսք եմ տվել ինքս ինձ, որ պիտի անպայման մոտ ժամանակներս կարդալ: Սիրում եմ կարդալ ժամանակակից գրականություն, ռուսական գրականություն կամ այնպիսի գրքեր, որտեղ նկարագրվում է մարդը, հասարակ կյանքը:

Երաժշտության հարցում անունս դրել են «անճաշակ»: Ու այսպիսի անվանում եմ ստացել այն բանի համար, որ լսում եմ տարբեր ժանրերի երգեր՝ սկսած ռոքից, վերջացրած դասականով: Շատ արագաշարժ եմ, որովհետև ուզում եմ ամեն ինչ հասցնել կյանքում:

Հիմա կասեք՝ մենակ լավ բաներ է էս աղջիկը գրում իր մասին: Թերություններ նույնպես ունեմ, բայց շատ շատ եմ աշխատում դրանք շտկելու ուղղությամբ: Ես երբեք չեմ սիրում, երբ ինձ օգնում են: Ամեն բան փորձում եմ ինքս անել (բայց մի կողմից էլ համոզված եմ, որ առանց մամայի կկորչեմ): Իմ խնդիրները ոչ ոքի չեմ պատմում, ինքս եմ ուզում գլուխ հանել, ինչի համար ինձանից կարող են նեղանալ: Ունեմ մի հատկանիշ, որը և դրական է, և բացասական: Ես ներողամիտ եմ ու հիշաչար չեմ: Դրական է նրանով, որ բարությանս մի մասն է կազմում այս հատկանիշը: Իսկ բացասական՝ նրանով, որ շատ հաճախ կարող եմ ներել այն մարդկանց, ովքեր տվյալ պահին դրան արժանի չէին: Թերություններիցս մեկը այն է, որ երբեմն շարժվում եմ սրտիս թելադրանքով, ու դա շատ հաճախ խանգարում է ինձ առաջ գնալ: Բայց դա դրական հատկանիշ էլ է, չէ՞: Ինձ շրջապատող մարդիկ ասում են, որ ես նեղացկոտ եմ, բայց ես շարունակում եմ պնդել ու ինքս ինձ խաբել, որ դա այդպես չէ: Եթե անգամ այդպես է, նեղանալս երկար չի տևում:

Ապագա լրագրող եմ: Բոլորը պնդում են, որ իմ ընտրած մասնագիտությունը շատ դժվար է ու ավելի լավ է՝ փոխեմ որոշումս: Չեմ կարող հրաժարվել իմ ընտրած մասնագիտությունից, որովհետև սիրում եմ Հայաստանը ու կարող եմ օգնել իմ հայրենիքին այս մասնագիտության շնորհիվ՝ տարբեր հարցեր բարձրաձայնելով ու դրանց լուծումները փնտրելով:

Միլանա Գևորգյան, 16 տ.

***

zavenԻմ անունն է Զավեն: Ուզում եմ մի քիչ պատմել իմ մասին: Մանկուց եղել եմ չարաճճի և հետաքրքրասեր երեխա: Մինչև հիմա սիրում եմ արկածներ ունենալ: Նաև ունեմ շատ մեծ թերություն՝ շատախոսությունը: Այո, ես շատախոս եմ, բայց իմ կարծիքով դա վատ չէ: Ես կարողանում եմ ազատ արտահայտվել, արտահայտել իմ մտքերը և զգացմունքները: Չեմ կարողանում ստել: Լինում են դեպքեր, երբ ես ենթագիտակցաբար ստում եմ, բայց չեմ կարողանում թաքցնել դա: Երբ ես ստում եմ, դեմքս կարմրում է այն պատճառով, որ ամաչում եմ այդ ստից:

Մի օր տանը մենակ էի: Անգործությունից վերցրի մի ծաղկաման և սկսեցի խաղալ դրանով: Պատահական ջարդեցի այն: Շուտով մայրս աշխատանքից հոգնած եկավ տուն և հարցրեց.

-Այս ո՞վ է արել, ինչո՞ւ ես կոտրել այս ծաղկամանը:

-Ո՞վ, ե՞ս… էդ ես չեմ արել, մա՛մ,- վախեցած պատասխանեցի ես:

-Բա ո՞վ,- բարկացած շարունակեց մայրս:

-Ես չգիտեմ, չգիտեմ,- կմկմալով ասացի ես: Եվ այդ ժամանակ դեմքս կարմրեց: Մայրս դա տեսնելով ասաց:

-Ոչինչ, լավ, բալե՛ս, մի՛ կարմրի:

Թեև ես շատախոս եմ և չեմ կարողանում ստել, դա ինձ չի խանգարում լինել ինչպես բոլոր իմ հասակակիցները: Ոչ ոք չպիտի ամաչի իր բնավորությունից: Ամեն մեկը յուրահատուկ է յուրովի: Բայց կամաց-կամաց պետք է շտկել այն բոլոր գծերը, որոնք մեզ ստիպում են կարմրել:

Զավեն Աբրահամյան 13տ.

arman arshak

Ամեն անգամ մի նոր բան ավելացնելով

Երևի շատ քչերը կլինեն, որ չեն համաձայնի ինձ հետ ու մտքում կասեն, որ իրենց մանկությունը այդպես չի եղել, բայց վստահ եմ՝ շատերը կհաստատեն։ Կհաստատեն այն փաստը, որ երբ փոքր տարիքում բարեկամներն ամեն անգամ սեղանի շուրջը հավաքվելիս հարցնում էին. «Բա որ մեծանաս, ի՞նչ ես դառնալու», պատասխանը լինում էր տարբեր՝ ոստիկանից միչև տիեզերագնաց, պարողից միչև նկարիչ։ 

Եվ այդպես, 5-րդ դասարանում որոշեցի, որ պետք է դառնամ քննիչ, ինչպես յուրահատուկ է բնավորությանս՝ հետազոտող, քննող, մեկնաբանող ու հետաքրքրվող։ Ապագա քննիչի գաղափարը մնաց միչև 8-րդ դասարան, սակայն շուտով բացահայտեցի բնագիտական կողմնորոշվածությունս ու հասկացա, որ հումանիտար ուղղության շարունակող չեմ կարող լինել։ Որոշեցի ընտրել մենեջմենթը. այս գործում կսառեին իմ հետաքննողական ու քննչական հետաքրքրությունները։ Ու հենց այդ բնավորությունս թույլ չտվեց քայլել միայն մենեջմենթի ճանապարհով։ Ստեղծեցի հնարավորություն լինելու նաև հումանիտար ուղղությունում և թույլ չտալու, որ հետաքրքրություններս սառեն։ Միայն մենք ենք ընտրում, թե որ ճանապարհով քայլել, իսկ քայլել միայն մեկ ճանապարհով, պարզապես նշանակում է ճաղավանդակների հետևում թողնել այն հետաքրքրությունները, որոնք կարող ենք զարգացնել։ Ես շարունակում եմ որոնել, սակայն ամեն անգամ մի նոր բան եմ ավելացնում արդեն որոշածներիս:

Ձեզ հետ էր ապագա ֆինանսների գծով կառավարիչ, մարկետոլոգ, լրագրող, լուսանկարիչ, հրապարակախոս, քաղաքական մեկնաբան, հասարակական գործիչ ու… Յուրաքանչյուրս կարող ենք կազմել մեր այս ցուցակը՝ տարեցտարի ավելացնելով այն։

seda harutynyan-2

Իմ Բադալյանին

-Դե, Սեդա ջա՛ն, լավ մնացեք, բան պետք լինի՝ զանգիր։
-Մենք էլի կտեսնենք իրար, չէ՞:
-Անպայման, ի՛մ աղջիկ։
Երբ խոսքեր չկան․․․
Կյանքիս ամբողջ ընթացքում ասես սպասեի այդ պահին։ Դա այն օրն էր, երբ հասա երազանքիս։ Կարծում էի, թե այդ էմոցիաների մասին անգամ մի քանի նյութ եմ ուղարկելու 17.am-ին, որովհետև ամենաերջանիկ օրն էր դա ինձ համար։

-Սեդ, Արթուրը ո՞նց ա։
-Ի՞նչ Արթուր։
-Դէ չեմպիոնդ, որ շատ ես սիրում։
-Է՜, չեմ սիրում ես իրեն ու չգիտեմ` լավ է՞, թե՞ չէ։
-Էլ մի, լավ է՜, դու էլ, չե՞նք տեսնում, գնացիր` նկարվեցիր, եկար, դեմքիցդ տխրությունը չի իջնում, արդեն կարոտե՞լ ես։Շա՜տ հաճախ այսպես կատակում են կուրսընկերներս։ Ամեն ինչ խառնվել է իրար։ Կարոտի զգացումը իսկապես խեղդում է, բայց ո՞ւմ եմ այսքան շատ կարոտում։ Չնայած այստեղ մտածելու բան էլ չկա անգամ։ Քեզ եմ կարոտել, հարգելի՛ Արսեն։

-Իսկ հիմա ասեք, թե ո՞վ է ձեզ համար օրինակելի և ո՞ւմ կուզեիք նմանվել,-ասաց ուսուցչուհիս։
Արձագանքների մեջ լսեցի. «Հայրս, մայրս, պապս»,-և այլն։ Իմ պատասխանը տարբերվեց.
- Ինձ համար օրինակելի է Արսեն Բադալյանը և միակ մարդը, ով ինձ օրինակ կարող է ծառայել՝ նա է։
-Իսկ ծնողնե՞րդ,- հարցրին կուրսընկերներս՝ զարմացած։
-Դուք չեք հասկանա ինձ։ Ծնողներս ինձ լավ ապրելու դասեր են տալիս, իսկ պարոն Բադալյանը, ախր ինքը իմ մեջ մի նոր կյանք է արթնացնում, երազանքներին հավատալն է արթնացնում ու․․․
-Սեդա ջան, աչքերդ լցվեցի՞ն։
-Չէ, ընկեր Հարությունյան, սպասեք՝ ավարտեմ խոսքս։ Ինքը էն մարդն է, ում ես ընտանիքիս անդամն եմ համարում։ Իր ասած ամեն մի բառը, ամեն մի տառը ինձ համար այնքան նշանակություն ունի։ Օրինակելի է ամեն հարցում։ Օրինակելի հայր, օրինակելի ընկեր, օրինակելի մարդ։ Ինքը էն մարդն է, ով դիմացինի երջանկության համար սեփականն էլ կտա։ Ուզում եմ նմանվել իրեն ամեն հարցում։ Ունենամ իր հումորի զգացումը, ունենամ իր բարությունն ու ընկերասիրությունը, ամենակարևորն այն է, որ ուզում եմ լինել նույնքան սիրված ու թանկ մարդ շրջապատիս համար, ինչպես Արսեն Բադալյանն է իր ընկերների ու շրջապատի համար։
Կարոտել եմ քեզ իմ սիրելի ընկեր։ Կզարմանաս, որ առաջին անգամ քեզ դու-ով եմ դիմում, բայց հիմա ես քեզ ընդունում եմ որպես իմ ընկեր։ Կա ժամանակ դու ինձ հայր ես, կա ժամանակ՝ եղբայր, կա ժամանակ՝ ընկեր։

…Բարև։ Ես Սեդա Հարությունյանն եմ։ Հպարտանում եմ գիտելիքներովս, ընտանիքովս, ընկերներովս և քեզանով՝ իմ Բադալյան։

Lilit Grigoryan

Մի քիչ մանկություն ու մի քիչ էլ ամառ

Մայրս է պատմում, ես էլ ինձնից գոհ-գոհ լսում եմ: Պատմում է ու հետն էլ ավելացնում, որ մանկուց էլ ճարպիկ և ուշիմ երեխա եմ եղել: Պատմում է, ու ես էլ, իբրև թե հիշելով, իր խոսքին ինչ-որ բաներ եմ ավելացնում: Պատմում է, իսկ ես հուշերի գիրկն եմ ընկնում:

Մորաքրոջս ամառանոցում էինք: Ասում էր, թե ամռան մի շոգ օր էր: Սիրում եմ այդ ամառանոցը, չնայած որ արդեն վաճառել են: Սիրում եմ այն օրերը, որ եղել եմ ամառանոցի գրկում, եղել եմ մորաքրոջս ամուսնու ու զարմիկիս հետ: Խաղացել ենք, վազվզել, խնձոր, կեռաս, ելակ հավաքել, հեքիաթներ կարդացել, ու որ ամենակարևորն է՝ ձմերուկ կերել: Մենք սովորություն ունեինք ամեն շաբաթ ձմերուկ ուտելու, բայց՝ սառը ձմերուկ, ու կարևորը՝ քաղցր:

Մեկ տարեկան էի, գրեթե ոչ մի բառ չէի արտասանում, երևի չէի էլ հասկանում, թե ինչ են խոսում: Ինչպես միշտ, մեզ հետ տարել էինք մի ձմերուկ, բայց այդ օրը ձմերուկն այնքան էլ հեշտ չկտրվեց: Մորաքրոջս ամուսինը բոլորի առաջ պայման էր դրել. կտրել ձմերուկը այն ժամանակ, երբ ես կասեմ «էկալ, էկալ»: Հենց իր խոսքի երկրորդ վայրկյանին ես, ծծակի (սոսկա) շնորհիվ, թե ձմերուկի անունը լսելով, բարձրաձայնել եմ՝ «էկալ, էկալ»-ը:

Մերոնք ասում են, որ ես եղել եմ իրենց ուրախության պատճառը, զվարճացրել եմ իմ խոսքերով, արարքներով: Ձմերուկի հանդեպ սերս էլ երևի Սամվել «ձյաձյան»՝ մորաքրոջս ամուսինն է սերմանել իմ մեջ:

Հիմա այնպես կուզենայի լինել ամառանոցում, նստել խոտերի մեջ, ձմերուկ ուտել ու նույն պատմությունը հենց այնտեղ լսել:

janna araqelyan hrazdan

Հայրիկս գործարար է

Հարցազրույց հայրիկիս՝ «Վիլֆուդ» պահածոների գործարանի հիմնադիր տնօրենի` Արմեն Առաքելյանի հետ։

-Հայրի՛կ, խնդրում եմ պատմիր, թե ինչպես ծագեց սեփական գործարանն ունենալու միտքը։ 

-Նախ և առաջ ուզում եմ ասել, որ մի բան է բիզնեսի մասին երազելը, մեկ այլ բան` այդ բիզնեսը ստեղծելը, իրականություն դարձնելը։ Հայաստանը զարգացման հեռանկարները տեսնում է գյուղմթերքի վերամշակման, արտադրության և վերջնական արտադրանքը սպառողին հասցնելու մեջ։

-Որո՞նք են եղել քո առաջին քայլերը բիզնեսի հիմնադրման և զարգացման գործընթացում։ 

-Առաջին համեմատաբար լուրջ բիզնեսը եղել է Սևանի շաքարի գործարանի կառուցումը (2001թ.)։ 1988թ.-ի Սպիտակի երկրաշարժի ժամանակ ավերվեց հանրապետության միակ շաքարի գործարանը, որը տարածաշրջանում միակ շաքարավազ արտադրողն էր։ Սա էլ հիմք հանդիսացավ մեկ այլ գաղափարի առաջացմանը, որը տարիներ հետո պետք է իրականություն դառնար։ Գեղարքունիքի մարզի տարածաշրջանում սկսեցինք ճակնդեղի վերամշակումը։ Այն իր մասշտաբներով առաջինն էր տարածաշրջանում, սակայն, ցավոք սրտի, գործարանը երկար կյանք չունեցավ։

Այս ամենից հետո գաղափար հղացա ստեղծելու մեկ այլ, սակայն սեփական բիզնես, որը նույնպես պետք է գործեր հայրենի հողում։ Որոշվեց կառուցել գործարան, որը պետք է ամրապնդեր այն կարծիքը, որ որակը պետք է գերազանցի գնին։

-Արտադրանքը ո՞ր երկրներ է արտահանվում։ Ո՞ր երկրում է սպառողների թիվը ավելի մեծ։ 

-Մեր նշանաբանն է՝ ստեղծել որակով և մատչելի արտադրատեսակ։ Տարեցտարի ավելանում են արտադրության ծավալները։ Առաջին տարում արտահանում էինք միայն Ռուսաստանի Դաշնություն, երկրորդ տարում աշխատեցինք հայկական շուկայի վրա, իսկ վերջին մի քանի տարիների ընթացքում սկսեցինք արտահանել ապրանքանիշը Եվրոպա և ԱՄՆ։ Ինչ վերաբերում է սպառողների թվին, միանշանակ, հայկական շուկան առաջին հորիզոնականում է, իսկ միջազգային շուկայում մենք դեռևս մեծ ճանաչում չենք վայելում, ինչը ժամանակի խնդիր է։

-Կարո՞ղ եք նշել` քանի՞ տեսակի արտադրանք ունեք պահածոների գործարանում։ Ո՞րն է ամենապահանջված արտադրատեսակը։ 

-Ներկայումս ունենք 45 տեսակի ապրանք։ Բոլոր տեսակներն էլ ունեն իրենց սպառողը, սակայն տեղական շուկայում ամենաշատը սպառում են «իմամբայալդին» և տոմատի մածուկը։

-Քանի՞ աշխատակից ունի գործարանը։ 

-Գործարանը ունի 100-ից ավելի աշխատող։ Պլանավորում ենք, որ այս տարի` նոր արտադրամասի վերագործարկումից հետո, աշխատակիցների քանակը կավելանա։

-Ինչպես հասկացա՝ աշխատանքը սեզոնային է։ Արդյո՞ք ներկայումս գործարանը աշխատանքի մեջ է։

-Գործարանը այժմ աշխատում է, կատարվում է տոմատի մածուկի շշալցում։ Դրանից հետո կանցնենք հարկադիր պարապուրդի, որից հետո՝ մայիսին, կվերսկսվի սեզոնային արտադրությունը։

-Հումքը որտեղի՞ց եք գնում։ 

-Ամեն մի արտադրատեսակ իր հայրենիքը ունի։ Օրինակ՝ խաղողի թուփը մթերվում է Արմավիրի մարզից, քանի որ այնտեղ են գտնվում սորտային խաղողների տերևները։ Լոլիկը մթերվում է Արարատի մարզից, ելակը՝ Աշտարակից։

-Ի՞նչ խոչընդոտների եք հանդիպում աշխատանքում։ 

-Ոչ մի խոչընդոտ չկա։ Ամենաբարդ խնդիրը ժամանակին գյուղմթերքի ձեռքբերումն է։ Կառավարությունը ամեն կերպ աջակցում է, որ գործարանը հաղթահարի խոչընդոտները։

Հայրիկ, հուսով եմ, որ թե՛ հայկական, թե՛ համաշխարհային շուկայում էլ ավելի մեծ առաջընթաց կգրանցես։ Ես հպարտանում եմ քեզնով:

elizabet harutyunyan exvard

Մարդկանց մտքերը

Ես Էլիզաբեթն եմ, 15 տարեկան եմ և սովորում եմ ավագ դպրոցում: Ապրում եմ ծնողներիս հետ, չունեմ ո՛չ քույր, ո՛չ եղբայր: Մանուկ հասակում հաճախել եմ պարի դասերի և շուրջ 5 տարի եղել եմ Սոֆի Դևոյանի սաների աշակերտը: Դրանից հետո հետաքրքրվել եմ նկարչությամբ և հաճախել նկարչական խմբակների, 5 տարի սովորելուց հետո սկսել եմ նկարել դիմանկարներ, սակայն միայն սիրողական: Այդ դասերին զուգահեռ գնացել եմ կարատեի և, արդեն 7-րդ տարին է՝ զբաղվում եմ այդ մարտարվեստով: Հարցին՝ ինչո՞ւ կարատե, մի աղջկա զբաղմունք չկա՞ր, պատասխանում եմ հետևյալը. ես կարծում եմ, որ աղջիկը պետք է կարողանա ինքնապաշտպանվել, և չեմ սիրում, երբ մարդիկ հույսը դնում են ուրիշի վրա: Կարատե բառը նշանակում է «դատարկ բռունցք»:

Լրագրությամբ հետաքրքրվել եմ վաղուց, ցանկանում եմ սիրել այն մասնագիտությունը, որով հետագայում գումար եմ վաստակելու: Սիրում եմ ճանապարհորդել, բայց երկրից դուրս եղել եմ միայն փոքր հասակում մայրիկիս հետ: Մայրս, լինելով ռուսաց լեզվի ուսուցչուհի, ինձ մանկուց սովորեցրել է սիրել լեզուները: Լավ եմ տիրապետում ռուսերենին, սակայն անգլերենին՝ ոչ այնքան: Հետաքրքրվում եմ կորեական մշակույթով: Որոշ ժամանակ հաճախել եմ կորեերենի դասերի և սովորել եմ կորեերեն տառերը: Ցանկանում եմ լինել լրագրող, որպեսզի կարողանամ լուսաբանել բոլոր այն հարցերը, որոնք հաճախ անտեսվում են, և ցանկանում եմ անել այդ ամենն առանց որևէ կողմնապահության, ինչը հիմա հաճախ եմ նկատում լրագրողական աշխատանքում:

Կարծում եմ՝ մարդը մարդ չէ, եթե չունի իրեն հուզող որևէ հարց: Ինչքան էլ տարօրինակ հնչի՝ ինձ հուզում է այն, թե ինչպես են մարդիկ մտածում: Ասում են, որ պետք է ապրել սեփական կյանքով, ի՞նչ կարևոր է, թե կողքինդ ինչ է մտածում, պետք է ո՛չ խառնվել և ո՛չ էլ հետաքրքրվել: Ես չեմ խառնվում, բայց չեմ հանդուրժում «ցենզուրայից» դուրս մտածելակերպ ունեցող մարդկանց: Ինձ անչափ հետաքրքիր են դիմացինիս մտքերը: Շատ նրբություններ կան այստեղ, ախր, եթե կարդաս դիմացինիդ մտքերը, քեզ էլ նրա մեջ ոչինչ չի հետաքրքրի, և իմանալով ողջ բացասականը՝ կհիասթափվես: Եթե կարողանայի մտքեր կարդալ, ինչքա՜ն հիասքանչ մտքեր կլսեի, հանճարեղ մտքեր, որոնք շատերը չեն բարձրաձայնում: Քանի-քանի մարդկանց իղձեր կիմանայի և իրականացնելու հնարավորություն կունենայի:

Օ՜հ, ես երևի վերջապես հասկացա՝ ինչն է ինձ հուզում:

lyusya balabekyan

Թումանյանի մատը խառն է

Երեկ դասղեկիս խորհրդով (մեր դասղեկը և հայոց լեզվի ու գրականության ուսուցչուհին մայրս է) մի խումբ դասընկերներով մեկ անգամ ևս գնացինք Կոտայքի մարզային գրադարան, որտեղ պետք է դասախոսություն լսեինք «Թումանյանը հասարակական-քաղաքական գործիչ» թեմայով: 

Դասերից հետո հոգնած և սոված էինք:

-Գնում ենք հոգևոր սնունդ ստանալու,- ասելով և ժպտալով՝ ներս մտանք:

Մեզ հետ էր մեր դասարանի «ասմունքի վարպետ» Սամվելը, որը միշտ հիացնում է բոլորին իր գեղեցիկ ասմունքով: Այդ օրը ևս բացառություն չէր: Անչափ հետաքրքիր էր, բոլորս կլանված լսում էինք: Դե, այնուամենայնիվ, Թումանյանը մնում է Թումանյան՝ «անհաս Արարատը մեր նոր քերթության»: Դասախոսությունից հետո բոլորս սկսեցինք գրքեր փնտրել: Սամվելը Շեքսպիր վերցրեց:
-«Հուլիոս Կեսար» պիտի կարդամ,- վստահաբար ասաց նա:
Լայն բացվեցին բոլորիս աչքերը: Գրքերը վերցնելով՝ դուրս եկանք մեզ բնորոշ աղմուկով:
Երբ տուն հասա, դասղեկ մայրս հարցրեց, թե ինչպես անցավ դասախոսությունը: Ոգևորված ամեն ինչ պատմեցի: Նա էլ ոգևորվեց, որ վերջապես ընթերցանության հանդեպ սեր է արթնանում մեր մեջ, ու ավելացրեց.
-Տեսնո՞ւմ ես, Թումանյանի մատը խառն է:
Իսկ այսօր դպրոցում Սամվելը, մեր դասղեկին տեսնելով, բացականչեց.
-Ընկե՛ր Հարությունյան, արդեն երեք արարված կարդացել եմ:

arevik manukyan

Ամեն ինչ հնարավոր է

Գարնան առաջին օրերն է․․․ Արթնացա քնից ու պատուհանից դուրս նայեցի. Հրազդանում այսօր հաստատ ամեն ինչ փոխվել է։ Երբ արդեն շտապելով դուրս եկա տնից՝ դպրոց գնալու, զգացի մի ուրիշ շունչ, որը բոլորովին փոխեց էությունս։ Ճանապարհին լսվում էր ճնճղուկների ծլվլոցը, երկինքը ժպտում էր ինձ։ Վերջապես հասա դպրոց: Բոլորն ուրախ էին, անգամ շնորհավորում էին միմյանց գարնան առաջին օրվա կապակցությամբ։

Ահա եկավ տուն գնալու ժամը, երբ արդեն ընկերներով տուն էինք վերադառնում, գետնին՝ ձյան ու ցեխերի մեջ, տեսանք մի փոքրիկ ճնճղուկ: Նա շատ անօգնական էր, քանի որ ոտքերից մեկը կոտրել էր։ Մենք վերցրինք ճնճղուկին մեզ հետ և հասնելով տուն, խնամեցինք նրան։ Մյուս առավոտ, երբ գնում էինք դպրոց, ընկերներիցս մեկը պատմեց, որ ճնճղուկը փախել է։ Բայց ո՞ւր։ Նա փախել ու գնացել էր մայրիկ ճնճղուկի մոտ։ Խեղճ ճնճղուկներ, նրանք անգամ չունեն հանգիստ քնելու տեղ: Բայց, եթե մենք նրանց բուն պատրաստենք, հաստատ ինչ -որ չափով կօգնենք նրանց։ Ձմեռն անչափ ծանր էր բոլորի համար, մի քիչ էլ՝ ու գարնան գալու հետ և տաք եղանակը, և սնունդը նոր կյանք կհաղորդեն մեզ չլքած ճնճղուկներին: Չէ որ գարուն է, իսկ գարունը ունի այնպիսի գերբնական ուժ, որ ամեն ինչ հնարավոր է:

arman arshak

Ավագ դպրոցի նստարանին

Մեկ տարի առաջ էր, երբ 9-րդ դասարանն ավարտելուն մնացել էր մի քանի ամիս։ Դե բնականաբար, շատ էին մտքերը. ո՞ր բնագիտական առարկան ընտրել, ո՞ր օտար լեզուն և վերջապես, ո՞ր հոսքը։ Կար վախ քննությունների նկատմամբ և այն գիտակցությունը, որ մի քանի ամսից ավագ դպրոցի սան պետք է լինես, հպարտություն էր ներշնչում։ Պետք է նստես ավագ դպրոցի նստարանին և ունենաս հստակ որոշված ուղղություն՝ ուսումնասիրելով այդ առարկաները շաբաթական 7-8 ժամով։

Դեռ քննություններից առաջ տնօրեն պարոն Վարդանյանը խոսում էր ավագ դպրոցի առավելությունների, թերությունների ու խանգարող հանգամանքների մասին։ Հաճախ անհավանական էր թվում, հաճախ դառնում էր ծիծաղի պատճառ, սակայն երբ այսօր արդեն հինգ ամիս է, ինչ նստած եմ ավագ դպրոցի աշակերտ եմ ու այդ խնդիրներին բախվում եմ առերես, ամեն ինչ այլ է։

Իսկ այժմ ավագ դպրոցի խնդիրների ու դրանց լուծման մասին խոսենք Աբովյանի թիվ 6 ավագ դպրոցի տնօրեն պարոն Վարդանյանի հետ։

-Պարո՛ն Վարդանյան, որպես ավագ դպրոցի տնօրեն, կասե՞ք, ըստ Ձեզ, ի՞նչ խնդիրներ ունի այսօր ավագ դպրոցը։

-Որքան էլ հարցի պատասխանը տարօրինակ թվա, բայց պատասխանը մեկ բառով կարող ենք ամփոփել, այսօր ավագ դպրոցի գերխնդիրն աշակերտն է։

-Իսկ ինչպե՞ս եք տեսնում այդ գերխնդրի լուծումը։

-Լուծում ասվածը չափազանց պարզ է իմ համար: Ավագ դպրոցները շատ են, իսկ աշակերտները՝ քիչ։ Նույն խնդիրն է ՀՀ ողջ կրթական համակարգում։ Ուսանողները քիչ են՝ բուհերը շատ, իսկ այս ամենն ազդում է կրթական որակի վրա։ Այս պարագայում պետք չէ մտածել, որ կա մի օղակ, որը խանգարում է։ Դա այդքան էլ այդպես չէ, ես համաձայն եմ, թող բոլորը գործեն ազատ, բայց թող արդար գործեն։ Օրինակ, եթե կա դասից չբացակայելու պահանջը, այն լինի բոլոր դպրոցներում։

-Պարո՛ն Վարդանյան, հինգ տարի է, ինչ զբաղեցնում եք ավագ դպրոցի տնօրենի պաշտոնը, երբ հետադարձ հայացք ենք նետում այդ հինգ տարիներին, աշխատանքը իրոք հսկայական է, կխոսե՞ք Ձեր կատարած աշխատանքների մասին։

-Երևի սկսեմ ֆինանսականից, երբ ես եկա այս դպրոց, ուսուցչի աշխատավարձը 86 000 դրամ էր, իսկ այօր մեր դպրոցում ուսուցիչները վարձատրվում են 124 000 դրամից բարձր, ըստ սահմանվածի՝ դա ամենաբարձրն է։ Սակայն դրան հակառակ, աշակերտների թիվը նվազել է: Տարիներ առաջ դպրոցն ուներ 450-ից ավել աշակերտ, իսկ այսօր դպրոցն ունի 207 աշակերտ։ Դե, բնականաբար, եթե աշակերտների թիվը պակասեց, ապա դպրոցի ֆինանսավորումը ևս պակասեց։ Սակայն այդ նվազեցմանը զուգահեռ, բարձրացավ ուսուցչի աշխատավարձը։ Ինչքան էլ եկող գումարը պակասի, միևնույն ժամանակ, գնացողը ավելանա, դպրոցը դրանից չի տուժում, ջերմաստիճանը դրանից չի տուժում։ Չկա նման բան, որ ցանկանանք դպրոցի համար անել ու չանենք։ 5 տարի առաջ դպրոցի ջեռուցման համար օգտագործվում էր 5 մլն դրամ, մենք այսօր դա նվազեցրել ենք՝ հասցրել 3-3,5 մլն-ի, բայց դպրոցի ջերմաստիճանն ավելի բարձր է։

-Կպատմե՞ք ձեռքբերումների մասին։

-Այս 5 տարիների ընթացքում բավականաչափ գույք ենք ձեռք բերել՝ ուսուցչանոցում, փոխտնօրնների և տնօրենի սենյակներում և դասասենյակներում տեղադրված աշակերտական գույքը, այսօր մենք ունենք լրիվ նոր գույք։

Կրթական ոլորտում մենք անում ենք այն ամենը, ինչ նախատեսված է պետության կողմից ու դրան ավելացնում նաև լրացուցիչ, օրինակ, լրացուցիչ փակում ենք քառորդներ, ուսման որակի բարձրացման համար։ Հոսքային դասարաններում մենք դրել ենք ընթացիկ քննություններ։ Ու այս ամենը արվում է կրթական որակը բարձրացնելու համար։

Ինչ վերաբերվում է կադրային փոփոխություններին, ես այսօր մարզպետարանում, կրթության նախարարությունում, ամենուր հպարտանում եմ իմ երիտասարդ կադրերով, ովքեր լիարժեք պատրաստ են ավագ դպրոցում աշխատելու համար։

Տնտեսական վիճակը, մաքրությունը, սանիտարական վիճակը, եթե համեմատենք 5 տարի առաջ և հիմա՝ պարզապես անհամեմատելի է։ Պակասել է հավաքարարների թիվը, բայց դպրոցն ավելի մաքուր է, պարզապես չեն կեղտոտում, ընդամենը պետք էր ստեղծել բավարար պայմաններ։ Դպրոցն ունի հիմնանորոգման կարիք, վերանորոգումը 40 տարվա է, ամեն ինչ փոփոխման ենթակա է։

-Տնօրենի պաշտոնն ընտրելուց առաջ գիտակցո՞ւմ էիք, թե ինչ խնդիրների եք բախվելու այդ դեպքում, եթե ոչ տնօրեն ու եթե ոչ դպրոց, ապա ի՞նչ կընտրեիք։

-Չեմ կարծում, եթե ոչ դպրոց, ապա ի՞նչ։ Դպրոցը միակ տեղն էր, որ կցանկանայի լինել, իսկ աշակերտները միակ մարդիկ, ում համար կցանկանայի աշխատել։

27 տարի աշխատելով կրթական ասպարեզում, տեսնելով առկա բացերն ու խնդիրները՝ իմ տնօրեն լինելու ժամանակ հնարավորինս դրանք վերացրել եմ։ Այս դպրոցը աշակերտի համար է, մեր դպրոցում արվում է ամեն ինչ աշակերտի համար, միևնույն ժամանակ, չմոռանալով ուսուցչի մասին, այդ ամենի հետ՝ գերակա խնդիր համարելով աշակերտի կրթությունը։ Չկա մի խնդիր, որը մտածել ենք, ու չի լուծվել։