lida armenakyan

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Օրագիր

Նստած եմ սենյակում, մտածում եմ, թե ինչ գրեմ, ինչի մասին պատմեմ: Մտածում եմ, որ արդեն բոլորը գրած կլինեն «Առավոտ» օրաթերթի լրագրող Ռուզան Մինասյանի հետ ունեցած վարպետության դասի մասին: Հիմա հաստատ կինոյի նկարահանումներից խոսել են: Վայ, բա անիմացիան: Չէ, չէ: Մի րոպե: Անիմացիայից անվերջ կարելի է խոսել, ու լիքը կարող ենք պատմել: Ասենք, օրինակ՝ ոնց էր Հովնանը ֆոտոխցիկը հարմար տեղավորում, ոնց էր Սիսակը ամեն րոպե ասում.

-Դուք իջեք, դու արի էստեղ, բարձրացիր, արագ: Հավասար ճոճվեք: Էրեխեք, կամերային չնայեք:

Ու չէինք նկատում՝ ոնց են օրվա ժամերը թռնում, ոնց է ամպերը քիչ-քիչ կուտակվում գլխիդ վերևում, ու թե ոնց է երկինքն աստիճանաբար փոխում իր գույներն ու երանգները: Ու մոտավորապես էսպես էլ անցավ մեր փիքսիլեյշնի նկարահանումները և ուրախ օրը:

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Վարպետության դաս. Արփինե Գրիգորյան

Դիլիջանյան մեդիա ճամբարի վարպետության դասն անցկացնում է News Deeply-ի մենեջեր Արփինե Գրիգորյանը:

-12 տարեկանից հաճախել եմ «Մանանա»: Ավարտել եմ Պոլիտեխնիկի համակարգչային տեխնիկայի բաժինը: Պոլիտեխնիկ ընդունվելուց հետո սկսեցի «Մանանայում» աշխատել: Մենք ունեինք վեբ-դիզայնի խմբակ ու նաև համակարգչային հմտությունների դասեր, որը ես վարում էի ու ինձ համար շատ լավ փորձ էր:  Բացի այդ, հենց առաջին կուրսից սկսեցի աշխատել ու ծախսերիս ինչ-որ մասը ինքս հոգալ, ծնողներիցս կախված չէի: : Ես մոտ 9 տարի աշխատել եմ «Մանանայում»:  Այստեղ մենք ազատություն ունեինք փորձելու և սովորելու այն ամենը, ինչը մեզ հետաքրքրում էր` գրել, լուսանկարել, ֆոտոներ անել, անգամ եթե ուզում ենք, զբաղվենք ձեռքի աշխատանքով: Ես դասավանդում էի վեբ-դիզայն, բայց միաժամանակ հնարավորություն ունեի իբրև աշակերտ սովորել օրինակ, ֆիլմ ստուդիայում և այլն: Երբ ավարտեցի բուհը, ընդունվեցի «Շարմ հոլդինգ» ընկերություն: Այնտեղ կար IT բաժին, որտեղ իրենց ֆիլմերի ու ծրագրերի մասին ստեղծում էինք վեբ-կայքեր: Հետո ծրագրավորումից մի քիչ ձանձրացա:Ու ես որոշեցի ուրիշ բան փորձել: Մի քիչ սկսեցի նախագծեր ղեկավարել: 4 տարի այդտեղ աշխատելուց հետո դրանից էլ մի քիչ ձանձրացա ու աշխատանքս փոխեցի, ընդունվեցի PanArmenian net, որը առաջատար լրատվական գործակալություններից է: PanArmenian-ում հանրային կապերի ու նախագծերի ղեկավարն էի: Սկզբում որպես ծրագրավորող եմ աշխատել, հետո հասկացա, որ մեդիան ինձ շատ հետաքրքիր է ու PanArmenian net-ում ինձ շատ լավ էի զգում, որովհետև համ տեխնիկական մասով էի աշխատում, համ էլ խմբագրության հետ էի աշխատում:  Այսինքն, շատ պետք եկավ այն ուսուցումը, որ ստացել էի «Մանանայում»:

Հենց այդ տարի ստեղծվեց ֆոտո գործակալությունը, ու մենք սկսեցինք շատ ակտիվ տարածել, միջազգային տարբեր գործակալությունների հետ սկսեցինք աշխատել, նկարներ ուղարկել: Բայց ամեն ինչ սկսել էինք զրոյից, ու դժվար է մի նոր բան ստեղծել, երբ աչքիդ առաջ չունես ինչ-որ օրինակ: Մենք սկսեցինք ինչ-որ լիցենզիաներ, բաժանորդագրություններ վաճառել տարբեր թերթերի, որպեսզի լուսանկարները տեղադրելուց թույլտվություն ունենային:  Դա  շատ հետաքրքիր է, որովհետև զրոյից ինչ-որ բան ես ստեղծում, որը չկա: PanArmenian.net-ը առաջիններից էր, որ սոցիալական մեդիայում իր ներկայությունը սկսեց, ու մենք սկսեցինք ակտիվ ներգրավել Facebook-ի ու Twitter-ի օգտատերերին, որ իրենք կարողանան նորություններ կարդալ:

Դրանից  hետո, 6 տարի PanArmenian net-ում աշխատելուց հետո զգացի, որ նոր բան եմ ուզում: Ես հանդիպեցի մի կնոջ՝ Լարա Սեդրակյանին, ով շատ հայտնի լրագրող էր ABC news-ում ու շատ ավելի հայտնի դարձավ իր թվիթերյան էջում, որտեղ շատ ակտիվ կարճ լրատվական նորություններ սկսեց հրապարակել:

Հետո որոշեց դուրս գալ այդ գործակալությունից ու ստեղծել իր լրատվական նախագիծը, որը կոչվեց Syria Deeply: Ստեղծեց մի լրատվական կայք, որը միայն մի խնդիր էր լուսաբանում և  ոչ թե ստանդարտ լրատվական կայքերի նման, այլ շատ խորը, ու դրա համար էլ կոչվում է Deeply:  Լուսաբանում էր հարցը տարբեր կողմերից ու մարդկային պատմություններ էին ներկայացվում: Շատ հայտնի խորագիր ունենք՝ Սիրիացի դեռահասի օրագիր, որտեղ ինքը պատմում էր իր առօրյայի մասին, իր կենցաղից, թե ինչպես են հարևանները մահանում, ինչպես են շենքերը փլուզվում: Հետո մենք ստեղծեցինք մի քանի նոր ֆորմատներ, ու դրա համար Syria Deeply-ն շատ մեծ համբավ ձեռք բերեց: Իրականում Syria Deeply-ի առանձնահատկությունը նրանում էր, որ շատ բարդ երևույթները փորձում էինք մաքսիմալ պարզ կերպով ներկայացնել, որ մարդ կարդար ու հասկանար՝ սկզբից մինչև վերջ ինչ է կատարվում: Քանի որ Syria Deeply-ն շատ հաջողված էր, սկսեցինք այդ ֆորմատը ուրիշ թեմաների վրա կիրառել: Ու ստեղծվեց News Deeply-ն, հետո մենք սկսեցինք ուրիշ deeply հարթակներ ստեղծել, մի քիչ փոխեցինք մեր տեխնիկական բազան: Ու հաջորդը, որ ստեղծվեց Ebola Deeply-ն էր, որտեղ մանրամասն ներկայացնում էինք էբոլա հիվանդության մասին: Դրանից հետո որոշեցինք լուսաբանել տեղային ջրի խնդիրը, ու հարթակը կոչվեց Water Deeply: Arctic Deeply-ն էլ ստեղծեցինք, որ լուսաբանենք Արկտիկայի շրջանի խնդիրները: Եվ Deeply ֆորմատով մեր վերջին խորագիրը Refugees Deeply-ն է,  որտեղ անդրադառնում ենք փախստականների խնդիրներին ողջ աշխարհում:

News Deeply-ն ստեղծվել է Նյու Յորքում, բայց մենք գրասենյակներ ունենք Հոնգ-Կոնգում, Բեյրութում, Սան Ֆրանցիսկոյում և Երևանում: Ամեն գրասենյակում տարբեր մարդիկ են աշխատում ու տարբեր ֆունկցիաներ ունեն:

Մենք ունենք հարթակներ, որոնք հատուկ ստեղծվել են ինչ-որ ընկերությունների համար: Առաջիններից մեկը Inclusion Hub-ն էր, որ ստեղծեցինք Mastercard ընկերության համար: Եվ վերջինը, որ ստեղծել ենք, կոչվում է Women and Girls Hub, որտեղ լուսաբանում ենք զարգացող երկրներում կանանց և աղջիկների խնդիրները: Այս նախագծի համար մեզ հովանավորել է Բիլ Գեյթսի հիմնադրամը:

Արփինեն մեզ ներկայացրեց խմբագրման աշխատանքից: Նշեց, որ տեքստերում ընդհանուր սահմանափակում ունեն՝ հիմնականում 1500 բառ: Վերնագրի ոճական սահմանափակում ևս: Եվ առհասարակ, կայքն իր գրելաոճն ու կանոններն ունի: Նյութի մասին, վերևում գրվում է ամփոփ նկարագիր, ներքևում նշվում է հեղինակի անունը,  և թե քանի րոպե կպահանջվի, եթե նյութն ամբողջությամբ ընթերցենք: Նյութը լրագրողը գրում է, ուղարկում խմբագրին, խմբագիրը նայում է, տեքստային ուղղումներ է կատարում և ուղարկում copy editor-ին՝ սրբագրիչներին, ովքեր սրբագրում են նյութը, վերջում ուղարկում են թվային պրոդյուսերին, ով նյութը տեղադրում է կայքում

-Խմբագրող թիմն իրականում տարբեր վայրերում է իր աշխատանքն իրականացնում:  Մեկս մյուսիս չենք էլ տեսել երբևէ ու որպես էդպիսին չենք ճանաչում, բայց համակարգչային շփման միջոցով աշխատում ենք միասին, թեև տարբեր երկրներում ենք գտնվում:

Իր աշխատանքի դժվարության հետ կապված, ասաց, որ յուրաքանչյուր աշխատանք իր դժվարությունն ունի, բայց երբ սիրով ես անում, քեզ ոչինչ չի խանգարում: Եվ խմբագրման միակ դժվարությունը ժամային գոտիներն են, իսկ դա էլ կապված է այն հանգամանքի հետ, որ գրասենյակները աշխարհի տարբեր անկյուններում են:

Սակայն երբեմն թիմային հավաքներ ենք անում: Այ օրինակ, գնացինք Հոնգ Կոնգ և միասին աշխատեցինք մի գրասենյակում:

Իսկ թե ինչ է տվել Մանանա կենտրոնը Արփինե Գրիգորյանին, պատասխանեց.

-Իրականում շատ լավ հարց էր: Մեր ժամանակ տարբեր բաժիններ կար «Մանանայում», ֆիլմեր էինք նկարում, լրագրություն էի սովորում: Առհասարակ, «Մանանան» շատ բացառիկ տեղ է, եթե դու ուզում ես ինչ-որ հետաքրքիր ու նոր բան սովորել, գալիս ես «Մանանա»: Ու նաև շատ լավ ընկերներ է տվել ինձ:

Վարպետության դասն էլ վերջացավ մասնագիտական խորհուրդներով,  ու յուրաքանչյուրս իր համար մի նոր բան վերցրեց հանդիպումից ու զրույցից, թե կյանքի և թե աշխատանքի համար:

artyom safaryan

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Առաջ, Ծյոմ, առաջ

Ինչ մեղքս  թաքցնեմ, սպասումներս շատ էին   ճամբարից: Դեռ անցած ճամբարից երեխաները պատմում էին և խոսակցության ժամանակ անընդհատ հնչում էր այս արտահայտությունը. ՚«Տյո՚մ,  չես պատկերացնի, թե ինչ լավ էր, դու մեծ բան ես բաց թողել»: Ախ՜, որքան ցավալի էր, որ ես՝ Արտյոմ Սաֆարյանս, որն ուղղակի չի կարող առանց  հետաքրքիր իրադարձությունների, բաց է թողել այս ճամբարը: Չէ՚, ստոպ, սենց  չեղավ, պետք է շտապ մի բան ձեռնարկել…

Պարզվեց, որ ճամբար գնալու համար պիտի ակտիվ թղթակից լինել:

Ճիշտն  ասեմ, դժվար էր, բայց անքուն գիշերները տվեցին ցանկալի արդյունքը: Եկավ մի պահ, որ մոռացա ճամբարի մասին, քանի որ արդեն գրում եմ, որովհետև թղթակցելն ինձ համար հաճելի ու կարևոր զբաղմունք է դարձել:

Եվ ահա նստած նայում եմ «Batman vs Superman»-ը, ու ամենահետաքրքիր պահին հեռախոսս գցեց իր վայնասունը: Ես, սովորությանս համաձայն, նյարդայնացած վերցրի հեռախոսս ու լսեցի Լիլիթի՝ հարազատ դարձած ձայնը, որը, չգիտեմ ինչու, ինձ իմ մանկությունն է հիշեցնում: Եվ այդ խոսքերը. «Արտյոՙմ,  դու անցել ես»: Օլիմպիական հանգստությամբ ես վայր դրեցի հեռախոսս, վերջացրեցի ֆիլմը և կանգնելով հայելու առաջ ասացի «Тем, ты красавчик!» (դե սա կատակ է):

Եվ ահա Դիլիջան, «Մանանայի» մեդիա ճամբար, նոր ծանոթություններ, լիքը  երեխեք, որոնք լցված են աշխատանքից ստացվող հաճույքի սպասումներով:

Լավ, այ քո ցավը տանեմ, գլուխդ ինչ ցավեցնեմ, միանգամից կասեմ, թե ինչ ձեռ քբերումներ եմ ունեցել այս երկու օրվա ընթացքում: Հա, մի զարմացիր, այստեղ ամեն ժամը մեկ մի նոր բան ես իմանում, մի նոր բան ես սովորում:

Ինձ համար ձեռքբերումներն ունեն կարևորության սանդղակ,  որով ես սիրում եմ դրանք դասակարգել:

Դե քանի որ առաջին օրը եղել էր ծանոթություն, ուրեմն կսկսեմ հենց ծանոթություններից: Առաջինը սենյակակիցս է ՝ Վահեն: Վահեն կարգին տղա է և գրում է 17.am- ի ամենահամով- հոտով հոդվածները, նա եկել է կամավոր ու կիսում է ինձ հետ  «06» համարի սենյակը: Վահեն Մալիշկայից է, 17 տարեկան է, շատ հումորով տղա է:

Ժողովուրդ, որ մեր սենյակը տեսնեք, իսկական գրողի սենյակ է, այսպես ասած, արվեստագետի խառնաշփոթ, բայց այդպես ավելի հետաքրքիր է:  Դե, էլ ինչ մեդիա ճամբար, որում չլինեն դասընթացներ մեդիա ոլորտի մասին: Չնայած շատ ծանր գրաֆիկ է, բայց այդ հոգնածության դիմաց դու ստանում ես շատ կարևոր ինֆորմացիա և փորձ, նաև հմտանում եմ ֆոտոյի…

Հոպ, իսկ սա արդեն մյուս հոդվածիս նյութն է:

ruzan bayramyan

Բաղանսեցին Կոթիում քյոխվա

Պապիկս հաճախ  էր պատմում իր գյուղի՝ Բաղանիսի մասին, ուր  մեծացել էր բազմանդամ ընտանիքում: Մի հետաքրքիր պատմություն, որ պատմել էր պապիկս իր եղբոր մասին, գրավեց իմ ուշադրությունը:

Ուսուցիչների ավանդական օրվա կապակցությամբ Կոթիի միջնակարգ դպրոցում հանդիսավոր նիստ է անցկացվում, որին մասնակցում են ուսուցիչներ, ծնողներ, աշակերտներ, հյուրեր: Ըստ ավանդույթի,  կազմակերպվում է ճաշկերույթ, թամադա է նշանակվում տարիքով ավագ ուսուցիչ Հայկազ Բայրամյանը, ով բաղանսեցի է, երկար ժամանակ  ապրում ու աշխատում է Կոթիում:

Հնչում են բաժակաճառեր, ջերմ խոսքեր և բարեմաղթանքներ: Վերջում տեղացի ուսուցիչներից մեկը, կատակով թե լուրջ, հանդիմանում է.

-Ինչո՞ւ է խնջույքը ղեկավարում բաղանսեցին:

Նրան արձագանքեցին և իրենց տրտունջը հայտնեցին որոշ տեղացիներ: Սեղանապետ Հայկազը դիմում է սեղանակիցներին:

-Դուք ինձ ընտրեցիք և տրտնջում եք, ըմբոստանում: Մի՞թե մի քանի ժամով սեղան ղեկավարելը այդքան մեծ բան է:

-Այո՛, շատ մեծ բան է, անգամ ամոթ է, որ կոթեցին չի ղեկավարում,- վրդովված ասում են մի քանի հոգի:

-Բայց դուք գիտեք, որ բաղանսեցին Կոթիում քյոխվա է եղել (տանուտեր): Ինչպե՞ս եք հանդուրժել,- ասում է Հայկազը:

-Չի կարող պատահել, հորինված բան է,- գոռում են շատերը:

Հայկազն ասում է, որ դա իրական փաստ է: Գրազ են գալիս և գնում ակումբի մոտ զրուցող  ծերունիներից իմանալու:

-Այ հալիվորներ, մեր գյուղում բաղանսեցին քյոխվա եղե՞լ է,- հարցրեց տեղացի ուսուցիչներից մեկը:

-Եղել է,- ասում են ծերունիները:

-Ապա՛, ինչո՞վ կապացուցեք,-ըմբոստանում են ուսուցիչները:

-Եթե մեջքներս բացեք` կերևա քյոխվայի պլետի (մտրակի) հետքեր:

Մեկնաբանություններն ավելորդ են: Գրազը տարվում են տեղացի ուսուցիչները և  հաջորդ օրը ըստ պայմանավորվածության խնջույք կազմակերպում:

Չգիտեմ, թե այս պատմությունը հնարած է թե չէ, և ինչ կտա մեր ընթերցողին, բայց եթե պապս հիշում ու պատմում է, ուրեմն մի բան կա:

Կիրակին եկեղեցու բակում

-Գայա՜, մի բան եմ մտածել՝ արի գնանք եկեղեցի` համ ֆոտոշարք կանենք, համ էլ հարցազրույց կվերցնենք,-այսպես սկսվեց մեր հերթական ֆեյսբուքյան նամակագրությունը: Դե, բնականաբար, համաձայնության եկանք ու գնացինք մեր համատեղ աշխատանքը կատարելու: Որեշեցինք գնալ Աբովյանի սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի, որը կառուցվել է 19-րդ դարում Էլար գյուղի բարձունքին: Եկեղեցու հոգևոր հովիվը Տեր Մաշտոց քահանան է: Անհամբեր սպասում էինք, թե երբ ենք գնալու, բայց երկուսս էլ մի պահ մտածեցինք . «Կարո՞ղ ա եկեղեցում քիչ մարդ լինի, հիմա բոլորը նորակառույց եկեղեցին են գնում, ախր»: Խոսքը մեր քաղաքում գտնվող Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցու մասին է, որը կառուցվել է 2013 թվականին: Բայց մեր մտավախությունները վերացան, երբ մտանք եկեղեցու բակ: Իմ ու Արմանի աչքերի փայլին պետք է նայեիք, երբ տեսանք, որ ամբողջ բակը երեխաներով լի է:

Լուսանկարը` Արման Արշակ-Շահբազյանի

Լուսանկարը` Արման Արշակ-Շահբազյանի

Տեսնելով, որ նկարներ ենք նկարում, հերթով մոտենում էին մեզ ու խնդրում, որ իրենց էլ նկարենք: Մթնոլորտն այնքա՜ն աշխույժ էր, բայց միևնույն ժամանակ, այնքա՜ն խաղաղ: Նայելով մանուկների աչուկներին, հասկանում էինք, թե որքան հանգիստ ու ապահով են զգում իրենց:

Լուսանկարը` Արման Արշակ-Շահբազյանի

Լուսանկարը` Արման Արշակ-Շահբազյանի

 Բոլորի հետ մեկիկ-մեկիկ ծանոթացանք, աջ ու ձախ մեր անունն էր լսվում. «Արմ, Գայ, մեզ էլի նկարեք»:

Լուսանկարը` Արման Արշակ-Շահբազյանի

Լուսանկարը` Արման Արշակ-Շահբազյանի

Լուսանկարը` Արման Արշակ-Շահբազյանի

Լուսանկարը` Արման Արշակ-Շահբազյանի

Դե պատկերացրեք մեր ուրախության չափը, էլ ի՞նչ է պետք լուսանկար անողին: Բոլորին նկարեցինք, երբ Պատարագը վերջացավ, երեխեքը ծնողներին ասում էին. «Մամ, գիտես չէ՞, ինձ լիքը նկարել էն, բա»:

Լուսանկարը` Արման Արշակ-Շահբազյանի

Լուսանկարը` Արման Արշակ-Շահբազյանի

Մեր դեմքից ժպիտը չէր իջնում, եկեղեցում մնացինք այնքան ժամանակ, միչև բոլորը գնացին: Մի աղջնակի էլ մենք ճանապարհեցինք:

Իսկ փոքրիկներից մեկի խոսքերը ողջ կյանքում չենք մոռանա. «Ես ինձ եկեղեցում կարծես դրախտում եմ զգում»:

Sunshine-ն ու մենք

Առավոտյան արթնանում եմ, միացնում համակարգիչս ու մտնում ֆեյսբուք.

-Միլ, բարի լույս: Ո՞նց ես:

-Ջան, բարև: Լավ եմ, դո՞ւ:

-Լավ եմ: Տես` ինչ երգ եմ սովորել:

Ուղարկում եմ բառերն ու մինչ այդ արված ձայնագրությունը, որտեղ երգում եմ դաշնամուրի նվագակցությամբ:

-Աաաա, դզեեց…

-Էս առաջին տունն ա, էս` երկրորդ: Կրկներգ չունի: Կգրե՞ս:

-Անպայման:

Հետո լիքը ուրիշ թեմաներից ենք խոսում, թե նախորդ օրն ինչ եղավ, հաջորդ օրը ինչքան լավ պիտի անցնի, թե ոնց էսինչը դուրս եկավ դպրոցից, որ արտերկիր գնա, ու թե ոնց ստացվեց, որ մաթեմի ուսուցիչը հրաժարվեց մեզ դաս տալուց:
Մեկ էլ երեկոյան, էլի համակարգչի դիմաց եմ, տեսնում եմ, որ նամակ ունեմ` Միլուշն ա.

«Տես լավ ա՞: Կարանք փոփոխենք մի երկու ակորդ»:

«Էս ինչ լավն ա: Բայց էստեղ դիր «բացիր» բառը, էս տողն էլ թող երկու անգամ կրկնվի»:

Երգը սարքում ենք ու դրանից հետո, ինչքան իրար տեսնում ենք, փորձում ենք, ուղղումներ ենք անում: Ու մի անգամ էլ ընկերուհուս տանն էինք, երբ Միլուշը սկսեց երաժշտությունը նվագել իր կիթառով, մենք էլ իրար նայեցինք ու սկսեցինք երգել: Ընկերուհուս արձագանքից հո չէինք ոգևորվել ու ուրախացել.

-Որ տուն գնաք, էս երգի լինքը կուղարկեք:

-Հա, բանը… Ը… Դե, էս մենք ենք գրել:

Էստեղ իր զարմանքն ու հպարտաուրախությունն էլ խառնվում են իրար: Հետո անցնում են օրեր:
Եղվարդում էստրադային խումբ ունենք ու ապրիլի վերջին համերգ պիտի ունենայինք մեր դպրոցի դահլիճում: Մեր երգը երգում ենք մեր ղեկավարի համար ու ինքն էլ ուրախացած ասում է, որ հենց էդ երգով էլ սկսենք համերգը: Հիմա պատկերացնու՞մ եք մեր ուրախությունը: Աննկարագրելի բան է, լուրջ եմ ասում:

Մինչ էս ամենը, էս երգի ստեղծվելը ու էս համերգը, որոշում ենք խումբ ունենալ: Անունն ենք մտածում ենք միասին.

-Իսկ եթե Sun, կամ թե Shine, արևոտ մի բան էլի:

Ասում եմ.

- Չէ, չէ: Sunshine:

Վերջ, անունն էլ ենք որոշում, ֆեյսբուքում մի «լայք փեյջ» ենք բացում ու էնտեղ տեղադրում նախկինում արած, արդեն վաղուց հայտնի երգերի քավրները (cover), որոնք մինչ էդ յութուբերների աչքի առաջ էին լինում: Մեր ընկերներն էլ էջը տարածում են, հետն էլ մեր արած քավրներն են տարածում, ու էդպես ստացվում է, որ մենք Music Band ենք:

Հաա, ասեմ, որ երգի անունը շատ պատահաբար ենք որոշել: Բեմ էինք բարձրացել, համերգի փորձերն էինք անում, ու պետք է ներկայացնեին երգի անունը: Մեկ էլ նայեցի Միլուշի դեմքին, ու միանգամից ասաց` «Շողանք միասին», դե, ես էլ համաձայնվեցի: Ավելի համահունչ անուն չէր կարող լինել:

Ու երգի հետ կապված մի պատմություն էլ պատմեմ: Ինձ համար Երևանի փողոցներով քայլում եմ, մեկ էլ մի աղջիկ երգում է.

-Ճախրենք հասնենք արևին, լույս տարածենք միասին….

Չեմ հասկանում, թե հետս ինչ է կատարվում: Ո՞նց, ախր էս մեր երգն է, մեր եր-գը, մերը: Էս աղջիկը որտեղի՞ց գիտի, է: Այ մարդ, երգում է: Ու էս ամենն իմ մտքով վայրկյանների ընթացքում է անցնում: Չեմ դիմանում, արագ շրջվում եմ, երգի հենց հաջորդ տողն եմ երգում, ու ինքը ինձ ժպտում է, ես էլ իրեն ձեռքով եմ անում ու տուն գալիս:  Գալիս եմ ու արագ զանգում եմ Միլուշին.

-Միլլլ… Մենակ իմանաս` ինչ եղավ:

-Ի՞նչ:

Սկսում եմ պատմել: Հա, ու ես բառերով չեմ կարող նկարագրել, թե ինչ ենք զգում մենք էդ պահերին, ինչ է մեզ հետ կատարվում, ոնց ենք ուրախանում: Դրանք էմոցիաներ են, որոնք ուղղակի տեսնել է պետք, տեսնել:

Էլ ձեր գլուխը չտանեմ, եթե էս ամենից հետո, մի քիչ հետաքրքրություն առաջացավ ձեզ մոտ, համ խմբի անունը գիտեք,  համ` երգի, կարող եք ֆեյսբուքում ու յութուբում էլ գտնել, լսել ու ձեր կարծիքն ասել:

seda harutynyan-2

Երջանկացրեք ինձ

Երջանիկ եմ։ Կյանքում չէի մտածի, որ մի պստիկ բանից էսքան կուրախանամ։ Որ ընդամենը մի խոսակցություն` իմ մեջ, էսքան սեր կարթնացնի։ Հա, սեր։ Սեր «Մանանայի» հանդեպ։ Հիմա կասեք` էլի սկսեց «Մանանան» գովել, բայց որ իմանաք` ինչ ա՜ եղել․․․

Առավոտյան` ժամը տասնմեկին արթնացա։ Հագնվեցի ու տանից դուրս եկա` ուղևորվելով դեպի մեր Հրազդանի «Ռայկոմի»  Միկրո տանող`միշտ  մարդաշատ կանգառը։ Ինչպես միշտ` «վճարիր հարյուր դրամ` գրկիր ում ուզում ես» արտահայտությունը միտքս եկավ  ու սկսեցի ծիծաղել։ Ծիծաղում էի  ոչ թե էդ արտահայտության, այլ այն բանի վրա, որ եթե վարորդը կանգներ հաջորդ կանգառում ու մեզ հրամայեր հայավարի  խտանալ, ես արդեն, կամաց -կամաց կճզմվեի։ Ինչ, որ է։ Վատ, թե լավ, հասա հիվանդանոց։ Հիմա կասեք` ի՞նչ ա եղել։ Ոչ մի լուրջ բան։ Պետք է թղթեր վերցնեի, որ կարողանայի գործերս նոր ուսումնական հաստատություն տալ։ Բարձրացա, ու ինչպես միշտ` վերջին աստիճանին ոտքս դնելիս, գլուխս մի քիչ երկարացրի, որ տեսնեմ ինձնից առաջ կանգնած` կռվարար կանանց թիվը։ Սովորականի պես`  յոթ-ութ հոգի, բայց էդ, ինձ համար մի ամբողջ անվերջություն թվաց…«Մի հատ, հերթ կանգնեք», «Վերջինը մենք ենք»,  «Էրեխեն սոված ա» , «Ես ճնշում ունեմ, թող ես մտնեմ, բալա ջան»… Արտահայտություններ, որ ամեն անգամ լսելիս` ուզում եմ առանց  դիմացինիս տարիքին նայելու ասել․ «Դե, սթրվե′ք էլի, ձեզ էլ կհասնեն»։

Ու գալիս ա իմ ժամը, բայց վախենում եմ նույնիսկ  բռնակին կպնել` կարծելով, որ ոնց ուրիշների` էդպես էլ  իմ հետևից , «անշնորհք» վիրավորանք կնետեն:
Երբ վերջապես ավարտեցի, վերցրի թղթերս  ու գնացի հարազատ կանգառ, եկավ  շատ սիրելի երրորդ համարի «պազիկը»։ Բարձրացա` ու տեսնելով նստած ջահել տղաների,  ուրախացա` մտածելով․«Ջա~ն, հիմա մեկը կզիջի` կնստեմ»։ Բայց, ո′չ, սիրելիներս։ Մեր Հրազդանի տղաները (ոչ բոլորը)  ասես մանկապարտեզ չեն գնացել ու հարգել չգիտեն։
Մի երկու կանգառ անց մի աղջիկ բարձրացավ։ Նայեց աչքերիս ու միանգամից ասաց․ «Ես քեզ ճանաչեցի»։ Իհարկե մի քիչ շփոթված հարցուփորձ արեցի, ու պարզվեց, որ էդ աղջիկը կարդացել ա իմ 17-ում հրապարակված հոդվածները ու դուրը շատ ա եկել։ Ու, ինչ հաճույք, որ ինձ արդեն ճանաչում են։ Ճիշտ ա, մի քիչ անհարմար պայմաններում, բայց, դե։ Պարզվեց, որ էդ աղջկա անունը Սրբուհի ա։ Ու եթե ինքն իմանար, թե իր` «Ես քեզ ճանաչեցի» արտահայտությունն ինձ ինչ երջանկություն պարգևեց, հաստատ, հաճախ կասեր, որովհետև շատ բարի ու լավատես աղջիկ էր։
Ժողովու՛րդ, եթե դուք Հրազդանից եք ու հենց հիմա կարդում եք այս տողերը, բայց  ինձ չեք ճանաչում, հո′գ չէ։ Երջանկացրեք ինձ։ Դրսում տեսնելիս մոտեցեք ու ասեք, որ կարդալով հոդվածներս` ճանաչեցիք ինձ։ Կարող եք ստորագրություն էլ ուզել: Իսկ եթե անկեղծ, դա իմ ամենաերջանիկ օրերից մեկն էր։ Ու էդ ամբողջ օրը մերոնց մոտ գլուխ եմ գովացել` ասելով, թե  հայտնի աղջիկ ունեք, հպարտացե′ք։

«Ֆեյսբուքը»

Անիի հետ քայլում եմ փողոցով ու հանկարծ նկատում եմ վազվզող երեխաներին: Մի պահ կանգ եմ առնում, հետո մոտենում եմ նրանց: Հանում եմ ապարատն ու… Թուուուուուհ, էլի չստացվեց:

-Այ էրեխեք, ինչի՞ լրջացաք, վա՞յ:

Ապարատի ազդեցությունն է: Ես նայում եմ Անիին, իմ չարագուշակ հայացքն արդեն ամեն ինչ ասում է:

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

-Հա, ես ի՞նչ անեմ, Եվա:

-Չգիտեմ, երգում ես, պարում ես, մի բան ես անում, որ էրեխեքը խնդան:

Հանկարծ նկատում եմ երեխաներից մեկի վախեցած հայացքը:

-Մեզ ֆեյսբուք ես քցելո՞ւ:

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Անկախ ինձանից լրջանում եմ, քանի որ տղան «ֆեյսբուք» բառն արտասանում է ամենայն լրջությամբ, ու ինձ թվում է, որ այդ «ֆեյսբուք»-ը մի ահավոր չբացահայտված առեղծված է այս երեխաների համար:

-Չէ հա, ի՞նչ ֆեյսբուք, ուղղակի նկարում եմ,- ասում եմ ես, ու չեմ կարողանում զսպել ծիծաղս:

Երեխաները նորից աշխուժանում են ու ծիծաղում ինձ հետ, քանի որ ես չեմ պատրաստվում գցել նրանց «ֆեյսբուք»-ի «սարսափելի աշխարհը»:

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Gayane Avagyan

Քանոնի ձայնով լի 1825 օրերս

-Ա՛յ Գայանե ջան, ուրիշ գործիք չկա՞ր՝ գնայիր նվագեիր: Էդ ծանր ու հին գործիքը նվագելով` ի՞նչ պիտի դառնաս: 

Այս նախադասությունը լսել եմ հինգ տարի շարունակ ու ամեն անգամ նյարդայնացած տվել նույն պատասխանը.

-Բա խի՞ եք ձեր էրեխեքին դպրոց ուղարկում: Հա՛մ պայուսակները ծանր են, հա՛մ էլ հին դասեր են անցնում:
Չլսելով բոլոր բարեկամների խորհուրդները՝ ես արդեն հինգ տարի է` գնում եմ երաժշտական դպրոց: Ձեր մեջ երևի հարց ծագեց՝ ինչպե՞ս և ինչո՞ւ ընտրեցի այս գործիքը: Ասեմ, հեռուստացույցով ժողովրդական գործիքների համույթի համերգն էի դիտում ու տեսա մի գործիք, որի ձայնը առաջին վայրկյանից գրավեց ինձ: Խնդրեցի տատիկիս, որ պատմի գործիքի մասին: Տատիկս էլ երկար-բարակ պատմեց: Հետո գնացի բացեցի համակարգիչս ու youtube-ով քանոնահարների նվագներ լսեցի:

Հաջորդ օրը իմ խնդրանքով մայրս տարավ ինձ երաժշտական դպրոց: Այնպիսի զգացողություն ունեցա այդ պահին: Ասես  մոռացա իմ մասին ամեն ինչ, միայն մտքում կրկնում էի. «դո, ռե, մի, ֆա, սոլ…»: Երբեմն հուզվածությունից մոռանում էի մնացածը ու նորից սկսում «դո»-ից: Ծանոթացա ուսուցչուհուս հետ: Ձեռքս բռնած տարավ դասարան ու ինձ համար նվագեց: Դա էր, ու վերջ: Ես գերվեցի քանոնի հնչյուններով ու դարձա քանոնի գերին:

Թեպետ ուսուցիչներս ասում էին, որ լավ ձայն ունեմ՝ վոկալի գնամ, լավ երգիչ կդառնամ, բայց մեկ է՝ իմ մտքում քանոնի ձայնն էր: Այսպես ես մուտք գործեցի երաժշտության աշխարհ: Քանոնը դարձավ իմ անբաժան ընկերը: Մեկ-մեկ նեղվում եմ, երբ մարդիկ, տեսնելով քանոնը ձեռքիս, ուշադիր ինձ են նայում: Հետաքրքիր է՝ սովորական են ընդունում, երբ կիթառը ուսին քայլում են, իսկ քանոնը ձեռքին քայլելը՝ ոչ: Բա որ իբր հումոր են անում. «Բա էդ ո՞ր  քանոնն ա: Բա անկյունաչափը ու կարկինը հետը չե՞ն»: Հումոր են անում էլի, ուղղակի անհամ ու անիմաստ: Ես էլ ժպտում եմ, որ մտածեն, թե լավ հումոր արեցին, ու աշխատում եմ էլ հետները չշփվել:

Մեկ-մեկ նեղվում եմ, որ հայկական ժողովրդական գործիքները մղվել են երկրորդ պլան: Երևի հենց դրա համար քանոնը ինձ գերեց. քչերն են նվագում, ու ժամանակակից սերունդը չգիտի գործիքի մասին:

Հիմա բոլորը կիթառ, ջութակ, դաշնամուր են նվագում, ու իրենց ժամանակակից են զգում: Չէ, ճի՛շտ հասկացեք. շատ լավ է, որ նվագում են, բայց պետք էլ չի, չէ՞, ազգայինը մոռանալ: Ազգայնինն էլ իր համն ու հոտը ունի. գոնե տեսքով կարելի է իմանալ ազգային նվագարանները: Իմ շնորհիվ իմ շրջապատում շատերն իմացան, թե քանոնը ինչպիսի տեսք է ունենում: Քանոնի հետ մեկտեղ երաժշտականում սովորեցի նաև դաշնամուր նվագել: Լավ է  ստացվում, բայց հենց հիշում եմ, թե ինչքա՜ն քիչ են քանոն նվագողները ու ինչքա՜ն շատ` դաշնակահարները, միանգամից գնում եմ ու քանոն նվագում:
Դե մեր հարևաններն էլ արդեն ոչ թե բողոքում են, որ շատ եմ նվագում, այլ բողոքում են, որ քանոնիս ձայնը երկու ամիս է`  ուշ-ուշ են լսում: Դե, հասկացաք՝ ավարտել եմ, բայց քանոնիս հնչյունները, մեկ է, միշտ ինձ հետ են. չեմ մոռացել ու չեմ մոռանալու նրանց:

Արդեն պարապմունքների եմ գնում, որ ընդունվեմ համալսարան: Ճիշտ է, չեմ դառնալու քանոնահար, բայց կարող եմ վստահ ասել՝ քանոնը իմ կյանքում մեծ դեր ունեցավ:

Հիմա նստած հիշում եմ երաժշտությամբ լի 1825 օրերս ու ժպտում:

Հույս ունենք…

Ես ապրում եմ Կոտայքի մարզի Արզական գյուղում: Արզականցիներիս համար կա մի արդիական խնդիր. Արզականում գործող եկեղեցիներ չկան, բայց կան խոնարհված անմխիթար վիճակում գտնվող եկեղեցիներ, որոնք 10-ից 15-րդ դարի կառույցներ են:

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Եկեղեցիներից մեկի` Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցու հետ մի շատ հետաքրքիր պատմություն կա, որն ինձ պատմել է տատիկս: Եկեղեցին կառուցվել է 12-13-րդ դարերում, սակայն երկրաշարժերի հետևանքով այն գրեթե ավերվել է:

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Տատիկս պատմում էր, որ եկեղեցու դռան հետ կապված շատ հետաքրքիր պատմություն կա: Դարեր առաջ մի մարդ  կառուցել է տուն, և ցանկացել է, որ տունը դուռ ունենա: Նա շալակել է վանքի դուռն ու բերել, որ տեղադրի, սակայն դուռը չի անջատվել շալակից: Ստիպված հետ է վերադարձրել դուռը եկեղեցուն:

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Բայց դարերի ընթացքում այդ դուռը մաշվել էր և արդեն  չէր ծառայում եկեղեցուն: Դռան բացակայության պատճառով կենդանիներն աղտոտում էին եկեղեցին: Տեսնելով այս ամենը, և օգտագործելով իր դարբնի հմտությունները, հայրս եկեղեցու համար դուռ է պատրաստել:

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Սակայն չնայած ամուր դռանը, եկեղեցին կրկին մնում է անմխիթար վիճակում: Մենք հույս ունենք, որ մի օր եկեղեցին կունենա իր նախկին տեսքը և կհիշեցնի իր դարավոր պատմության մասին: