«Նրա համար տարօրինակ է, որ մարդիկ հիշում են, թե մյուսն ինչ է սիրում, իսկ դա ի՜նչ երանելի բան է»:

Դեռ երբեք ուրիշի զրույցը չէր դարձել մեր մասնիկը, քանի նա չէր գրել իր «Կեսգիշերային զրույցը»: Զրույց հոր ու որդու, ներկա ու ապագա «ես»-երի միջև: Եվ իսկապես ի՜նչ երանելի է հիշել մյուսի աչքերը, ձեռագիրը, բույրը: Չէ՞ որ այդ դեպքում կարող ենք նրան դիպչել ընդամենը աչքերը փակելով: Ի՜նչ երանելի է իմանալ նրա անունը ու ամեն անգամ արտասանելով գրկել նրան, ով ֆիզիկապես կողքիդ չէ: Ի՜նչ երանելի է ինչ-որ մեկին հայր անվանելը ու հայր լինելը ինչ-որ մեկի համար: Բնավ պարտադիր չէ զավակ ունենալ հայր կոչվելու համար, բայց պարտադիր է ունենալ հայր, քեզ թևավոր զգալու համար գոնե մի վայրկյան:

Մենք հայրն ենք մեր կարոտների: Ի՜նչ երանելի բան է ունենալ կարոտ, նույնիսկ եթե երբեք չի հագենալու, նույնիսկ եթե կարոտդ հավերժական է լինելու ու երբեք չի փարատվելու: Հրաշալի բան է՝ կարոտել ինչ-որ մեկին:

«Մենք կարոտում ենք հազար ու մի բանի, բայց մտածել ե՞ք արդյոք, որ ամենից շատ կարոտում ենք ինքներս մեզ»:

Վարդգես Պետրոսյան, «Կեսգիշերային զրույց»:

Հեղինակը ներկայացնում է զրույց, որը երբեք չի կորցնի իր արդիականությունը: Այստեղ կան ափսոսանքներ, ապրումներ և մարդ, ով շատ բաներ կփոխեր, եթե միայն կողքին լիներ նա, ումով թևեր ենք առնում ու կորցնում թևերը: Այստեղ մեզանից մեկը խոսում է բոլորիս անունից ու բոլորիս համար: Այստեղ հեղինակը զգում է այն, ինչ զգացել ենք ամենքս կյանքում առնվազն մեկ անգամ: Կարդալով այս մի քանի էջը՝ հասկանում ենք մեր հայրերին, որդիներին ու աշխարհն ամբողջովին:

Կան երազանքներ, որոնք կոչված են իրականանալ միայն երազներում:

«Պիտի վերջին անգամ հավատաս այն երազին, որով կամար ես սարքել»:

Մի սովորական օր` նման բոլոր օրերին, դուրս եկա տանից ու քայլեցի, հա, էլի ականջակալներովս, դեպի տատիկենցս տուն: Արդեն երկար ժամանակ է, ինչ չեմ տեսել մեծ մայրիկիս ու մեծ հայրիկիս, (դե, պարսկահայերս պապիկ-տատիկին էդպես ենք ասում): Գնացի` տեսնեմ` ինչպես են, ինչ են անում, ինչպես է անցնում օրը, ու կարոտս առնեմ: Հասա տեղ, ճանապարհին չորս անգամ լսելով Մանսուրյանի երաժշտությունը: 

Ինձ տեսնելուն պես ուրախացան բոլորը: Երկար ժամանակ է, ինչ դասերի պատճառով ժամանակ չէի ունեցել տեսնելու իմոնց: Հարցերի մի ամբողջ հեղեղ ուղղեցին ինձ: Ու հասավ սպասված հարցը.

-Այ բալիկ ջան, կարոտում ենք քեզ, ինչո՞ւ  չես երևում:

-Կներես, պապիկ, դասերս այնքան շատ են, չեմ հասցնում:

-Այ, որ դասի անուն ես տալիս, չեմ բարկանում: Սովորիր, դե ասա` ի՞ նչ եք հիմա անցնում:

-Հիմա գրականություն ենք անցնում, գրողների կենսագրությունն ու ստեղծագործություններն ենք ուսումնասիրում:

-Էհ, երանի քեզ:

Ու մի պահ ոչինչ չասաց պապիկս: Մինչ ես նստած սպասում էի պապիկիս խոսքերին, տատս թեյը բերեց: Գիտեք, չէ՞, ինչքան ենք թեյ խմում` համ առավոտյան` նախաճաշին, համ կեսօրին` ճաշից հետո, համ երեկոյան` ընթրիքից հետո: Պարսկաստանից այդ սովորությունը պապիկս ու տատիկս բերել են այստեղ: Խմեցի տաք- տաք թեյս ու էլի սպասում էի, որ պապիկս մի բան կասի, ախր, չավարտեց խոսքերը: Չէ, հաստատ դեռ ասելու բան ունի: Իր կանաչ աչքերով նայեց ինձ ու ասաց.

-Գայանե, գիտե՞ ս, մենք մի բարեկամ ունենք, գրող է,- ասաց պապս ու էլի լռեց: Մի քանի վայրկյան դադար տվեց, երևի անունն էր ուզում հիշել,- Հա, հիշեցի` Արտաշես Պողոսյան: Վերջին անգամ չեմ հիշում` երբ եմ տեսել նրան, կարծեմ Երևանում` իրենց տանը: Բայց դե, շուտ էր դա…

Ու ոչինչ չասաց էլ պապս: Մի քանի վայրկյան ուշադիր ինձ նայեց, հետո ասաց, որ տատս էլի թեյ լցնի ինձ: Այս անգամ չփորձեցի հետաքրքրությունս բավարարել, ոչ մի հարց չտվեցի: Սպասում էի, որ էլի կխոսի պապս, բայց նա լուռ էր:

Անցավ մի քանի օր պապիկիս տուն այցելությունից: Այդ մի քանի օրը անընդհատ մտածում էի` ինչպես գտնեմ Արտաշես Պողոսյանի ստեղծագործությունների գիրքը: Համացանցը օգնեց ինձ: Որոնեցի ֆեյսբուքով, ուզում էի տեսնել` արդյո՞ ք ինչ- որ էջ կա այդ գրողի անունով բացված: Էջ չգտա, փոխարենը մի խումբ գտա: Այնտեղ կային Արտաշես Պողոսյանի ստեղծագործությունները: Կարդացի հերթով, նկատեցի, որ այդ բանաստեղծությունները հրապարակում է Նաիրա Պողոսյանը: Մտա նրա էջ, տեսա, որ ամբողջ էջում Արտաշես Պողոսյանի բանաստեղծություններն են: Ընկերանալու հարցում ուղարկեցի: Հաջորդ օրը, տիկին Նաիրան ընդունեց ընկերանալու հարցումս: Ուզում էի գրել նրան, ասել, որ Արտաշես Պողոսյանի բանաստեղծություններից, եթե հնարավոր է ուղարկի` կարդամ: Համացանցում, քիչ տեղեկություն կարողացա գտնել, ախր:

Գրեցի, ուղարկեցի նամակս: Տիկին Նաիրան ջերմ պատասխանեց: Ասաց, որ ինձ կնվիրի Արտաշես Պողոսյանի բանաստեղծութունների գիրքը: Իհարկե, ուրախացա, այս մասին պատմեցի պապիկիս, առաջին հերթին խնդրեց ինձ կարդալ նրա բանաստեղծություններից մեկը: Սիրով կարդացի, հետո ասաց, որ գիրքը ստանալուն պես, տանեմ իրենց տուն ու իր համար էլի կարդամ: Լավ չեն տեսնում պապիկիս աչքերը, ու ես սիրով կարդում եմ նրա համար: Ուրախ, ուրախ համաձայնեցի ու սպասեցի գիրքը ստանալուն:

Ուրախությունս կրկնապատկվեց, երբ գիրքը հայտնվեց իմ ձեռքում: Սկսեցի հպարտությամբ կարդալ իմ ազգականի ստեղծագործությունները: Հիմա եմ հասկանում, եթե չլիներ պապիկիս լռությունը, ես երևի այդպես էլ չգտնեի տիկին Նաիրային և չստանայի գիրքը: Շնորհակալ եմ շատ տիկին Նաիրային, նվերի համար:

Ուզում եմ, որ դուք էլ իմանաք Արտաշես Պողոսյանին: 

Ահա, նրա բանաստեղծություններից մեկը.

Ինչո՞ւ աշխարհում
Ամենահամառն « ինչո՞ւ»-ն է էլի.
Ինչքան էլ խեղդես պատասխաններով,
Ինչքան էլ խեղդվես պատասխանելով,
Ծնկի չի գալիս,
Շնչում է էլի:
Ինչո՞ւ աշխարհում
Ամենաքնկոտն «ինչո՞ւ»-ն է էլի.
Ինչքան ուզում ես՝ ձաղկիր մտրակով,
Ինչքան ուզում ես՝ ծակիր մկրատով,
Հսկայի պես է՝
Ննջում է էլի:
Ինչո՞ւ աշխարհում
Ամենազորեղն «ինչո՞ւ»-ն է էլի.
Ետ է շպրտում նա մինչև այսօր
Պատասխանների գրոհներն անզոր,
Ու մենք կարծում ենք միամտորեն՝
Ծնկի ենք բերել «ինչո՞ւ»-ներն ամեն:
Այնինչ աշխարհում
Ամենահամառն «ինչո՞ւ»-ն է էլի,
Ամենաքնկոտն « ինչո՞ւ»-ն է էլի,
Ամենազորեղն «ինչո՞ւ»-ն է էլի,
Շնչում է էլի,
Ննջում է էլի,
Բոլոր շուրթերից
Հնչում է էլի:

Արտաշես Պողոսյան

Գրադարանս նոր գիրք ունի։ Այ էդպես, նախանձի ու գնա քեզ գիրք առ։ Անհամբեր տուն եմ գալիս, մի անգամ էլ Երևան-Սևան մայրուղու վրա կարդում արդեն 3-4 անգամ կարդացած գիրքն ու նոր հանգիստ խղճով դնում գրքերիս կողքին։ Չէ, դիմացն եմ դնում, որ լավ տեսնեմ մեծ տառերով գրված «Թիթեռը»… Մի անգամ, ամենաառաջին անգամը, երբ նյութ գրեցի 17-ի համար, վերնագրել էի «Գրականության այսօրը»։ Բայց չկարդաք դա. վատ-վատ բաներ եմ գրել ու վատ եմ գրել ու չեմ սիրում էդ նյութս։

Ասեմ՝ ինչի համար հիշեցի վերջինս. ուրեմն, մի տարի առաջ համոզված էի, որ նորօրյա գրականություն չունենք՝ չնայած կարդացածներիս թշվառ ու աղքատիկ ցանկին։ Ինձնից գոհ իբր թե քննադատում էի ժամանակակից գրականությունը, բայց արի ու տես, ինչքան ավելի ենք մեծանում, էնքան ավելի ենք հասկանում՝ քիչ բան գիտենք… Ավելի ենք սխալվում։ Ես, ամեն դեպքում, մի տարվա մեջ փոխեցի կարծիքս, կամ որ ավելի կոնկրետ ասեմ՝ մոտ մեկ ամիս առաջ։ Նոյեմբերի սկիզբն էր, երբ շատ պատահական մեր շատ սիրելի ՖԲ-ի իմ էջին եկավ Միքայել Նահապետյանի գրառումը, որտեղ փոքրիկ օգնություն էր պետք իր վիպակի համար։ Ես էլ, ոնց որ թե բարի էի տվյալ պահին, որոշեցի առաջարկել օգնությունս։ Էստեղ էլ չմանրանամ։ Արագ ասեմ, քանի ոգևորված եմ։

Ուրեմն էսպես. մեր Միքայել Նահապետյանը տպագրեց իր վիպակը ու ես էլ, իհարկե (հեհե), առաջիններից էի, ով ունեցավ գրքի իր օրինակը։ Մի ընտիր բան է մտածել Միքը. գրքի ամեն օրինակի վրա ձեռքով նկարված թիթեռ կա, ու ամեն մեկը մյուսից լրիվ տարբեր։ Գիրքը կարդալուց համ քո սեփական թիթեռն ես ունենում, համ` քո սեփական վիպակը։

Ես ո՛չ գրաքննադատ եմ, ո՛չ էլ, առավել ևս, գրականությունից շատ հասկացող մեկը, որ հիմա ձեզ ասեմ՝ ինչ կա գրքում, ինչն է լավ կամ` վատ։ Ինչ որ պետք էր՝ ասել եմ գրողին։ Միայն, թույլ տվեք էստեղ ասեմ՝ ինչ է ի’նձ տվել տվյալ գիրքը։ Ես շատ հասարակ ընթերցող եմ, ում ձեռքն ընկավ «Թիթեռը», ու հավատացեք՝ սա էն քչերից է, որ քաղցած ուտում ես, հետո արագ մարսում, հետո մտածում, որ շատ համեղ էր։ Ուրեմն գիրքը շատ համեղ էր, որովհետև համեմված էր իրականությամբ, բայց էդ իրականությունը գրողը շատ սիրուն էր մատուցել։ Առաջին անգամ գիշերվա 2-ին կարդացի, երկրորդը՝ ցերեկով, հետո` մի անգամ էլ։ Իսկ այ, էս վերջին անգամը՝ բոլորից, աշխարհից, մարդկանցից կտրված ու մենակ, ինքս իմ ու «Թիթեռի», ինքս իմ ու Միքայելի ստեղծած աշխարհի հետ։ Մենակ, որ կռիվ անեմ, նվնվամ, հուզվեմ, նեղանամ, բանակցեմ ու սուս-փուս փակեմ գիրքը, ասեմ՝ ուշ-ուշ են գալիս, բայց` ոչ ուշացած։

Հա, ու չմտածեք, թե գովք եմ անում։ Դե, չէ։ Շատ ավելի ընտիր վեպեր, պատմություններ կան, բայց սա էլ իր ժամանակում, իր միջավայրում էն լավերից է, որ քիչ են հանդիպում։

Հիմա ասածս ինչ է՝ Նոր տարին մոտ, շատ մոտ է, իրար գրքեր նվիրեք, ու ինչի չէ՝ Միքայել Նահապետյանի «Թիթեռը» վիպակը։ Կարդացեք՝ քննարկենք։