Անձրևի ձայնն է։ Ծիրանենիների տերևներն էլ քամուց են խշխշում։ Այգում իրարանցում է։ Փոթորիկը նստարաններն այս ու այն կողմ է շպրտում, հորդ անձրևն էլ կատաղած շառաչում է։ Իսկ ինձ այդ իրարանցումից պատուհանն է բաժանում՝ իրարանցում, որը ես չեմ տեսնում։ Դրսում մութ է, գիշեր է՝ անաստղազարդ ու կատաղի մի գիշեր։ Տան լույսերն անջատել եմ։ Ոչինչ ու ոչ ոքի տեսնել չեմ ուզում, լսել էլ չեմ ուզում, բայց դրսի իրարանցման ձայնը ո՞նց կտրեմ։ Նստած եմ պատուհանագոգին ու նայում եմ։ Չգիտեմ էլ, թե ուր եմ նայում․ իրարանցման մեջ ինձ եմ փնտրում գուցե։

Մութ է։ Այնքան մութ է դրսում ու ներսում, որ թվում է, թե ոչինչ չպիտի երևա։ Ես եմ այդպես ուզում, ուզում եմ ոչինչ չտեսնել։ Սովորաբար այդպես է չէ՞․ երբ մտնում ես մութ սենյակ, ոչինչ չես տեսնում, չես կարողանում գտնել քեզ անհրաժեշտ իրը։ Իսկ ինչո՞ւ եմ հիմա ես տեսնում ամեն ինչ։ Տեսնում եմ, թե ինչպես է նստարանը հարվածում շան փոքրիկ տնակին։ Փակում եմ աչքերս ու տեսնում անձրևի կաթիլները, զգում եմ, թե ինչպես են դողում տերևները ցրտից։ Ինչո՞ւ եմ տեսնում։ Ինչո՞ւ եմ զգում ցավը, որը լռեցնելու համար անջատել եմ լույսերը, փակել դռներն ու պատուհանները։

Այսօր ցավ կա մթության մեջ․ տերևների, նստարանների, ամբողջ այգու ցավն ու իմը։ Մթության մեջ մոռացում չկա, փախուստ ու սփոփանք էլ չկա։ Իրարանցումից, փոթորիկից, վարար անձրևի սրբող, տանող կաթիլներից ու այգու ցավից ինձ մի բարակ ապակի է բաժանում։ Ձեռքիս թեյ չկա։ Ես միշտ թեյ եմ խմում, որ տաքանամ, որ հոգիս տաքանա գոնե մի քիչ։ Այսօր չկա, չեմ վերցրել։ Այսօր սառնությունն օվկիանոս է, իսկ թեյի տված չնչին տաքությունը ոչինչ չի փոխի։ Թեյ չկա՛ ու այսօր տրվել եմ ես սառնությանը, նստել պատուհանագոգին ու լսում եմ, տեսնում աղմուկը, այգու պայքարը, որից բաժանում է ինձ նույնքան սառը մի պատուհան, ընդամենը մի ապակի։ Չգիտեմ էլ՝ արդյոք բաժանում է, թե ձուլում այդ պայքարին։ Ես տեսնում եմ։ Ընկնող տերևները չեմ տեսնում, չէ՛, նրանց վար գցող սառնությունն եմ տեսնում աչքերս փակելիս։ Ինչո՞ւ եմ տեսնում, եթե ապակին բաժանում է ինձ այդ ցրտից։ Կայծակ չկա՛, ոչ էլ ամպրոպ կա դրսում։ Գոռոց չկա, կա միայն ցավով լի սառնություն, ատելությանը ձուլված անձրև։ Բայց ես տեսնում եմ, ես գիտեմ, որ ծիրանենու ամենաբարձր ճյուղի տերևը ամենաշատն է մրսում ու ամենաշատը վախենում մեռնելուց, ցած ընկնելուց։ Ես զգում եմ։ Ինչո՞ւ եմ զգում, տերևի ցավն ինչո՞ւ է հոգիս քանդում։

Ապակին է բաժանում ինձ հոգուս քաոսից։ Բայց մի՞թե հոգեկան քաոսից նյութեղեն պատուհանը կարող է պաշտպանել, պատսպարել։

«Գիտակցեք, որ գործ եք ունենալու մարդկային կյանքի հետ»:

 Իմ զրուցակիցն է քեռիս` Վարդան Ղազարյանը` բժիշկ ռենտգենոլոգ:

-Քեռի, քանի՞ տարի ես բժիշկ աշխատում, և ո՞րն է այն շարժառիթը, որ քեզ ստիպեց դառնալ բժիշկ:

-Աշխատում եմ բժիշկ-ռենտգենոլոգ շուրջ 25 տարի: Շարժառիթը տատիկիս հիվանդ լինեկն էր: Փոքրիկ տարիքից ես փորձում էի անընդհատ օգնել նրան և 17 տարեկանում հասկացա, որ իմ մեջ արմատավորել եմ բժիշկ դառնալու ցանկությունը-Քեռի, ի՞նչ հատկանիշներով պետք է օժտված լինի բժիշկը:

-Բժիշկը պետք է լինի գիտակ, հմուտ, համբերատար, իսկ ամենակարևորը` բժիշկ պետք է դառնալ այն գիտակցումով, որ սովորելու ես ամբողջ կյանքում:

-Ի՞նչն ես կարևորում հիվանդ և բժիշկ հարաբերություններում:

-Ամենակարևորը` բժիշկը պետք է վստահություն ներշնչի հիվանդին, և երկրորդը, պետք է լինի չափազանց հավասարակշռված:

-Սիրո՞ւմ են քեզ քո հիվանդները:

-Սիրելը պարտադիր չէ, կարևորը հարգում են:

-Քեռի, քեզ վնաս չե՞ն տալիս ռենտգենյան ճառագայթները:

-Ոչ, վնաս չեն տալիս: Ժամանակակից սարքավորումներն այնպիսինն են, որ հիվանդն ու բժիշկը ապահովագրված են ճառագայթների վնասակար ազդեցությունից: Այն աշխատասենյակները, որտեղ տեղադրված են ռենտգենյան սարքավորումները, ապահովված են պաշտպանիչ պարագաներով, այսինքն, աշխատասենյակից դուրս ճառագայթային ֆոն չի հայտնաբերվում:

-Այդ սարքավորումները տարբե՞ր են լինում:

-Մի շարք բժշկական սարքավորումներ արտադրող ձեռնարկություններ, որտեղ արտադրվում են նաև տարբեր ռենտգեն սարքավորումներ, տարբեր հետազոտությունների համար: Կան ստացիոնար և շարժական ռենտգեն սարքավորումներ, ինչպես նաև ատամ նկարելու ռենտգեն ապարատ:

-Քեռի, մի հիշարժան դեպք պատմիր քո աշխատանքից:

-Հերթապահության ընթացքում ներս են մտնում մարդիկ` աղմուկ-աղաղակով 2 տարեկան երեխան գրկին: Պետք էր պարզել` երեխան ասեղ կո՞ւլ էր տվել, թե՞ ոչ: Հետազոտությունից հետո պարզվեց, որ երեխան կուլ էր տվել փոքրիկ գնդասեղ, բոլորս շատ անհանգստացել էինք, բայց ամեն ինչ ավարտվեց բարեհաջող:

-Իսկ ի՞նչ ես անում, երբ գալիս է ծանր հիվանդ:

-Աշխատում եմ հնարավորինս արագ կատարել հիվանդության ախտորոշումը և հիվանդին ուղարկել նեղ մասնագետ բժշկի մոտ` վիրաբույժ, նեյրովիրաբույժ, թոքաբան…

-Եթե հնարավորություն լինել դառնալ 17 տարեկան, ի՞նչ մասնագիտություն կընտրեիր:

-Կամ օդաչու, կամ նորից բժիշկ:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաս այն երիտասարդներին, ովքեր որոշել են դառնալ բժիշկ:

-Լինել նպատակասլաց, սիրել մասնագիտությունը և գիտակցել, որ գործ են ունենալու մարդկային կյանքի հետ:

Հարցազրույցս  անցկացրել  եմ պապիկիս՝  Համլետ Տաշչյանի հետ, ով մասնագիտությամբ  պատմաբան է:

-Պապի՛կ, թույլ կտա՞ս մի քանի հարց տալ քո աշխատանքային փորձի, կյանքի  և գործունեության մասին:

-Հա, բալես,  իհարկե, ուշադիր լսում եմ քեզ:

-Պապ, մի փոքր պատմիր մանկության և  պատանեկության տարիներիդ մասին:

-Մանկությունս անցել է Ջավախքի հրաշագեղ բնության գրկում՝ Օլավեր գյուղում: Էրզրումից գաղթած ապուպապերիս ժառանգն եմ, մեր ընտանիքի անդրանիկ որդին: Հայրս բարի, աշխատասեր և ուսումնասեր մարդ էր, կոլտնտեսության ակտիվիստներից մեկը: Հենց  հայրս էր  մեր  մեջ սերմանում սեր՝ գիտելիքի, ընտանիքի  և հայրենասիհայրենիքի հանդեպ: 8-ամյա կրթությունս ստացել եմ տեղի դպրոցում, այնուհետև միջնակարգ կրթություն եմ ստացել Ախալքալաք քաղաքի Հ. Թումանյանի անվան հայկական միջնակարգ դպրոցում: Հետո ընդունվել եմ Երևանի պետական համալսարան, ստացել բարձրագույն կրթություն և հաստատվել որպես անհատ մեր հասարակության մեջ:

-Պապ  ինչո՞ւ  ընտրեցիր հենց ուսուցչի մասնագիտությունը, և այն էլ ինչ ուսուցչի ՝ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ:

-Պատմությունը հենց ինքնին տրամաբանություն է, միշտ հիշի՛ր: Բոլոր գիտություններն ունեն իրենց պատմությունը: Մարքսը ասել է. «Ես ճանաչում եմ միայն մի գիտություն. դա պատմությունն է»: Յուրաքանչյուրս պարտավոր ենք իմանալ մեր պատմությունը, անցյալի սխալները չկրկնելով` ապրենք այսօր: Պապուս պապը պատմության մասնագետ էր, իսկ պապուս հայրը` մաթեմատիկայի:

-Իսկ դժվար չէ՞ր դասավանդել դպրոցում, լինել  տնօրեն, ինչպե՞ս էիր հասցնում այդ ամենը:

-Նախ ասեմ, որ 1970 թվականից աշխատել եմ դպրոցում որպես պատմության ուսուցիչ, իսկ 1973 թվականից մինչև 2005 թվականը որպես տնօրեն: Ռուզ ջան, մարդ եթե մի  բան շատ է ուզում, միշտ էլ հասցնում է, առավել ևս, եթե սիրում ես աշխատանքդ և հաճույքով ես այն կատարում:

-Պապ, կթվարկե՞ս մի քանի նվաճումներ քո կյանքում, որոնք դու ամենից շատն ես կարևորում:

-Դե, առաջինը լավ ու գեղեցիկ ընտանիքս է, դաստիարակված և կայացած երեխաներս են, հետո լավ ու սիրելի աշխատանքս և աշակերտներս, որոնցից շատերը հասել են մեծ բարձունքների: Մի կարևոր նվաճում, որն իմն ու իմ ժողովրդինն է, դա Ղարաբաղի  գրավումն է: