Հաճախ փողոցով քայլելիս ճանապարհս հետաքրքիր դարձնելու համար փորձում եմ կռահել մարդկանց մտքերը, որոնց նկատում եմ ճանապարհին: Նայում եմ ու անընդհատ նկատում, որ մարդիկ դեմքի նույն տխուր ու մտախոհ արտահայտությամբ են քայլում, և դա հաստատ բարեկեցիկ կյանքից չէ, որ այդպես է:

Այս հոդվածս առավել պարզ եմ գրելու, քանի որ միտքը, որ պետք է առաջ քաշեմ, բոլորիս էլ պարզ է, բայց ոչ ոք չի բարձրաձայնում այդ մասին:

Մարդկային դեմքի այդ տխուր այլայլումը պայմանավորված է սոցիալական վատ պայմաններով, որոնք կարծես անվերջ դարձել են մեր ճակատագրի մի մասը: Եվ ինչպե՞ս կարելի է դուրս գալ այս իրավիճակից:

Տարբեր ժամանակներում մարդիկ ստեղծել են հերոսներ, որոնք երբեմն գերմարդկային ուժով, իսկ երբեմն մտքի անբնական զորությամբ կարողացել են լուծել այդ խնդիրները: Բայց նրանք դա արել են մարդկային երևակայության մեջ, իսկ մարդիկ ամեն անգամ ավելի ու ավելի են հավատացել իրենց երևակայությանը և ստեղծել են նոր հերոսներ, որոնք մեկ հպումով վերականգնում էին արդարությունը, վերացնում սովը և հիվանդությունները: Հին աշխարհում դրանք հեթանոսական աստվածներն էին, միջնադարում քաջ ասպետները, իսկ ներկայումս դրանք սուպերհերոսներն են, ինչպես Բեթմենը, Սուպերմենը և շատ ու շատ ուրիշ «տրիկոյակիրներ»: Ու ամեն անգամ մարդկությունը ոգեշնչվելով այս հորինված կերպարներով, մոռանում է, որ հենց իր մեջ կան իրական հերոսներ, որոնցով պետք է ոգեշնչվել և որոնցով պետք է հպարտանալ:

Հիվանդ ու միայնակ մայրը, որը աշխատում է երկու տեղ, որպեսզի կարողանա պահի իր երեխաներին, մի՞թե հերոս չէ: Բժիշկը, որը 12 ժամ առանց մի վայրկյան ընդմիջելու, վիրահատություն է կատարում, հերոս չէ՞: Լրագրողը, որը կյանքի գնով լուսաբանում է թեժ կետերը, բացահայտում սուտն ու կեղծիքը, մի՞թե հերոս չէ: Մարզիկը, որը մարզվելով հետնախորշերում, դառնում է աշխարհի չեմպիոն, մի՞թե նա հերոս չէ: Գրողը, որ իր ստեղծագործություններով մի ամբողջ սերունդ է դաստիարակում, հերոս չէ՞: Քահանան, որ Պատարագ է մատուցում անգամ լքված եկեղեցում, մխիթարության խոսք բերում սգավորին, հաճախ իր վիշտը անտեսելով, արդյո՞ք նա հերոս չէ: Մեծահարուստը, որն իր գումարն ուղղորդում է բարեգործության, մի՞թե հերոս չէ: Եվ վերջապես զինվորը, որն իր կյանքը վտանգելով, օր ու գիշեր հսկում է սահմանը, մի՞թե հերոս չէ: Իսկ մարդիկ ընկել են այդ «տրիկոյակիրների» հետևից, մոռանալով, որ հերոսները իրենց կողքին են, նույն քաղաքում, նույնիսկ նույն շենքում: Ահա մերօրյա հերոսները, որոնք հետ են մղել ամենադաժան «բռնցքամարտիկի»` կյանքի հարվածները: Նրանցով մենք պետք է հպարտանանք և ոգեշնչվենք:

Հիմա շատերը կմտածեն, որ ինչ-որ նոր հեռուստասերիալի վերնագիր է, բայց շտապեմ հիասթափեցնել։ Սա սերիալի վերնագիր չէ, այլ մեր` երիտասարդներիս յուրաքանչյուր նոր օրվա վերնագիրը։ Հիմա կարդացողներից շատերը իմ գրած տողերում կգտնեն իրենց (եթե իհարկե, ոչ բոլորը)։

Առավոտյան դժվարությամբ արթնանում ենք, բայց աչքերներս բացելուն պես անմիջապես միացնում ենք հեռախոսը ու մտնում ֆեյսբուք (կամ այլ սոցիալական ցանցեր), որպեսզի տեսնենք, թե այդ ընթացքում, անքուն երիտասարդները ինչ նորություններ ունեն, ստուգենք մեր նամակները և այլն։ Իսկ հետո վեր ենք կենում ու պատրաստվում, բայց այդ ընթացքում հեռախոսը ձեռքներիցս ցած չենք դնում։ Ի վերջո, դպրոցի (քոլեջի, համալսարանի) ճանապարհին էլ ենք շարունակում «թափառել» համացանցում։ Հասնում ենք դպրոց, բարևում դասընկերներին և սկսում ենք քննարկել ինչ-որ մեկի ֆեյսբուքի նոր գրառումը, ինստագրամ ներբեռնած նոր նկարը և այլն։ Բայց ամենահետաքրքիրը սկսվում է զանգի հնչելուց հետո, երբ ամբողջ դասարանը համատարած ձևացնում է, թե դաս է լսում, բայց իրականում նրանց ուշադրությունը ամբողջությամբ գրավել է, ինչ-որ անիմաստ էջի գրառում, որում ասվում է, որ պետք է դպրոցում լավ սովորենք և նման այլ գրառումներ, իսկ աշակերտները առանց հասկանալու պարզապես հավանում են (սրտկում) այդ գրառումը և շարունակում են շրջել վիրտուալ աշխարհում, որը գրավել է բոլորին։ Ուսուցիչները շարունակում են իրենց տանջել, փորձելով ինչ- որ նոր բան մտցնել մեր արդեն իսկ ժանգոտած ուղեղները, որտեղ բոլոր մտքերը միայն համացացի մասին է։

Գիտե՞ք ամենից շատը ինչը չեմ սիրում, երբ ասում են. «Երկու օր ա` ինստայումս նոր նկար չեմ գցել, եկեք մի հատ նկարվենք էսօր, գցեմ…»։

Իսկ դասերն ավարտելուց հետո ցտեսություն ասելով ընկերներին, բռնում ենք տան ճամփան և շտապում տուն, որտեղ մեզ սպասում են դասերը և կրկին համացանցը։

Տանը հաց ուտելու ընթացքում անպայման գոնե մեկ անգամ մտնում ենք ֆեյսբուք և նամակ գրում մեր ընկերուհուն, ում մի քանի րոպե առաջ ենք տեսել, իսկ այդ ընթացքում ընտանիքի անդամները փորձում են խոսել մեզ հետ, բայց հասկանալով, որ մենք նրանց չենք լսում, պարզապես լռում են։ Հանգստանալուց հետո անցնում ենք դասերին, բայց այդ ընթացքում էլ չենք դադարում ստուգել հաղորդագրությունները։

Ա՜խ, թե կարողանայի վերադարձնել մանկությունս, որտեղ համացանցը տեղ չուներ, որտեղ մենք վայելում էինք կյանքը, խաղում տարբեր խաղեր` «գործնագործ», «անուն գոռոցի», «պահմտոցի» և նման այլ խաղեր։ Հետ բերեի այն ժամանակները, երբ ինձ համոզելով էին տուն տանում, իսկ ես վիճում էի, որ մի փոքր էլ խաղամ։ Իսկ հիմա երկու տարեկան երեխան արդեն կարողանում է օգտվել համակարգչից և իր ամբողջ օրն անցկացնում է համակարգչի առաջ: Հիմա երեխաներին խնդրում են, որ դուրս գնան, խաղալու, բայց ինչպե՞ս հեռանան համակարգչի առջևից, չէ որ խաղը կպարտվեն։

Բայց ի՞նչն է գրավում մեզ համացանցում: Չնայած այս թերություններին, համացանցը ունի նաև իր առավելությունները։ Ամենակարևորն այն է, որ կարողանում ես շփվել քեզնից հեռու գտնվող ընկերներիդ և հարազատներիդ հետ։ Ձեռք ես բերում վիրտուալ ընկերներ, որոնց հետ միշտ հետաքրքիր է շփվելը (իհարկե, շատերի համար տարօրինակ է վիրտուալ ընկերներ ունենալը, ում ընդհանրապես չեք տեսել, բայց հավատացեք, դա այդպես չէ, իմ սեփական փորձից եմ ասում)։ Ավելի հեշտ է անհրաժեշտ տեղեկությունը գտնել և այլն։

Իմ կարծիքով, համացանցը կարող ենք անվանել 21-րդ դարի հիվանդություն, որի բուժումը, ցավոք սրտի, դեռ չեն գտել։ Եվ ես ինքս խոստովանում եմ, որ տառապում եմ այդ հիվանդությամբ։ Բայց եթե մեզանից յուրաքանչյուրը գիտակցի, որ կործանում է իր ապագան, միգուցե և կկարողանանք գտնել հիվանդության բուժումը: Իհարկե, ոչ մեկս չենք կարողանա ընդհանրապես հրաժարվել համացանցից, բայց կսկսենք այն օգտագործել ավելի խելամտորեն։

Հույս ունեմ, որ ես սխալվում եմ, և ոչ բոլորն են այսպիսին:

Այնքան եմ ուզում, որ շուրջս գտնվող ամեն ինչը փոխվի: Մի օր բացեմ աչքերս ու իմ դիմաց մի այլ աշխարհ տեսնեմ: Այդ աշխարհում մարդիկ շատ բարի կլինեն, կօգնեն ու չեն վիրավորի իրար: Նրանք միշտ կժպտան ու դրական էներգիա կսփռեն շուրջբոլորը: Բայց քանի որ այլ աշխարհ անհնար է ստեղծել գործնականում, գոնե փորձենք մեր այս աշխարհը լավը դարձնել:

Ուզում եմ` մարդիկ լիարժեք ապրեն, որ չզղջան հետո: Գիտակցեն, որ այս վայրկյանը կարող է էլ չկրկնվել: Բացեն աչքերը ու հասկանան` ամեն ինչ անցողիկ է, ու միայն բարին է հիշվելու, որ այսօրվա գործը վաղվան պետք չէ թողնել: Փորձենք լիարժեք ապրել ու արժևորել մեզ տրված կյանքը, սովորենք կյանքից դրականը ստանալ ու գեղեցկացնել աշխարհը, հասկանալ կյանքի իրական խորհուրդը:

Ե՞րբ…

Ե՞րբ պիտի կարողանանք սովորել մեր կյանքում իրականացող երևույթներին լավ աչքով նայել` նկատելով ոչ միայն վատը, այլև վատի մեջ թաքնված լավը:

Ե՞րբ պիտի սովորենք նայել մարդկանց աչքերին և չստել:

Ե՞րբ պիտի հասկանանք, որ չասված խոսքերը երբեմն ավելի կարևոր են:

Ե՞րբ պիտի կարողանանք մեր մեջ ուժ գտնել սխալներն ուղղելու համար:

Ե՞րբ պիտի սովորենք ժամանակն անիմաստ վատնելու փոխարեն մի օգտակար գործով զբաղվել:

Ե՞րբ պիտի հասկանանք, որ այս կյանքում ամեն ինչ հավերժ չէ. ապրել է պետք պահը:

Ե՞րբ պիտի կարողանանք նայել աստղերին ու արևին էլ հիշել:

Ե՞րբ պիտի սովորենք ասված խոսքերի, գրված տողերի տակ եղած ասելիքն էլ հասկանալ:

Ե՞րբ պիտի հասկանանք, որ մարդկանց մասին վատախոսել չի կարելի նրանց բացակայության ժամանակ:

Ե՞րբ պիտի սովորենք նորաձևություն թելադրող լինել ինքներս, ու չդառնալ նորաձևության զոհը:

Ե՞րբ պիտի կարողանանք գիտակցել, որ հարստությունը, հասարակական դիրքը անցողիկ երևույթներ են կյանքում:

Ե՞րբ պիտի հասկանանք, որ ուր էլ լինենք, մեր համար ամենաբարձր արժեքը պետք է մնա արյան գնով սրբացած ու մեզ հասած այս մի բուռ հողը:

Ե՞րբ պիտի սովորենք երջանկությունը տեսնել մանրուքներում:

Ե՞րբ պիտի գնահատենք մեզ տրվածը ու հասկանանք, որ երջանկությունը հենց կյանքի, լինելիության մեջ է:

Մի օր. գուցե վա՞ ղը: