«Չեմ սիրում բոյս, շատ եմ կոլոտ», – արտահայտություն, որը կարող էր փոխարինել իմ ամենօրյա «Բարի լույս»-ին: 15 տարեկան եմ, բոյս էլ 1մ 53սմ: Կմտածեք, ի՞նչ է որ, ավելի ցածրահասակներ էլ կան: Ես էլ այդպես կմտածեի, եթե փոքր տարիքից էլ այդպիսին լինեի: Դե, խնդիրն էլ հենց դա է: Ախր, փոքր ժամանակ ամենաբոյովն էի դասարանում: Ինչևիցե: Ես միշտ չեմ սիրել իմ հասակը, միշտ ինձ վատ եմ զգացել դրա համար: Բայց եկավ մի պահ, երբ կարծիքս փոխեցի, սկսեցի մտածել, որ կարճահասակությունն էլ ունի լավ կողմեր:

Ուրեմն, 13 տարեկանում ընդունվեցի պարի խմբակ: Երբ ուղիղ գիծ էինք կանգնում, շարքի մեջ ես նախավերջինն էի: Հենց այդ ժամանակ ավելի ու ավելի էի ատում կարճահասակությունս: Մերոնք միշտ ինձ մխիթարում էին, ասելով. «Հիշի՛ր, նախավերջինն ես, ոչ թե վերջինը»: Դիպուկ է, ինչ խոսք: Բայց չէր օգնում: Պարի ժամանակ, շարքի հետևում, ավելի ճիշտ բարձրահասակների հետևում, ես միշտ տանջվում էի, որ պարել սովորեմ: Չնայելով այն փաստին, որ անգամ հայելու մեջ չէի կարողանում ինձ տեսնել:

Հիմա հետ եմ նայում ու զարմանում, թե ինչու եմ այդքան վատ զգացել հասակիս համար: Խմբակ ընդունվելուցս շատ չանցած, ես արդեն պարում էի բարձրահասակների հետ: Իհարկե շարքի վերջում, բայց ամեն դեպքում նրանց հետ: Իսկ երբ արդեն նախավարժանքի ժամանակ ուսուցիչս կանգնեցրեց ինձ առաջին շարքում, հասկացա, թե ինչ լավ է ցածրահասակ լինելը: Կմտածեք, չնչին բան է, բայց հենց դրանից հետո սկսեցի սիրել իմ հասակը: Ես վերջապես կարող էի տեսնել ինձ հայելու մեջ, տեսնել, թե ինչ եմ պարում:

Եվ վերջում, խորհրդի կարգով. ցածրահասակ աղջիկներ, միշտ հիշե՛ք, ադամանդն էլ է փոքր:

-Ժամանակներն անցել են, բալիկս, էլ ո՞վ է գիրք կարդում: Գնա էն քո ինտերնետը բացի` ընդեղ հետաքրքիր բաներ կան, քույրիկդ ա ասում:
-Չէ,  պապի, ի՞նչ կլինի` գրքիդ դարակի բանալիները տուր: Գիրք եմ ուզում կարդալ, գրադարանն էլ փակ է, ախր, ոչ աշխատանքային օր է էսօր:
-Է~, բալես,- ասաց պապս, ու ինձ էնպես նայեց, ոնց որ միայն ինքն է կարողանում,- բալես, արի դու գնա` գրող դառի, որ մեր ժամանակների մասին գրես, ձեր էս ինտերնետային աշխարհի: Է, չէ, բալես, որ գրող դառնաս, պիտի էնքան կարդաս: Պետք չի, չէ, էդ քո կանաչ աչերը կսևանան:
-Է~, պապի, ժամանակ գտար կատակելու,- ասացի ես ու ժպտալով, նեղացած պապիկիցս, գնացի դուրս:
Պապս շատ է նեղվում, որ իր գրքերը մենակ ես եմ կարդում: Նեղվում է ու ինձ հետ կիսվում: Պատմում է ինձ, թե ինչպես էր դպրոցում մաթեմատիկայի դասերին թաքուն Րաֆֆի կարդում: Պատմում իր սիրելի գրքերի մասին ու խորհուրդ տալիս կարդալ: Գիտեի, որ իր թոռներից մենակ ես եմ շատ  սիրում կարդալ, այդ պատճառով էլ ինձ շատ է սիրում: Բողոքում է, որ հիմա չեն կարդում: Փորձում եմ համոզել, որ չէ, իմ դասընկերներից շատերը կարդում են: Պապիկիս մխիթարելու համար եմ ասում, թե չէ` հո ես էլ գիտեմ, որ դասարանցիներիցս մի քանիսն են կարդում, այն էլ նրա համար են կարդում, որ հետ չմնան գրականության դասերից:
-Պապի~կ,- մի օր ասացի ես,- գիտես, չէ՞, փոքր թոռնուհիդ այսօր Իսահակյանի մասին էր հարցնում, ես էլ երկար պատմում էի: Պետք է տեսնեիր, թե ինչ ուշադիր էր լսում:
-Վայ, ինչ լավ բան ասացիր: Ես էլ շատ եմ նեղսրտում, որ գրքեր չեն կարդում էս դարի երեխեքը, միայն ես չեմ, է, որ նեղանում եմ: Բա էն գրքերը ի՞նչ ասեն, որ դարակում փակված են ու մենակ քեզ են ճանաչում քսանմեկերորդ դարից: Նեղանում են, չէ՞, որ իրենց չեն կարդում:
-Պապիկ, հավատա, ժամանակը կգա` բոլորն էլ կսկսեն ավելի շատ կարդալ,- ասացի ես ինքս ինձ հույս տալով:
-Կարդացե՛ք, բալես, կարդացեք, միշտ հիշի` կարդալը լավ բան է, քեզ խելացի է դարձնում:

2015թ. 11-ը օգոստոսի, ամառային մի տաք օր, որը ինձ համար շատ վատ վերջացավ: Իրիկնաժամ էր, տղաներով խաղում էինք բակում և հանկարծ…

Երբ ուշքի եկա, շուրջս խառնված մարդիկ էին, ընկերներիս վախեցած դեմքերը և մորս հուսահատ դեմքը: Սկզբից չէի հասկանում` ինչ է կատարվում շուրջս: Ու քիչ-քիչ հիշեցի, ես ընկել էի: Հայրս ինձ  գրկեց, և ես ապահով զգացի նրա ամուր ձեռքերի մեջ, ու ինձ թվաց, թե ամեն ինչ ավարտվեց: Հիմա ես ոտքի կկանգնեմ, նորից դուրս կգամ և կշարունակեմ խաղս: Բայց այդպես չէր: Ինձ տարան  հիվանդանոց, և այնտեղ պարզվեց, որ ես վնասել եմ գլուխս և պետք է վիրահատվեմ:

Ես հասկանում էի լրջությունը, որովհետև բոլորի աչքերում վախ կար և  հուսահատություն, նույնիսկ մորեղբայրս, որը բժիշկ էր, անհանգստացած էր: Բայց երբ տեսա  ինձ վիրահատող բժշկին, ես հասկացա, որ հուսալի ձեռքերում եմ: Ես վիրահատվեցի օգոստոսի 12-ին:

Վիրահատությունը անցավ բարեհաջող, բայց ավելացան մի շարք չիկարելիներ. դադարեցի հաճախել շախմատի դպրոց, չէր կարելի զբաղվել սպորտով, նույնիսկ դպրոց սկսեցի հաճախել նոյեմբերից: Ընկերներս շուտ-շուտ այցելում էին ինձ, չթողնելով ինձ միայնակ զգամ: Ինձ լիարժեք հանգիստ էր պետք, բայց որոշ ժամանակ անց ես սկսեցի պարապել դասերս, որպեսզի չթերանամ: Անհամբեր սպասում էի, երբ պետք է դպրոց գնամ, որովհետև կարոտում էի դասերս, ընկերներիս, ուսուցիչներիս: Ամեն ինչ արեցի, որ չթերանամ, և դպրոցն ավարտեցի գերազանց առաջադիմությամբ:

Հիմա նորից ամառ է: Նորից իմ հասակակիցները բակում են, խաղահրապարակներում, մագլցում են լեռները, լողում են լճում ու լողավազաններում, մի խոսքով, վայելում են ամառային արձակուրդները: Այս ամենը ես ձեզ պատմեցի, որ դուք չկրկնեք իմ սխալը, զգույշ լինեք, որպեսզի ամառը դառնա ձեր ամենալավ ժամանակաշրջանը:

Բարև Ձեզ: Ես Արտյոմն եմ, շուտով կլրանա 18 տարեկանս, սակայն մարդիկ, նայելով մազածածկույթիս, փորձում են գուշակել, թե քանի երեխա է ինձ «պապա» ասում և անկեղծորեն զարմանում են` լսելով իրական տարիքս: Երբ դեռ հաճախում էի կարատեի, մրցումների ժամանակ հաճախ վիճում էի մրցավարների և այլ մասնակիցների հետ տարիքիս հարցով: Հաճախ ասում էին.

-Գոնե թրաշվի, այ տղա, ոնց որ մոջահեդ լինես,- ինչին հնչում էր պատասխան.

-Թրաշը մարդկանց մեջ սարսափ է ներշնչում:

Ես ունեմ ընդամենը մի մոլուցք, որն, ի տարբերություն իմ հասակակից ստեղծագործ պատանիների, ոչ թե գիրքն է, կամ կինոն, կամ էլ, առավել ևս, փիլիսոփայությունը, այլ մի պարզ խաղ, որտեղ 22 միլիոնատեր վազում են 1 գնդակի հետևից և ուզում են այն ուղղել ուղղանկյուն դարպասների մեջ: Ճիշտ գուշակեցիք, դա ֆուտբոլն է. խաղ, որն ինձ ուղեկցում է ամենուրեք. և տանը, և դրսում, և նույնիսկ պարապմունքների ժամանակ, երբ ուսուցիչս աղաչում էր, որ ես սովորեմ «թոփիկը», իսկ ես մերժում էի, պատճառաբանելով, որ երեկոյան խաղում է Բարսելոնան, Բավարիան կամ էլ Արսենալը:

Մեր հարևանները հաճախ ասում են, որ խաղերը չեն նայում, քանի որ հաշիվը կարող են գուշակել մեր գոռոցներից: Սիրում եմ վերլուծել ֆուտբոլը և հաճախ գրում եմ ուղղակի ինձ համար, իսկ ամեն պարապմունքի գնալս ուղեկցվում էր մտքում չեմպիոնների լիգայի վերլուծությամբ: Ես ունեմ երազանք, որ նույնպես կապված է ֆուտբոլի հետ: Ես երազում եմ գեթ մեկ անգամ հայտնվել Einfield  մարզադաշտում և պարուրվել այդ ֆուտբոլային դարբնոցի ոգով և մեկնաբանել այնտեղ որևէ հանդիպում: Այսպիսին եմ ես, և եթե հետաքրքրեցի, կարող եք դիմել: Սիրով, Արտյոմ Սաֆարյան:

Ամեն ինչ սկսվեց քսանմեկ տարի առաջ մի փոքրիկ սենյակում: Այն ժամանակ, երբ հույս չկար վաղվա համար, մարդիկ կային, ովքեր երազանքներ ունեին, ովքեր հավատում էին, ու հենց այդ մեծ երազանքից էլ ծնվեց «Մանանան»: Սկսելով լրագրության դասընթացներից՝ «Մանանայի» սաները սկզբում հրատարակում էին իրենց ամսագիրը՝ «Խաբարբզիկը»: Հետո որոշեցին, որ իրենց պատմությունների համար լուսանկարներ են հարկավոր: Այսպես բացվեցին ֆոտոլրագրության, իսկ հետագայում նաև` կինոյի և անիմացիայի ստուդիաները:

Երկար տարիներ այս ամենը կենտրոնացված էր Երևանում, և մարզերի երիտասարդներին հասանելի չէր, սակայն Եվրամիության աջակցությամբ «Արտահայտման ազատության խթանումը քաղաքացիական լրագրության միջոցով» ծրագրի շրջանակներում արդեն երկրորդ տարին է, կենտրոնը դասընթացներ է կազմակերպում նաև մարզերի 14-24 տարեկան երիտասարդների համար: Սկզբում «Մանանայի»  թիմի անդամները հանդիպումներ են կազմակերպում մարզային տարբեր քաղաքներում ու գյուղերում, պատմում ծրագրի մասին: Այնուհետև բազմաթիվ նամակներ ենք ստանում, որտեղ ցանկություն են հայտնում դառնալ Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցի անդամ:

Սրանից հետո կազմակերպվում են դասընթացներ, որտեղ մասնակիցները գործնական գիտելիքներ են ստանում ֆոտոլրագրությունից, կինոյից, անիմացիայից և լրագրությունից, իսկ առավել ակտիվները մասնակցում են նաև մեդիա ճամբարներին, որտեղ հնարավորություն են ստանում ավելի խորացնել իրենց գիտելիքները, հանրապետության լավագույն կինոգործիչների, ֆոտոլրագրողների և լրագրողների վարպետության դասերին մասնակցել, համատեղ ֆիլմեր նկարահանել իրենց եվրոպացի հասակակիցների հետ, հանդիպել տարբեր մարզերում ապրող իրենց հասակակիցներին: Այսպիսով, ծրագրի արդյունքները կարող եք տեսնել մեր կայքում՝ www.17.am-ում: Այս ամենը կարճ նկարագիրն է այն ամենի, ինչն արվում է:

Այնքան հեշտ է թվում մի քանի բառով պատմել դա, սակայն իրականում ամեն ինչ այդքան էլ պարզ ու հեշտ չէ: Սկսելով որպես ծրագրի մասնակից՝ արդեն երկար ժամանակ է, ես էլ եմ միացել թիմին և օգնում եմ կազմակերպել այդ ամենը: Այս ընթացքում տարբեր մարդկանց եմ հանդիպել՝ տարբեր երազանքներով ու հոգսերով: Մեր պատմությունները մեր մասին են, մեր աշխարհի, մեզ հուզող, անհանգստացնող, հետաքրքրող խնդիրների մասին: Մենք գրում ենք, լուսանկարում ու ֆիլմեր պատրաստում այն մասին, ինչը մեզ ծանոթ է, ինչն անմիջապես մեզ է առնչվում: Մենք միաժամանակ և՛ ազգային ենք, և՛ կոսմոպոլիտ, որովհետև կարծում ենք, որ աշխարհին հետաքրքիր ենք ոչ միայն նրանով, ինչով նման ենք, այլև նրանով, ինչով տարբերվում ենք…

Մեր մասին ևս մեկ անգամ պատմելու հնարավորություն ստեղծվեց հունիսի 5-ին՝ Եվրոպայի օրը: Այս տարի այն նվիրված էր երիտասարդներին ու նրանց հիմնախնդիրներին: Որպես ամենաերիտասարդական կազմակերպություններից մեկը, մենք էլ էինք ներկայացնում մեր տաղավարը, որտեղ պատմում էինք բոլոր հետաքրքրվողներին ծրագրի մասին, նվիրում մեր ամսագրերը:

Չէ՛, պատկերացնու՞մ եք մեր ուրախությունը, երբ մեզ մոտենում էին լրիվ անծանոթ մարդիկ ու ասում, որ ծանոթ են մեր կազմակերպությանը, որ տեսել են, կարդացել մեր նյութերը: Եվ ոչ միայն անհատներ, նաև կազմակերպություններ, որոնք հետաքրքրվում էին մեզնով, համագործակցության առաջարկներ անում: Մենք միշտ բաց ենք համագործակցության համար և կարծում ենք, որ հետաքրքիր ծրագրեր դեռ կունենանք նրանց հետ:

Լուսանկարը՝ Սարգիս Մելքոնյանի

Չգիտեմ՝ քանի՞ մարդու եմ պատմել այդ օրը մեր ծրագրի մասին, բայց կողքից լսողին երևի կթվար, որ լրիվ ուրիշ բանի մասին եմ պատմում, ամեն անգամ նոր «Մանանայի», որովհետև այնքան շատ բան կար պատմելու, որովհետև դրանք կենդանի պատմություններ էին նրա մասին, ինչն իսկապես սիրում ենք:

Հ.Գ.  Հրաշալի օր ունեցանք, սակայն դեռ այնքան չասված բաներ են մնացել, այնքան զգացողություններ ու հետաքրքիր պատմություններ:

Եթե դու էլ 14-24 տարեկան ես, հետաքրքրված են ֆոտոյով, կինոյով, լրագրությամբ և անիմացիայով, ապա գրի՛ր մեզ. այնքա՜ն շատ բաներ ունեմ քեզ պատմելու, խորհուրդներ տալու և օգնելու ինտեգրվել մեր մեծ ընտանիքին: