Վերջերս գլխումս մի արտահայտություն է հայտնվել, մի նախադասություն, որն անընդհատ վերլուծում եմ, բայց այդպես էլ չեմ հասկանում, թե ինչու հենց դա լսեցի ականջներումս։ Զարմանում եմ, գիտե՞ս։ Ախր ես ականջակելներս խրել էի ականջներս, որ չլսեի այդ վարորդի վեհ մտքերը կյանքի մասին ու հանկարծ երաժշտության փոխարեն սա լսեցի․

«Արևդ գողանա՞մ, մնաս առանց արև»։ Ես չհասկացա՝ դա ասաց ինչ-որ մեկը, թե ուղղակի ականջներս լցված լինելով կյանքի մասին ճահճացած խոսքերով՝ արդեն իրենք իրենց մտածում են։
Ես անընդհատ մտածում եմ, թե որն է այդ մտքի էությունը, բայց այդպես էլ չեմ հասկանում։ Ես կարծում եմ, որ ես շատ եմ ճանաչում այնպիսի մարդկանց, ովքեր մնացել են առանց իրենց արևի, դու երևի կարծում ես, որ այն հենց մեր լուսատուն է, բայց չէ՜։ Արի՛ այլ կերպ մտածենք, օրինակ՝ այսպես. էս աշխարհում մի կտոր երջանկությունն անգամ չափազանց թանկ արժեք ունի, և չնայած այդ ամենին՝ մենք ունեցածն էլ չենք գնահատում։ Գիտե՞ս մեկին, ով արդեն ամեն բան իր կյանքում կորցրել է, ով ոչինչ չունի, բացի մի շիշ ռոմից ու սև հացից, նրան անգամ, եթե հարցնես՝ երջանկության գինն ի՞նչ է, ապա հաստատ քեզ կասի… Մարդիկ տարբեր են. մեկի համար երջանկությունը սահմանափակվում է նոր ու թանկ հեռախոսով, մյուսի համար դա մի հոյակապ դետեկտիվ գրականությունն է, կամ շոկոլադե պաղպաղակը, մի տուփ քաղցր մաստակը, մյուսի համար՝ լիքը փողն ու կարիերան, մյուսն էլ միայն մենակության մեջ է ձգտում գտնել այն։ Ես, ե՜ս չգիտեմ, երևի ինձ համար էլ երջանկությունը շատ ու շատ կետեր ունի, բայց ես երջանկությանը սահմանների մեջ չեմ առել, ես այն տեսնում եմ ամենուր, այնտեղ, որտեղ քո միտքը չի էլ հասնի, ես նրան տեսնում եմ անգամ 41-ի բարկացած վարորդի աչքերում, բարկացած կնոջ, որը հենց նոր մեզ կոչեց «մումիաներ»՝ չնայած նրան, որ ես այդպես էլ իր դեմքը չտեսա, բայց պատկերացրի։ Պատկերացնո՞ւմ ես, ես անգամ երջանկություն եմ գտնում իմ հետևից մեկ ժամ քայլող անծանոթ շան մեջ, որը երևի երջանիկ էր իմ անմիջական ու սովորական բարևից։
Ես երջանիկ եմ անգամ այն ժամանակ, երբ դու կարող ես աշխարհում միայն սևը տեսնել։ Թող չթվա, որ տխրելու առիթ չունեմ, ու չկա մի բան, որն իմ հոգում սև առաջացնի, ուղղակի ես սովորություն չունեմ աշխարհը լցնելու իմ խնդիրներով, դիմացինը ի՞նչ մեղք ունի, որ ես այդ օրը որոշել եմ սպանել ավտոբուսի վարորդին, որն ինչպես միշտ հեռախոսը մոռացել էր ականջախեցիում՝ ավտոբուսը լցնելով իր բարոյախրատական խոսակցությամբ։
Ոչ ոք երբեք էլ չի հասկանա, որ երջանկության հետ մենք միշտ մի խաղ ենք խաղում, որում միշտ էլ նա է հաղթում։ Տե՛ս, այսպես. մենք փակում ենք մեր աչքերը, հաշվում մինչև տասն ու բարձր բղավում.
-Ես արդեն փնտրում եմ քեզ, հե՜յ։
Այն տեղում, ուր նա է թաքնված, մենք չենք տեսնում, ուղղակի որոնում ենք այնտեղ, որտեղ նա երբեք էլ չի եղել։ Իսկ շատ դեպքերում մենք գտնում ենք նրան՝ մեր երջանկությանը, ու կրկին բաց թողնում, ու ոչ թե նրա համար, որ մեզ այն անհրաժեշտ չէ, ուղղակի մենք էդպես էլ այդ խաղի իմաստը չսովորեցինք ու նրա հետ չկարողացանք խաղալ այնպես, ինչպես հարկն էր…
-Ես հաշվում եմ։ 1, 2, 3, 4… չմոռանաս, Նարե, որ ես քեզ մի՜շտ գտնում եմ, տես, այս անգամ չսխալվես… 5, 6, 7, 8, 9, 10։
Հավանեցի՞ր, սա իհարկե առաջինն էր, ինչը մտքիս եկավ։ Դե, ինչպես հասկացար, ես արևը համեմատեցի երջանկության հետ։ Կարծում եմ՝ այնուամենայնիվ կապ ունեն, գուցե դու այլ միտք ունես, բայց ես հստակ մի բան գիտեմ. աշխարհիս երեսին երջանիկ է նա, ով ապրում է հանգիստ խղճով, ով ճիշտ է իր խոսքում, ով մաքուր է իր մտքերում, ով անիմաստ չի խոսում, չի բողոքում ու վերջապես նա, ով լի՜քը գրքեր ունի, դե ուրեմն ես կարող եմ ասել, որ երջանիկ լինելու համար մի աստղ արդեն ունեմ՝ գրքերս։
-Հանգիստ ապրիր, թույլ չեմ տա, որ արևդ գողանան, ես դրանք ամո՜ւր քողարկել եմ։
-Օ՜, շնորհակալ եմ, բարի մարդ։

Ինչպես արդեն մի քանի տարի, այս տարի ևս տարվա վերջին գիշերվա ընթացքում ուզում եմ ամփոփել տարիս, հիշել անցածն ու ավելի մեծ ուժով ու եռանդով դիմավորել նորը։

2019-ը կորստով եմ սկսել։

Պապիկս։ Իմ կյանքի կարևորագույն մարդկանցից մեկը մեզ մենակ թողեց հենց տարվա սկզբում։ Հետո արդեն օրացույցի օրերը ջնջվեցին ու բանակից տուն եկավ եղբայրս՝ իրենով լցնելով տունը։

Փետրվարն ու մարտը սովորականի պես էին, լավ, մի քիչ խառը։

Բայց եկեք ասեմ, որ ես խոյ եմ, ու իմ տարին, ըստ իս, սկսվում է մարտի 25-ից հետո։ Ու այդպես էլ եղավ։ Դե, ապրիլի 3-ին 18-ին հրաժեշտ տվեցի ու մտա 19։ 2019 թվական, 19 տարեկան։ Ինչ խոսք, հրաշալի էր։

Դեռ դպրոցական տարիքից միշտ երազում էի մեր քաղաքում՝ Վեդիում ունենալ որևէ երիտասարդական նախաձեռնություն, սիրուն բաներ անել ու Վեդիում օրս անցկացնելու հետաքրքիր տարբերակներ գտնել։ Շատ պատահական հանդիպելով ընկերներիցս մեկին՝ որոշեցինք, որ Վեդիում մեզ նման բան է հարկավոր։ Որոշեցինք, հավաքվեցինք, հանդիպեցինք, քննարկեցինք ու արդյունքում համայնքապետարանից ստացանք տարածք՝ երազանքն իրագործելու համար։ Դրամական, մարդկային ու նյութական օգնություններից զատ՝ այս ամենը մեզ տվեց մեծ ընտանիք։ Ընտանիք, որը կարող է հավաքվել ընդամենը 5 րոպեում ու գաղափարներ կիսել։ Երազանքս կատարվում է, արդեն ոչ ֆորմալ կրթության շարք ենք սկսել, մի քանի սիրուն դասընթացներ արել ու ասեմ ավելին՝ հուսով եմ, որ 2020-ին մեր ստացած տարածքում արդեն կգործի մեր «Անտիկաֆեն», որը մեծ հնարավորությունների հարթակ է դառնալու։

Հետո եկավ ամառն ու ինչպես միշտ իմ կյանքում սկսվեց ակտիվ ու բազմաբովանդակ ժամանակաշրջանը։

Կրթական ճամբարներ, դրամաշնորհային ծրագրեր գրելու ու դրանք հաջողելու առաջին փորձեր, այց Ջավախք, ներառական ճամբարում ջոկատավար, պրակտիկա ու էլի շատ հետաքրքիր իրադարձություններ տեղի ունեցան իմ կյանքում։ Ամռանը գտա ընկերներ ամբողջ կյանքիս համար։ Ամռանը գտա մարդկանց, ովքեր նոր իմաստ բերեցին իմ կյանք։

Հետո եկավ իմ սիրելի աշունը։ Դասեր, քննություններ ու հետո շատ պատահական մասնագիտական պրակտիկա, որը բերեց մի նոր ու շատ մեծ հաջողության։ Տարեվերջին ես արդեն Մանեն եմ, ով վարում է հեռուստահաղորդում, ինչի մասին մանուկ հասակում երազում էր։

2019-ի վերջին օրերն անգամ ինձ համար հաջողված էին։ Այն, որ ամռանը սովորել էի դրամաշնորհային ծրագրեր գրել, վերջին օրերին մի հաջողություն էլ բերեցին։ Բայց դրանից զատ՝ տարվա վերջին օրերին ես գտա մարդկանց, ովքեր վստահ եմ, որ դեռ երկար են մնալու իմ կյանքում։

Ես մեկ բառով կվերնագրեմ իմ 2019-ը։ Այն ֆանտաստիկ էր։

Շնորհակալ եմ, մարդիկ, որ եղաք իմ կողքին այս ամբողջ ընթացքում, շնորհակալ եմ այն մարդկանց, ովքեր հավատացել են ինձ, ովքեր ուժ ու էներգիա են տվել։

Ես ուղղակի ուզում եմ, որ 2020-ը նման լինի 2019-ին ու կատարելագործվի։

Բարով մնա 2019, բարի գալուստ 2020։

Շնորհավոր Ամանոր և Սուրբ Ծնունդ։

Ինչպես միշտ ուշանում եմ։ Հետևիցս թափվող թղթերիս պես մտքերս էլ թափթփված են, կիսատ-պռատ։ Արդեն իսկ հոգնած արթնացել ու անգույն ու իմաստազուրկ եմ պիտակավորել դեռ չսկսված օրս, ու հավատացեք, մտովի թերթել եմ այն ու սևով ջնջել օրացույցիցս` մնացած օրերիս պես։

Չեմ սիրում կանգառները: Կյանքում էլ  կանգնելուց հետո դժվար է նորից առաջ շարժվելը։

Կանգառ: Արդեն պարզ է, որ կյանքիդ  առանց այդ էլ  մաշված ու անօգնական  րոպեներից մի քանիսն էլ պիտի վատնես ինչ-որ բանի սպասելու համար։ Ու այս ամենի մեջ ամենասփոփող երևույթն այն է, որ ես գրեթե միշտ չեմ էլ հասնում կանգառների, փոխարենը վազում եմ ավտոբուսների հետևից։

Այսօր էլ չեմ խախտում ավանդույթը, բայց ես՝ իմ գործում փորձվածս, այս անգամ անհաջողության եմ մատնվում ու բռնում եմ կանգառ տանող  դաժան ուղին՝ արժանապատվորեն  կրելու պատիժս (չնայած որ մի փոքր այս կողմ եմ կանգնել)։ Մոտ կես ժամ սպասում եմ: Շատ նյարդային եմ վերջերս։ Արդեն մտածում եմ շրջվելու ու տուն վերադառնալու մասին, բայց վերջապես ավտոբուսս որոշում է ժամանել։ Նկարագրածս սև ու մութ ֆոնին դեմքիս ժպիտ է հայտնվում ու մոռանում եմ անգամ կորցրածս կես ժամվա, երեսուն րոպեի, հազար ութ հարյուր վայրկյանների մասին։ Պապիկս էր։ Չէ, սխալ հասկացաք, ամենևին էլ արյունակցական կապ չունենք, բայց նույնքան մոտ ու հարազատ ենք։ Մոռացեք վերևում նկարագրածս վատ ու մթագնած օրվա  մասին, ես արդեն գունավորվել ու լուսավոր  եմ։

Պապին մեծ համբավ ունի։ Բոլորը նրան սիրում են։ Վերջերս եմ հասկացել, մինչև դա կարծում էի, որ պապիկը միայն ինձ հետ է այդքան ջերմ ու հոգատար։

Եթե անկեղծ, մի փոքր նեղսրտում էի, որ ինձ տված ուրախությունից ուրիշներին էլ է բաժին հանում։

Պապին ամեն ինձ տեսնելիս գլուխը մի փոքր թեքում էր ուսի կողմն ու ժպիտով ողջունում ինձ: Հետո ձեռքով կանչում էր, հասկացնում, որ դիմացի դռնով բարձրանամ։ Կանգնեցնում էր կողքին, դասերիցս հարցուփորձ անում, կատակում ու հավատացնում, որ մի քիչ էլ սպասեմ, ինձ համար տեղ է ազատելու, որ նստեմ, հոգնած կլինեմ, չնայած  համեստորեն մերժում էի։ Թերևս իմ ճանաչած  անծանոթ ծանոթների մեջ ամենաջերմն  ու  ամենահոգատարն  էր։

Արժեր Պապիի հետ դասի գնալու համար հավերժ ուշանալ ու հավերժ սպասել, որովհետև վստահ էի, որ օրս հաջողված, ներդաշնակ, գույնզգույն ու սիրառատ էր լինելու, ու էդ ստացած ջերմությունն էլ ես ուրիշին էի տալու։

Պապին իմ «տարվա մարդն» է, ու իմ օրը ստեղծողն ու լցնողը, ու իմ տարվա ցանկությունը, որ յուրաքանչյուրս  մեր կյանքում ունենանք մեր մութ օրերը գունավորողի, ու մենք էլ  լինենք  գունավորը ուրիշի կյանքի…

Երբ բառերի, վերջակետերի, ստորակետերի ու մնացած այլ կետադրական նշանների տակ փորձում եմ թաքցնել այն, ինչ ուզում եմ բարձրաձայն գոռալ ու պատմել…

Երևի թե, այս պատմությունը հենց այսպես էլ պետք է սկսվեր, քանի որ ամեն անգամ փորձում եմ սկիզբ տալ դրան, փորձում եմ պատմել նրա մասին, բայց ամեն անգամ ուղեղիցս հետ են տանում մատներս ու … Վերջ, էլ ոչինչ չեմ կարողանում գրել։
Ես շատ քիչ եմ բարձրաձայնում նրա մասին, շատ քիչ խոսում նրա՝ իմ կյանքում չափազանց մեծ տեղ գրավելու մասին, շատ դեպքերում հենց ես երբեք չեմ ասում, թե որքա՜ն եմ նրան պաշտում և, թե որքա՜ն կարևոր մի անկյուն է զբաղեցնում նա իմ սրտում։ Իսկ ինչու՞ եմ կրկին ասում անկյուն. ա՜խ, կրկին նրան թաքցնելու համար, հա՜ ես նրան միշտ թաքցնում եմ սրտիս, հոգուս ամենատաքու՜կ անկյուններում, ես նրան միշտ գրկում եմ հենց իմ սրտի անկյուններում։
Կյանքիս լավագույն էակն է… Գիտե՞ս, ուղղակի չեմ կարողանում գտնել ավելի վեհ հոմանիշներ, որ արտահայտեմ, թե որքա՜ն կարևոր է նա ինձ համար։ Ես ուղղակի ուզում եմ պատմել նրա մասին, որ դու իմանաս, որ աշխարհի այս ծայրում ապրում է իմ Հրաշքը։
Իմ Հրաշքը… Մայրս։ Ու էլի վերջակետ, մա՜մ, հիմա երևի նուրբ ժպտում ես, ու ակնթարթորեն բացում փղոսկրե ատամներդ, որոնք միշտ երազել եմ ունենալ։ Հիմա, երբ աչքերդ փակում ես, որ ծածկես նրանց տակ թաքնված արցունքները, ես կխոսեմ քո մասին, ու այս փոքրիկ հեքիաթս կնվիրեմ քեզ, որ իմանաս, որ աշխարհի այս ծայրում ես թաքցնում եմ իմ սերը, իմ անչա՜փ մեծ սերը։ Գիտե՞ս, որ սերը, այն սերը, որը ես կհամեմատեմ ֆիզիկայից սովորած իմ գալակտիկաների հետ, որոնք երբեք ավարտ ու սկիզբ չունեն, այն գալակտիկաները, որոնց մասին քեզ այնքա՜ն էի պատմել, որ գլխուդ տարել էի, դե, դա իմ ֆիզիկա՜ն էր (դու կրկին ծիծաղում ես)։
Մամ, հիշու՞մ ես անցած տարին, որ ամեն գիշեր բարկանում էիր վրաս.
-Հենց հիմա անցի՛ր քնելու, փակի՛ր էդ գրքերդ ու ուղիղ քնելու։ Տե՛ս, փորձվիր, ես քեզ առավոտյան էս բազմոցին քնած գտնեմ…
Ու միջակետեր, դու արագ փակում էիր դուռը՝ իբրև վրաս անչափ բարկացած ես, բայց իրականում տխուր գնում էիր, որ չտեսնես ուռած աչքերս, գլխիս անվերջ ծառացած մազերիս կույտը, ֆիզիկայիս ու կենսաբիս անվերջ շարված գրքերը։ Դու գիտեիր, այսպես, թե այնպես, ես էլի կարթնանայի բազմոցին ՝ մեջքիս ցավից, կարթնանայի ուրախ, որ ինձ էդպես չես տեսել։
Իսկ հիշու՞մ ես, երբ քննություններս ավարտեցի, դու պատին ամրացված բոլոր պլակատները պոկել էիր, ու երբ եկա տուն, ուրախ տոնով ասացիր.
-Պլակատներդ պատից հանել եմ, դե՜ պրծար, երբ պետք լինի` կհանես կօգտագործես։ Դե ճիշտն ասած, հանելուց մի փոքր ճմրթվել են, բայց դե ոչինչ, էնպես չի, որ դու դրանք լավ էիր պահել։
Մամ, անգամ հիմա, որ ցանկանամ գտնել դրանք, թե ուր ես պահել, չեմ կարողանա, որովհետև շա՜տ ամուր քողարկել ես, որ նորից չփակցնեմ պատին ՝ նորից փոշին վրան ծածկելով։
Իսկ հիշո՞ւմ ես, որ ամեն անգամ ասում էիր.
-Էս գրքերդ թափելու եմ մի օր: Գաս, տեսնես ոչ մի գիրք չկա գրասեղանին, նոր հասկանաս, որ կարելի է գոնե գրքերից առաջացած բուրգը մեկ-մեկ հավաքել, բա փոշի՜ն, որ ամիսներով չես մաքրում։ Քո գրքերն են, է՜, իմը չեն…
Ու արագ դուրս էիր գալիս սենյակից, կրկին ահավոր բարկացած ու կրկին այն հույսով, որ կհավաքեմ բուրգը, բայց մինչ օրս չեմ հավաքել։ Ես գիտեի մա՜մ, որ ինչքան էլ բարկանայիր, միևնույնն է, հաջորդ օրն իմ գրքերի բուրգն այնքա՜ն գեղեցիկ էր դասավորված, որ ձեռքս անգամ չէր գնում, որ մի գիրք տեղաշարժեմ։
Մա՜մ, իսկ հիշու՞մ ես, որ շա՜տ սիրուն քարեր էի գտել ու տուն բերել, հիշու՞մ ես, որ դրանց համար գրապահարանումս մի անկյուն էի հատկացրել ու շարել։ Իսկ դու ո՞նց էիր բարկացել, որ չգիտեի, ոնց քեզնից պաշտապանեմ քարերս… Ու մի օր, երբ պատահական տեսա քարերի վրա գոյացած փոշին ու քո հայացքը, փորձեցի կրկին արդարանալ, բայց չհասցրի.
- Կբացատրե՞ս, ինչի՞ համար բերեցիր էս քարերը, որ փոշին ե՞ս մաքրեմ, իսկ դու հիանա՞ս։ Ես գիտեմ, մի օր էլ գալու եմ, տեսնեմ մի տոննա ավազ ես լցրել էստեղ, դե դա քեզ համար գեղագիտական հաճույք է…
Ես ուղղակի չդիմացա ու ծիծաղելով փախա սենյակից, որովհետև մա՜մ, ահավոր բարկացել էիր։
Մա՜մ, դու հաստատ հիշում ես, իսկ ես միշտ մոռանում եմ.
-Նարե ջան, արդեն ցրտել ա, միգուցե՞ էդ (ինչպես դու ես միշտ բնորոշում) թրթռիկ շորերդ հանես, թե՞ դեռ քեզ համար ամառ է։
Իհարկե, ես չափազանց մրսկան եմ, ես դա գիտեմ, բայց այն հորդորները, որոնք դու ես հնչեցնում յուրաքանչյուր աշնան սկզբին ՝ ես փորձում եմ չմոռանալ։
Մամ, իսկ հիշու՞ մ ես, թե մի քանի օր առաջ ինչ ասացիր, երբ հերթական անգամ գոլորշին պատած ապակու վրա սկսեցի հիմարություններ գրել.
-Հետքերդ ե՞ս թողնում պատուհանին, թե՞ ուղղակի տանը թուղթ չկա, որ վրան նկարես, պատուհանն ես ընտրել որպես քեզ թիրախ…
Ես բնականաբար, մի հիմարություն ասացի ու հետո կրկին ծիծաղելով փախա։
Մա՜մ, ես հիշում եմ քո ցանկացած ասած նախադասություն, քանի որ, երբ արտահայտում ես դրանք, ես ուղղակի չեմ կարողանում հրամայել ձայնալարերիս, որ ձայն չհանեն, ու այդ պատճառով փռթկոցով փախչում եմ սենյակից։
Մամ, ես ուղղակի ամեն օր, երբ տուն հասնելուս մնում է ընդամենը մեկ ժամ, երազում եմ, որ մտնեմ տուն ու դեռ միջանցքից գուշակեմ, թե այդ օրն ինչ ես եփել (դե, պատահում է, որ իմ չսիրած ճաշն ես պատրաստում, որի հոտը դեռ դարպասի մոտից եմ զգում), կամ արագ մտնեմ խոհանոց համբուրեմ այտդ ու տեսնեմ չքնաղ դեմքդ, որ արագ հարցնեմ, թե ո՞նց ես, իսկ դու միայն լայն ժպտաս։
Մամ, իսկ դու գիտե՞ս, որ այն միակ մարդն ես, ով ինձ միշտ ուրախացնում է ՝ մանդարինի տոպրակը ձեռքս հանձնելով, ու միշտ մեղմ ժպտում, ու գլուխն օրորելով նայում հիմարի պես թռչկոտողիս։ Ու միակն ես, ով Նոր տարուց ժամեր առաջ տխուր դեմքով ասում ես, որ ոչ մի նվեր այս տարի չես գնել, որ չես հասցրել, որ եթե քեզ օգնեի, ապա նվերները հաստատ կհասցնեիր գնել, դե իսկ ես էլ միշտ հավատում եմ, դե միամի՜տ աղջնակ… Իսկ հետո տասներկուսն անց մեղմ ժպիտը դեմքիդ կտայիր նվերս։ Ու կրկին միակն ես, ով սենյակիս պատերին ամրացված ոգեշնչող գրություններն անվանում ես «Կոշկակարի բուդկա»։
Մա՜մ, սրանք դեռ այն չնչին մասն են կազմում այն ամենի, ինչ մենք ապրել ենք միասին։ Ու սրանք ամենափոքրիկ և ուրախ հիշողություններն են, որոնց ամեն մասնիկը գրելուց ամբողջ էությամբս վերապրեցի։
Ես գիտեմ, ի՜նչ էլ լինի, չնայած իմ կամակորություններին, անվերջ խոսակցություններին, անիրական մտքերին ու քայլերին, միևնույնն է, դու չես բարկանում դրանց վրա ու ներսումդ միշտ ծիծաղում ես ինձ վրա։ Գիտե՜մ, մամ, որ շատ դեպքերում քեզ չափազանց բարկացրել եմ, որ ուշադիր և զգոն չեմ եղել, ու մոռացել եմ ասածներդ՝ ջեռոցում թողնելով անուշաբույր խմորեղենները…
Ուղղակի ես ուզում եմ, որ դու իմանաս, որ աշխարհի այս ծայրում ապրում է մի աղջնակ, ով քեզ սիրում է անսահման ՝ իր գալակտիկաների չափ, որ իմանաս, որ թանկ բառին էլ հոմանիշ չգտավ, որ արտահայտի կարևորությունդ, որ իմանաս ուզում է քեզ փարվել ու ավերջ համբուրել ու ասել, չնայած նրան, որ ինքը քաղցրի սիրահար չէ, միևնույնն է, քո թխվածքներն ուղղակի աննկարագրելի համեղ են, մա՜մ։
Եվ վերջում ուզում եմ մի կարևոր փաստ նշել. մա՛մ, շնորհավոր ծնունդդ։
Հ.Գ. Համբուրում եմ ձախ այտդ…

«Հուսահատ, նա ձեռքը դուրս հանեց պատուհանից, կարծես ուզում էր ճանկել մի բուռ օդ, տանել իր հետ մի պատառիկ այն վայրից, որ Դեյզիի շնորհիվ էր դարձել պաշտելի»:

Սքոթ Ֆիցջերարդ, «Մեծն Գեթսբի»

Յուրաքանչյուր մարդ ունի իր սիրելի գրքերի ցանկը: Այդպիսի ցանկում ինձ համար առաջին տեղում համաշխարհային գրականության լավագույն ստեղծագործություններից մեկն է՝ «Մեծն Գեթսբին»:

1920-ականներ, Ամերիկա, ցոփ ու շվայտ կյանք, ջազ և անմնացորդ սեր: Վեպը պատմվում է առաջին դեմքով՝ Նիկ Քարավեյի կողմից: Նիկը կարճ ժամանակով այցելում է Ուեսթ-Էգ քաղաք, որպեսզի տեսնի իր զարմուհի Դեյզիին և նրա ամուսնուն՝ Թոմ Բյուքենենին, որի հետ ժամանակին եղել է մտերիմ հարաբերությունների մեջ: Նիկը միանգամից հայտնվում է աղմկոտ երեկույթներում, որոնք կազմակերպվում էին առեղծվածային Ջեյ Գեթսբիի կողմից: Խնջույքին ներկա կեղծ հասարակությունը վայելում էր Գեթսբիի ստեղծածը՝ միաժամանակ քննարկելով նրա ունեցվածքը և նրան մեղադրելով ամենածանր մեղքերի մեջ: Այս ամենի արդյունքում ընթերցողը փոքր-ինչ վախով և անհանգստությամբ է վերաբերվում գլխավոր հերոսին, բայց  ամեն ինչ փոխվում է վեպի վերջաբանում, որովհետև Գեթսբին հերոսանում է ընթերցողի համար, և ընթերցողը մտովի վերադառնում է վեպի սկզբնամաս՝ Գեթսբիի բոլոր արարքների համար գտնելով իրենց դրդապատճառները: Բոլոր նյութապաշտ հերոսների կողքին Գեթսբին բարձր հոգևոր արժեքներ ունեցող հերոս էր, որը ամեն ինչ ստեղծում էր իր նվիրական և անեղծ սիրո՝ Դեյզիի համար: Դեյզի՞ն… Դեյզին նյութական կերպար էր, որը խաղում էր Ջեյի զգացմունքների հետ և հետո թաքնվում իր ունեցած անսահման ադամանդների ետևում:

Ֆիլմերը սովորաբար զիջում են գրքերին, սակայն ռեժիսոր Բազ Լուրմանի համանուն օսկարակիր ֆիլմը լրացնում է գրքին: Եթե գրքում աղմկոտ երեկոները, հագուստները, երաժշտությունը նկարագրված է շատ սեղմ և սև ու սպիտակ, ապա ֆիլմում անգամ մանրուքները շատ գույնզգույն են ներկայացված: Երբ կարդում ես գիրքը, հերոսին պատկերացնում ես այնպես, ինչպես ուզում ես, իսկ ֆիլմը կարող է սահմանափակել երևակայությունդ: Վեպը ընթերցելիս իմ երևակայած Գեթսբին բարձրահասակ էր, սևաչյա և սառը ժպիտով, իսկ ֆիմը դիտելուց հետո Գեթսբին ինձ համար միայն Լեոնարդո Դի Կապրիոյի տեսքով է: Ֆիլմում կա մի տեսարան, որը բացակայում է գրքում. երբ Գեթսբին մահվանից վայրկյաններ առաջ շտապում է դեպի հեռախոսը, որպեսզի պատասխանի զանգին, նա հույս ուներ, որ զանգողը Դեյզին էր, մինչդեռ… Ռեժիսորը կարծես ցանկանում էր, որ Գեթսբին իր կյանքի վերջին պահին երջանիկ լիներ:

Գեթսբին ստեղծել էր մի կերպար, որն ավելի լավն էր, քան իրական Դեյզին, և եթե անգամ հոգու խորքում Գեթսբին հասկանում էր այդ տարբերությունը, հրաժարվում էր ինքն իրեն խոստովանել, որ իր՝ այդքան տարիներ զգուշությամբ փայփայած կերպարը կեղծ է: Գեթսբին ապրում էր մի աշխարհում, որտեղ ամեն ինչ «Դեյզի» անունն էր կրում: Եվ երբ Գեթսբիի աշխարհը փլուզվեց, նրա համար ապրելն այլևս իմաստ չունեցավ: